Obaj rycerze szybko zaprzyjaźniają się ze Skrzetuskim i wspólnie ruszają w dalszą drogę. Wkrótce natrafiają na rozbitą kolaskę i wybawiają z opresji kniahinię Kurcewiczową oraz piękną bratanicę jej nieboszczyka męża, Helenę. Jan zakochuje się w dziewczynie od pierwszego wejrzenia. Helena odwzajemnia afekt, lecz na drodze do jego rozwoju staje poważny problem. Młoda Kurcewiczówna została bowiem przyrzeczona innemu - podpułkownikowi kozackiemu Jurko Bohunowi. Skrzetuskiemu udaje się nakłonić kniahinię do zmiany decyzji. Wkrótce książę Wiśniowiecki wysyła Jana z nową misją na Sicz. Skrzetuski dowiaduje się o planowanym przez Chmielnickiego powstaniu i wysyła swego totumfackiego Rzędziana do kniahini, by ostrzegł ją przed niebezpieczeństwem. Sam niebawem dostaje się do niewoli tatarskiej.

Premierę serialu "Ogniem i mieczem" poprzedziło znakomite przyjęcie kinowej wersji dzieła Jerzego Hoffmana. Obejrzało je ponad siedem milionów widzów, nie wspominając już o nagrodach i wyróżnieniach dla twórców filmu. Geneza powstania oraz wieloletnie kłopoty związane z realizacją "Ogniem i mieczem" obrosły legendą. Film Hoffmana przeszedł też do historii jako w pełni udana superprodukcja, która sprostała ogromnym oczekiwaniom zarówno widzów, jak i krytyki. Reżyserowi udało się pozyskać nie tylko rekordowe - jak na polską kinematografię - środki na realizację, lecz także znakomitych aktorów, których kreacje zapadają głęboko w pamięć. Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski z powodzeniem nadali indywidualny rys postaciom Zagłoby, Wołodyjowskiego i Podbipięty, nie wchodząc przy tym w kolizję z duchem powieściowego pierwowzoru. Dla Michała Żebrowskiego rola Skrzetuskiego stała się trampoliną do kariery, której widomym znakiem były tytułowe kreacje w "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy i "Wiedźminie" wg prozy Andrzeja Sapkowskiego.

Prawdziwym objawieniem był jednak Aleksander Domogarow, rosyjski aktor, odtwarzający postać Bohuna. W opinii wielu to właśnie on stworzył najbardziej przejmującą kreację filmu. Na uwagę zasługuje też niezwykła skrupulatność w odtworzeniu realiów epoki, plastyczne, "epickie" zdjęcia oraz przekonująco zainscenizowane sceny batalistyczne. Telewizyjna, 4 - odcinkowa wersja epopei Hoffmana łącznie trwa około dwudziestu minut dłużej od filmu kinowego. Różnice między obiema wersjami są w zasadzie niedostrzegalne. Ze względu na specyfikę serialu materiał został nieco inaczej zmontowany, a fabuła zyskała trochę inny rytm. Serial historyczny, przygodowy, 49 min, Polska 2000