TVP Historia Niedziela, 21.01.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1793 - zgilotynowano Ludwika XVI; 1950 - śmierć Orwella; 1970 - kuriozalny wyrok w sprawie księdza z Grójca pragnącego wybudować kościół w Zbroszy Dużej; 1980 - Wielki Mur Chiński objęty ochroną UNESCO; 07:05 1863 - KU WOLNOŚCI - 1863 - MARSZ POWSTAŃCÓW Teledysk, 3 min, Polska, 2023 Fragment koncertu inaugurującego obchody 160. rocznicy powstania styczniowego 07:15 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 99 Serial historyczny TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Krzysztof Łukaszewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba-Rybowska, Ewa Bulanda Aktorzy: Przemysław Stippa, Wojan Trocki, Robert Jarociński, Aleksandra Sroka, Grzegorz Szypka, Malwina Dubowska, Anna Oberc, Mieczysław Kadłubowski, Weronika Jaskółka, Laura Solongo, Zuzanna Jasińska, Iwona Katarzyna Pawlak, Anna Kosik, Anna Miśta, Monika Janik "Jak przechytrzyć inkwizycję". Początek 1415 roku. Femka (Żaneta Homa) bardzo źle znosi żałobę po śmierci Zyndrama. Bdzigost (Jakub Wieczorek) przekonuje ją, że musi się pozbierać dla dobra Pietrka. Miasto żyje sprawą Grety (Iwona Katarzyna Pawlak). Przyjaciele próbują jej pomóc. Królowa Anna (Milena Staszuk) wstawia się za nią u króla (Sebastian Skoczeń), a Medyk Hiszpan (Łukasz Matecki) dosypuje do kielicha Inkwizytora (Mirosław Siedler) tajemniczy proszek. Dominikanin, będąc pod wpływem tej substancji, ośmiesza się przed mieszczanami. Oskarżenie przeciw Grecie zostaje odrzucone. Król chce poznać kobietę, losami której fascynuje się miasto i prosi ją, aby mu powróżyła. Ta leje wosk i przepowiada mu 3 synów. Na soborze w Konstancji Falkenberg (Robert Rozmus) przekonuje Zygmunta Luksemburskiego (Wojan Trocki), żeby cofnął list żelazny Husowi (Maciej Mydlak). Zawisza Czarny (Robert Jarociński) chce bronić Husa, który został wtrącony do lochu. 07:50 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 100 Serial historyczny TVP, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Łukasz Wiśniewski Scenariusz: Ewa Bulanda, Anna Krasuska, Marta Hryniak Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Radosław Pazura, Jerzy Zelnik, Wojan Trocki, Robert Jarociński, Filip Gurłacz, Dominik Bąk, Mariusz Jakus, Grzegorz Szypka, Weronika Jaskółka, Laura Solongo, Malwina Dubowska, Zuzanna Jasińska, Anna Oberc, Mieczysław Kadłubowski "Zaćmienie". Lato 1415. Jagiełło (Sebastian Skoczeń) żegna Annę (Milena Staszuk) i rusza na Litwę. Po drodze widzi zaćmienie słońca. Oleśnicki (Przemysław Stippa) odczytuje w tym karę za grzechy, a Zbigniew z Brzezia (Marcin Piętowski) przypomina, że uczeni przepowiadali takie zjawisko. Na soborze w Konstancji palą Jana Husa. Falkenberg (Robert Rozmus) każe Heinrichowi (Oliwer Witek) wykraść traktat Włodkowica (Jakub Wons), dzięki któremu świat ma poznać krzyżackie kłamstwa. Heinrich przynosi dokument, a Falkenberg go pali. Paweł Włodkowic, nie mając dokumentu, postanawia wygłosić go z pamięci. Femka (Żaneta Homa) ma kłopoty z Pietrkiem (Jakub Strach) i prosi o pomoc królową. "Przyprowadź chłopaka na Wawel!" - decyduje królowa Anna. Nieradka (Malwina Dubowska) dowiaduje się prawdy o tym, kto przetrzymywał jej dziecko. Ale wszystkie kłótnie kończą się, gdy mieszkańcy Krakowa widzą zaćmienie słońca. 08:20 POWSTALI 1863 - 64 - MARIAN LANGIEWICZ Felieton, 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Filmowe sylwetki osób, związanych z Powstaniem Styczniowym 1863 roku: odc. 1 Marian Langiewicz odc. 2 Dionizy Czachowski odc. 3 Franciszek Rochebrune odc. 4 Henryka Pustowójtówna odc. 5 Zygmunt Sierakowski odc. 6 Konstanty Kalinowski odc. 7 Józef Hauke - Bosak odc. 8 Michał Heidenreich "Kruk" odc. 9 Stanisław Brzózka odc. 10 Romuald Traugutt 08:25 DROGA OD CHRYSTUSA DO KONSTANTYNA - ODC. 2/6 WIELKI MISJONARZ (THE ROAD FROM CHRIST TO CONSTANTINE) Serial dokumentalny, 52 min, USA, 2014 Reżyseria: Jonathan Phillips Scenariusz: Jonathan Phillips Wykonawcy: Jonathan Phillips Serial zabiera widzów w ekscytującą podróż do pięknych i ważnych historycznych miejsc, gdzie chrześcijaństwo miało swoje początki. To wciągająca przygoda przez cztery wieki i siedem krajów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Obecnie chrześcijaństwo jest największą religią na świecie, z ponad dwoma miliardami wyznawców. 09:30 WIEDŹMIN - ODC. 11/13 JASKIER Serial fantastyczno-przygodowy, 45 min, Polska, 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Po rozprawie z podstępną Renfri i jej zbirami wiedźmin Geralt dowiaduje się od Stregobora, że to Dzierzba spaliła świątynię Melitele. Czarownik utrzymuje, iż Ciri przeżyła rzeź Ellander, ale nie chce mówić nic więcej. Geralt opuszcza Blaviken, aby szukać dziewczynki. Na szlaku wiodącym na południe wiedźmin spotyka starego kompana, barda Jaskra. Targany wątpliwościami Geralt zastanawia się nad istotą Dobra i Zła i sensem swojego powołania. Wsparcie Jaskra bardzo mu pomaga przezwyciężyć trudny czas. Razem jadą do Brokilonu, gdzie, jak przypuszcza Geralt, może być Ciri. Jaskier wiele sobie obiecuje po pobycie w miejscu, gdzie są same kobiety. Niestety, najwidoczniej Stregobor nie powiedział Geraltowi całej prawdy, w Lesie Driad nie ma Dziecka Przeznaczenia. Jest za to wielu elfich uciekinierów. Geralt rozmawia z nimi w nadziei poznania prawdy. Od elfów wiedźmin dowiaduje się o tym, że za splądrowaniem świątyni Melitele stoją rycerze Białej Róży i intrygant Falwick. Ciri, którą interesuje się sam cesarz Nilfgaardu, została porwana, banda Renfri zacierała ślady. Pani Lasu Brokilonu radzi wiedźminowi nie interesować się więcej wielką polityką, Geralta jednak dalej łączą z dziewczynką silne więzi. Wiedźmin i zawiedziony pobytem w Brokilonie bard wyruszają z Lasu Driad wraz z elfim patrolem. Po drodze wiedźmin podsłuchuje rozmowy oddziału rycerzy cesarskich. Zamierza pokrzyżować szyki im i Falwickowi. Przebrany za Nilfgaardczyka udaje się do łaźni, gdzie spotyka znajomego, zbira Cykadę. Geralt teraz już wie, gdzie jest przetrzymywana Ciri. JASKIER Serial fantastyczno - przygodowy, 45 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Występują: Michał Żebrowski, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Dorota Kamińska, Kinga Ilgner, Olgierd Łukaszewicz i inni 10:20 POWSTALI 1863 - 64 - FRANCISZEK ROCHEBRUNE 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk 10:25 W KOTLE HISTORII - INSUREKCJA WARSZAWSKA. SZUBIENICA, SZEWC I JAKOBIŃSKI STÓŁ Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Miasto zawieszone między triumfalnymi zwycięstwami nad Rosją, starym porządkiem reprezentowanym przez biernego króla nieopuszczającego Zamku, a prawdziwie rewolucyjnym wrzeniem. Szubienice na ulicach to warszawska odpowiedź na paryską gilotynę, a lud chce decydować sam. Insurekcja Warszawska, najbardziej spektakularne zwycięstwo Powstania Kościuszkowskiego, miała twarz szewca Jana Kilińskiego. Kuchnia rozpięta między starym a nowym porządkiem. 10:55 POWSTALI 1863 - 64 - DIONIZY CZACHOWSKI Felieton, 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Filmowe sylwetki osób, związanych z Powstaniem Styczniowym 1863 roku: odc. 1 Marian Langiewicz odc. 2 Dionizy Czachowski odc. 3 Franciszek Rochebrune odc. 4 Henryka Pustowójtówna odc. 5 Zygmunt Sierakowski odc. 6 Konstanty Kalinowski odc. 7 Józef Hauke - Bosak odc. 8 Michał Heidenreich "Kruk" odc. 9 Stanisław Brzózka odc. 10 Romuald Traugutt 13:00 POWSTALI 1863 - 64 - MICHAŁ HEIDENREICH "KRUK" 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk 13:10 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - NIL CZ. 2 (EARTH’S GREAT RIVERS NILE) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Wykonawcy: Krystyna Czubówna Cykl dokumentalny BBC Studios o największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu, Missisipi. Będzie to niezwykła podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Przy użyciu nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widziano. Prześledzimy te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańskich mieszkańców Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Nil, najdłuższa rzeka świata. Płynie od równika przez Afrykę Północą do Morza Śródziemnego, mijając zadziwiające, ukryte krainy. Zmienia swe oblicze na każdym z licznych zakrętów w czasie wędrówki liczącej 6650 kilometrów. Dała początek wielkim cywilizacjom. Jej wody sprowadzają życie na obszary, które inaczej byłyby pustkowiem. Źródła Nilu przez tysiące lat spowijała tajemnica. Starożytni Grecy dopatrywali się początków rzeki w mitycznych Górach Księżycowych, dziś utożsamianych z potężnym masywem górskim Ruwenzori. Górujące nad Demokratyczną Republiką Konga i Ugandą to najwyżej położone i najbardziej widowiskowe źródło Nilu. Nazywano Nil matką wszystkich ludzi i wychwalano cudowne zdolności rzeki do tworzenia życia wszędzie tam, gdzie bez wody nie mogłoby ono zaistnieć. Dziś Nil jest wychwalany wszędzie wzdłuż swojego całego biegu. Od górskich źródeł po egipskie pustynie. Ci, którzy żyją nad Nilem, wykorzystują wody rzeki na najrozmaitsze, często zaskakujące sposoby. Po przepłynięciu ponad sześciu i pół tysiąca kilometrów przez Afrykę potężna rzeka kończy swój bieg w Morzu Śródziemnym. Po drodze ożywia wszystko, z czym się zetknie. 14:15 W POLSKĘ JEDZIEMY - FROMBORK Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Krzysztof Jaroszyński Scenariusz: Krzysztof Jaroszyński Prowadzący: Krzysztof Jaroszyński Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego - pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Z naszym przewodnikiem po Posce trafiamy do Fromborka, niewielkiego miasteczka na Warmii, często mylonego z Malborkiem. Z czego jest znany Frombork? W XIV wieku spaliła się katedra warmińska w Braniewie i ówczesny biskup postanowił nie odbudowywać w tym miejscu. Wybrał śliczne wzgórze tuż przy Zalewie Wiślanym i nazwał je Frauenburg, czyli miasto Pani. W średniowieczu był tu port rybacki. Autor programu twierdzi, że Frombork jest atrakcyjny tylko na godzinę i przypomina trochę ten ze średniowiecza. A jak jest naprawdę? 14:40 POWSTALI 1863 - 64 - ZYGMUNT SIERAKOWSKI 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk 14:55 PANNA OPĘTANA Film biograficzny, 55 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Pawlicki Scenariusz: Maciej Pawlicki Zdjęcia: Jacek Januszyk Muzyka: Kamil Pawlicki Aktorzy: Piotr Cyrwus, Przemysław Kowalski, Monika Pawlicka, Hanna Łabonarska, Kamil Przystał, Małgorzata Maślanka Biograficzna historia młodości Anny Henryki Pustowójtówny, bohaterki Powstania Styczniowego, adiutantki dyktatora Mariana Langiewicza, legendarnej w ówczesnej Europie bojowniczki o wolność. 16:00 GIGANCI HISTORII - POWSTANIE STYCZNIOWE Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz 22 stycznia 1863 roku wybuchło w Królestwie Polskim powstanie. Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu była branka, czyli pobór do wojska rosyjskiego wśród młodzieży miejskiej w Królestwie Polskim. W tym czasie w Królestwie Polskim przebywało ponad sto tysięcy żołnierzy rosyjskich. Przeciwko nim stanęło zaledwie sześć tysięcy powstańców. Uzbrojeni - często tylko w broń myśliwską i osadzone na sztorc kosy - podjęli walkę partyzancką. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na Litwę, Białoruś i Ukrainę. Dyktatorem powstania mianowano Ludwika Mierosławskiego. Wkrótce zastąpił go Marian Langiewicz. W październiku 1863 roku dyktatorem powstania został Romuald Traugutt. Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym polskim zrywem narodowym. Podczas jego trwania stoczono ponad tysiąc dwieście rozproszonych potyczek i mniejszych bitew. Mimo ogromnej przewagi wroga, powstanie zakończyło się wiosną 1864 roku. Izolowane oddziały powstańcze na Podlasiu walczyły do wiosny 1865 roku. 16:55 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - ŻOŁNIERZ, KTÓREGO NIE BYŁO ODC. 2/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 2 THE SOLDIER WHO NEVER WAS) Serial dokumentalny, 49 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Serial dokumentalny z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. Garbo, Tricycle, Treasure, Brutus i Bronx - brytyjscy szpiedzy z czasów II wojny światowej. Ich misja - oszukać Adolfa Hitlera, by zabezpieczyć lądowanie w Normandii. Podwójni agenci, atrapy, fałszywe informacje przesyłane dyplomatom. To był doskonały plan. Życie w cieniu zmieniło tych pięcioro agentów w mistrzów podstępu. Oto utajniona historia trzech nieznanych mężczyzn i dwóch kobiet, którzy zmienili bieg historii. 17:50 POWSTALI 1863 - 64 - HENRYKA PUSTOWÓJTÓWNA 3 min, Polska, 2023 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Filmowe sylwetki osób, związanych z Powstaniem Styczniowym 1863 roku: odc. 1 Marian Langiewicz odc. 2 Dionizy Czachowski odc. 3 Franciszek Rochebrune odc. 4 Henryka Pustowójtówna odc. 5 Zygmunt Sierakowski odc. 6 Konstanty Kalinowski odc. 7 Józef Hauke - Bosak odc. 8 Michał Heidenreich "Kruk" odc. 9 Stanisław Brzózka odc. 10 Romuald Traugutt 18:00 CHŁOPI - ODC. 5/13 - GODY Serial obyczajowy, 50 min, Polska, 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, Tadeusz Fijewski, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Janczar, Halina Kossobudzka, Kazimierz Wichniarz, Mieczysław Czechowicz, Barbara Burska, Stanisław Milski, Barbara Ludwiżanka, Franciszek Pieczka, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka Nadchodzi zima. Antek wraz z rodziną, wygnany z domu przez ojca, boryka się z kłopotami. Jego najbliższym głód zagląda w oczy, muszą sprzedać ostatnią krowę, jedyną żywicielkę rodziny. Młody Boryna podejmuje wreszcie pracę w młynie. Wkrótce jednak wda się w bójkę i skatuje do nieprzytomności jednego z robotników, który przechwalał się swoimi sukcesami u Jagny. Zbliża się Boże Narodzenie. We wszystkich domach trwają przygotowania do wieczerzy wigilijnej. 21:05 OGNIEM I MIECZEM Dramat historyczny, 174 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Andrzej Krakowski Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Michał Żebrowski, Izabella Scorupco, Aleksandr Domogarov, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Andrzej Seweryn, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Daniel Olbrychski, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Maciej Kozłowski Kinową wersję dzieła Jerzego Hoffmana obejrzało ponad siedem milionów widzów, nie wspominając już o nagrodach i wyróżnieniach dla twórców filmu. Geneza powstania oraz wieloletnie kłopoty związane z realizacją "Ogniem i mieczem" obrosły legendą. Film Hoffmana przeszedł też do historii jako w pełni udana superprodukcja, która sprostała ogromnym oczekiwaniom zarówno widzów, jak i krytyki. Reżyserowi udało się pozyskać nie tylko rekordowe - jak na polską kinematografię - środki na realizację, lecz także znakomitych aktorów, których kreacje zapadają głęboko w pamięć. Krzysztof Kowalewski, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski z powodzeniem nadali indywidualny rys postaciom Zagłoby, Wołodyjowskiego i Podbipięty, nie wchodząc przy tym w kolizję z duchem powieściowego pierwowzoru. Dla Michała Żebrowskiego rola Skrzetuskiego stała się trampoliną do kariery, której widomym znakiem były tytułowe kreacje w "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy i "Wiedźminie" według prozy Andrzeja Sapkowskiego. Prawdziwym objawieniem był jednak Aleksander Domogarow, rosyjski aktor, odtwarzający postać Bohuna. W opinii wielu to właśnie on stworzył najbardziej przejmującą kreację filmu. Na uwagę zasługuje też niezwykła skrupulatność w odtworzeniu realiów epoki, plastyczne, "epickie" zdjęcia oraz przekonująco zainscenizowane sceny batalistyczne. Film historyczno - przygodowy, 01:15 GRY WOJENNE - CZ. 2 Cykl dokumentalny, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dariusz Jabłoński Scenariusz: Dariusz Jabłoński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc W 1972 r. Ryszard Kukliński kontynuuje rejs i spotkania z agentami CIA w kolejnych portach zachodniej Europy. Ostatnie spotkanie ma miejsce w Kilonii. Po powrocie do Warszawy Kukliński zaczyna przesyłać dokumenty, których liczba i jakość zdumiewa analityków CIA i sztabu armii amerykańskiej. Reżyser dokumentu dociera do listu wysłanego przez Ryszarda Kuklińskiego do amerykańskiej ambasady w Bonn, potwierdzającego wersję wydarzeń przedstawioną przez amerykańskich agentów. Dowódcy Kuklińskiego opowiadają o predyspozycjach pułkownika do rysowania map, mówią także o prezentacji broni jadrowej w latach 60. , która zrobiła na nim ogromne wrażenie. Po powrocie z rejsu Kukliński spotyka się regularnie z agentami CIA w Warszawie wykazując się zachowaniem i cechami charakteru, które nie kojarzą się z zawodowymi agentami. Dowódcy LWP, Układu Warszawskiego i CIA dyskutują o wartości materiałów przesyłanych przez Kuklińskiego. Rok po nawiązaniu współpracy Ryszard Kukliński ponownie wypływa jachtem w rejs do portów zachodniej Europy, gdzie czeka na niego nowy agent, tym razem wybrany specjalnie do prowadzenia tej bezprecedensowej sprawy. 02:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LISTONOSZKI W PETERSBURGU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Petersburga zrealizowany w 2003 roku z okazji 300 - setnej rocznicy założenia miasta. Pretekstem do pokazania miasta będzie jeden dzień z życia listonoszki, która z racji swojego zawodu, doskonale zna najpiękniejsze zakątki tej słynnej rosyjskiej metropolii.