TVP Historia Piątek, 02.02.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert Święto Ofiarowania - Matki Boskiej Gromnicznej; 1709 - na wyspie Juan Fernandez znaleziono rozbitka Aleksandra Selkirka, którego losy stały się kanwą powieści Daniela Defoe "Przypadki Robinsona Crusoe"; 1942 - gen. Waładysław Anders odmówił żądaniu Żukowa, aby niedoszkolone, niewyposażone i niedożywione jednostki polskie niezwłocznie wysłać na front; 1962 - osiem planet Układu Słonecznego ustawiło się w jednej linii; 07:05 CZAS HONORU - ODC. 58 "PAMIĄTKA Z POWSTANIA" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał i Władek pomagają Bocianowi dotrzeć na spotkanie z Brodowiczem. Okazuje się, że Bocian jest w posiadaniu niezwykle ważnego dokumentu podpisanego przez samego generała Okulickiego. Ruda dostaje pilną depeszę od matki z prośbą o jak najszybszy powrót do domu. Do mieszkania Otta i Berty zostają dokwaterowani polscy lokatorzy. Niemcy nie potrafią przejść nad tym do porządku dziennego, są mimo przegranej wojny zszokowani nowym ładem. Kazimierz ponownie prosi Helenę o zorganizowanie spotkania, mimo że Wanda nie chce go znać. Janek wypuszczony przez UB wraca do Bolka i Jadzi, pokazuje im zdjęcie, które dostał od Wasilewskiego. Bolek z Jankiem rozpoczynają poszukiwania osób z fotografii. Dzięki plakatowi teatralnemu Wandę odnajduje Lena. Lena została uratowana przez żołnierza Armii Ludowej. Szuka Janka. Michał i Władek ewakuują się wraz z Bocianem ze zdekonspirowanego mieszkania, które obserwują ubecy. Lena wraca do domu. Krawiec przejmuje Bociana. Michał i Władek zostają chwilowo zawieszeni w swoich obowiązkach. 08:30 HISTORIA POLSKI - SPRAWY HONOROWE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Bradke Scenariusz: Marcin Bradke Zdjęcia: Marcin Wenzel, Jerzy Szota, Robert Sitek, Artur Stroiński Muzyka: Konstancja Kochaniec Prowadzący: Juliusz Woźny Pojedynki, czasem zwane sprawami honorowymi, są stare jak ludzkość. Odnajdujemy ich ślady w starobabilońskim Gilgameszu, w dawnej Helladzie i w Rzymie, a także w tekstach średniowiecznych. Trwały niemal do połowy XX stulecia, o czym świadczą akta sądowe, pamiętniki i literatura piękna. Ponoć po dziś dzień bogate snoby wędrują do jednego z państw Ameryki Południowej, w którym nadal można dochodzić swych praw za pomocą szpady lub pistoletu. Film opowiada o genezie i historii pojedynków, o związanych z nimi obyczajach, kodeksach honorowych, broni, którą się posługiwano oraz o przebiegu wybranych na przestrzeni wieków zmagań. Porusza także temat turniejów rycerskich i tak zwanych "sądów bożych", będących również swoistą formą pojedynków. Jest to także opowieść o znanych "pojedynkowiczach" ich osiągnięciach i sławie. Film składa się z kilku części (opowieści) połączonych osobą narratora. W tę rolę wciela się historyk sztuki Juliusz Woźny, rzecznik Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu. Występują również znani bronioznawcy, archeolodzy, historycy, historycy literatury i sztuki. Za graficzne filmowe przerywniki dzielące opowieść na poszczególne części oraz za stronę scenograficzną odpowiada artysta plastyk Michał Hrisulidis, profesor wrocławskiej ASP, a jednocześnie znany scenograf teatralny i filmowy. 09:30 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 10:20 NORWESKA MISJA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Michał Jarosiński Aktorzy: Konrad Darocha, Andrzej Michałowski, Sebastian Zakrzewski, Jarosław Kowalczyk, Daria Woźniak, Włodzimierz Frąckiewicz, Paweł Baranowski, Piotr Białecki, Jarosław Puchalski, Barbara Dmowska Fabularyzowany dokument Sławomira Koehlera będący próbą odpowiedzi na pytania o przyczyny przerwanej misji Andrzeja Michałowskiego, opozycjonisty z Portu Gdańskiego i innych konspiratorów podziemia solidarnościowego, działających w latach 80. w emigracyjnych strukturach na terenie Europy Zachodniej i Północnej, w szczególności w Norwegii i Szwecji, organizujących pomoc dla "Solidarności" w Polsce. Film o nieznanych kulisach przejmowania przez SB transportów urządzeń drukarskich ze Szwecji, wartych setki tysięcy dolarów. O mało znanej działalności Solidaritet Norge - Polen, organizacji wspierającej polskie podziemie. Film realizowany w Norwegii i Szwecji oparty na wspomnieniach polskich działaczy opozycji antykomunistycznej i Norwegów, ukazujący też fenomen niektórych środowisk skandynawskich charakteryzujących się paradoksalnymi poglądami politycznymi. O zaskakująco wielkim oddaniu Norwegów dla sprawy "Solidarności". 11:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - ZZA KULIS REŻIMU DO RWE Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Prowadzący: Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Na dezerterów reżimu Wolna Europa czekała z otwartymi ramionami: uciekinierów z bezpieki, cenzury, wojska, aparatu partyjnego Kiedy wybierali wolność, zabierali na Zachód najpilniej strzeżone tajemnice reżimu. Potem siadali przed mikrofonami Głosu Ameryki i Wolnej Europy. Ich rewelacje o kulisach peerelu wywoływały w Warszawie polityczne wstrząsy. O uciekinierach z bezpieki na falach Radia Wolna Europa opowiedzą: historyk prof. Rafał Habielski i dr hab. Sławomir Łukasiewicz - badacz dziejów emigracji. Ponadto archiwalne nagrania radiowe audycji "uciekinierów reżimowych". 11:55 MIASTO Z MORZA - ODC. 1/4 Serial historyczny, obyczajowy, 43 min, Polska, 2009 Autor: STANISŁAWA FLESZAROWA-MUSKAT, autorka powieści "Tak trzymać" na podstawie której powstał scenariusz Reżyseria: Andrzej Kotkowski Scenariusz: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Marian Dziędziel, Olgierd Łukaszewicz, Piotr Polk, Zbigniew Jankowski, Zdzisław Wardejn, Mateusz Banasiuk, Barbara Baryżewska, Krzysztof Bień, Anna Brulińska, Maria Gładkowska, Bartosz Glogowski Czteroodcinkowy serial oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać" to opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego, w tamtym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od lata 1923 r. do uzyskania przez Gdynię praw miejskich (10 lutego 1926 r.). Główne postaci serialu to: dumny, butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień, syn nauczyciela ze wsi pod Przeworskiem (rodzice zginęli w czasie bombardowania), który wyruszył na Wybrzeże szukając pracy i swojego miejsca w życiu. Pracując przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką, podejmuje studia i wrasta w rodzące się miasto; Łucka z Konków, kaszubska dziewczyna, która początkowo jest zatrudniona w garkuchni dla robotników, a później w biurze inż. Wendy. Wbrew woli ojca zostaje żoną Krzysztofa, ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich; Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i przyjaciel Krzysztofa, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przyjeżdża wraz z ojcem ze Związku Sowieckiego do kraju (matka nie przeżyła trudów podróży). Początkowo robi lewe interesy, jednak wykorzystując znajomość języków obcych, zaczyna uczciwie pracować jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port. Później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć lekko podchodzi do życia, jest człowiekiem honoru. Mimo próśb ojca, z którym jest skłócony, odmawia przyjęcia pieniędzy od rodzica i utrzymuje się sam. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe z Warszawy do Gdyni prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Tu próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw, zostaje w Gdyni. Losy czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i powstającym miastem. Odc. 1 Krzysztof Grabień zachęcony informacją o budowie portu jedzie na Wybrzeże. Celowe zatrzymanie pociągu na granicy polsko - niemieckiej powoduje, że przyjeżdża do Gdyni nocą. Okradziony z pieniędzy, nieznający nikogo, wałęsa się do świtu nad brzegiem morza. Rankiem staje w kolejce do punktu werbującego robotników, by dostać pracę. Chętnych jest jednak zbyt wielu. Tu poznaje Wołodię, który proponuje mu niezbyt legalny, ale opłacalny interes. Chłopcy trafiają do garkuchni, gdzie pracuje Łucka. Krzysztof podoba się dziewczynie. On odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość przeradza się w miłość. Z niewielką ilością pieniędzy, nie mając gdzie spać, Krzysztof nocuje początkowo na plaży, potem pomieszkuje na łodzi razem z trzema poznanymi przy budowie linii kolejowej chłopakami. Wołodia spotyka inżynierów francuskich wysłanych do Gdyni przez konsorcjum. Znający język obrotny chłopak, załatwia pracę sobie i Krzysztofowi. Obaj pracują w biurze naczelnika budowy i projektanta portu, którym jest inż. Wenda. Rusza budowa, sprowadzona pogłębiarka drąży pierwszy basen. Serial historyczno - obyczajowy 12:50 LEGENDY EUROPY - NORWEGIA ODC. 3 (LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 3. NORWAY) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: John Hudson Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę. Dziś wyruszymy w podróż po Norwegii. Kraj na północy Europy, przecięty w połowie kołem podbiegunowym. 1750 km gór wyrastających z morza. Fiordy i lodowe doliny, które ogrzać potrafią jedynie ciepłe wody Golfsztromu. Miejsce, gdzie słońce świeci o północy albo znika na całe miesiące. Kraina zorzy polarnej. Fascynuje i zachwyca. Magiczna, surowa, pełna kontrastów, od 11 tysięcy lat przyciąga człowieka. Jej niezwykły krajobraz rozpala wyobraźnię, a noc polarna w każdym budzi bajarza. W Norwegii ze wszystkim wiąże się legenda. Na początek posłuchajmy, jak wikingowie wyobrażali sobie świat - jego początek i koniec. Oto Edda, nordycka mitologia, którą skaldowie recytowali w prastarym języku przodków. Serial dokumentalny, 14:45 POLSKIE 100 LAT - POLSKIE PAŃSTW PODZIEMNE. ASPEKTY CYWILNE Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Ewa Sochacka - Krasko Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Lektor: Tomasz Marzecki Wykonawcy: Kazimierz Kaczor Muzyka: Michał Lorenc Jeszcze w trakcie kampanii wrześniowej rozpoczęto organizowanie podziemnego wojska i władz politycznych. Delegatem rządu na kraj został Cyryl Ratajski, działacza Stronnictwa Pracy, przedwojenny prezydent Poznania. We wrześniu 1942 roku funkcję tę objął Jan Piekałkiewicz ze Stronnictwa Ludowego i pełnił ją do aresztowania przez gestapo. W maju 1943 roku delegatem mianowano Jana Stanisława Jankowskiego ze Stronnictwa Pracy. W grudniu 1942 roku utworzono Kierownictwo Walki Cywilnej między innymi z wydziałami: sądowym, sabotażowo - dywersyjnym, informacji radiowej, rejestracji zbrodni hitlerowskich. W lipcu 1943 roku połączono Kierownictwo Walki Cywilnej z Kierownictwem Walki Konspiracyjnej w Kierownictwo Walki Podziemnej. Obejmowało ono dodatkowo Kierownictwo Dywersji, Biuro Informacji i Propagandy, kontrwywiad i komórkę "N", do dywersji propagandowej wśród Niemców,. Od 1942 roku w Departamencie Spraw Wewnętrznych działało Biuro Ziem Nowych, które przygotowywało plany przejęcia po zakończeniu wojny przez Polskę Prus Wschodnich, Pomorza Zachodniego i Śląska Opolskiego. W styczniu 1944 roku powołano Radę Jedności Narodowej, pełniącą funkcję podziemnego parlamentu. W skład Rady weszło 17 osób: po trzech przedstawicieli głównych partii: Stronnictwa Narodowego, Stronnictwa Pracy, Stronnictwa Ludowego i Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość oraz po jednym z pięciu drobniejszych ugrupowań. Przewodniczącym Rady wybrano Kazimierza Pużaka z Polskiej Partii Socjalistycznej. W marcu 1945 roku sowieci aresztowali 16 przedstawicieli władz i głównych partii Polski Podziemnej. Podczas procesu w Moskwie, 21 czerwca, trzech oskarżonych uniewinniono, ośmiu otrzymało wyroki od czterech do osiemnastu miesięcy więzienia, Bień, Jasiukowicz i Pajdak dostali po 5 lat, Jankowski 8 lat, Okulicki 10 lat. Stanisław Jankowski, Stanisław Jasiukowicz i Leopold Okulicki nie wyszli już z sowieckiego więzienia, zmarli lub zostali zamordowani. 6 lipca 1945 dotychczasowi sojusznicy Rzeczypospolitej wycofali uznanie dyplomatyczne dla Rządu londyńskiego, uznając powołanie przez sowietów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej za wykonanie postanowień konferencji jałtańskiej. 15:20 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - BITWA POD STUDZIANKAMI - T34 Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Wykonawcy: Jacek Sobieszczański Bitwa pod Studziankami - T34. W sierpniu 1944 roku, w czasie, gdy w Warszawie trwało powstanie, do chrztu bojowego na froncie wschodnim przystąpiła wielka jednostka pancerna Wojska Polskiego - 1. Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte. Dzięki samobójczej szarży Polacy powstrzymali kontratak elitarnych niemieckich sił pancernych pod Studziankami. W skład brygady wchodziły dwa pułki czołgów (w każdym po trzy kompanie czołgów średnich T - 34/76 i kompania czołgów lekkich T - 70), batalion piechoty zmotoryzowanej oraz samodzielny pułk artylerii samobieżnej. Formacja według etatu miała liczyć 2188 ludzi wyposażonych w 86 czołgów, pięć samochodów pancernych BA - 64 i 21 dział samobieżnych SU - 85. Brygada nie brała dotychczas udziału w walkach, 1. pułku czołgów, który w ramach 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki bił się pod Lenino. 15:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PRZERWANA WOJNA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony genezie wojny, której źródeł autor doszukuje się w przebiegu I wojny światowej. 16:10 POLSKIE SERCE JEROZOLIMY Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2023 Reżyseria: Andrzej Machnowski Scenariusz: Andrzej Machnowski Są takie miejsca na świecie, w których serca Polaków biją mocniej i radośniej. Do takich miejsc należy w Jerozolimie Stary Dom Polski, usytuowany w Starym Mieście, w pobliżu Via Dolorosa, Golgoty i Bożego Grobu - jest to materialne i duchowe dzieło ks. Marcina Pinciurka. Uwagę przechodzących uliczkami Starego Miasta żydów, chrześcijan i muzułmanów przyciąga duży napis: Dom Polski. W ten sposób spełniło się marzenie ks. Marcina Pinciurka, kapłana pochodzącego z Ziemi Lubelskiej, który bardzo pragnął, by w sercu Jerozolimy biło serce Polski. Film opowiada o ks. Marcinie Pinciurku i zakupie tysiącletniej nieruchomości w 1908 roku (w tym czasie Polska była pod zaborami), do której zaczęli przyjeżdżać Polacy z całego świata. Dom gościł min. Hankę Ordonównę, Zofię Kossak Szczucką, biskupa Gawlinę, literatów: Herlinga Grudzińskiego, Jerzego Giedrojcia. Dom stał się kolebką spotkań i rozmów patriotycznych. Ksiądz Pinciurek zmarł 6 lipca 1930 roku. Został pochowany w Jerozolimie, na cmentarzu katolickim na Górze Synaj. W swoim testamencie przekazał Stary Dom Polski na ręce ks. prymasa Polski, aby ten dom służył dla ludu polskiego. Kardynał Hlond sprowadził siostry elżbietanki do opieki nad domem. W efekcie ciężkiej pracy sióstr elżbietanek oraz przy aktywnej pomocy żołnierzy polskich, pod dowództwem gen. Andersa, w latach 40. ubiegłego wieku powstał Nowy Dom Polski. W filmie występują: ks. Prof. Wróbel (KUL), siostra Róża - elżbietanka, Norman Davies, abp Henryk Muszyński - senior (były prymas), prymas abp. Wojciech Polak, patriarcha Jerozolimy kard. Pierbatista Pizzbella, ks. Prof. Mirosław Jasiński. Na zakończenie filmu, w dowód hołdu i podziękowań za działalność wystąpi Rafał Blechacz - wybitny artysta, laureat XV Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Domy Polskie (Stary i Nowy) funkcjonują do dzisiaj i przyjmują liczne grupy pielgrzymów nie tylko z Polski ale i z całego świata. 17:10 HISTORIA POLSKI - FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - WYRWANI Z KATOWNI PODHALA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski, Artur Uczkiewicz Film ukazuje mało znaną historię brawurowej akcji odbicia 42 więźniów z więzienia na ul. Nowotarskiej w Zakopanem 15 stycznia 1945 roku. Po tym, jak z oddziału AK Chełm przyszła wiadomość o przewiezieniu więźniów z katowni gestapo "Palace" na Nowotarską, kpt Tadeusz Studziński (Kurzawa) natychmiast rozpoczął przygotowania do akcji odbicia więźniów. Willa Palace zapamiętana została jako więzienie, z którego już się nie wraca i do dziś mówi się o niej katownia Podhala. 17:55 WOJOWNICY CZASU - WIELKA WOJNA W BIESZCZADACH, CZYLI KOMAŃCZA 1914 - 1915 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan I wojna światowa, stoczona w latach 1914 - 1918, zwana wcześniej Wielką Wojną lub po prostu Wojną, w Bieszczady dotarła jesienią 1914 roku, kiedy armia austro - węgierska cofała się przed rosyjskim walcem parowym. Dotarł on do grzbietu Karpat oddzielających Galicję zachodnią od dzisiejszej Słowacji. Wówczas to areną ciężkich walk prowadzonych przez półrocze stały się Bieszczady i niewielka miejscowość Komańcza. 18:25 FOTOHISTORIE - W ŚWIECIE MEDIÓW Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Marek Szczepanek, Dariusz Fedorowicz Prowadzący: Olimpia Górska Fotografia stanowiła przełom w rozwoju prasy. Pozwoliła bowiem docierać do szerszych grup społeczeństwa, obrazy były bardziej uniwersalne niż język pisanego słowa. W odcinku opisujemy początki polskiego rynku prasowego na podstawie Ilustracji Polskiej i Ilustrowanego Kuryera Codziennego. Koncentrujemy się na fotografii jako środku przekazu, który może być dostosowywany i kształtowany poprzez odpowiednie techniki oraz nadanie odpowiedniego kontekstu, zgodnie z określonymi potrzebami. Przedstawiamy ewolucję fotografii sportowej i modowej oraz wykorzystanie zdjęć jako sposobu na relację wydarzeń podczas I Wojny Światowej. W podsumowaniu omawiamy zagadnienia prawne związane z wykorzystaniem fotografii kiedyś i współcześnie. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 59 "KUZYN Z MURMAŃSKA" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Ruda dociera do Lublina, do matki. Okazuje się, że jej ojciec nie żyje. Rainer próbuje zainteresować Amerykanów swoją wiedzą o zakopanym archiwum. Przesłuchujący go sierżant Meyers nie jest zainteresowany negocjacjami ze zbrodniarzem z gestapo. Berta i Otto przygotowują się do wyjazdu do Niemiec. W ostatnim momencie Otto decyduje się zostać z Marią w Polsce. Michał, Bronek i Władek nie wiedzą, jak UB trafiło na ich ślad. Michał zaczyna śledzić Celinę. Wanda śledzona przez Bronka udaje się na spotkanie z ojcem do siedziby Urzędu Miejskiego. Prosi Kazimierza o pomoc w sprawie nachodzącego ją Karola. Ruda z matką chowają ojca. Na weselu Janek i Bolek odnajdują Kobrę, drugiego mężczyznę ze zdjęcia. Ten też twierdzi, że podczas zakopywania archiwum nie było z nimi żadnej dziewczyny, nie wie, kim jest widoczna na zdjęciu Lena. Bronek i Michał są przesłuchiwani przez pułkownika Orlickiego z Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Sprawa dotyczy Bociana i jego wiarygodności jako emisariusza generała Okulickiego. 20:00 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY ERY ATOMOWEJ ODC. 4/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 4 THE ATOMIC SPIES) Serial dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 21:05 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 7 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 22:00 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.I - POCZĄTKI WOJNY STULETNIEJ. 1328 - 1364. ODC. 1/4 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 1/4) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2017 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwym okresie średniowiecznej Europy głodne władzy dynastie walczyły między sobą o dominację na kontynencie. Starli się krwią i żelazem na polach bitew, ale prawdziwa walka o władzę rozgrywała się na osobności. Za kamiennymi murami zamku znajdował się świat strategicznuych sojuszy, cudzołóstwa, zdrady i morderstwa. Bezwzględna intryga rozdzieliła wiele legendarnych rodzin i ukształtowała sposób, w jaki rządzili swoimi imperiami. Te epickie wojny trwały przez wiele pokoleń i wstrząsały Europą i nadal rozbrzmiewają w niezliczonych hitach i serialach. 22:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 23:55 AKCJA POD ARSENAŁEM Dramat wojenny, 94 min, Polska, 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Magdalena Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Piotr Dejmek 26 marca 1943 roku w Warszawie w rejonie Arsenału, na ulicach Długiej i Bielańskiej, harcerze z grupy szturmowej Szarych Szeregów brawurowym atakiem odbili przewożonego z budynku gestapo na Pawiak Jana Bytnara "Rudego", a wraz z nim 25 innych więźniów. Skatowany w czasie śledztwa przez Niemców "Rudy" kilka dni później zmarł na rękach swoich przyjaciół. Wkrótce od kul harcerzy z grup szturmowych zginęli jego oprawcy - Lange i Schulz. Te właśnie wydarzenia, znane zapewne wielu widzom z książek "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego i "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego, są tematem filmu. Jednakże nie jest on "dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie jest ważne, czy ktoś stał o dwa kroki bliżej czy dalej. Ten film jest dokumentem postaw" - powiedział Stanisław Broniewski "Orsza", naczelnik konspiracyjnych Szarych Szeregów i dowódca tej akcji, jeden z konsultantów filmu. W sztabie konsultacyjnym znaleźli się także Zygmunt Kaczyński "Wesoły" i Aleksander Kamiński. Autorem scenariusza jest Jerzy Stefan Stawiński - żołnierz Września, uczestnik Powstania Warszawskiego. Fabułę filmu umownie można podzielić na dwie części. W pierwszej naszkicowano życie w okupowanej stolicy i sylwetki bohaterów akcji. Swoją uwagę reżyser skoncentrował głównie na trzech postaciach - "Zośce", "Rudym" i "Alku", na ich charakterach, marzeniach, uczuciach. Od momentu aresztowania "Rudego" zaczyna się paradokumentalna część filmu - reżyser z wielką pedanterią przedstawił przygotowania i przebieg akcji. Zadbano także o wierne odtworzenie wyglądu warszawskich ulic w czasie okupacji. Oprócz filmowego "Orszy" - Jana Englerta i występującego w roli "Zośki" Mirosława Konarowskiego, w rolach harcerzy z Szarych Szeregów w większości wystąpili debiutanci. Dramat wojenny, 94 min, Polska 1977 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Cezary Morawski, Mirosław Konarowski, Ryszard Gajewski, Magda Wołłejko, Jan Englert, Lidia Korsakówna, Zbigniew Zapasiewicz, Tadeusz Łomnicki, Karl Sturm, Zbigniew Sawan i inni 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ŁOWY NA GRUBEGO ZWIERZA ODC. 219 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2020 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Dziś w drodze na południe minęliśmy Rzeszów, by zachwycić się widokami z przedpola Karpat. Przed nami wioska Czudec. Wypatrujemy tu śladu po dawnym potoku zasilającym młyn. Jesteśmy tu po to, by pomóc wydobyć z tego miejsca zabytkowe silniki, które lata temu zasilały młyn. Jeśli się to uda, trafią one do Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej, stworzonego przez przyjaciela naszego programu, Grzegorza Smelę. Ta akcja to wyraz naszego podziwu dla dzieł polskich inżynierów i techników. 02:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Druga część programu o wydarzeniach na Dalekim Wschodzie w 1945 roku. Bogusław Wołoszański próbuje odpowiedzić na pytanie, czy przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie przeważyło szalę zwyciestwa i zmusiło Japonię do kapitulacji. Wojna na Pacyfiku, przygotowania ZSRR do wojny, walki oraz kapitulacja Japonii ilustrowana jest fragmentami archiwalnych materiałów filmowych.