TVP Historia Czwartek, 29.02.2024 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 29 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert O kalendarzu i tej szczególnej dacie; 1908 urodził się Balthus - hrabia Baltazar Kłossowski de Rola; 1968 odryto pulsary; 1968 Warszawski Oddział ZLP debatował nad zdjęciem "Dziadów" z afisza. 07:05 CZAS HONORU - ODC. 77 "WUJEK Z LASU" Serial wojenny, 45 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki ODCINEK 12 WUJEK Z LASU Lebiediew jest wściekły na Lewińską, obarcza ją winą za stratę Blachnitzky’ego. Lewińska stawia na nogi cały resort. Sama próbuje odzyskać kontakt z Janiszem, ale bezskutecznie. Rannego Janisza ukrywają konspiratorzy. Lena aresztowana przez UB nie poddaje się. To, co wie o prześladowcy, może być jej chwilową polisą na trudne czasy. Władek decyduje się pozostać w Warszawie do końca procesu Rudej. Obmyśla plan jej uratowania. Postanawia skontaktować się z Lewińską. Tymczasem do mieszkania Emilii przychodzi Karkowski. Rozmawiają o pieniądzach ukrytych przez Woźniaka. Dopiero po chwili Karkowski orientuje się, że nie jest w mieszkaniu sam. Przez podwarszawski las przedziera się wycieńczony i bosy Hans. Maria z Ottem muszą przeprowadzić nagłą, bardzo ważną operację. Zośka przyprowadza do baru Heleny człowieka, który siedział w Oświęcimiu. Konfrontuje go z Tolą. Celina, Władek, Michał i Bronek czekają w kawiarni nieopodal sądu na zakończenie rozprawy Rudej. Oczekiwanie się wydłuża. Karkowski śledzi Wandę. Chce dzięki niej trafić do Bronka. 07:55 WOJOWNICY CZASU - REDUTY WRZEŚNIA, CZYLI PRZEDMOŚCIE KAZUŃSKIE 1939 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy niemiecki blitzkrieg rozpędził się już na dobre po drogach września, z Wielkopolski na pomaszerowały pomaszerowały dwie polskie armie, aby nad Bzurą stoczyć największą bitwę tej tragicznej kampanii. A jej ostatni akord miał miejsce u bram Warszawy w Puszczy Kampinoskiej i na na przedmościu kazuńskim. W programie "Wojownicy Czasu" Grzegorz Gajewski - podróżuje przez wieki i epoki pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie "Wojownicy 08:30 HISTORIA POLSKI - OD ZMIERZCHU DO ŚWITU Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Ostrowska Scenariusz: Agnieszka Ostrowska Film opowiada o walce z komunizmem i przemianach w Europie Środkowej i Wschodniej za pośrednictwem konkretnych miejsc lub obiektów, które były niemymi świadkami przełomowych wydarzeń w dziejach naszego regionu. Plac Bema w Budapeszcie, na którym węgierscy studenci protestowali przeciwko władzy sowieckiej w 1956 roku. Mur Berliński, ideologicznie dzielący Berlin od 1961 do 1989. Brama nr 2 Stoczni Gdańskiej, świadek wielu strajków, a także ogłoszenia powstania NSZZ Solidarność w 1980. Ściana Johna Lennona w Pradze, pokrywana antyrządowymi graffiti za czasów Czechosłowacji w latach 80. ubiegłego wieku. Pomniki Łańcucha Bałtyckiego w Krajach Bałtyckich, upamiętniające wydarzenie z 1989 roku, kiedy to prawie 2 miliony ludzi utworzyło kordon rozciągający się na terenie podówczas republik sowieckich Estonii, Łotwy i Litwy, domagających się wolności. Współczesne ujęcia z tych miejsc przeplatają się z materiałami archiwalnymi. Komentarzom świadków wydarzeń towarzyszą wypowiedzi młodych ludzi, którzy mówią o tym, w jakim stopniu nasza współczesna historia ich interesuje i jakie wyciągnęli z niej wnioski. W dobie inwazji Rosji na Ukrainę film nabrał nowych znaczeń. Jak widać, wolność nie jest dana raz na zawsze. Historia lubi się powtarzać. Film realizowany był ponad dwa i pół roku, w siedmiu stolicach Europy. Producent: Fundacja Centrum Stosunków Międzynarodowych. 09:30 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Prowadzący: Bogusław Wołoszański 9 marca 1953 roku w Moskwie rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe Józefa Stalina. Historycy nie są zgodni co do tego, kiedy dokładnie zmarł i co było przyczyną jego śmierci. Przyjmuje się, że zgon nastąpił 5 marca. Naród poinformowano o tym fakcie dwa dni później. Najbliżsi współpracownicy Stalina, czyli Beria, Chruszczow, Malenkow i Mołotow, potrzebowali trochę czasu, aby podzielić się władzą. Żaden z nich nie był na tyle potężny, aby przejąć całość schedy po dyktatorze. Najsilniejszą pozycję miał niewątpliwie Ławrentij Beria. Udało mu się ubiec rywali i stanąć na czele połączonych resortów bezpieczeństwa i spraw wewnętrznych. Ufny w potęgę tego aparatu mistrz zbrodni i zdrady nie docenił jednak talentów współtowarzyszy z Biura Politycznego. Członkowie Prezydium KC KPZR zawiązali przeciwko niemu spisek. Zamierzali pozbawić go nie tylko stanowiska, ale i życia. Byli jednak zbyt słabi, aby wystąpić przeciwko niemu otwarcie. Potrzebowali sojusznika. Znaleźli go w osobie marszałka Georgija Żukowa, bohatera wojny ojczyźnianej. Dlaczego właśnie jego? Aby zrozumieć ich wybór, należy cofnąć się jeszcze kilka lat wcześniej. Żukow dowodził radzieckimi wojskami w najtrudniejszych momentach wojny - dowodził obroną Moskwy, Leningradu i Stalingradu, prowadził armię w bitwie pod Kurskiem, przewodził wielkiej ofensywie na Berlin. Jego podpis widniał pod aktem kapitulacyjnym Niemiec. Sukcesy marszałka zaczęły drażnić Stalina. Postanowił usunąć zbyt już sławnego współpracownika, przy pomocy mistrza intrygi, Ławrientija Berii. Tuż po zakończeniu wojny Żukow został dowódcą wojsk okupacyjnych w radzieckiej strefie Niemiec. Był tam władcą absolutnym i wykorzystywał ten fakt również dla własnych, osobistych celów, gromadząc coraz to większy majątek. Beria dowiedział się o tym przez swoich szpiegów. Wysłał do Berlina swego zastępcę, Abakumowa, aby zdobył dowody i zeznania przeciwko Żukowowi. Marszałkowi z trudem udało się ocalić życie. Zapamiętał jednak, jak niewiele brakowało, aby Beria zgotował mu los marszałka Tuchaczewskiego. Nie wahał się długo, gdy po śmierci Stalina Chruszczow zaproponował mu udział w obaleniu i zgładzeniu Berii. 10:00 SENSACJE XX WIEKU - ZŁOTO ROMANOWÓW Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Bogusław Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony jednej z najbardziej szokujących i intrygujących świat tragedii, która wydarzyła się w piwnicy kupieckiego domu w Jekaterynburgu. W lipcu 1918 roku bolszewicy zamordowali carską rodzinę: cara Mikołaja II, jego żonę Aleksandrę, dzieci oraz kilka osób służby. Nie wiadomo, gdzie zapodziała się gigantyczna fortuna carskiej rodziny. A zapewne to był powód, dla którego cara, jego żonę i dzieci więziono i zamordowano. Jednakże ślady ujawnione w ostatnich latach pozwalają wskazać kierunek poszukiwań. Przedstawienie tamtych tragicznych wydarzeń jest podstawą do pokazania przełomowego czasu dla historii Rosji - wojny, rewolucji i upadku dynastii. 10:25 PANIE NA ZAMKU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Walkiewicz Scenariusz: Wojciech Walkiewicz Zdjęcia: Wojciech Walkiewicz Muzyka: Olgierd Mroczkowski Muzeum Polskie w Rapperswilu powstało w 1870 roku. Jest jednym z najstarszych muzeów w Szwajcarii. Utrzymywane jest z darowizn Polonii i składek członkowskich Towarzystwa Przyjaciół Muzeum. W maju 2015 r. otrzymało nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej, przyznawaną corocznie przez prezesa IPN. Bohaterkami filmu i naszymi przewodniczkami po Muzeum są pracujące w nim wolontariuszki, przedstawicielki dwóch pokoleń emigracji: tej z lat 80. XX w. i najnowszej, z początku XXI w. Żadna na stałe nie mieszka w Rapperswilu. Dojeżdżają z Zurychu lub okolicznych miejscowości. 11:20 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 9 SEZON I - KOLEJKA NA KASPROWY WIERCH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Prowadzący: Sebastian Karpiel-Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel-Bułecka Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Sebastian zabierze widzów na Kasprowy Wierch i kolejkę, która wozi turystów od 90 lat. Pomysł na budowę kolejki zrodził się w głowie ówczesnego wiceministra transportu, Aleksandra Bobkowskiego. Bobkowski był nie tylko politykiem, ale i narciarzem oraz członkiem międzynarodowej federacji narciarskiej. Dzięki jego staraniom, w lutym 1929 r. w Zakopanem odbyły się pierwsze zimowe mistrzostwa świata. Budulcem Kasprowego, oprócz drewna, był kamień, który przy pomocy prowizorycznej kolejki i transportu konnego, dostarczano na górę. O specyfice pracy w kamieniu, podbudowywaniu nim domów, opowie - przy pracy - kamieniarz, Stanisław Gąsienica. 11:50 KRÓLEWSKIE SNY - ODC. 5 Serial historyczny, 69 min, Polska, 1988 Reżyseria: Grzegorz Warchoł Scenariusz: Józef Hen Zdjęcia: Tomasz Wert Aktorzy: Marek Obertyn, Janusz Michałowski, Paweł Nowisz, Krzysztof Tyniec, Renata Zarębska, Halina Rasiakówna, Gustaw Holoubek, Adam Ferency, Jerzy Tkaczyk, Jan Janga-Tomaszewski, Grzegorz Wons Rycerz Strasz, który od dawna śledził królową Sonkę i młodego Hińczę, informuje Witolda o swych podejrzeniach. Książę powiadamia o ich rzekomym romansie króla Władysława, sugerując, że Hińcza jest ojcem dziecka, którego spodziewa się Sonka. Dwór huczy od plotek, następuje seria aresztowań, m. in. zostają uwięzieni Hińcza i Elżbieta. Strasz wyznaje królowej swą miłość, lecz oburzona Sonka odprawia go z gniewem. Jagiełło zmusza Witolda do powrotu na Litwę. Król za wszelką cenę pragnie oczyścić małżonkę z podejrzeń. Podczas procesu wszyscy przesłuchiwani przysięgają, że królowa jest niewinna. Wkrótce na świat przychodzi drugi syn Jagiełły. Serial historyczny, 70 min, 8 odc. , TVP 1988 Reżyseria: Grzegorz Warchoł Występują: Gustaw Holoubek, Renata Zarębska, Janusz Michałowski, Adam Ferency, Krzysztof Wakuliński, Czesław Mroczek, Jan Tomaszewski, Mariusz Dmochowski, Andrzej Szczepkowski, Grzegorz Wons, Marek Obertyn, Krzysztof Tyniec, Jan Szurmiej i inni 13:10 NADMORSKIE MIASTA - ODC. 6 TEL AWIW (CITIES BY THE SEA 6. TEL AVIV) Cykl dokumentalny, 44 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Ilka Franzmann Odcinek 6. Tel Awiw. Bez kontaktu z morzem to drugie co do wielkości miasto w Izraelu nigdy by nie powstało. Kiedyś Tel Awiw był bezpieczną przystanią dla Żydów z diaspory. Dziś napływ dobrowolnych imigrantów wcale nie maleje. W Izraelu mawia się, że Jerozolima się modli, Hajfa pracuje, a Tel Awiw tańczy. Styl życia, kreatywność i indywidualizm to wizytówki tego miasta. W Tel Awiwie niektórzy żyją jak w bańce, a inni siedzą na beczce prochu. Ochrona miasta wymaga ciągłych starań. Łodzie patrolowe przez całą dobę strzegą wybrzeża przez intruzami. W Izraelu niemal każdy musi odbyć służbę wojskową bez względu na to, czy jest człowiekiem wierzącym, ateistą, Żydem, Palestyńczykiem czy imigrantem. Tel Awiw akceptuje wszelkie szaleństwa. Humor jest tu częścią filozofii życiowej. 14:10 GIGANCI HISTORII - POLSKIE FORMACJE WOJSKOWE PODCZAS WIELKIEJ WOJNY Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz W latach Wielkiej Wojny przeciwko sobie walczyli Polacy z trzech zaborów powołani do armii państw zaborczych. Ale wojna stwarzała szansę na odzyskanie niepodległości. Środkiem do tego miały być polskie formacje wojskowe. 16 sierpnia 1914 roku Naczelny Komitet Narodowy powołał Legiony Polskie. Ich zaczyn stanowiła zorganizowana wcześniej przez Józefa Piłsudskiego Pierwsza Kompania Kadrowa. Legiony podlegały dowództwu armii austro - węgierskiej. Jesienią 1916 roku Legiony zostały wycofane na tyły frontu. W grudniu legioniści wkroczyli do Warszawy. Po ogłoszeniu przez władze niemieckie i austro - węgierskie Aktu 5 listopada, Piłsudski został członkiem Tymczasowej Rady Stanu. Latem 1917 roku doszło do tzw. kryzysu przysięgowego. Legioniści, którzy odmówili złożenia przysięgi na wierność cesarzom Austro - Węgier i Niemiec zostali internowani. Część legionistów, poddanych austriackich, trafiła na front włoski. Piłsudski został uwięziony w twierdzy w Magdeburgu. Polskie formacje wojskowe - początkowo ochotnicze - zaczęto tworzyć także w zaborze rosyjskim. Już jesienią 1914 roku rozpoczęto formowanie oddziału, który dał początek I Legionowi, zwanemu "Legionem Puławskim". Wkrótce powstał II Legion, który określano jako "Lubelski". Dały one początek kolejnym formacjom polskim walczącym u boku armii rosyjskiej. Po rewolucji lutowej 1917 roku z inicjatywy Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego powstał 1. Korpus Polski dowodzony przez generała Józefa Dowbor - Muśnickiego. Po przewrocie bolszewickim generał Dowbor - Muśnicki zaoferował komunistom neutralność Korpusu wobec stron konfliktu w Rosji. Bolszewicy postawili jednak warunki, których Dowbor - Dowbor Muśnicki nie mógł przyjąć. Doszło do walk z Armią Czerwoną Gwardią, a Korpus rozpoczął samodzielne operacje wojskowe na Białorusi. Zdobył twierdzę Bobrujsk i zajął Mińsk. Na przełomie listopada i grudnia 1917 roku rozpoczęto formowanie II i III Korpusu. W czerwcu 1918 roku wszystkie trzy korpusy zostały rozbite i rozbrojone. Jednak zebrani w Kijowie oficerowie polscy postanowili powołać Komisję Wojskową w celu tworzenia nowych jednostek. Wkrótce powstały one na północy w Archangielsku i Murmańsku oraz na południu - w Tyflisie, Odessie i na Kubaniu. 4. Dywizja Strzelców z Kubania przeszła przez Odessę, Czerniowce i Stanisławów, aby pod nazwą 10. Dywizji Piechoty dojść do Wilna. 5. Dywizja Strzelców Polskich zwana "Syberyjską" w niezwykle trudnych warunkach walcząc z bolszewikami, szła przez Powołże, Kazachstan i Syberię, gdzie 10 stycznia 1920 roku została wzięta do niewoli, ale jej ostatni żołnierze dotarli aż do Harbinu w Chinach. W 1917 roku rozpoczęto organizację armii polskiej we Francji. Latem 1918 roku weszła ona do walki na froncie francusko - niemieckim. Od koloru mundurów nazwana została Błękitną Armią. W październiku 1918 roku jej dowódcą został generał Józef Haller, który wcześniej walczył w Rosji. Jednostkę tworzyli głównie byli jeńcy wojenni z armii austriackiej i niemieckiej i polscy emigranci zarobkowi z Europy i Ameryki. Po zakończeniu wojny Błękitna Armia wraz z całym wyposażeniem została przetransportowana do Polski. Ostatnie pododdziały przybyły w czerwcu 1919 roku. 15:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań. 15:45 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - OD POPIELA DO PIASTA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Mariusz Gala, Paweł Załuska Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Przyjęło się, że chrzest Mieszka I w 966 roku wyznacza datę początkową państwa polskiego. Jednak zręby naszego państwa powstały wcześniej. Najstarsza znana nam kronika mówi o trzech poprzednikach Mieszka I. Czy to znaczy, że dzieje Polski piastowskiej zaczęły się trzy generacje wstecz? Ten opis początków dynastii, która założyła Polskę, powstał niemal 120 lat po śmierci Mieszka I. Jego autor nie podpisał się pod swoim dziełem. Kronikarza tego nazwano Gallem Anonimem, bo przypuszczano, że pochodził z Galii. Z najnowszych badań wynika, że raczej był rodem z Wenecji. Przybył do nas z Węgier w orszaku Bolesława Krzywoustego, który zlecił mu napisanie historii swojej piastowskiej dynastii. Dziejopis nie przekazał żadnych innych informacji o przodkach Mieszka I ani o czasach, w których żyli. Dziś te okryte tajemnicą czasy budzą wielką ciekawość: co faktycznie działo się w czasach, gdy czczono u nas "bałwany", gdzie, kiedy i jak Piastowie mogli dojść do władzy? Tym tropem za naukowcami będą podążać widzowie filmu. 17:00 HISTORIA POLSKI - SKALSCY. HEROICZNA I CHWALEBNA EPOPEJA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ryszard Montusiewicz Scenariusz: Ryszard Montusiewicz Bohaterem filmu jest generał Stanisław Skalski, as polskiego lotnictwa II Wojny Światowej i jego rodzina, w tym dwóch kapłanów: ks. inf. Teofil Skalski i ks. prał. Antoni Skalski. Splot losów osobistych i rodzinnych na tle wojen i totalitaryzmów XX wieku. 1. Exodus: ucieczki i tułaczka w obliczu I Wojny Światowej i rewolucji, osiedlenie w Dubnie. 2. Chwała: szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, kampania wrześniowa, wojenne dokonania, Bitwa O Anglię, "cyrk Skalskiego". 3. Represje: powrót do Polski w 1947 roku, aresztowanie, przesłuchania, tortury, wyrok śmierci, ułaskawienie. 4. Powrót do służby - samotność bohatera. 1. Podolskie korzenie, zamieszkanie w rejonie Kodymy, na wschodnim Podolu. Losy ziemiańsko - inteligeckie polskiej rodziny (poniekąd typowe, zarazem zindywidualizowane): ojciec - zarządca majątku, wujowie: kapłan (proboszcz w Kodymie), lekarz, inż. kolejnictwa, ciotki po konserwatorium. Matka ze Zbaraża. 2. Exodus i prześladowania: rozproszenie ucieczki i tułaczka w obliczu I wojny światowej, rewolucji lutowej, rewolucji październikowej. Osiedlenie w Dubnie (szkoła podstawowa, gimnazjum). Rozłąka z ojcem do 1923. Prześladowania sowieckie różnych członków rodziny w tym obu kapłanów: Antoniego i Teofila 3. Chwała: Szkoła Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie - edukacja wojskowa i lotnicza w II RP. Wojenne dokonania St. Skalskiego: kampania wrześniowa, Bitwa o Anglię: zwycięstwa lotnicze (najwięcej strąceń niemieckich samolotów), cyrk Skalskiego. 4. Represje w PRL: powrót do Polski w 1947. Aresztowanie (1948) więzienie mokotowskie do 1949 (przesłuchania, tortury), wyrok śmierci (1950), ułaskawienie w więzieniu do 1956 5. Powrót do służby samotność bohatera (zm. 2004). Uznanie dla obu kapłanów 18:00 PRZYPADEK POLSKI. POLITYKA I IDEE - KAZIMIERZ ZAKRZEWSKI ODC. 10 Magazyn historyczny, 18 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczowski Zdjęcia: Wojciech Kursa Kazimierz Zakrzewski (1900 - 1941). Wybitny znawca starożytnego Rzymu i Bizancjum, szukający w ich dziejach inspiracji do rozważań nad kryzysem współczesnego mu świata. Polityk lewicowy, sympatyk Piłsudskiego, z czasem rozczarowany rządami sanacyjnymi. Syndykalista, chwalący niekiedy włoskich faszystów i bolszewików, choć odrzucający ich metody walki z przeciwnikami politycznymi. Ostry krytyk hitleryzmu i jego ofiara, zamordowany przez Niemców w Palmirach. 18:25 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - DZIECI NA WOJENNYM CELOWNIKU Magazyn, 30 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Rosjanie wkraczali na Ukrainę z gotowym planem: przymusowe wywożenie dzieci w głąb Rosji. Raporty ukraińskiej rzecznik praw dziecka przypominają świadectwa repatriantów latach 40. z Nieludzkiej Ziemi: "Proszę wyciągnąć z tego pisma treść i umieścić w historii, aby czytali nasze dzieci, gdy powrócą do ojczyzny". Taki zapisek zostawił Bolesław Karus, kowal z kolonii Stanisławówka, wywieziony na Wschód w 1939 z setkami tysięcy Polaków. O kulisach zbrodni rosyjskich przeciw dzieciom opowiedzą historycy: prof. Piotr Grochmalski i dr hab. Daniel Boćkowski, Natalia Izdebska - radna miasta Irpień oraz Pawieł Łatuszka - białoruski opozycjonista i były ambasador Białorusi w Polsce. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 78 "PRZYSIĘGA I ROZKAZ" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki ODCINEK 13 PRZYSIĘGA I ROZKAZ Michał z trudem dochodzi do siebie po śmierci Celiny. Maria namawia synów, by wyjechali na Zachód, robi to z tym większym zapałem, że w szpitalu pojawił się pacjent, który może być bardzo pomocny. Janisz jest w stanie krytycznym. Michał odnajduje list Janisza, który ma przeczytać po jego ewentualnej śmierci. Władek musi odbić z więzienia Rudą. Bronek przekonuje przyjaciela, by walczył o Rudą w obcy im do tej pory sposób - bez żadnych zasad. Władek decyduje się na brutalną zagrywkę. Niespodziewanie okazuje się, że to ważnym osobom ze szczytów władzy zależy teraz na uwolnieniu Rudej. Sprawa jest jednak znacznie trudniejsza, niż można się było spodziewać. Rainer uwalnia Woźniaka. Liczy na to, że ten w podzięce za umożliwienie mu zemsty na Karkowskim i niewiernej Emilii, podzieli się dolarami. Uwolniony Woźniak spotyka się z Bronkiem, mają teraz wspólny cel. Michał idzie na cmentarz po pieniądze, które przywiózł z Niemiec dla podziemia. Dopiero teraz odkrywa, że plecak zniknął... Krupski, podwładny Woźniaka, rozpoczyna serię aresztowań. Lista nazwisk jest zaskakująca. Okazuje się, że zatrzymania są wynikiem zeznań jednej osoby. Zrezygnowany po śmierci syna Otto, rozważa dramatyczny krok. Władek, Bronek i Michał przygotowują zasadzkę na konwój, który transportuje Rudą. 20:00 LUBIĘ WRACAĆ TAM, GDZIE BYŁEM Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Filmowa biografia jednego z najpopularniejszych i lubianych artystów jakim był Zbigniew Wodecki, opowiedziana poprzez wspomnienia zaprzyjaźnionych osób, kolegów z branży, współpracowników, ale też zwykłych ludzi. Bogato ilustrowana i oparta na materiałach archiwalnych - fragmentach koncertów, programów telewizyjnych, a także zarejestrowanych wywiadów z bohaterem - znajdujących się w archiwach TVP. Opowieści tej towarzyszą utwory muzyczne w wykonaniu Zbigniewa Wodeckiego lub te, w których powstaniu brał udział jako muzyk. 21:00 ANATOMIA ZŁA Dramat, film akcji, 116 min, Polska, 2015 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Michał Englert Muzyka: Ludek Drizhal Aktorzy: Krzysztof Stroiński (Lulek), Marcin Kowalczyk (Stasiek), Piotr Kowalczyk, Andrzej Seweryn, Magdalena Kuta, Anna Dereszowska, Krzysztof Czeczot, Łukasz Simlat, Marcin Perchuć, Michalina Olszańska, Krzysztof Stroiński, Marcin Kowalczyk, Michalina Olszańska, Piotr Głowacki, Andrzej Seweryn 65 - letni Lulek, płatny zabójca pracujący dla gangsterów, warunkowo wypuszczony na wolność, dostaje ofertę pracy oraz snajperski karabin od prokuratora, który kilka lat wcześniej go zamknął. Ma sprzątnąć komendanta Centralnego Biura Śledczego. Lulek rozpoczyna treningi, szybko orientuje się jednak, że nabawił się wady wzroku, co uniemożliwia wykonanie zadania. Nie może jednak odmówić prokuratorowi, mając do wyboru albo powrót do więzienia, albo pieniądze i szansa wyjazdu za granicę. Przypomina sobie o sprawie Staśka, wojskowego snajpera skazanego przez Sąd Wojskowy na degradację i dyscyplinarne zwolnienie z wojska za to, że omyłkowo podczas akcji w Afganistanie zastrzelił czwórkę cywilów. Lulek w tajemnicy przed prokuratorem angażuje Staśka do pomocy, przedstawiając się jako wyższy oficer kontrwywiadu i sugerując, że Stasiek został wybrany do wykonania zadania specjalnego i jeśli mu się powiedzie, będzie mógł wrócić do wojska, tym razem do służby w kontrwywiadzie wojskowym. Prokurator działa na zlecenie bogatego biznesmena, Amerykanina polskiego pochodzenia, któremu komendant, a raczej jego archiwum i pamiętliwość przeszkadza w przeprowadzeniu interesu życia. Zamach się udaje, ale są trudności z zapłatą, Amerykanin nie dostarcza na czas pieniędzy. W wyniku kłótni Lulka z prokuratorem, pierwszy zostaje ciężko ranny, a drugi ginie. Stasiek wiezie Lulka samochodem do znajomego lekarza gangsterów, ale w drodze ten umiera. Stasiek wrzuca do rzeki jego ciało oraz karabin, sam zaś wraca do Warszawy. Zatrzymuje się w obskurnym hotelu, w którym uprzednio Lulek go umieścił. Wraca samochodem Lulka i z jego pieniędzmi. Zupełnie nie wie, co ma ze sobą zrobić w tej sytuacji. Odnajduje dziewczynę, z którą wcześniej miał kontakt. Osamotniony namawia ją do wspólnego wyjazdu za granicę. Tymczasem policja odnajduje w rzece ciało Lulka i karabin, kojarząc to z zamachem na komendanta. Stasiek jest w poważnych tarapatach. Teraz koledzy Lulka postanawiają pomścić przyjaciela. Do egzekucji ma dojść na hotelowym parkingu. 23:10 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Prowadzący: Bogusław Wołoszański 9 marca 1953 roku w Moskwie rozpoczęły się uroczystości pogrzebowe Józefa Stalina. Historycy nie są zgodni co do tego, kiedy dokładnie zmarł i co było przyczyną jego śmierci. Przyjmuje się, że zgon nastąpił 5 marca. Naród poinformowano o tym fakcie dwa dni później. Najbliżsi współpracownicy Stalina, czyli Beria, Chruszczow, Malenkow i Mołotow, potrzebowali trochę czasu, aby podzielić się władzą. Żaden z nich nie był na tyle potężny, aby przejąć całość schedy po dyktatorze. Najsilniejszą pozycję miał niewątpliwie Ławrentij Beria. Udało mu się ubiec rywali i stanąć na czele połączonych resortów bezpieczeństwa i spraw wewnętrznych. Ufny w potęgę tego aparatu mistrz zbrodni i zdrady nie docenił jednak talentów współtowarzyszy z Biura Politycznego. Członkowie Prezydium KC KPZR zawiązali przeciwko niemu spisek. Zamierzali pozbawić go nie tylko stanowiska, ale i życia. Byli jednak zbyt słabi, aby wystąpić przeciwko niemu otwarcie. Potrzebowali sojusznika. Znaleźli go w osobie marszałka Georgija Żukowa, bohatera wojny ojczyźnianej. Dlaczego właśnie jego? Aby zrozumieć ich wybór, należy cofnąć się jeszcze kilka lat wcześniej. Żukow dowodził radzieckimi wojskami w najtrudniejszych momentach wojny - dowodził obroną Moskwy, Leningradu i Stalingradu, prowadził armię w bitwie pod Kurskiem, przewodził wielkiej ofensywie na Berlin. Jego podpis widniał pod aktem kapitulacyjnym Niemiec. Sukcesy marszałka zaczęły drażnić Stalina. Postanowił usunąć zbyt już sławnego współpracownika, przy pomocy mistrza intrygi, Ławrientija Berii. Tuż po zakończeniu wojny Żukow został dowódcą wojsk okupacyjnych w radzieckiej strefie Niemiec. Był tam władcą absolutnym i wykorzystywał ten fakt również dla własnych, osobistych celów, gromadząc coraz to większy majątek. Beria dowiedział się o tym przez swoich szpiegów. Wysłał do Berlina swego zastępcę, Abakumowa, aby zdobył dowody i zeznania przeciwko Żukowowi. Marszałkowi z trudem udało się ocalić życie. Zapamiętał jednak, jak niewiele brakowało, aby Beria zgotował mu los marszałka Tuchaczewskiego. Nie wahał się długo, gdy po śmierci Stalina Chruszczow zaproponował mu udział w obaleniu i zgładzeniu Berii. 23:40 SENSACJE XX WIEKU - ZŁOTO ROMANOWÓW Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Bogusław Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony jednej z najbardziej szokujących i intrygujących świat tragedii, która wydarzyła się w piwnicy kupieckiego domu w Jekaterynburgu. W lipcu 1918 roku bolszewicy zamordowali carską rodzinę: cara Mikołaja II, jego żonę Aleksandrę, dzieci oraz kilka osób służby. Nie wiadomo, gdzie zapodziała się gigantyczna fortuna carskiej rodziny. A zapewne to był powód, dla którego cara, jego żonę i dzieci więziono i zamordowano. Jednakże ślady ujawnione w ostatnich latach pozwalają wskazać kierunek poszukiwań. Przedstawienie tamtych tragicznych wydarzeń jest podstawą do pokazania przełomowego czasu dla historii Rosji - wojny, rewolucji i upadku dynastii. 00:10 "STĄD BLIŻEJ JEST DO NIEBA..." - TEATR WITKACEGO Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2018 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Andrzej Misaczek, Zbigniew Jarosz Film dokumentalny o Teatrze im. S. I. Witkiewicza w Zakopanem. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - NIEZŁOMNA BATERIA Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Tym razem przedmiotem naszego historycznego śledztwa są nieznane karty bojowe 10. Pułku Artylerii Lekkiej, który szczególnie chwalebnie zapisał się w bojach nad Wartą, w okolicy Sieradza. Skutecznie utrudniał Niemcom zdobycie mostów, a tym samym ratował odwrót polskich jednostek w kierunku Warszawy. Zaczniemy od poszukiwań terenowych, okopów i działobitni, druga zaś grupa naszych kolegów już prowadzi badania archiwalne i rozpoznanie terenowe szukając śladów tych wydarzeń w lokalnej pamięci. Jeden z wątków jest szczególnie interesujący. Oto po walkach nad Wartą sztandar 10. PAL został ukryty i do dzisiaj nie odnaleziony. Nasze badania to w jakimś sensie przygotowanie do jego poszukiwań. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SKAZANI CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański .