TVP Historia Wtorek, 30.04.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 KWIETNIA ODC. 548 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1883 - zmarł Edouard Manet, zwany "ojcem impresjonistów"; 1943 - w Katyniu zakończyła badania europejska grupa specjalistów medycyny sądowej; 2000 - Jan Paweł II kanonizował Faustynę Kowalską; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 29 (SERIA III ODC. 3) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny TVP, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Hanna Węsierska Aktorzy: Wanessa Aleksander, Marta Mazurek, Aleksandra Pisula, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Danuta Stenka, Katrin Buhring, Peter Wolf, Mathias Gall, Maria Dębska, Magdalena Smalara, Marcin Korcz Marysia rozpoczyna swoją akcję we Lwowie. Zatrzymuje się w hotelu Grand, gdzie umawia się z wysokim rangą oficerem SS. Podczas kolacji z Niemcem lokalny oddział podziemia przeprowadza akcję, dzięki której Marysia uwiarygadnia swoją fałszywą tożsamość. Irkę coraz bardziej męczy jej bezczynność. Jako jedyna z dziewczyn nie ma misji do wykonania. Dowództwo powierza jej zadanie w Instytucie Żywienia. Kamil spotyka się z Aloszą na cmentarzu. Tożsamość szpiega jest dla niego wielkim zaskoczeniem. Serial wojenny, 08:30 HISTORIA POLSKI - ŚWIADKOWIE EPOKI. KU ZAGŁADZIE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2021 Reżyseria: Michał Miziołek, Małgorzata Grygiel Scenariusz: Michał Miziołek, Małgorzata Grygiel Holokaust był zbrodnią zaplanowaną i systematyczną, a jego skala przechodziła ludzkie wyobrażenie. Tych, którzy przeżyli, zostawiła ze wspomnieniami ciążącymi sercu i duszy przez całe życie. To właśnie tymi historiami ocaleni z Zagłady i jej świadkowie podzielili się z twórcami filmu "Świadkowie epoki. Ku Zagładzie". Z ich opowieści wyłania się obraz okupacji niemieckiej: narastających prześladowań wobec Żydów oraz kolejnych etapów Holokaustu - aż do obozów zagłady. W filmie, w którym nie znajdziecie zbędnego komentarza, jedynie relacje ocalonych i świadków, zawiera się okrutna prawda o tej zbrodni - jej rozmiar. Co się działo na terenach okupowanych przez Niemców, ale nie tylko w tych największych miastach? Jak wyglądała Zagłada w małych miasteczkach i wsiach? Ilu Żydów nigdy nie dotarło do obozów? O ilu zbrodniach wie tylko lokalna społeczność? Film "Świadkowie epoki. Ku Zagładzie" oddaje głos tym ofiarom, o których cierpieniu wielu z nas nigdy nie miało okazji usłyszeć. (Producent: Instytut Solidarności i Męstwa Imienia Witolda Pileckiego) 09:15 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 09:45 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 11:10 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 8 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Milena Staszuk, Paula Stępczyńska "Jak zostać królową?" Wszystkie żony Władysława Jagiełły zostawały polskimi królowymi nie z przypadku. Jakie warunki należało spełnić, aby zostać królową? Jak to się stało, że królowymi zostały? Jak wyglądało ich wykształcenie, droga do kraju, którego w większości - jak i języka - nie znały? Jak wyglądały ich pierwsze dni na Wawelu? Czy dawały sobie radę? Kto zostawał z nimi na królewskim dworze? Jadwiga Andegaweńska, Anna Cylejska, Elżbieta Granowska, Zofia Holszańska - cztery różne kobiety złączone jednym celem - jak przetrwać na Wawelu i nie wzbudzić skandalu. Czy im się to udało i jak można było tego uniknąć? 11:40 POPIELEC - ODC. 9 - PO LATACH... Serial wojenny, obyczajowy TVP, 80 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Zbigniew Laskowski, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Maciej Góraj, Jerzy Turek, Aleksander Fogiel, Andrzej Bielski, Lech Dyblik, Paweł Galia, Hanna Giza, Elżbieta Golińska, Stanisław Górka Po amnestii Józuś wraca do Błędnej. Zośka żyje teraz z Nozdrem. Józuś z właściwym sobie uporem próbuje odbudować swoje życie, ale robi to nadal bezwzględnie. Za zgrabione pieniądze kupuje konia i buduje dom. Odbiera Nozdrowi Zośkę. Zośka decyduje się na zabieg u znachorki, żeby usunąć ciążę, w którą zaszła z Nozdrem. Na skutek powikłań trafia do szpitala. Józuś przeżywa chorobę żony i uświadamia sobie, że ją jedną naprawdę kocha. Niestety Józuś wpada w sidła na jelenie, wzywa pomocy, ale nikt tego nie słyszy. 13:10 MARYLA. TAK KOCHAŁAM Film dokumentalny, 110 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Scenariusz: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Film dokumentalny o życiu i fenomenie Maryli Rodowicz. To biograficzno - muzyczna podróż przez życie artystki. Maryla Rodowicz opowiada w nim o kulisach swojej kariery i wspomina m.in. związki z Danielem Olbrychskim i Krzysztofem Jasińskim. W filmie pokazane są unikatowe materiały archiwalne. Ekipa filmowa towarzyszyła artystce przez kilka miesięcy w trakcie pracy, podczas koncertów, prób i przygotowań. W filmie poza Marylą Rodowicz występują m.in. Daniel Olbrychski, Katarzyna Gärtner, Helena Vondrackova, Andrzej Sikorowski, Adam Sztaba, Maria Szabłowska. 16:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STALINGRAD CZ 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego klęsce niemieckiej pod Stalingradem. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 16:55 HISTORIA POLSKI - NIE BYŁO ŻADNEJ NADZIEI Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2016 Reżyseria: Kama Veymont Scenariusz: Kama Veymont Zdjęcia: Kama Veymont, Mateusz Gala, Paweł Deliś W filmie został pokazany przebieg powstania w getcie warszawskim, z uwzględnieniem motywów i racji postępowania czterech członków Żydowskiej Organizacji Bojowej: Mordechaja Anielewicza, Marka Edelmana, Cywii Lubetkin i Tosi Altman. Twórcy filmu wykorzystali m.in. metodę animacji, by historia trafiła do młodych widzów. Dzięki temu zabiegowi film podąża tropem zaproponowanym w słynnej produkcji "Walc z Baszirem", czerpiąc tym samym z najlepszych wzorców gatunku. Animacja została uzupełniona o niepokazywane wcześniej w Polsce materiały archiwalne z Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie, Shoah Foundation i Filmoteki Narodowej. 17:30 DWIE OJCZYZNY OZJASZA THONA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Michał Bożek, Adam Szklarek Muzyka: Krzysztof Suchodolski Prowadzący: Piotr Szefer Wykonawcy: Piotr Szefer, Krzysztof Grygier, Urszula Grygier, Julia Wójcik, Andrzej Róg, Jacek Hołubowski, Adam Prucnal, Piotr Skupniewicz Film dokumentalny przedstawiający Ozjasza Thona (1880 - 1935), rabina krakowskiej synagogi Tempel, czołowego działacza syjonistycznego, posła parlamentu II RP, rzecznika polsko - żydowskiej współpracy. Był współtwórcą polskojęzycznej gazety żydowskiej Nowy Dziennik, a także patronem Gimnazjum Hebrajskiego w Krakowie, słynącego z wysokiego poziomu lekcji literatury polskiej. 18:00 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 9 PODRÓŻ MA SWOJE PRAWA Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń, Jarosław Migoń Scenariusz: Jarosław Migoń, Lucyna Rotter, Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Cykl o tematyce dokumentalno - historycznej, który w kostiumowej formule, odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. W odcinku prof. Lucyna Rotter zagłębia się w historię ubioru podróżnego. Jak i w co się ubierano, by odpowiednio zabezpieczyć się i przygotować na drogę za horyzont. W odpowiednich okolicznościach przyrody opowiada o hipice. Razem z Mateuszem Drausem - rozmawia o wymaganiach ubioru w sportach jeździeckich. 18:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POLOWA LEKCJA HIOSTORII ODC.283 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Polowa lekcja historii" Kock to ziemia dotknięta wyjątkowo mocno przez ostatnią wojnę. Tu rozegrał się dramat Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie, a później Niemcy rozpętali tu falę straszliwych zbrodni. Ich też szlakiem ruszymy dzisiaj. Miejscowi regionaliści tu zorganizowali dla młodzieży rajd rowerowy z przystankami w miejscach martyrologii. Dzięki temu wspomnimy dziś takie wydarzenia jak pacyfikacja Talczyna, mord na 74 Polakach dokonany przez Niemców w odwecie za zabicie przez miejscową partyzantkę jednego oficera niemieckiego czy spalenie wsi Bronisławów. Nie wiemy, jak trwałe ślady pozostaną w umysłach młodych ludzi odbywających tę podróż w przestrzeni i czasie. Ale odjeżdżamy skąd z przekonaniem, że była to dobra lekcja historii. 19:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.III - ODC. 30 (SERIA III ODC. 4) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 44 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Wojciech Lepianka Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Danuta Stenka, Józef Pawłowski, Maria Dębska, Peter Wolf, Mathias Gall, Mickey Hardt, Sebastian Jasnoch, Marta Żmuda-Trzebiatowksa, Magdalena Smalara, Marcin Korcz W odwecie za akcję w lwowskim hotelu, Martin von Shitz zarządza łapankę. Marysia zmierzająca do mieszkania konspiracyjnego, jest świadkiem rozstrzelań. Batiar osłaniający Marysię podczas jej działań we Lwowie, ginie podczas łapanki. Mimo to dziewczynie udaje się szczęśliwie wrócić do Warszawy ze szczepionkami przeciw tyfusowi. Leon, wybitny polski fizyk, pracuje dla Niemców. Podczas rozmowy z Wolfgangiem, próbuje skłonić go do uwolnienia z obozu Szczęsnego, ojca Witka. Alosza wdziera się podstępem do samochodu Wolfganga. Informuje go o przeniknięciu do wywiadu polskiego podziemia. 21:00 NEVADA SMITH Western, 125 min, USA, 1966 Reżyseria: Henry Hathaway Scenariusz: John Michael Hayes Lektor: Stanisław Olejniczak Aktorzy: Steve Mc Queen, Karl Malden, Brian Keith, Martin Landau Zrealizowany w malowniczych plenerach Owens Valley i na terenie Inyo National Forest w Kalifornii klasyczny już dziś western, którego bohater wywodzi swój rodowód z bestsellerowej książki "The Carpetbaggers" Harolda Robbinsa. Tytułową postać odtwarza Steve McQueen, niejednokrotnie wcielający się w postaci kowbojów. Max Sand miał białego ojca i matkę Indiankę. Pewnego dnia spotyka na prerii trzech jeźdźców wypytujących go o ojca i podających się za jego dawnych kumpli. Max wskazuje im drogę do rodzinnego domu, nieświadom tragicznych następstw tego spotkania. Mężczyźni: Bill Bowdre, Jesse Coe i Tom Fitch nie mają bowiem uczciwych zamiarów. Stary Sam Sand poszukiwał złota w opuszczonej kopalni znajdującej się w pobliżu jego domu, ale przez całe lata znalazł tam zaledwie kilka grudek. Bill, Jesse i Tom nie wierzą mu jednak, są przekonani, że ukrywa w domu wielką fortunę, domagają się jej wydania. Na nic zdają się tłumaczenia i prośby Sanda, jego zapewnienia, że gdyby istotnie tak się wzbogacił, nie mieszkałby w skromnej chatce na prerii. Przybysze biją go brutalnie i lżą. Ze szczególną wrogością i pogardą traktują jego indiańską żonę. W końcu mordują oboje. Po powrocie do domu Max znajduje ich zmasakrowane zwłoki. Zrozpaczony i pałający żądzą zemsty postanawia odnaleźć zabójców swych rodziców i odpłacić im śmiercią. Nie ma jednak wielkiego doświadczenia w strzelaniu ani w tropieniu ludzi. Niebawem przekonuje się, jak niewiele potrafi, gdy zostaje okradziony z konia i strzelby przez kilku napotkanych po drodze kowbojów. Na szczęście, na jego drodze staje Jonas Cord, wędrowny rusznikarz i handlarz bronią, człowiek zrównoważony i prawy. Wysłuchawszy opowieści Maxa, zgadza się nauczyć go dobrze władać bronią, choć nie pochwala jego dążenia do zemsty. Max jest jednak głęboko przekonany, że tak straszliwa zbrodnia może być pomszczona tylko w jeden sposób. Po pewnym czasie Jonas i Max rozstają się już jak prawdziwi przyjaciele. Maxowi udaje się ustalić miejsce pobytu jednego z morderców, Jessego Coe. Odnajduje go w saloonie, gdzie Jesse gra w karty. Zacięta walka na noże kończy się śmiercią Jessego, ale również Max zostaje ciężko ranny. Z pomocą przychodzi mu jedna z dziewcząt z saloonu, Indianka Neesa. Dziewczyna pochodzi z tego samego plemienia, do którego należała matka Maxa. Neesa zawozi go do obozu swoich współbraci. Nawiązuje się między nimi bliższa więź. Gdy Max odzyskuje siły, rusza w dalszą drogę. Dowiaduje się jednak, że Bowdre przebywa w więzieniu na otoczonej bagnami wyspie w Luizjanie. Aby się tam dostać, pozoruje napad i zostaje zesłany na wyspę jako skazaniec. Chcąc pozyskać zaufanie Bowdrego, udaje przyjaźń i namawia go na wspólną ucieczkę. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - OSTATNI DZIEŃ HITLERA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program poświęcony tajemniczej śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dlaczego Rosjanie tak starannie zatarli wszelkie ślady? W jakim celu to uczynili? Program próbuje odpowiedzieć na pytanie, co naprawdę wydarzyło się w bunkrze Kancelarii Rzeszy w ostatnich dniach kwietnia 1945 roku. Ujawnione ostatnio materiały i zeznania świadków wskazują, że dotychczasowe wersje samobójstwa wodza III Rzeszy były błędne. W programie przedstawiono kilka wersji wydarzeń. Wykorzystano bogatą ikonografię i zdjęcia archiwalne. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska 1. Pierwszy Pułk Morski. W miejscowości Kołaki Kościelne znajduje się pomnik cmentarz dziewięciu młodych marynarzy; mieli po 19 - 20 lat i zginęli po 17 września 1939 roku w bitwie z rosyjskimi agresorami pod wioską Wróble - Arciszewo. Okoliczni chłopi pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. 2. Zbrodnia pomorska w Gogolinie pod Koronowem. Już we wrześniu 1939 roku Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. Egzekucje odbywały się w rejonie Gogolina. Miejscowi pochowali rozstrzelanych gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000 Polaków, swoich sąsiadów. Ostatecznie planowano się z Pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOEBBELS Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz W cyklu popularyzującym wiedzę o historii II wojny światowej, odcinek poświęcony Josephowi Goebbelsowi oraz roli propagandy w III Rzeszy. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.