TVP Historia Poniedziałek, 24.06.2024 05:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1838 - urodził się Jan Matejko; 1901 - debiut Picassa; 1948 - sowiecka blokada Berlina Zachodniego; 1976 - sejm PRL uchwala podwyżki cen żywności - komentarz Stefana Kisielewskiego z jego "Dziennika"; 06:00 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA LIDERA ZESPOŁU MLODZIEŻOWEGO W PETERSBURGU Reportaż, 24 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Jegorem, który jest liderem grupy Multifilmy. Mieszka w Petersburgu, pisze teksty, komponuje i śpiewa. Rówieśnicy Jegora to pierwsze rosyjskie pokolenie, które rozpoczęło dorosłe życie w zupełnie nowych warunkach. Dla nich Związek Radziecki jest jedynie mglistym wspomnieniem z dzieciństwa. 06:25 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: HENRYK WALEZY Debata, 30 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Po bezpotomnej śmierci ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta Augusta, zgromadzona na sejmie elekcyjnym szlachta wybrała w maju 1573 roku nowego króla. Został nim Henryk Walezy, brat króla Francji. Nowo wybrany władca zatwierdził obowiązujące w Rzeczypospolitej - i sformułowane na sejmie elekcyjnym - prawa i przywileje. Od jego imienia nazwano je artykułami henrykowskimi. Walezy zaprzysiągł także pacta conventa, czyli osobiste zobowiązania króla. Henryk Walezy zasiadał na tronie polsko - litewskim zaledwie kilka miesięcy. Zniewieściały władca niechętnie wypełniał obowiązki króla, a dostojnicy czekali tygodniami na audiencję. Gdy otrzymał wiadomość o śmierci brata, w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 roku, w przebraniu opuścił Kraków. Uciekł w gronie kilku Francuzów. Andrzej Tęczyński dogonił króla na Śląsku, ale ten odmówił powrotu. Pozostało po nim powiedzenie "Rex Henricus spłatał Polsce psikus". W listach zapewniał senatorów i szlachtę, że mimo iż objął tron francuski jako Henryk III, nadal pozostaje polskim królem. Do końca życia używał tytułu król Polski. Kiedy Walezjusz nie wrócił do Polski, choć to obiecywał, zebrał się sejm elekcyjny i obwołał królem Stefana Batorego. Poślubił on wybraną na królową Polski infantkę Annę Jagiellonkę, córkę Zygmunta I Starego i Bony. 07:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 63 (SEZON V ODC. 11) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 43 min, Polska, 2022 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Michał Czernecki, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Maciej Brzoska, Stefan Wójcik, Kathrin Buhring, Peter Wolf, Magdalena Czerwińska Sońka zabiera ze sobą Mareczka na ćwiczenia. Na zajęciach nie wszystko idzie, jak powinno. Mareczek i Zyga zostają pojmani przez Niemców. Margharete uczestniczy w przesłuchaniu i rozpoznaje Zygę. Sońka ubłagał Meiera, by pomógł im znaleźć Mareczka i Zygę. Jeńcy mają zostać rozstrzelani w lesie w Wesołej. Grupa pod dowództwem Magdy i Witka zamierza ich odbić. Akcja kończy się sukcesem. Serial wojenny, 07:45 WALECZNE Z GÓR - ODC. 2 ANTONINA TATAR Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Agata Puścikowska, Wojciech Kursa Scenariusz: Agata Puścikowska Zdjęcia: Wojciech Kursa Antonina Tatar - aktywistka i społecznica przedwojenna. Bogata panna poświęciła swoje życie służbie ludziom i Panu Bogu. Jeszcze przed wojną aktywnie walczyła o biednych mieszkańców Podhala, w czasie wojny była w ruchu oporu. Po wojnie założyła sierociniec i walczyła o godne życie sierot. Umarła w cierpieniu, na raka. Piękna, niezłomna, dumna góralka. Obecnie zainteresowanie jej postacią jest coraz większe, jakby się odradzało. Film jest próbą uchwycenia fenomenu dzielnej kobiety, jej psychiki, motywacji w życiu. Czy może być autorytetem i inspiracją dla współczesnych? 08:15 KUCHNIA JAGIELLONÓW - KUCHNIA JAGIELLONÓW - OD SMOLEŃSKA PO MADRYT Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski W tym odcinku przedstawiamy potrawy z dwóch krańców Europy. Pierwszą potrawą jest rosolnik, czyli rosyjska odmiana zupy ogórkowej, a drugą prosta frittata z ziołami. 08:40 HISTORIA POLSKI - KAROL JAROSZYŃSKI - HISTORIA NAJBOGATSZEGO POLAKA Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grażyna Czermińska Scenariusz: Grażyna Czermińska, Bogdan Czermiński Zdjęcia: Grażyna Czermińska Wykonawcy: Artur Kalicki Karol Jaroszyński był jednym z najbogatszych Polaków w historii, geniuszem ówczesnego biznesu i bankowości. Po odziedziczeniu, na początku XX wieku, majątku po ojcu, traci niemal wszystkie pieniądze w kasynie w Monte Carlo. Ale w końcu rozbija bank i wygrywa ogromną fortunę. Zaczyna inwestować w przemysł i w krótkim czasie staje się finansowym potentatem. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 roku, mając poparcie kół rządowych, zaczął organizować w Rosji przemysł wojenny i uzyskał na ten cel kredyt w Banku Państwa do 400 milionów rubli. W 1917 roku stał na czele wielkiego koncernu, w skład którego wchodziły kopalnie, huty, fabryki, banki, cukrownie, towarzystwa ubezpieczeniowe, towarzystwa kolejowe, lasy, a nawet towarzystwa łowieckie i duże hotele. Wszystko stracił po dojściu do władzy bolszewików. Doradca cara Mikołaja II i Józefa Piłsudskiego. Urodzony i wychowany w Rosji nigdy nie przestał być polskim patriotą. Współzałożyciel Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego, największym odznaczeniem papieskim, nadawanym osobom świeckim za szczególne zasługi dla Kościoła. 09:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OBRONA HELU CZ. 5 Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Piąta część odcinka poświęconego obronie Helu w 1939 roku. 10:00 WALIA - DZIKA KRAINA S.I - ODC. 4 OZNAKI BURZY (WALES: LAND OF THE WILD EP. 4 THE GATHERING STORM) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 4 - "Oznaki burzy". Nastała jesień. Dni są jeszcze ciepłe, ale widać oznaki zmiany. Żółkną liście, gromadzą się burzowe chmury, zwierzęta rozpoczynają wędrówkę. Dla nich to ważny czas, czas przygotowania się na nadchodzące dni chude. Trzeba stoczyć walki i zdobyć miłość. Czasu jest niewiele - nadchodzi zima. Początek jesieni. Walijskie drzewa nie zgubiły jeszcze listowia i tworzą nieprzenikliwy baldachim. Połowa września. Choć dni są coraz krótsze, południowa Walia wciąż jest skąpana w słońcu. Długie, upalne lato pozostawiło po sobie obfitość strawy. W południowej Walii, o rzut kamieniem od Port Talbot, znajduje się park Margam. Jelenie szlachetne to największe ssaki lądowe na wyspach brytyjskich. O tej porze roku samce, czyli byki, kroczą dumnie. W listopadzie nie tylko zwierzęta przygotowują do zimy. Drzewa także. 10:55 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden udał się sam w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Przypominamy historię jego lotu i odsłaniamy ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos. 11:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WIELKA HISTORIA MAŁYCH MIASTECZEK TYKOCIN Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Wielka historia małych miasteczek. Tykocin" Większość miast daje się opisać kilkoma słowami. Z Tykocinem to jednak zupełnie niemożliwe, czas niemający ochoty wędrować naprzód, piękna architektura, ledwo zauważalna garstka mieszkańców. Dziś przedmiotem naszego zainteresowania będzie Tykocin XVIII wieku. Wówczas powstała tu świątynia kościół Świętej Trójcy z fundacji Jana Klemensa Branickiego. Obecnie jej proboszcz rozpoczął prace remontowe, co być może umożliwi nam zajrzenie pod posadzkę kościoła. Jesteśmy pewni, że w tym miejscu lokowano we wcześniejszych wiekach kościoły, po których musiały pozostać jakieś ślady. "Pogubione ślady" Następna opowieść zaczyna się też od wielu pytań i równie wielu niewiadomych. Zaczyna się od dramatu, kiedy to na oczach setek plażowiczów, słonecznego dnia 16 lipca 1936 r. na wysokości Orłowa ginie w awionetce RWD 9 uderzającej w morskie fale generał Gustaw Orlicz - Dreszer. Dziś na próżno szukać jego postaci w podręcznikach szkolnych, choć przy jego kawaleryjskich wyczynach bledną Sienkiewiczowscy bohaterowie. Dziś wspomnimy jego postać. 11:50 PRZEPROWADZKI - ODC. 8/10 - STEINWAY ORDYNATA Serial historyczny, obyczajowy, 52 min, Polska, 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Olgierd Łukaszewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki, Tomasz Sapryk, Maciej Kozłowski, Agnieszka Dygant, Maciej Karpiński Rok 1929. W firmie i rodzinie Szczygłów wszystko układa się znakomicie. Kiedy jedni się bogacą, inni muszą tracić. Do tych ostatnich należy książę Dowgiałło. Arystokrata wszakże się nie poddaje. Chcąc poprawić swoją sytuację finansową, planuje wielkie, lecz bardzo ryzykowne przedsięwzięcie. Zamierza uzyskać gwarancję zobowiązań finansowych, przyjmując kontrahenta w urządzonym z przepychem pałacyku w Alejach Ujazdowskich. Najpierw jednak musi przetransportować swój dobytek z majątku w Ośnieżu do stolicy. W tym celu prosi Szczygła o przeprowadzkę... na kredyt. Czesław godzi się, a ordynat - kiedy już urządza się w pałacyku - zaprasza go wraz z rodziną na wystawne przyjęcie z udziałem m.in. Hanki Ordonówny i Bolesława Wieniawy - Długoszowskiego. Tak efektowna oprawa robi wrażenie na kontrahencie, w wyniku czego Dowgiałło zarabia okrągłe 150 tysięcy dolarów. Cóż z tego, skoro następnego dnia dochodzi do krachu na Wall Street i czek, który otrzymał książę, okazuje się bez wartości. Serial obyczajowy, 53 min, Polska 2001 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Maja Ostaszewska, Leon Charewicz, Olgierd Łukaszewicz, Wiktor Zborowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki, Tomasz Sapryk, Maciej Kozłowski, Agnieszka Dygant, Maciej Karpiński, Mirosław Jękot i inni 12:55 CRISTIADA Dramat historyczny, 139 min, Meksyk, 2012 Reżyseria: Dean Wright Aktorzy: Andy Garcia, Eva Longoria, Mauricio Kuri, Peter O'Toole Epicki film historyczny opowiadający o wybuchu i przebiegu tzw. Cristiady, powszechnego powstania w obronie wiary katolickiej w latach 20. XX wieku w Meksyku. Reżyserski debiut Deana Wrighta, specjalisty od efektów specjalnych m.in. w filmach "Titanic", "Władca Pierścieni: Dwie wieże"(2002) czy "Władca Pierścieni: Powrót króla" (2003). 15:25 KORONA KRÓLÓW - ODC 11 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Maria Ciunelis, Agata Danielowska -Flejszman Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Robert Gonera, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Wojciech Żołądkowicz, Dagmara Bąk, Andrzej Popiel, Anna Grycewicz, Miłosz Kwiecień, Jan Wieczorkowski, Ireneusz Pastuszak Odc. 11 Trwa Wielki Post. Córki Anny i Kazimierza ściśle go przestrzegają, co doprowadza małą Elżbietkę do omdlenia. Powoduje to pierwszy otwarty konflikt między Jadwigą a jej synową. Kazimierz udaje się na polowanie z Olgierdem, który próbuje mu dorównać. Obydwaj dobrze się bawią w swoim towarzystwie. W królewskich lasach spotykają polującego młodzieńca - Maćka. Przyszły król oszczędza mu kary i przyjmuje go do pracy na zamku. Anna cierpi z powodu samotności, która doskwiera jej na dworze. Jej dawna miłość z Litwy ma wkrótce odwiedzić Wawel. Telenowela historyczna, 25 min, TVP 2017 15:55 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 1 (ENIGMA CZ. 1) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Mateusz Banasiuk, Grzegorz Małecki, Marcin Sztabiński, Marcin Czarnik, Marcin Kwaśny Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję w czasie klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny (skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny (ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich); naukowy (tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu). Jednakże ten sukces został nam skradziony; tylko historycy wiedzą, że to Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechna wiedza na ten temat nie jest kształtowana przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 16:55 HISTORIA POLSKI - WARCHOŁY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Sławomir Koehler Film o radomskim czerwcu 1976 roku przedstawia swoisty paradoks, jakim jest los rozgoryczonych uczestników protestu - w większości ubogich ludzi - przeciw komunistycznej władzy, a także funkcjonowanie dotąd nieukaranych oprawców, którzy pacyfikowali społeczny bunt, a dziś stanowią część radomskiej elity. 17:55 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: ANNA JAGIELLONKA Debata, 30 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki W grudniu 1575 roku - półtora roku po ucieczce do Francji Henryka Walezjusza - zebrana na sejmie elekcyjnym szlachta wybrała na króla Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego, infantkę Annę Jagiellonkę, córkę Zygmunta I Starego i Bony. Szlachta zdecydowała także o wyborze męża dla liczącej pięćdziesiąt dwa lata Anny. Został nim Stefan Batory. Książę siedmiogrodzki został iure uxoris królem Polski i sprawował faktyczną władzę. Jednak Anna dokładała starań, aby prowadzić własną, niezależną od królewskiego męża politykę. Po śmierci Batorego, bezdzietna królowa doprowadziła do wyboru na tron Polski Zygmunta III Wazy, swojego siostrzeńca, syna Katarzyny Jagiellonki i króla Szwecji Jana III Wazy. Jaką osobą była druga z kobiet w naszych dziejach nosząca tytuł króla? Jak wypada w porównaniu z własnymi siostrami: Izabelą, królową Węgier, Katarzyną, królową Szwecji, Jadwigą księżną brandenburską, Zofią, księżną brunszwicką? Dlaczego Anna nie przeszła do historii jako wielka władczyni? 18:40 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 64 (SEZON V ODC. 12) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 42 min, Polska, 2022 Reżyseria: Filip Zylber Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Aleksandra Pisula, Kathrin Buhring, Peter Wolf, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Micha Czernecki, Renata Dancewicz, Magdalena Czernecki, Paweł Małaszyński Leokadia przesłuchuje Nataszę. Chce dowiedzieć się jak najwięcej o badaniach Lunda. Szansa na uratowanie towarzyszy pilotki jest niewielka. Tymczasem Sońka trzyma w tajemnicy przed Ewą porwanie i odbicie Mareczka. Z kolei Nitka i Zyga zaręczyli się. Ewa dostaje list od Marysi, która rozważa powrót do Warszawy. Margharete jest przekonana, że Węgierscy są zamieszani w sprawę produkcji broni dla powstańców. Naciska na Nitkę, by ta wydała ich w zamian za bezpieczeństwo swoje i matki. Nitka i Leokadia opracowują plan pozbycia się Margharete. Na miejsce zamachu wybierają sklep modystki, która wcześniej pomogła Ewie i Marysi. 19:30 WALECZNE Z GÓR - ODC. 3 KATARZYNA FILIPEK Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Agata Puścikowska Zdjęcia: Sebastian Lewiński, Kacper Solan, Wojciech Kursa Prowadzący: Agata Puścikowska Rolniczka, żona i wielodzietna matka, w końcu wdowa. Prosta kobieta, dzielna, pracowita. W czasie wojny już wdowa. Decyduje się na przyjęcie pod swój dach i ukrywanie rodziny żydowskiej. Ma możliwość ucieczki i ratowania się, jednak oddaje się w ręce niemieckie. Chce ratować tym dzieci. Los Filipkowej od czasu więzień niemieckich, związany jest też z postacią bohaterskiej Heleny Migiel z Białego Dunajca. 20:00 GORBACZOW. RAJ (GORBACHEV. HEAVEN / GORBACHEV. PARADISE) Film dokumentalny, 100 min, Czechy/Litwa, 2020 Reżyseria: Vitaliy Manskiy Wywiad z byłym prezydentem ZSRR Michaiłem Gorbaczowem, jedną z najbardziej wpływowych postaci minionego wieku, której rządy zwiastowały koniec Związku Radzieckiego. W kameralnym otoczeniu przedstawia swój pogląd na Rosję dawniej i dziś. Zmiany, które odbiły się echem na całym świecie, dokonane przez jednego człowieka. Film podsumowujący życie polityka, który przyczynił się do zmiany świata w XX wieku. Krótki czas u władzy Gorbaczowa został naznaczony upadkiem sowieckiego imperium. Był architektem Głasnosti i Pieriestrojki, polityki, która dała obywatelom Związku Radzieckiego (Ronald Reagan nazwał go Imperium Zła) szansę na wolność. Zburzył mur berliński. Ale jednocześnie za jego rządów wybuchła elektrownia jądrowa w Czarnobylu, a zdarzenie to zostało ukryte. Ginęli obywatele domagający się niepodległości w krajach bałtyckich. Żołnierze z łopatami brutalnie tłumili protestujących w Tbilisi. A radzieckie czołgi groziły i zabijały pokojowych demonstrantów w Baku. Za jego rządów upadło imperium sowieckie - ale jego własny naród potępił go. Z ciężarem przeszłości ten samotny staruszek przeżywa ostatnie dni swojego życia w pustym domu pod Moskwą. 21:55 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - UKRYTE GNIAZDO DYNASTII Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Lektor: Maciej Gudowski Tym razem autorzy cyklu dokumentalnego wraz z naukowcami poszukują prawdziwego miejsca narodzin dynastii Piastów. Czy faktycznie jest nim Gniezno, czy może gród w Kaliszu - Zawodziu. Naukowcy różnych specjalności: archeolodzy, dendrochronolodzy, historycy przedstawiają argumenty za i przeciw obu tym koncepcjom. Dzięki animacjom komputerowym widzowie przenoszą się w czasy Mieszka I, by śledzić tajniki życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu oraz poznawać wielkie wydarzenia polityczne owych czasów, mające wpływ zarówno na żyjących wówczas ludzi, jak i na przyszłość. 22:45 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 3. ZGLISZCZA JUGOSŁAWII (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 3. YUGOSLAVIA IN RUINS) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców znacznych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 3 - "Zgliszcza Jugosławii". Lata 90. Prawie dziesięć lat wojny na Bałkanach. Miliony tracą domy, ponad 100 tysięcy ginie. Świat jest przerażony tragedią w byłej Jugosławii. Nikt nie chce interweniować. Nawet po największym masowym mordzie w Europie od czasów II wojny światowej. Konflikt dociera do Kosowa. Albańczycy przeciwko Serbom. Odwieczne roszczenia. Znowu masakry i wypędzenia. Wtedy interweniuje NATO. Również niemieccy żołnierze dołączają do wojny, której żar nie wygasł do dziś. Marzec 1994 roku. Porozumienie w Waszyngtonie kończy wojnę między muzułmanami a Chorwatami. Teraz walczą oni wspólnie przeciwko Serbom. Armia bośniackich Serbów zajęła ponad 70 procent bośniackiego terytorium. Jedyną szansą na pokój w Bośni jest wyparcie Serbów i stworzenie równowagi sił na tym obszarze. Jedna z głównych postaci konfliktu Serb Slobodan Milosevic chce stworzyć Wielką Serbię obejmującą serbskie enklawy na terenie byłej Jugosławii. Jugosłowiański prezydent jest bodaj najpotężniejszym człowiekiem na Bałkanach Zachodnich. Agitatorem podsycającym nacjonalizm. Wszystkie sznurki łączą się w jego rękach. Zastępcą Miloszevicia w Bośni jest Radovan Karadzić, prezydent proklamowanej tam Republiki Serbskiej. Kraje byłej Jugosławii są dziś ponownie na rozdrożu światowej polityki. Unia Europejska i Turcja, Rosja, Stany Zjednoczone, a także Chiny walczą o wpływy gospodarcze i polityczne. Pokój na Bałkanach Zachodnich pozostaje kruchy. Jedna iskra może wystarczyć, by beczka prochu znów wybuchła. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - NAJWYŻSZA STAWKA Cykl dokumentalny, 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Widowisko historyczne przybliżające postać Otto Skorzenego, Austriaka, którego rodzina pochodziła spod Kwidzynia. Dlaczego to on stał się ulubionym oficerem Hitlera? W jaki sposób udało mu się dostąpić takiego zaszczytu? Był on założycielem i dowódcą pierwszej niemieckiej jednostki specjalnej SS. W 1943 roku wraz z oddziałem wziął udział w akcji uwolnienia Benito Mussoliniego, uwięzionego w hotelu Campo Imperatore. Skorzeny przypisał sobie zasługę powodzenia całej operacji i został awansowany do stopnia SS - Sturmbannfuhrera. Jego najważniejszym zadaniem było wylądowanie wraz z komandosami w górach pod Teheranem i zlikwidowanie Roosvelta - prezydenta Stanów Zjednoczonych, który przybył na koferencję do Teheranu. Kulisy spotkanie Stalina, Churchila i Roosevelta w Teheranie. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WIELKA HISTORIA MAŁYCH MIASTECZEK TYKOCIN Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Wielka historia małych miasteczek. Tykocin" Większość miast daje się opisać kilkoma słowami. Z Tykocinem to jednak zupełnie niemożliwe, czas niemający ochoty wędrować naprzód, piękna architektura, ledwo zauważalna garstka mieszkańców. Dziś przedmiotem naszego zainteresowania będzie Tykocin XVIII wieku. Wówczas powstała tu świątynia kościół Świętej Trójcy z fundacji Jana Klemensa Branickiego. Obecnie jej proboszcz rozpoczął prace remontowe, co być może umożliwi nam zajrzenie pod posadzkę kościoła. Jesteśmy pewni, że w tym miejscu lokowano we wcześniejszych wiekach kościoły, po których musiały pozostać jakieś ślady. "Pogubione ślady" Następna opowieść zaczyna się też od wielu pytań i równie wielu niewiadomych. Zaczyna się od dramatu, kiedy to na oczach setek plażowiczów, słonecznego dnia 16 lipca 1936 r. na wysokości Orłowa ginie w awionetce RWD 9 uderzającej w morskie fale generał Gustaw Orlicz - Dreszer. Dziś na próżno szukać jego postaci w podręcznikach szkolnych, choć przy jego kawaleryjskich wyczynach bledną Sienkiewiczowscy bohaterowie. Dziś wspomnimy jego postać. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ZBRODNIA I KARA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Film Bogusława Wołoszańskiego poświęcony procesowi norymberskiemu. Zdjęcia lotnicze zbombardowanego przez aliantów starego miasta i nowszych dzielnic; z gmachów publicznych w Norymberdze ocalał nienaruszony kompleks budynków sądu i więzienia. Wykorzystano nagrania z procesu zbrodniarzy niemieckich, kroniki nazistowskie, współczesne zdjęcia korytarzy i cel więzienia norymberskiego i Spandau.