TVP Historia Wtorek, 25.06.2024

06:05 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 CZERWCA ODC. 604

Felieton, 2 min, Polska, 2006
Autor: Janusz Weychert

1822 - zmarł E. T. A. Hoffmann, prekursor romantyzmu niemieckiego;
1867 - patent na drut kolczasty;
1950 - komentarz Marii Dąbrowskiej do wybuchu wojny koreańskiej;
1976 - protest czerwcowy w Płocku, Radomiu, Ursusie;

06:10 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMAŃSKIEGO DUCHOWNEGO W TASZKIENCIE

Reportaż, 25 min, Polska, 2001
Scenariusz: Barbara Włodarczyk
Zdjęcia: Wiktor Politow

W tym wydaniu spotkanie z Rahmatułahem - jednym z najważniejszych muzułmańskich duchownych w Uzbekistanie.

06:35 SPÓR O HISTORIĘ - USTALENIE GRANIC ZACHODNIEJ I POŁUDNIOWEJ

Debata, 30 min, Polska, 2018
Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Prowadzący: Maciej Zakrocki

W 1918 roku na mapę Europy powróciła niepodległa Rzeczpospolita. Ale jej granice nie były ustalone. Pierwsze decyzje w sprawie uznania międzynarodowego granic Polski zapadły dopiero w 1919 roku. Granicę polsko - niemiecką kształtował podpisany 28 czerwca 1919 roku traktat wersalski. Na mocy jego ustaleń Polska odzyskała Pomorze Wschodnie bez Gdańska, który przekształcono w "wolne miasto", i prawie całą Wielkopolskę. Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego o przynależności Górnego Śląska oraz Warmii i Mazur zdecydować miał plebiscyt. W 1922 roku w następstwie traktatu wersalskiego, wyników plebiscytu i trzech powstań śląskich do Polski przyłączono wschodnią część terytorium plebiscytowego na Górnym Śląsku. Plebiscyt na Warmii i Mazurach, przeprowadzony 11 lipca 1920 roku, w trakcie ofensywy Armii Czerwonej, zakończył się całkowitą klęską Polski. Rada Ambasadorów w Paryżu uznała dotychczasową granicę Prus Wschodnich. Polska otrzymała jedynie kilka wsi. Również ustalenie granicy z Czechosłowacją miało dramatyczny przebieg. 5 listopada 1918 roku strony polska i czeska przyjęły wstępną linię demarkacyjną na Śląsku Cieszyńskim, uznającą realia etniczne. Na podstawie tej umowy większość obszaru Śląska Cieszyńskiego miała przypaść Polsce. Czesi złamali to porozumienie. Najpierw zajęli Spisz i Orawę, a następnie w styczniu 1919 roku cały Śląsk Cieszyński, a ich wojska doszły aż do Skoczowa. W tym czasie Polska walczyła na wschodzie z Rosją sowiecką. 28 lipca 1920 roku,
gdy Armia Czerwona zbliżała się do Warszawy, Rada Ambasadorów powołana przez zwycięskie mocarstwa wydała decyzję niekorzystną dla Polski. Większa część Księstwa Cieszyńskiego została przekazana Czechosłowacji. Etnicznie polskie tereny zamieszkałe przez ponad 100 tysięcy Polaków nie weszły w skład Rzeczpospolitej.

07:15 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 64 (SEZON V ODC. 12)
Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял

Serial wojenny, 42 min, Polska, 2022
Reżyseria: Filip Zylber
Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski
Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Aleksandra Pisula, Kathrin Buhring, Peter Wolf, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Micha Czernecki, Renata Dancewicz, Magdalena Czernecki, Paweł Małaszyński

Leokadia przesłuchuje Nataszę. Chce dowiedzieć się jak najwięcej o badaniach Lunda. Szansa na uratowanie towarzyszy pilotki jest niewielka. Tymczasem Sońka trzyma w tajemnicy przed Ewą porwanie i odbicie Mareczka. Z kolei Nitka i Zyga zaręczyli się. Ewa dostaje list od Marysi, która rozważa powrót do Warszawy. Margharete jest przekonana, że Węgierscy są zamieszani w sprawę produkcji broni dla powstańców. Naciska na Nitkę, by ta wydała ich w zamian za bezpieczeństwo swoje i matki. Nitka i Leokadia opracowują plan pozbycia się Margharete. Na miejsce zamachu wybierają sklep modystki, która wcześniej pomogła Ewie i Marysi.

08:00 WALECZNE Z GÓR - ODC. 3 KATARZYNA FILIPEK

Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023
Scenariusz: Agata Puścikowska
Zdjęcia: Sebastian Lewiński, Kacper Solan, Wojciech Kursa
Prowadzący: Agata Puścikowska

Rolniczka, żona i wielodzietna matka, w końcu wdowa. Prosta kobieta, dzielna, pracowita. W czasie wojny już wdowa. Decyduje się na przyjęcie pod swój dach i ukrywanie rodziny żydowskiej. Ma możliwość ucieczki i ratowania się, jednak oddaje się w ręce niemieckie. Chce ratować tym dzieci. Los Filipkowej od czasu więzień niemieckich, związany jest też z postacią bohaterskiej Heleny Migiel z Białego Dunajca.

08:30 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 12 BLISKIE SPOTKANIA KULINARNE CZYLI: TURCY ZA GRANICĄ

Magazyn, 25 min, Polska, 2020
Reżyseria: Jerzy Grabowski
Scenariusz: Łukasz Modelski
Zdjęcia: Maciej Brola

W tym odcinku poznamy przepis na danie zwane mutancana. Danie, które stanowi klucz do zrozumienia związków kuchni Jagiellonów z kuchnią polską i kuchnią turecką. Drugą potrawą jest danie znane na całych Bałkanach - borek, czyli inaczej mówiąc ciasto z serem.

09:10 HISTORIA POLSKI - WARCHOŁY

Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021
Reżyseria: Sławomir Koehler

Film o radomskim czerwcu 1976 roku przedstawia swoisty paradoks, jakim jest los rozgoryczonych uczestników protestu - w większości ubogich ludzi - przeciw komunistycznej władzy, a także funkcjonowanie dotąd nieukaranych oprawców, którzy pacyfikowali społeczny bunt, a dziś stanowią część radomskiej elity.

10:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PIRAMIDY XX WIEKU

Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony fortyfikacjom Linii Maginota, Linii Zygfryda oraz Wałowi Atlantyckiemu.

10:40 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 4 TAJEMNICE PAŁACU ELIZEJSKIEGO
(THE ELYSE PALACE, ARCHITECTURE OF POWER / L’ELYSE - LES SECRETS D’UN PALAIS)

Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2019
Reżyseria: Guenaelle Troly

Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji.
Odcinek 4 - "Tajemnice Pałacu Elizejskiego". To najważniejszy budynek Republiki Francuskiej. Siedziba szefa państwa, która od wieków gości - i olśniewa - największe międzynarodowe postaci. Ten klasycystyczny pałac w niczym nie przypomina fortecy zaawansowanej technologii. Od kadencji Valery’ego Giscarda d’Estaing pod wschodnim dziedzińcem znajduje się bunkier prezydenta i sztab dowodzenia Jupiter z systemem odstraszania nuklearnego. Jest wiele rzeczy objętych tajemnicą. W jaki sposób osiemnastowieczny pałac stał się nowoczesnym kompleksem dwudziestego pierwszego wieku? Jak został zmodernizowany i przystosowany do wymagań władzy i bezpieczeństwa szefa państwa? Oto historia najważniejszego pałacu Francji.

11:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAROWÓZ FRANCISZEK ZAPIS PONOWNYCH NARODZIN

Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017
Autor: Adam Sikorski
Lektor: Artur Kalicki

Dysząca para, zionąca ogniem i dymem maszyna pokonująca ogromne dystanse z niewyobrażalnymi ciężarami stała się w wieku XIX symbolem rewolucji przemysłowej. Sprawiła, iż świat się skurczył, a słowo podróż przestało oznaczać przedsięwzięcie ekstremalne, przechodząc do kategorii zdarzeń codziennych. Pociągi zaczęły wyznaczać
rytm życia społeczności mieszkających przy liniach kolejowych; to wedle nich regulowano niegdyś zegary. Maszyna ta zachwyciła artystów, a w Polsce całe pokolenia powtarzały wiersz Juliana Tuwima. Parowi mocarze, tak jak byli nośnikiem postępu, tak naturalną koleją rzeczy stali się jego ofiarą - na szczęście nie do końca. Odwiedzamy Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego Oleśnica. Tu czas stanął w miejscu. Tu podjęto wyzwanie ratowania starej lokomotywy. Trzymamy kciuki za powodzenie tego ogromnego przedsięwzięcia.

12:05 PRZEPROWADZKI - ODC. 9/10 - SEJF 1 - GO PUŁKU SZWOLEŻERÓW

Serial obyczajowy, historyczny, 54 min, Polska, 2001
Reżyseria: Leszek Wosiewicz
Scenariusz: Cezary Harasimowicz
Zdjęcia: Piotr Śliskowski
Muzyka: Michał Lorenc
Aktorzy: Kinga Preis, Maja Ostaszewska, Krzysztof Banaszyk, Leon Charewicz, Rafał Królkowski, Wiktor Zborowski, Paweł Deląg, Wojciech Majchrzak, Maciej Kozłowski, Olaf Lubaszenko, Łukasz Nowicki, Tomasz Budyta

Rok 1939. Męska część rodziny Szczygłów zostaje powołana do wojska, Krzysztof do piechoty, Ryszard do marynarki, Czesław i Wacław zaś do 1. Pułku Szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego. Niestety, nie oznacza to bynajmniej spełnienia marzeń o ułańskim mundurze. Szczygłowie znani są jako świetni przewoźnicy i takąż funkcję otrzymują w wojsku. Bo i któż lepiej nadaje się do przetransportowania pułkowego sejfu? Do plutonu transportowego zgłasza się na ochotnika niejaki Holz. Od samego początku budzi on nieufność Czesława. Nie bez powodu. Wkrótce okazuje się, że Holz to w cywilu król warszawskich kasiarzy, który zamierza wykraść z sejfu sztaby złota.

13:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 16

Telenowela dokumentalna, 24 min, Polska, 2023
Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz
Scenariusz: Anna Krasuska
Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Bogdan Kalus, Paula Stępczyńska

Skarbiec królewski. Początkowo w Polsce skarbcem królewskim określano archiwum, czyli najważniejsze dokumenty: przywileje, rozejmy oraz akty pokojowe, a także nadania wystawione przez władcę. Potem dodano do tego dochody z podatków, ceł, wpływy z królewszczyzn. Roczny dochód skarbu za Kazimierza Wielkiego wahał się od 70 do 90 tysięcy grzywien rocznie. Można było za to kupić kilka wiosek.
Skarbiec wawelski składał się z kilku komnat, do których mogli wchodzić tylko król, podskarbi, czyli ówczesny minister finansów i kilku pracowników zobowiązanych przysięgą do milczenia. W skarbcu leżały kosztowności, przedmioty liturgiczne, cenne księgi i relikwie oraz drogie szaty i podobno róg jednorożca. Na samym końcu skarbca mieściła się komnata, do której wejść mogli tylko król i podskarbi. To w archiwum sekretnym, w zamykanej na kilka sztab skrzyni, złożone były regalia, czyli korony, berło, Szczerbiec. W czasach Władysława Jagiełły podskarbim był Hinczka z Roszkowic herbu Działosza, który często towarzyszył władcy w podróżach. Zabierał wtedy królewskie insygnia i sporą część gotówki. Dawniej istniało prawo stacji, czyli obowiązku goszczenia króla i dworu przez możnych. Ludwik Andegaweński zlikwidował to prawo i od tej pory władcy musieli sami za siebie płacić. Jeżeli pobyt władcy się przedłużał, a pieniędzy brakowało, dodatkową kwotę z rezerw skarbu wypłacał podskarbi. W ostateczności zadłużano się u mieszczan.

13:35 NIEPOSKROMIONE WIELKIE JEZIORA - ODC. 3 CUDA I TAJEMNICE NATURY
(GREAT LAKES UNTAMED / DIE GROEN SEEN EP. 3 MARVELS AND MYSTERIES)

Cykl dokumentalny, 49 min, Kanada/Niemcy, 2022
Reżyseria: Ted Oakes, Jeff Morales, Nicholas De Pencier

Odc. 3 Cuda i tajemnice natury. Pierwszy promyk wiosny rozświetla wody Wielkich Jezior Ameryki Północnej. Kiedy ziemia zrzuca okowy lodu, uwalniając wody z topniejących śniegów, wyłania się świat naturalnych cudów. Skały świecą jak rozżarzony węgiel. Olbrzymy o kostnym pancerzu, z głębin ruszają w górę rzek. Mali łowcy atakują w powietrzu, a wielkie ssaki szukają posiłku w lodzie. Zmiana pory roku wspomaga ewolucję. Zwierzęta muszą przystosować się, by optymalnie wykorzystać nowe możliwości. Od 10 tysięcy lat Wielkie Jeziora są świadkami nadejścia wiosny - pory najwspanialszych cudów i tajemnic natury. Marzec. W krainie Wielkich Jezior rozpoczęła się wczesna odwilż. Temperatura poszybowała w górę z minusowej do plus 20 stopni Celsjusza. Na Jeziorze Górnym topnieje pokrywa lodowa. Gdy ogromna powierzchnia lodu zaczyna pękać i rozpadać się, silne wiatry z północy spychają dryfujące kry ku południowemu wybrzeżu. Lodowe tsunami wdziera się na ląd z ogromną siłą. Napierając, pogłębia dno. Zgarnia po drodze wszystko, by ostatecznie wydostać się na brzeg. Co roku wiosną nanosi dziwne odłamki skał z północy, które przed tysiącami lat przybyły wraz z lodowcem.

14:35 KRONIKI HITLERA - PODPALACZ. ROK 1939. ODC. 8
(KRONIKI HITLERA)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018
Reżyseria: Hermann Pölking

Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana.

15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 12

Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2017
Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak
Scenariusz: Maria Ciunelis, Agata Danielowska - Flejszman
Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz
Muzyka: Marcin Przybyłowicz
Aktorzy: Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Andrzej Deskur, Robert Gonera, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Wojciech Żołądkowicz, Dagmara Bąk, Renata Berger, Jakub Ulewicz, Jan Wieczorkowski, Ireneusz Pastuszak

Odc. 12.
Cały dwór uczestniczy w uroczystościach wielkanocnych. Poruszające Misterium Paschalne skłania Annę do przemyśleń - wiara chrześcijańska staje się dla niej ważna. Wciąż rozpamiętuje dawnego ukochanego, dlatego szuka duchowej pomocy u swojego spowiednika, dominikanina Wojciecha. Kazimierz marzy o dziedzicu, a Anna czuje się w obowiązku dać mężowi syna. Wybranka Niemierzy, Cudka, podkochuje się w przyszłym królu. Nie potrafi zapanować nad swoim uczuciem, co na dworze zaczynają dostrzegać inni.

16:05 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 2
(ENIGMA CZ. 2)

Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015
Reżyseria: Robert Wichrowski
Scenariusz: Bogusław Wołszański
Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Piotr Kaźmierczak, Mariusz Zaniewski, Krzysztof Warunek, Waldemar Obłoza, Wojciech Błach, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek
Zdjęcia: Waldemar Szmidt

Druga część czteroodcinkowego widowiska, przedstawiającego okoliczności złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy. Wszyscy
uznali bowiem, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania.

17:00 HISTORIA POLSKI - MIASTO Z WYROKIEM - PROTEST

Cykl dokumentalny, 39 min, Polska, 1996
Reżyseria: Wojciech Maciejewski
Scenariusz: Jacek Indelak
Zdjęcia: Igor Kropat

24 czerwca 1976 roku premier Piotr Jaroszewicz ogłosił rozpoczęcie dwudniowych konsultacji mających poprzedzić wprowadzenie drastycznych podwyżek cen. Ludzie odebrali to jednoznacznie, zwłaszcza że konsultacje miały się odbywać wśród tzw. aktywu polityczno - społecznego. Następnego dnia o godzinie 7.00 robotnicy z Wydziału P - 6 radomskiego "Waltera" nie przystąpili do pracy. Jakiś czas dyskutowali zdenerwowani, a potem wyszli z hali. Przyłączyli się do nich koledzy z innych wydziałów. Dyrektor usiłował przekonać załogę, by podjęła swe obowiązki. Jego argumentacja nie trafiała do przekonania robotników. Dyrektor zareagował więc nerwowo, czym sprowokował ludzi do wyjścia na ulicę. Kierują się do budynku Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Po drodze przyłączają się do nich kolejno pracownicy Zakładów Sprzętu Grzejnego i Radoskóru, potem ściągają robotnicy z zakładów ZREMB i RWT, Wytwórni Części Zamiennych i Zakładów Mięsnych. O godzinie 12.30 do demonstrantów wyszedł sekretarz Janusz Prokopiak. Obiecał, że do godz. 14.00 otrzymają odpowiedź o cofnięciu podwyżki. O ustalonej godzinie odpowiedzi jednak nie było. O 14.30 budynek zaczął płonąć. Tymczasem na ulicach pojawiły się barykady i zmechanizowane oddziały milicji usiłujące przedostać się do KW. Bunt ogarnął całe miasto. W ogniu stanął Urząd Wojewódzki i Biuro Paszportów KW MO. Milicja bez pardonu zaczęła atakować robotników, także tych, którzy wyszli z drugiej zmiany. Funkcjonariusze zatrzymywali kogo popadnie i odwozili na komendę. O godzinie 20.00 śródmieście prawie opustoszało. Operowały po nim wieloosobowe patrole milicji, atakując każdego napotkanego. Potem swą bezwzględną akcję pacyfikacyjną przeniosły na tereny peryferyjne. Bez przerwy trwały aresztowania. O godzinie 23.00 akcję zakończono. Film jest rekonstrukcją tych wydarzeń. Realizatorzy wykorzystali w nim wspomnienia uczestników i świadków, materiały Polskiej Kroniki Filmowej i Telewizji Polskiej, materiały operacyjne MSW, fotogramy z zajść i rysunki. Posłużyli się również inscenizacją.

17:50 SPÓR O HISTORIĘ - CZERWIEC 1976

Debata, 30 min, Polska, 2022
Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Prowadzący: Tomasz Muller

25 czerwca 1976 roku, w odpowiedzi na ogłoszoną przez komunistyczne władze drastyczną podwyżkę cen wielu artykułów żywnościowych, na terenie 24 województw rozpoczęły się protesty robotników. Uczestniczyło w nich około 90 tysięcy osób. W Radomiu, Ursusie i Płocku protestujący wyszli na ulice. Doszło do starć z milicją. Co prawda, jeszcze tego samego dnia podwyżka została odwołana, jednak protestujących, jak i przypadkowe osoby, które były świadkami robotniczych wystąpień, poddano brutalnym represjom. Władza rozprawiała się z "warchołami", jak nazywano ludzi, którzy upomnieli się o swoje prawa. Goście: prof. Antoni Dudek, prof. Tomasz Panfil, dr Grzegorz Majchrzak.

18:30 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 65 (SEZON V ODC. 13)
Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял

Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021
Reżyseria: Filip Zylber
Scenariusz: Wojciech Lepianka
Muzyka: Piotr Komorowski, Bartosz Chajdecki
Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Aleksandra Pisula, Mateusz Rzeźniczak, Michał Czernecki, Piotr Nerlewski, Maciej Brzoska

Do ośrodka Lunda w niewiadomym celu przyjeżdża generał Luftwaffe Erich Deller. Okazuje się, że generał jest fanem twórczości Meiera. Leokadia i Kruk uznają, że próba odbicia jeńców z ośrodka jest zbyt ryzykowna. Ostatnie informacje od Meiera prowokują ich jednak do działania. Zamierzają przejąć wyniki badań, które mają być transportowane
samochodem do Lipska. Natasza przekonuje Sońkę, by zabrał ją na akcję. W trakcie przygotowań Magda zmienia zdanie. Postanawia uwolnić jeńców z ośrodka. W ataku giną Wirtz, Lund, Deller i Holke, a oddziałowi Witka i Magdy udaje się przejąć dokumentację i uratować ostatnich jeńców. Niestety, Meier ginie, zasłaniając Sońkę przed strzałem Wirtza. Schneider dowiaduje się od Frisha o zaginięciu Margharete. Nalega, by dowódca Abwehry jak najszybciej rozpoczął poszukiwania.

19:20 WALECZNE Z GÓR - ODC. 4 BRONISŁAWA STASZEL - POLANKOWA

Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023
Reżyseria: Wojciech Kursa, Agata Puścikowska
Scenariusz: Agata Puścikowska
Zdjęcia: Wojciech Kursa

Doskonała narciarka, gościnna gospodyni w górskim schronisku, ciekawa świata i charyzmatyczna. Wokół niej toczyło się życie intelektualne, garnęli się do niej zarówno górale, jak i goście - turyści z całej Polski. To jednocześnie postać bardzo tajemnicza, która w czasie wojny wykazała się zarówno bohaterstwem jak i wielką... dyskrecją. Poznajmy Bronisławę Staszel - Polankową - waleczną góralkę i powstańca warszawskiego.

19:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 CZERWCA ODC. 604

Felieton, 2 min, Polska, 2006
Autor: Janusz Weychert

20:00 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEG, KTÓRY OCALIŁ ŚWIAT ODC. 3/4
(SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 3 THE SPY WHO PREVENTED THE WAR)

Film dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019
Reżyseria: Jobst Knigge

Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii.

21:00 SAMI SWOI (CZARNO - BIAŁY)

Komedia, 81 min, Polska, 1967
Reżyseria: Sylwester Chęciński
Scenariusz: Andrzej Mularczyk
Zdjęcia: Stafan Matyjaszkiewicz
Muzyka: Wojciech Kilar
Aktorzy: Wacław Kowalski, Władysław Hańcza, Zdzisław Karczewski, Ilona Kuśmierska, Jerzy Janeczek, Aleksander Fogiel, Maria Zbyszewska, Halina Buyno, Witold Pyrkosz

Film był bardzo ciepło przyjęty przez krytyków i publiczność. Do dziś uznawany jest za najzabawniejszą komedię w historii polskiego kina. Autor scenariusza, Andrzej Mularczyk, zaczerpnął pomysł na opowieść o repatriantach zza Buga ze wspomnień rodzinnych. Jak sam powiedział w jednym z wywiadów prasowych, pierwowzorem Kazimierza Pawlaka był stryj Jaśko, który osiedlił się na ziemiach odzyskanych. Wybrał wieś Tymowa ponoć tylko dlatego, że zobaczył pasące się na łące krowy swego sąsiada z Boryczówki, z którym był skłócony. W filmie znalazło się też wiele pomysłów nawiązujących do osobistych przeżyć Wacława Kowalskiego (odtwórca roli Pawlaka), który pochodził z Kresów Wschodnich.
"Sami swoi" to opowieść o perypetiach dwóch zwaśnionych rodzin, przesiedleńców zza Buga. Jak niegdyś mieszkają obok siebie, bo jak sami twierdzą - po co szukać obcego wroga, kiedy swój jest pod ręką. Zajadłe spory sąsiadów, ciągnące się kilkadziesiąt lat, kończą się wreszcie dzięki Witii, synowi Pawlaka, i Jadźce, córce Kargula.

22:40 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA HEINRICHA HIMMLERA

Cykl dokumentalny, 49 min, Polska, 2001
Scenariusz: Bogusław Wołoszański
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Dlaczego w grudniu 1945 roku, 7 miesięcy po pogrzebaniu zwłok Heinricha Himmlera, który 23 maja tego roku miał popełnić samobójstwo, władze brytyjskie zdecydowały się dokonać ekshumacji? Siedem miesięcy wcześniej Himmler, schwytany przez brytyjskich żołnierzy popełnił samobójstwo. Zwłoki poddano sekcji i pogrzebano w lesie pod Luneburgiem. Czyżby pojawiły się wątpliwości? Czy człowiek, który popełnił samobójstwo, rzeczywiście był Himmlerem?

23:45 GWIAZDY PRZEDWOJENNEGO KINA ALBO FILM DŹWIĘKOWY W II RP

Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020
Reżyseria: Jacek Papis
Zdjęcia: Jan Klima

Ubrani we fraki muzycy Jazz Bandu zaczynają grać. Ich koncert stanowi muzyczny podkład i leitmotiv filmu. Eksperci przeprowadzają nas przez etapy rozwoju polskiego kina przedwojennego, koncentrując się na wybitnych osobowościach, gwiazdach aktorskich i reżyserskich. Materiał ilustrowany fotosami z epoki i fragmentami najstarszego zachowanego filmu polskiego "Pruska kultura". Małgorzata Hendrykowska opowiada, jak odnalazła ten film w 2000 roku. W etap kina niemego wprowadza nas Stanisław Janicki ("W starym kinie"). Kolejni eksperci przywołują sylwetki pierwszych rodzimych gwiazd filmowych - Jadwigi Smosarskiej, Eugeniusza Bodo, Adolfa Dymszy. Śledzimy ich kariery, przywołując najciekawsze fragmenty filmów z ich udziałem. Dowiadujemy się, jakim wyzwaniem było dla nich pojawienie się dźwięku w filmie, co prowadzi nas w stronę piosenki, która w przedwojennym polskim kinie stanowiła niemal nieodzowny element filmu (czego dowodem jest kariera Hanki Ordonówny). Dowiadujemy się, jak postrzegane były ówczesne gwiazdy, jaki był ich status społeczny, jak wyglądało ich życie prywatne. Spośród aktorów tamtych czasów, dwoje zrobiło międzynarodową: Pola Negri, która grała m.in. w Hollywood oraz śpiewak Jan Kiepura. Opowiadamy o meandrach ich losów zawodowych i prywatnych. Życiorysy przedstawianych bohaterów miały jeden wspólny mianownik: ich świetnie zapowiadające się kariery przerwała wojna. Kto z nich odznaczył się bohaterstwem? Komu udało się przeżyć i dalej występować w filmach? Przy pomocy ekspertów próbujemy dokonać całościowej oceny przedwojennej kinematografii, rozważając popularną opinię, że przed wojną mieliśmy znakomitych aktorów, ale filmy nie dorastały do ich poziomu. Próbujemy zweryfikować to stwierdzenie, szukając w tamtych filmach ponadczasowych wartości.

00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAROWÓZ FRANCISZEK ZAPIS PONOWNYCH NARODZIN

Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017
Autor: Adam Sikorski
Lektor: Artur Kalicki

01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KWATERY HITLERA

Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1990
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki, Wojciech Nalazek
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

W tym wydaniu magazynu: kwatery Hitlera, Afrika Korps i bombowiec Gumman Avenger.