TVP Historia Sobota, 13.07.2024 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1521 - pierwszy raz zabrzmiał dzwon Zygmunta; 1897 - Marconi opatentował "telegraf bez drutu"; 1923 - zainstalowano napis "Hollywood", na stoku wzgórza nad LA; 1986 - zmarł prof. Edward Lipiński. 06:55 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA WETERYNARZA W MOSKWIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o lekarzu weterynaryjnego pogotowia ratunkowego w Moskwie. Kamera towarzyszy bohaterowi w domu i w pracy. Razem z nim trafiamy do różnych domów, gdzie przy okazji poznajemy warunki życia ich mieszkańców. W reportażu o specyfice pracy moskiewskich weterynarzy i stosunku Rosjan do zwierzą, co jest miarą etyki, wrażliwości i poziomu życia społeczeństwa. 07:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 9 OSTRÓW LEDNICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Seria podróżnicza popularyzująca wiedzę o Polsce. Tomasz Bednarek aktor znany widzom TVP1 m.in. z telenoweli "Klan", odwiedza ciekawe miejsca w wielu zakątkach kraju. Prowadzący jest postacią wszędobylską i bardzo dociekliwą. Wędruje nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale dociera również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. W trakcie tych podróży poznajemy historię miast, zwiedzamy zamki oraz najpiękniejsze pałace, katedry, klasztory, pozostałości fortów, twierdz obronnych oraz wiele innych znakomitych obiektów architektonicznych. Tomasz Bednarek na szlaku swoich podróży rozmawia z osobami, które doskonale znają historię prezentowanych zabytków. Jego rozmówcami są m.in. przewodnicy, kustosze, historycy, architekci, etnografowie, rekonstruktorzy. Dociekliwość prowadzącego w połączeniu z ogromną wiedzą jego rozmówców tworzy wciągającą, barwną opowieść o polskiej historii, kulturze, architekturze oraz obyczajowości. W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza wyjątkowe miejsce pomiędzy Poznaniem a Gnieznem, na szlaku pielgrzymkowym do grobu świętego Wojciecha. To Ostrów Lednicki - ukryty na wyspie, otoczony jeziorem gród Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeden z najważniejszych punktów na Szlaku Piastowskim i Romańskim w Polsce. Muzeum Pierwszych Piastów stworzyło tu znakomite warunki, by poznać jak żyli nasi przodkowie. Gospodarz programu zwiedzi również inne miejsca związane z początkiem państwa polskiego: Grzybowo - jeden z największych grodów, które wybudowano na początku panowania Piastów oraz Dziekanowice, gdzie zaprasza turystów Wielkopolski Park Etnograficzny - jedno z największych muzeów w Polsce na wolnym powietrzu. 07:45 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 167 (SEZON 2 ODC. 42) Serial historyczny TVP, Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Katarzyna Terechowicz - Cesarz, Anna Krasuska, Ewa Ratusińska Aktorzy: Maja Szopa, Milena Suszyńska, Kacper Młynarkiewicz, Dominik Bąk, Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Przemysław Stippa, Dariusz Toczek, Grzegorz Pierczyński, Wojan Trocki, Klara Williams, Joanna Moro, Julia Łukowiak, Małgorzata Ostrowska - Królikowska, Anastazja Skoczeń Wiosna 1427. Kazimierz - drugi syn Jagiełły (Sebastian Skoczeń) i Zofii (Maria Pawłowska) nie żyje. Zygmunt Luksemburski (Wojan Trocki) i Wielki Mistrz Krzyżacki Russdorf (Tomasz Sobczak) spiskują, jak osłabić unię Polski z Litwą. Pietrek (Mateusz Tomaszewski) spotyka królewnę Jadwigę (Maja Szopa). Zakochuje się w niej, nie wiedząc, kim jest ta dziewczyna. Sambor (Kacper Młynarkiewicz) zostaje ranny w czasie napadu zbójców na kolebę matki królowej. Strzała, która go ugodziła, była zatruta. Grozi mu amputacja ręki. Zdenek (Mateusz Trembaczowski), szpieg Luksemburczyka, jest w rękach krakowskiego kata. Strasz (Paul Matura), z rozkazu króla, rusza do Wilna, ale zanim to zrobi, eliminuje Zdenka (Mateusz Trembaczowski), który może go zdemaskować. 08:20 W KOTLE HISTORII - NIHIL NOVI? A JEDNAK. STATUT ŁASKIEGO I KONSTYTUCJA. Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski "Nic nowego" zwykło się skrótowo mówić o dokumencie uchwalonym w Radomiu w 1505 roku. Tymczasem sam akt prawny, całkowicie niemal ograniczający władzę królewską i dopuszczający do podejmowania decyzji Izbę Poselską, nie tylko Senat, był przełomowy. Włączony do tzw. Statutu Łaskiego wszedł w skład pierwszej polskiej konstytucji. W programie kuchnia dla senatorów i szlachciców mniej zamożnych. 08:55 ARSENAŁ. MAGAZYN MILITARNO - HISTORYCZNY - BITWA POD STUDZIANKAMI - T34 Magazyn, 24 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jerzy Grabowski, Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki Scenariusz: Grzegorz Płaza, Andrzej Borowiecki, Jerzy Grabowski Zdjęcia: Maciej Brola, Rafał Biernacki Prowadzący: Przemysław Predygier Wykonawcy: Jacek Sobieszczański "Bitwa pod Studziankami - T34" W sierpniu 1944 roku, w czasie, gdy w Warszawie trwało powstanie, do chrztu bojowego na froncie wschodnim przystąpiła wielka jednostka pancerna Wojska Polskiego - 1. Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte. Dzięki samobójczej szarży Polacy powstrzymali kontratak elitarnych niemieckich sił pancernych pod Studziankami. W skład brygady wchodziły dwa pułki czołgów (w każdym po trzy kompanie czołgów średnich T - 34/76 i kompania czołgów lekkich T - 70), batalion piechoty zmotoryzowanej oraz samodzielny pułk artylerii samobieżnej. Formacja według etatu miała liczyć 2188 ludzi wyposażonych w 86 czołgów, pięć samochodów pancernych BA - 64 i 21 dział samobieżnych SU - 85. Brygada nie brała dotychczas udziału w walkach, 1. pułku czołgów, który w ramach 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki bił się pod Lenino. 09:25 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 2/7 MARZYCIEL I AWANTURNIK Serial przygodowy, historyczny, TVP, 56 min, Polska, 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Danuta Kowalska, Olgierd Łukaszewicz, Wiesław Wójcik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Żarnecki, Mirosława Gwoździńska, Jerzy Cnota, Aleksandra Karzyńska, Stanisław Jaroszyński Damazy Czorgut odwiedza swego przyjaciela, Juliusza Żwirskiego. Nie widzieli się przez sześć lat. Damazy opowiada, jak udało mu się wymigać od służby w wojsku austriackim. Z kolei Juliusz zwierza się ze swojej życiowej porażki. Próbował kontynuować tradycje Mikołaja, chciał znieść pańszczyznę, omal nie został zabity przez rozzuchwalonych chłopów. Opowiada też o swoich wizytach u Zygmunta Żwirskiego i o jego pięknej córce Eugenii. Jeszcze tego samego dnia Juliusz mianuje Damazego swoim rządcą. Obaj postanawiają rozwiązać tajemnicę "zaklętego dworu", w którym wieczorami pali się światło i widać ludzkie sylwetki. Czy to duch Mikołaja - czy raczej realni ludzie: Bulij, kręcący się po okolicy tajemniczy maziarz, czy może Eugenia Żwirska? 10:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - OREGON - ŚWIAT DZIKIEGO ZACHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Oregon. 11:40 CZTERY STRONY ŚWIATA - DZIKA KORSYKA. ODC. 3 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 12:40 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 13:45 WOJOWNICY CZASU - PŁONĄCA GALICJA, CZYLI LUBACZÓW 1918 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Kiedy w listopadzie 1918 roku zamilkły działa na frontach wielkiej wojny, nowy układ sił w powojennej wyniszczonej Europie dał Polakom szansę, by ich państwo mogło odrodzić się po 123 latach niebytu. Odzyskana wówczas Niepodległość nie została Polakom podana na tacy. Trzeba było jeszcze walczyć o kształt polskich granic wszędzie - także na wschodzie, bowiem, jak wierzono, Polska nie mogła istnieć bez Kresów. W programie "Wojownicy czasu" Grzegorz Gajewski podróżuje przez wieki i epoki, pokazując realia ówczesnego życia dzięki pieczołowicie je odtwarzającym grupom rekonstrukcji historycznej. Dawne historie i współcześni pasjonaci to właśnie wojownicy czasu. 14:25 NIE LUBIĘ PONIEDZIAŁKU Komedia, 98 min, Polska, 1971 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Mieczysław Czechowicz, Jerzy Turek, Halina Kowalska, Kazimierz Witkiewicz, Zygmunt Apostoł, Bohdan Łazuka, Bogusz Bilewski, Mitchell Kowal, Kazimierz Rudzki, Adam Mularczyk, Andrzej Nardelli, Lech Ordon Jedna ze szlagierowych komedii Tadeusza Chmielewskiego - twórcy m.in. filmów "Ewa chce spać", "Gdzie jest generał?" i "Jak rozpętałem drugą wojnę światową". "Nie lubię poniedziałku" jest sprawnie zrealizowany, utrzymany w dobrym tempie, obsadzony aktorami o niepodważalnej vis comica. Rzecz dzieje się pewnego feralnego poniedziałku w Warszawie. Bohaterem zaś jest zbiorowość - kilkanaście osób, których pechowe i skomplikowane perypetie słabiej lub silniej zazębiają się ze sobą. Włoski przemysłowiec Francesco Romanelli (znakomity Kazimierz Witkiewicz) przyjeżdża do stolicy Polski w sprawach handlowych. Już na lotnisku wsiada jednak do niewłaściwego auta, co skutkuje lawiną nieporozumień i problemów. Milicjant kierujący ruchem musi równocześnie opiekować się małym synkiem, bo w przedszkolu panuje różyczka, a żona nie może zwolnić się z pracy, bo ma manko. Tymczasem delegat gminnej spółdzielni, desperacko poszukujący części do kombajnu, zupełnie przypadkowo naraża się porywczemu taksówkarzowi i od tej pory jego zdrowie znajdzie się w poważnym niebezpieczeństwie. W biurze matrymonialnym, gdzie pracuje żona milicjanta, niespodziewanie wykryto manko. Trwa kontrola i okazuje się, że brakuje jednego "dewizowego". Do biura trafia ponętna blondynka, która akurat upiera się przy romantycznym południowcu, itp. itd. Zręcznie napisany scenariusz i sporo udanych gagów zapewniły filmowi "Nie lubię poniedziałku" stałe miejsce w annałach polskiej kinematografii, choć po premierze nie brakowało głosów krytycznych. Mimo nie najlepszego przyjęcia przez recenzentów film Chmielewskiego po raz kolejny ujawnił talent reżysera do ukazywania w krzywym zwierciadle polskiej codzienności, efektownie fotografowanej przez Mieczysława Jahodę. W jego obiektywie Warszawa przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych to upstrzona kolorowymi neonami europejska metropolia, tętniąca życiem i ruchem. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 3 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Tomasz Madejski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Witold Dębicki, Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Leon Łochowski, Marek Obertyn, Andrzej Szopa 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko - komisarz obrony, wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 16:40 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globicz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 17:15 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 3/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 18:00 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 5/13 - BRATERSTWO Serial historyczny, wojenny, 41 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Władysław po powrocie ze ślubu Józka, zatrzymuje się na kilka dni w majątku Olszyńskich. Próbuje zbliżyć się do Zosi. Ona jednak wciąż trzyma go na dystans, bawi się jego uczuciem, jest złośliwa. Władysław próbuje zatem jej własnej broni. Ku jego zaskoczeniu, Zosia trochę się zmienia. Jadwiga okazuje się sowiecką agentką, przychodzi do salonu Sabiny i przekazuje meldunki. Józef niczego się nie domyśla. O procederze fałszowania mąki dowiaduje się dowódca Bronka, major Mikulicz. Bronek zostaje aresztowany. Zrozpaczona Lulu szuka pomocy u Mietka, ale ten, nie przyznając się do własnego udziału w tej sprawie, niewiele może zdziałać. Pomóc Bronkowi postanawiają jego przyjaciele, Władek i Józef. Spotykają się z majorem Mikuliczem i przekonują go, by w sądzie wystawił swojemu podwładnemu jak najlepsze świadectwo. Major Mikulicz broni Bronka. 18:50 ULICA BRZOZOWA Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1947 Scenariusz: Wojciech Jerzy Has, Stanisław Różewicz Zdjęcia: Władysław Forbert Muzyka: Henryk Swolkień Impresja filmowa Jerzego Hasa o odradzaniu się Warszawy z ruin. Film skupia się na ulicy Brzozowej i Starym Mieście. 19:00 GIGANCI HISTORII - KOBIETY W WALCE O NIEPODLEGŁOŚĆ POLSKI Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski Sanitariuszki, kurierki, a nawet konstruktorki bomb. Kim były kobiety, które w znaczącym stopniu przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości? Szczerbińska, Plater, Gertz to jedne z najpopularniejszych nazwiska tego okresu, ale kobiet, którym towarzyszyła wyjątkowa odwaga, hart ducha oraz pasja, było znacznie więcej. Niezłomna walka Polek o niepodległość w historycznych faktach to temat tego odcinka teleturnieju. 20:00 KRZYŻACY Film historyczny, 165 min, Polska, 1960 Reżyseria: Aleksander Ford Scenariusz na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza: Jerzy Stefan Stawiński i Aleksander Ford Zdjęcia: Mieczysław Jahoda Muzyka: Kazimierz Serocki Aktorzy: Mieczysław Kalenik, Andrzej Szalawski, Grażyna Staniszewska, Aleksander Fogiel, Urszula Modrzyńska, Emil Karewicz, Józef Kostecki, Tadeusz Białoszczyński, Lucyna Winnicka, Janusz Strachocki, Stanisław Jasiukiewicz, Mieczysław Voit, Henryk Borowski, Seweryn Butrym, Leon Niemczyk Premiera "Krzyżaków" odbyła się 15 lipca 1960 r. , dokładnie w 550. rocznicę bitwy grunwaldzkiej. Dotrzymanie tego terminu miało wymowę niemal symboliczną. O tym, jak bardzo starano się go nie przekroczyć, świadczy fakt, że od powzięcia pomysłu o ekranizacji Sienkiewiczowskiej powieści do uroczystej premiery upłynęło zaledwie półtora roku. Poprzedziła ją bardzo szeroko zakrojona kampania reklamowa, dyskusje w radiu i w telewizji. Dziesiątki konsultantów dopasowywały literacki obraz wydarzeń i postaci do ówczesnego stanu badań historycznych nad tą epoką. Korekcie poddano przede wszystkim powieściowy wizerunek króla Władysława Jagiełły, niezbyt przychylnie ukazanego na kartach książki. Na jego filmowej rehabilitacji zyskała poetyka filmu, opiewającego królewską mądrość i odwagę. Obszerny materiał literacki wymagał - z konieczności - selekcji, ograniczenia się do kilku wybranych wątków. Na pierwszy plan wysunięto losy Juranda ze Spychowa, zdradziecko atakowanego przez Krzyżaków ze Szczytna, którym przewodzi okrutny komtur Zygfryd de Loewe. Równolegle poprowadzono wątek romansowy między Zbyszkiem, Danuśką i Jagienką. Punkt kulminacyjny stanowi finałowa bitwa pod Grunwaldem. Po premierze filmu opinie recenzentów były podzielone. Jedni widzieli w tym obrazie zrealizowanym w nowatorskiej jak na tamte czasy technice panoramicznej ogromny sukces polskiej kinematografii, inni - i ci byli w większości - wytykali brak szerszego spojrzenia na zderzenie nie tylko dwóch sił politycznych, ale także dwóch kultur, dwóch cywilizacji. Nie bacząc na zdanie krytyków, publiczność ciągnęła tłumnie do kin. Popularność filmu wzmagała zresztą powszechna znajomość książki. Rok 1409. Młody, porywczy rycerz Zbyszko z Bogdańca atakuje pod Krakowem poselstwo krzyżackie. W odwecie Kuno von Lichtenstein żąda od Jagiełły śmierci Zbyszka za znieważenie majestatu. Od śmierci ratuje młodzieńca dwórka księżnej Anny Mazowieckiej, Danusia Jurandówna, córka rycerza ze Spychowa. Staropolskim zwyczajem wybiera Zbyszka na męża, co uniemożliwia wykonanie wyroku. Wkrótce Krzyżacy najeżdżają siedzibę Juranda ze Spychowa - jednego z największych wrogów zakonu. Zabijają jego żonę i porywają córkę, którą przetrzymują w Szczytnie. Zbyszko nadaremnie jej szuka, zbliżając się w tym czasie do zakochanej w nim Jagienki. Krzyżacy zaś wysyłają Jurandowi wiadomość, że uwolnią córkę, jeśli on sam stawi się w Szczytnie. Krzyżacy upokarzają Juranda i wtrącają do lochu, a zamiast córki pokazują mu obcą dziewczynę. Tymczasem Zbyszko w pojedynku zabija brata Rotgiera, przybranego syna komtura Zygfryda de Loewe. 22:55 KRONIKI HITLERA - MASOWY MORDERCA. LATA 1939 - 1945. ODC. 11 (KRONIKI HITLERA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 24:00 DOM POD DWOMA ORŁAMI - ODCINEK 5 Serial historyczny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Waldemar Krzystek, Małgorzata Kopernik Zdjęcia: Piotr Kukla Aktorzy: Karolina Gruszka, Małgorzata Zajączkowska, Andrew Zhuravsky, Eryk Lenartowicz, Karolina Rzepa, Adrian Zaremba, Krzysztof Stroiński, Agnieszka Mandat, Daria Polunina, Jan Frycz, Mateusz Rusin, Philippe Tłokiński, Przemysław Stippa, Cezary Łukaszewicz, Natella Tretyakova Rok 1939. Życie na Kresach toczy się leniwie, pomimo coraz częstszych wieści o nadchodzącej wojnie. Dorastający rówieśnicy Zbyszek i Wasylko rywalizują ze sobą na każdym polu. Kochają się też w tej samej dziewczynie - Aksinii. Wasylko spiskuje z ukraińskimi nacjonalistami, przez co Antoni musi go ratować przed policją. Wkrótce Niemcy napadają na Polskę i Antoni zostaje zmobilizowany. Tymczasem w Breslau Peter i Lisa biorą ślub. Goldstein pragnie przepisać na Karla swój majątek, by uchronić go przed konfiskatą jako mienie żydowskie. W zamian prosi o pomoc w ucieczce za granicę. Lisa z wyróżnieniem kończy medycynę i podejmuje etat w klinice. Jej pierwszy w życiu pacjent ma na plecach wyciętą nożem swastykę. To skatowany przez bojówkarzy Goldstein. Lisa obiecuje umierającemu, że zaopiekuje się jego rodziną i pomoże im uciec z Rzeszy. Kilkadziesiąt lat później, czekając na wyniki badań babci, Marianna - czytająca pamiętniki Lisy - zdaje sobie sprawę, że jest w tym samym szpitalu, w którym skonał Goldstein. Marianna odkrywa, że jej życie to stąpanie po śladach Karla i jego siostry. Ten sam dom, te same ulice, uczelnie, szpitale, stale te same kamienie pod stopami. 01:00 ZAPIS ZBRODNI W POWOJENNYCH NIEMCZECH - WSCHÓD (CRIME IN POST - WAR GERMANY) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 2 - częściowy serial dokumentalny. Niemcy w 1945 roku. Głód i przeciwności losu kształtują codzienne życie ludzi w całym kraju. Jaki wpływ miały okrucieństwa II wojny światowej na stosunek mieszkańców do prawa i moralności? Ten dwuczęściowy film dokumentalny pokazuje, jak trudne było życie w latach 1945 - 1949 w czterech strefach okupacyjnych Niemiec. Na przykładzie pojedynczych, najcięższych spraw kryminalnych, np. w Dreźnie zbieracz drewna odnajduje odcięte nogi człowieka czy w Hamburgu, gdzie tzw. morderstwa w gruzach wywołują przerażenie mieszkańców. Psychologowie kryminalni i eksperci medycyny sądowej wyruszają na poszukiwanie tropów i analizują te brutalne zbrodnie. Historycy i świadkowie opisują stan wyjątkowy z końca lat czterdziestych, który zakończył się powstaniem dwóch państw niemieckich. 02:10 POLSKI AS WYWIADU - MJR JAN HENRYK ŻYCHOŃ Reportaż, 32 min, Polska, 2022 Scenariusz: Paulina Rubczak Major Jan Henryk Żychoń to jedna z najciekawszych i najbarwniejszych postaci historycznych związanych z Bydgoszczą i wraz ze swoim pełnym zwrotów akcji życiem zasługuje na filmową opowieść. Henryk Żychoń należał do najbardziej zaufanych szpiegów generała Sikorskiego. Jego zasługi były tak duże, że oskarżano go bezpodstawnie o spiskowanie z Niemcami. Biografia majora Henryka Żychonia to biografia państwowca i patrioty. Jako dziecko działał w harcerstwie, a gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów Polskich, mimo młodego wieku. Miał wówczas zaledwie 12 lat! Szybko dał się poznać jako wnikliwy, inteligentny, rzeczowy i skuteczny żołnierz. Działał na kierunku zachodnim, prowadząc działalność wywiadowczą nakierowaną na Niemcy. Pracował w tyglu międzynarodowego szpiegostwa Wolnym Mieście Gdańsku, a następnie w nowej ekspozyturze wywiadowczej w Bydgoszczy.