TVP Historia Środa, 11.12.2024

06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 GRUDNIA

Felieton, 2 min, Polska, 2005
Autor: Janusz Weychert

1981 - początek Kongresu Kultury Polskiej;
1994 - najazd rosyjski na Czeczenię;
coroczny "Dzień Tanga" w Buenos Aires.

06:55 WALECZNE Z GÓR - ANTONINA TATAR 1899 - 1959

Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2023
Reżyseria: Agata Puścikowska, Wojciech Kursa
Scenariusz: Agata Puścikowska
Zdjęcia: Wojciech Kursa

Antonina Tatar - aktywistka i społecznica przedwojenna. Bogata panna poświęciła swoje życie służbie ludziom i Panu Bogu. Jeszcze przed wojną aktywnie walczyła o biednych mieszkańców Podhala, w czasie wojny była w ruchu oporu. Po wojnie założyła sierociniec i walczyła o godne życie sierot. Umarła w cierpieniu, na raka. Piękna, niezłomna, dumna góralka. Obecnie zainteresowanie jej postacią jest coraz większe, jakby się odradzało. Film jest próbą uchwycenia fenomenu dzielnej kobiety, jej psychiki, motywacji w życiu. Czy może być autorytetem i inspiracją dla współczesnych?

07:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 346

Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024
Autor: Bartek Wieczorek
Scenariusz: Adam Sikorski

08:00 CZAS HONORU - ODC. 4 PRZYSIĘGA

Serial wojenny, 45 min, Polska, 2008
Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik
Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak
Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Łukasz Konopka, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska

Janek mieszka u stolarza Maciejewskiego. Jego 16-letnia wnuczka Jadzia podkochuje się w Janku. Z kolei Bronek mieszka u kolejarza Edwarda, którego żona, Wisia, próbuje uwieść przystojnego dywersanta. Czesław i Michał mieszkają w dworku Dobrzańskich. Mają zorganizować komórkę kontrwywiadu. Bronek spotyka się ze swoimi ludźmi, którzy przeprowadzili ostatnio nieudaną akcję i chcą wbrew rozkazom naprawić swój błąd - zlikwidować zdrajcę. Władek podejmuje nieudaną próbę ucieczki. Jest przesłuchiwany i torturowany. Leon Sajkowski próbuje bezskutecznie wydostać się razem z rodziną z getta. Składa podania do władz, twierdzi, że on i jego bliscy nie są żydowskiego pochodzenia. Karol zaprzysięga Wandę i swojego dawnego podwładnego Woźniaka. Wykorzystuje w tym celu zaprzyjaźnionego księdza.

08:50 HISTORIA POLSKI - A NAD STUTTHOF DESZCZYK PADA

Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2024
Reżyseria: Mirosław Basaj
Scenariusz: Mirosław Basaj
Zdjęcia: Mirosław Basaj

Film dokumentalny o Halinie Banasiak, nauczycielce z Torunia, która w obozie koncentracyjnym Stutthof napisała książkę z bajkami dla swoich dzieci. Dla autorki "Bajki" były sposobem na przetrwanie rozłąki i ogromnej tęsknoty za dziećmi.

09:40 NA TROPACH HISTORII - (11.12.2022) TETRAPOD ODMASZEROWAŁ DO UNESCO

Program historyczny, 10 min, Polska, 2022
Autor: Dorota Kosierkiewicz

Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia.

09:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 2

Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1991
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki
Prowadzący: Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski

Druga część programu o wydarzeniach na Dalekim Wschodzie w 1945 roku. Bogusław Wołoszański próbuje odpowiedzieć na pytanie, czy przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie przeważyło szalę zwycięstwa i zmusiło Japonię do kapitulacji. Wojna na Pacyfiku, przygotowania ZSRR do wojny, walki oraz kapitulacja Japonii ilustrowana jest fragmentami archiwalnych materiałów filmowych.

10:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO - TYSIĄCLETNIA CYWILIZACJA
(FLAVORS)

Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008
Reżyseria: Eric Bacos

Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Maroko.

11:25 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - IDZIE NOWE

Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2024
Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork
Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork

Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę lukę zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym, ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego.

12:10 TYGRYSY EUROPY - ODC. 7 - CÓRKA ŹLE STRZEŻONA

Serial komediowy TVP, 50 min, Polska, 1999
Reżyseria: Jerzy Gruza
Scenariusz: Jerzy Gruza
Zdjęcia: Wojciech Rawecki
Muzyka: Andrzej Korzyński
Aktorzy: Janusz Rewiński, Paweł Deląg, Agnieszka Wagner, Beata Ścibak, Hanna Stankówna, Joanna Kurowska, Jerzy Gruza, Ewa Sałacka, Wojciech Skibiński, Piotr Fronczewski, Zofia Czerwińska, Ignacy Machowski, Renata Gabryjelska, Piotr Zelt, Agnieszka Pilaszewska, Tamara Arciuch, Dariusz Gnatowski

Prezesostwo Nowakowie proszą Jacka, by poszedł za nich na premierę "Córki źle strzeżonej" do Teatru Wielkiego. Chłopak chętnie się zgadza, tym bardziej że zyskuje tym samym pretekst do randki z Moniką. Po spektaklu oboje idą do restauracji. W lokalu spotykają Sandrę, która rozmawia z Jackiem w taki sposób, jakby wciąż była jego dziewczyną. Monika, widząc to, zostawia ich razem. Nazajutrz Jacek opowiada prezesowej przebieg premiery, dodając, że byli na niej także Wietnamczycy, którzy coraz bardziej interesują Nowaka. Po zdaniu relacji kierowca pędzi pod szkołę, gdzie próbuje odzyskać względy Moniki.

13:10 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - JAK ZŁOTO ZMIENIŁO ŚWIAT. ODC. 2
(ANCIENT ENGINEERING S. 2)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2022

Dziesięcioodcinkowa seria dokumentalna prezentująca najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia inżynierii świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na inżynierię współczesną. Każdy odcinek ukazuje jedno przełomowe osiągnięcie, np. budowę piramid, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. W każdym są materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, wspaniałe zdjęcia z lotu ptaka a także wiedza zaczerpnięta z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu można lepiej odkryć tajemnice świata starożytnego. Autorzy serii rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. Producent: Off the Fence dla Curiosity Stream we współpracy z ZDF Studios

14:10 HISTORIA BRONI - WOJNA NA MORZU. ODC. 7/10
(HISTORY OF WEAPONS)

Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017

Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach.

15:10 KORONA KRÓLÓW - ODC 133

Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018
Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna
Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Ewa Bulanda, Małgorzata Jurczak
Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik
Muzyka: Marcin Przybyłowicz
Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Marta Wiśniewska, Marcin Rogacewicz, Karol Biskup, Mateusz Kmiecik, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Mirosław Jękot, Agata Bykowska, Kacper Lech, Dagmara Brodzik, Krzysztof Chudzicki, Marek Kasprzyk, Zbigniew Waleryś

odc. 133
Adelajda czuje się samotna. Dowiaduje się, że Anna również miała trudne życie u boku władcy. Idzi poznaje skrywaną dotąd tajemnicę związaną z dawną królową. Otumanioną po upadku Gabiję odnajduje karczmarz. Z przerażeniem odkrywa, że straciła ona pamięć. W Świdnicy Ilza wciąż intryguje i jątrzy. Kłamie, że brat Bolka miłuje Helenę. Rozzłoszczony Guncel natychmiast chce ruszyć za Henrykiem, który niedawno pojechał na polowanie.

15:45 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 1

Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001
Reżyseria: Wojciech Pacyna
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Pierwsza część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej.
31 sierpnia 1939 roku pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety, nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre bardzo ważne dokumenty trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę.

16:25 SENSACJE XX WIEKU - ZAGINIONE ARCHIWA, CZ. 2

Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2001
Reżyseria: Wojciech Pacyna
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Druga część odcinka poświęconego roli polskiego wywiadu w okresie II wojny światowej.
31 sierpnia 1939 pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, archiwów wojskowych i wywiadu rozpoczęli gorączkowe palenie akt. Niestety nie udało się zniszczyć lub zabezpieczyć wszystkich akt; niektóre z bardzo ważnych dokumentów trafiły w ręce Abwehry. Wiadomo, że na ich podstawie tylko w 1939 roku aresztowano 15 osób zwerbowanych przez wywiad polski, z których 10 skazano na śmierć. Śmierć poniosło także wielu oficerów II Oddziału, szczególnie zajadle tropionych przez Abwehrę.

17:00 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚĆ O MIŁOŚCI

Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2021
Reżyseria: Rafał Bryll
Scenariusz: Rafał Bryll

Film o losach Krystyny Geisler i Bogdana Jastrzębskiego, Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Miłość Żydówki i Polaka, wojna, piękne chwile i mrożące krew wydarzenia. Bogdan Jastrzębski - Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, cofa się pamięcią do czasów II Wojny Światowej, kiedy podczas okupacji zakochał się w tej jedynej, na całe życie - Krystynie Geisler, Żydówce. Wspomina pierwsze randki, piękne chwile, ale i dramat Żydów w częstochowskim getcie. Opowiada sensacyjną, pełną iście filmowych wydarzeń historię uwolnienia Krysi ze szponów Holokaustu. Brawurowa akcja na ulicach Częstochowy, tuż pod okiem niemieckich strażników była jedyną szansą na ocalenia życia ukochanej Bogdana. Udało się, żyli długo i szczęśliwie. Film jest połączeniem klasycznego dokumentu oraz filmu animowanego.

17:45 LUDZIE I MASZYNY - ODC. 3 KOPALNIA SREBRA

Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024
Reżyseria: Aleksandra Fudala Barańska
Scenariusz: Aleksandra Fudala Barańska

Wyjątkowe miejsca, wyjątkowe historie, mnóstwo dowodów na to, jak rozwijały się przemysł i nauka i jak przemysłowe dziedzictwo z powodzeniem można wykorzystać współcześnie. Cykl "Ludzie i Maszyny" zaprasza na spotkanie z historią obiektów poprzemysłowych z uwzględnieniem ich roli w rozwoju regionów, przemian, jakie wywołały oraz ich roli i wykorzystaniu 100 lat później.
Wydobycie srebra. Jak maszyny parowe zrewolucjonizowały wydobycie srebra? Dlaczego gwarkowie mówią "szczęść Boże" zamiast "dzień dobry"? Czy w podziemnych sztolniach pływają ryby? Odpowiedzi na te pytania znajdziemy w Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach. Obiekt wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO spenetrowała ekipa programu "Ludzie i maszyny".

18:10 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 13

Program historyczny, 50 min, Polska, 2024
Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Reżyseria: Marzena Strąg
Prowadzący: Wojciech Szeląg

"Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie.

19:05 CZAS HONORU - ODC. 5 PIECZĘĆ TRZECIEJ RZESZY

Serial wojenny, 46 min, Polska, 2008
Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik
Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak
Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski

Michał jest zaniepokojony zniknięciem Władka, od którego fałszywy lekarz próbuje wyciągnąć informacje. Romek Sajkowski zostaje pobity przez Mongoła, sadystycznego oprawcę z getta. Bronek przeprowadza szkolenie w swojej grupie. Michał poznaje Hanię, urzędniczkę na poczcie. Zamierza wciągnąć ją w działalność konspiracyjną. Janek otrzymuje zadanie skopiowania pieczęci z drzwi opieczętowanego mieszkania. Podczas akcji zabija pewnego Niemca. Pozbywa się zwłok z pomocą stróża i jego syna rikszarza. Wanda zaczyna pracę w Komitecie Pomocy Więźniom. Dowiaduje się o przekazywanych grypsach. Czesław odwiedza żonę. Informuje Marię, że Władek zniknął. Prosi ją o pomoc w poszukiwaniach syna.

20:00 III RZESZA ZATRZYMANA W KADRZE - ODC. 2. UPADEK
(LOST HOME VIDEOS OF NAZI GERMANY)

Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022

Na tysiącach niemieckich strychów niezliczone prywatne filmy pokryły się kurzem. Te filmowe rolki pokazują inną historię III Rzeszy Hitlera - życie zwyczajnych Niemców w ich domach i ich losy na linii frontu. Dwuczęściowa seria odkrywa te prywatne kolekcje i pokazuje jak Niemcy - cywile i wojskowi - zarejestrowali powstanie Rzeszy, która według nich miała przetrwać tysiąc lat. Zwykli obywatele, organizacje partyjne, strażacy, lokalni urzędnicy i żołnierze na froncie z oddaniem dokumentowali swoje życie, emanując zarówno narodową, jak i obywatelską dumą. Po zakończeniu wojny wiele z tych materiałów filmowych zostało ukryte. Teraz, gdy pokolenie wojenne odchodzi, ich dzieci i wnuki odnajdują filmy i dzielą się nimi. Wyłania się z nich szczere spojrzenie na to, jak naprawdę wyglądało życie ludzi żyjących pod rządami Hitlera.

21:05 DIABEŁ Z KATOWIC

Film dokumentalny, 60 min, Polska, 2023
Reżyseria: Rafał Geremek
Scenariusz: Rafał Geremek

Film jest poświęcony osobie Fritza Brachta, najważniejszego dygnitarza nazistowskiego, działającego na Górnym Śląsku w okresie II wojny światowej. Jako gauleiter (przywódca lokalnych struktur partii narodowosocjalistycznej) oraz zwierzchnik administracji cywilnej, Bracht należał do elitarnej grupy funkcjonariuszy, którym Adolf Hitler powierzył administrację terenów okupowanej Polski. W przeciwieństwie do Hansa Franka, Arthura Greisera, Alberta Forstera czy Ericha Kocha, Bracht jest jednak postacią niemal zupełnie nieznaną. Jest to więc próba przedstawienia biografii człowieka, który odpowiadał za całokształt polityki III Rzeszy wobec Górnego Śląska. To właśnie jemu należy przypisać współudział w wielu nazistowskich zbrodniach oraz realizację polityki narodowościowej na tym obszarze. Odpowiadał m.in. za wdrożenie zbrodniczej polityki rasowej i narodowościowej oraz działalność aparatu terroru. To właśnie on kierował akcją masowych wpisów Górnoślązaków na niesławną volkslistę. Niewątpliwie był jednym z nazistowskich morderców zza biurka.

22:10 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 1. JUGOSŁAWIA NA BECZCE PROCHU
(THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 1. TINDERBOX YUGOSLAVIA)

Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2019
Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz

Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach w dużych częściach regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność.

23:20 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I

Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2004
Autor: Bogusław Wołoszański
Reżyseria: Adek Drabiński
Zdjęcia: Waldemar Szmidt
Muzyka: Dariusz Żebrowski
Aktorzy: Piotr Grabowski, Marek Barbasiewicz, Z Pędziwiatr, A Wesołowska, P Warszawski, Z Paterak
Wykonawcy: Bogusław Wołoszański

W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce.

00:20 XSIĘGA

Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2022
Reżyseria: Piotr Mielech
Scenariusz: Piotr Mielech
Zdjęcia: Andrzej Warchoł
Muzyka: Jędrzej Kodymowski
Wykonawcy: Jerzy Maksymiuk, Szymon Pazik, Ewa Domańska, Marek Bocianiak, Piotr Bajor, Jan Nowicki

Bruno Schulz - prozaik, eseista, malarz, grafik, rysownik urodził się 12 lipca 1892 roku w Drohobyczu, zmarł tamże 19 listopada 1942 roku. W 2022 roku przypadała 130. rocznica jego urodzin oraz 80. rocznica tragicznej śmierci. Z tej okazji Piotr Mielech zdecydował się zrealizować ekranizację niezwykłej prozy autora "Sklepów cynamonowych". Rok 2022 został ustanowiony rokiem Brunona Schulza w Polsce. Ekranizacja Mielecha nawiązuje do kultowego filmu Wojciecha Hasa z roku 1973. Zaangażowano Jana Nowickiego - wówczas odtwórcę głównej roli w "Sanatorium pod klepsydrą". Muzykę do tego arcydzieła skomponował Jerzy Maksymiuk, który także występuje w "Xsiędze". Głównym narratorem jest Piotr Bajor, znany z głównej roli w przedostatnim filmie Hasa. "Xsięga" nie jest jednak kopią arcydzieła Hasa.
"Xsięga" wprost odwołuje się do pierwszego rozdziału zbioru opowiadań "Sanatorium pod klepsydrą". W tradycji księga znaczy wiedza. U Schulza jest podobnie. Księga zawiera odpowiedzi na wszystkie pytania, jest też dokumentem istnienia narratora, bohaterów i ich świata. To właśnie tej mitycznej księgi poszukują bohaterowie filmu Mielecha. Szuka jej ojciec (w tej roli Marek Bocianiak) oraz jego 10 - letni syn (debiut Szymona Pazika). W niezwykłym, domu, pełnym starych wolumenów, bibelotów i rodzinnych pamiątek poszukują oni owej księgi. Przez ich dom, który jest też jednocześnie całym światem, przewijają się dziwni ludzie - ni to z ich snów, ni to z rzeczywistości. Czy odnajdą księgę? Czy księga w ogóle istnieje?

01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310

Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023
Autor: Bartek Wieczorek
Scenariusz: Izabela Fatalska

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.
1. Pierwszy temat poruszony w tym wydaniu magazynu to historia grupy marynarzy z Pierwszego Pułku Morskiego, którzy zamiast na morze trafili na pole bitwy z bolszewikami w roku 1920. Osłaniali odwrót głównych sił polskich odpływających ku Warszawie. I dodać trzeba, że robili to z ostatecznym poświęceniem. Pułk, a szczególnie jego II batalion, poniósł ogromne straty. W miejscowości Kolako Kościelne znajduje się pomnik - cmentarz 9 - ci młodych marynarzy (mieli po 19 - 20 lat). Zgineli po 17 wrzesnia 1939 w bitwie z rosyjskiemi agresorami pod wioską Wróble Arciszewo. Okoliczni chłopi ukradkiem pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko - Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. Pod Zambrowem odkryto pochowek kolejnych ośmiu.
2. Następnie ekipa przenosi się do Wtelna - wsi w powiecie koronowskim, koło Bydgoszczy. Jedzie tam na zaproszenie lokalnych pasjonatów historii, którzy chcą ze wsparciem profesjonalnego sprzętu geofizycznego poszukać reliktów dawnej zabudowy. Metryka miejscowości sięga czternastego wieku. Niegdyś wieś zwana wtedy Vitelno należała do byszewskich cystersów, którzy nabyli ją od książąt inowrocławskich. Najbardziej intryguje lokalizacja pierwszej świątyni i układ zabudowań folwarcznych. Twórcy programu przeprowadzają badania georadarem w trzech wytypowanych miejscach, a pomagają im w tym i przybliżają lokalne dzieje tamtejsi regionaliści i historycy. Już we wrześniu 1939 Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. W rejonie Gogolina rozstrzelano około 1500 ludzi. Miejscowi pochowali ich gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000. Polaków, swoich sąsiadów. Często w nocy podrzucano im broń do stodoły, a o świcie odnajdowały ją przyprowadzone przez sprawców Einsatzgruppen, które niemal na miejscu rozstrzeliwały Polaków. Ostatecznie planowano się z pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS.

01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MOŁOTOW

Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki
Prowadzący: Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski

Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Wydanie poświęcone ministrowi spraw zagranicznych ZSRR Wiaczesławowi Mołotowowi i dyplomacji radzieckiej. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.