TVP Historia Wtorek, 14.01.2025 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1863 - branka do wojska rosyjskiego przed Powstaniem Styczniowym; 1878 - Aleksander Graham Bell zaprezentował królowej Wiktorii swój wynalazek - telefon; 1900 - premiera "Tosci" Pucciniego; 1999 - zmarł Jerzy Grotowski; 06:45 SPÓR O HISTORIĘ - REWOLUCJA FRANCUSKA Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller "Czy to bunt? Nie. Najjaśniejszy Panie, to rewolucja" - tak miał odpowiedzieć Ludwikowi XVI książę de la Rochefoucauld - Liancourt na wieść o zdobyciu Bastylii 14 lipca 1789 roku. Niespełna cztery lata później, 21 stycznia 1793 roku, król, wówczas już "Obywatel Kapet", został, mocą wyroku sądu rewolucyjnego - zgilotynowany. Umacniały się rządy znaczone terrorem. Jakie były przyczyny wybuchu rewolucji we Francji? Jaki był jej bilans? Jak oceniamy ją dzisiaj? Czy rewolucja była rzeczywiście zaskoczeniem dla Ludwika XVI i jego rządu? Sytuacja we Francji w latach panowania Ludwika XVI; jaki ustrój polityczny ma ówczesna Francja? Jaka była sytuacja społeczna? Jakie siły były zainteresowane w obaleniu monarchii? Kto przewrót przygotował? Dlaczego rewolucja wybuchła właśnie we Francji? Jej podłoże ideologiczne. Kto rozpoczął rewolucję? Jak doszło do ogłoszenia Konstytuanty? Kto i po co zorganizował Marsz na Bastylię 14 lipca 1789 rok? Uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela 26 sierpnia 1789 r. Jakie hasła głosiła? Kolejne reformy ustrojowe: fasada, za którą kryły się prawdziwe cele, czy rzeczywiście myślano o utrzymaniu monarchii? Proklamowanie republiki 22 września 1792 roku. Jak rewolucja została przyjęta na dworach europejskich? Kto i kiedy zdecydował, że Ludwik XVI musi zginąć? Śmierć Ludwika XVI i Marii Antoniny - reakcja dworów. Dlaczego rewolucja była taka krwawa? Skąd tak potężne prześladowanie Kościoła i bluźniercze akty? Rzeź, ludobójstwo mieszkańców Wandei. Skuki rewolucji dla Europy i Świata? Rewolucja francuska jako wzór rewolucji bolszewickiej. 07:20 FLESZ HISTORII - ODC. 694 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:40 RZECZ POLSKA S.I - CUKIERNICA JULII KEILOWEJ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Bohaterem drugiego odcinka będzie cukiernica projektu Julii Keilowej. Obiekt powstał w latach 30 i był przykładem modnego w tamtych czasach stylu Art Deco. Wykonana w jednej z warszawskich firm platerniczych cukiernica i dziś zachwyca swoim pięknem. Nowy cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski 08:00 CZAS HONORU - ODC. 21 "GRUPA RAINERA" S. II Serial TVP, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Grażyna pomaga Wandzie wydostać się z izolatki. Janek szuka kryjówki dla Leny, z pomocą Sitka postanawia ukryć narzeczoną w piwnicy jego kamienicy. Margaret ostrzega Michała, że Niemcy pytali już o niego w odlewni. Ruda zajmuje się obserwacją domu, gdzie zainstalowano radiostację. Rappke wypuszcza na miasto grupę agentów. Jeden z nich trafia do szpitala Marii, inny na Kercelak, gdzie ma handlować dokumentami. Danka przekazuje Margaret zgłoszenie Heleny do pracy w konspiracji. W lokalu Woźniaka goście podejrzewani o kontakt z podziemiem kierowani są do stolika z zainstalowanym podsłuchem. Kamil wtajemnicza w sprawy radiostacji nowego telegrafistę, Stefana. Władek zaprasza Rudą, Kamila i Stefana do restauracji. Woźniak poznaje Władka, dzwoni z informacją do gestapo. Halbe mówi Michałowi, że widział go z kochanką. W zamian za dyskrecję oczekuje zaaranżowania spotkania z Celiną. 08:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - KOTLINA JELENIOGÓRSKA Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski Kotlina Jeleniogórska często nazywana jest śląskim Elizjum od mitologicznej krainy wiecznej szczęśliwości i wiecznej wiosny. To pamiątka po czasach, gdy na odpoczynek zjeżdżały tu najdostojniejsze pruskie rody. Pozostało po nich kilkadziesiąt niezwykłych kompleksów pałacowo-parkowych, które dziś są unikatem na skalę europejską. Na zaledwie 100 kilometrach kwadratowych podziwiać można aż 30 zabytkowych rezydencji. Jedenaście pałaców wpisano na prestiżową listę Pomników Historii. W Dolinie Pałaców i Ogrodów odnajdziemy praktycznie wszystkie style architektoniczne od gotyckich zamków z wieżami obronnymi, renesansowych dworów i klasycystycznych rezydencji, po barokowe pałace. To, co je łączy, to rozległe parki i widok na Śnieżkę - górę w tamtym czasie uznawaną za magiczną. Po latach zapomnienia i zaniedbań, dzięki pracom konserwatorskim, rezydencje w dużej mierze odnowiono i udostępniono turystom. Dziś mieszczą się w nich hotele, szkoły, siedziba fundacji, muzeum i galeria sztuki. 08:55 WALECZNE Z GÓR - HELENA BŁAŻUSIAK 1926 - 1999 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2023 Scenariusz: Agata Puścikowska Zdjęcia: Kacper Solan, Wojciech Kursa, Sebastian Lewiński Prowadzący: Agata Puścikowska Helenka Błażusiak w czasie wojny wspierała ojca - członka ZWZ AK. Potem sama wstąpiła do AK. Po nieudanym powstaniu szczawnickim, na stałe działa w schronisku na Lubaniu - jako sanitariuszka. Aresztowana przez Niemców, trafia do Palace, katowni Podhala. Torturowana, nikogo nie wydaje. Wybitym zębem pisze wstrząsającą modlitwę na ścianie katowni. Wieziona do obozu zagłady, ucieka z transportu. Po wojnie mieszka w Wadowicach. Przyjmuje nazwisko męża, jest znana jako Wanda Pawlik. Wychowuje pięcioro dzieci. Dopiero przed śmiercią, spisuje krótkie wspomnienia. W latach 70. za namową kuriera Wincentego Galicy, kompozytor Mikołaj Górecki dopisuje do jej napisu - modlitwy, muzykę. Powstaje Trzecia Symfonia Pieśni Żałosnych. 09:30 HISTORIA POLSKI - OPOWIEŚCI GOŁDAPSKIEGO LASU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2008 Reżyseria: Tomasz Orlicz Scenariusz: Tomasz Orlicz, Tomasz Piotrowski Od 6 stycznia do 16 lipca 1982 roku w byłym ośrodku Radiokomitetu przetrzymywano 750 kobiet: działaczek związkowych, dziennikarek, aktorek, pracownic struktur Solidarności i wiele przypadkowych osób. Ośrodka pilnowało 60 żołnierzy WP, 12 klawiszy i 8 pracowników SB. Przez kilka miesięcy kobiety nie opuszczały pawilonów. Utrudniano im kontakty z rodzinami; a prasa reżimowa donosiła o luksusowych warunkach, w jakich izolowano żeńską ekstremę Solidarności. Opowieści i zwierzenia kilkunastu z tych kobiet oraz księdza stanowią trzon dokumentalnego zapisu. 10:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BRYTANIA DWÓCH PREMIERÓW Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w przededniu wybuchu wojny. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 11:00 NIEZNANE TWARZE HISTORII - KLEOPATRA. ODC. 1/6 (THE FACES OF HISTORY) Serial dokumentalny, 36 min, Wielka Brytania, 2022 Pamięć o niektórych osobowościach przetrwała próbę czasu. Wielu ludzi kojarzy Kleopatrę, Joannę d'Arc, Marco Polo, Szekspira czy św. Mikołaja, ale czy na pewno ich znają i czy wiedzą jak wyglądali? Seria zagłębia się w osobiste historie tych niezwykłych postaci. Aktor Derek de Lint podróżuje po całym świecie, aby odkryć nowe dowody, które przybliżą widzów do nich jak nigdy wcześniej i ujawnią psychologiczne, fizyczne i społeczne profile każdej z tych osób. W trakcie podróży zespołu badawczego każdy nowy dowód jest przekazywany uznanemu grafikowi 3D Mao Lin Liao, który wykorzystuje wyniki badań do stworzenia zdumiewającej, przypominającej wyglądem postać historyczną, rekonstrukcji. W końcu jesteśmy w stanie spojrzeć im w oczy! 11:40 SŁOWNIK POLSKO@POLSKI - TALK - SHOW PROF. JANA MIODKA (618) 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Beata Świętnicka, Witold Świętnicki Scenariusz: Dariusz Dyner, Witold Świętnicki Muzyka: Tymon Ratajczyk Prowadzący: Prof. Jan Miodek, Justyna Janus - Konarska Słownik polsko@polski to program edukacyjny o języku polskim z udziałem wybitnego i lubianego językoznawcy prof. Jana Miodka. W rozmowach z widzami profesorowi asystuje dr Justyna Konarska - Janus językoznawczyni. Uczestnicy programu, za pośrednictwem komunikatorów internetowych, mogą zadawać pytania dotyczące gramatyki, ortografii czy słowotwórstwa języka polskiego. Prof. Miodek w lekki i przystępny sposób opowiada o najczęstszych błędach językowych. Odwołuje się przy tym do żywego języka, głównie mówionego, który można usłyszeć na polskiej ulicy i którym posługuje się współczesna polska emigracja. Program nagrywany jest w historycznej bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego. W tym odcinku: Skąd pochodzi nazwa "piwnica"? Jakie jest znaczenie i pochodzenie słowa "szkoła"? Z jakiego języka pochodzi słowo "przyjaciel"? Czym jest "odklejka"? Co to znaczy, że ktoś ma "kiełbie we łbie"? "Konia z rzędem" - czyli z czym? Czy zwrot "będzie się działo" jest poprawny? Jaka jest etymologia nazwiska Krupa? 12:15 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 8/12 Serial komediowy TVP, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Marian żeni się z Luśką, zachwyconą jego bohaterską postawą, a Jerzy Bocian planuje ślub ze Struzikową, którą do niedawna niebezpiecznie interesował się organista Witek, mąż Marusi i ojciec czwórki dzieci. Do Królowego Mostu przychodzi wiadomość, że oratorium Witka zostanie wykonane w kościele na Jasnej Górze. W finale dumny i szczęśliwy kompozytor dyryguje orkiestrą i chórem podczas premierowego wykonania jego oratorium. Nie mniej dumni mieszkańcy miasteczka oglądają go w telewizji. 13:00 NA TROPACH HISTORII - (15.05.2022) NASZ PIŃCZAK Program historyczny, 12 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 13:20 DZIKA KRAINA - ODC. 2/2 TAJEMNICE WALII (WALES: AFTER DARK IN THE LAND OF THE WILD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Adrian Seymur Film opowiada o dzikiej przyrodzie Walii na przestrzeni dwunastu pełnych dramatyzmu miesięcy. Oglądamy momenty najbardziej kojarzące się z daną porą roku: narodziny i regenerację w miesiącach wiosennych, dorastanie i tworzenie nowego życia w okresie letnim, przygotowanie do zmian jesienią, a następnie przetrwanie zimy. Kamera przez cały rok podąża śladami endemicznych dla tego kraju zwierząt, takich jak na przykład foki szare, co pozwala zrozumieć, jakie siły wpływają na dziką przyrodę w tym kraju. 14:20 SPRAWY HONOROWE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2022 Reżyseria: Marcin Bradke Scenariusz: Marcin Bradke Zdjęcia: Marcin Wenzel, Jerzy Szota, Robert Sitek, Artur Stroiński Muzyka: Konstancja Kochaniec Prowadzący: Juliusz Woźny Pojedynki, czasem zwane sprawami honorowymi, są stare jak ludzkość. Odnajdujemy ich ślady w starobabilońskim Gilgameszu, w dawnej Helladzie i w Rzymie, a także w tekstach średniowiecznych. Trwały niemal do połowy XX stulecia, o czym świadczą akta sądowe, pamiętniki i literatura piękna. Ponoć po dziś dzień bogate snoby wędrują do jednego z państw Ameryki Południowej, w którym nadal można dochodzić swych praw za pomocą szpady lub pistoletu. Film opowiada o genezie i historii pojedynków, o związanych z nimi obyczajach, kodeksach honorowych, broni, którą się posługiwano oraz o przebiegu wybranych na przestrzeni wieków zmagań. Porusza także temat turniejów rycerskich i tak zwanych "sądów bożych", będących również swoistą formą pojedynków. Jest to także opowieść o znanych "pojedynkowiczach" ich osiągnięciach i sławie. Film składa się z kilku części (opowieści) połączonych osobą narratora. W tę rolę wciela się historyk sztuki Juliusz Woźny, rzecznik Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu. Występują również znani bronioznawcy, archeolodzy, historycy, historycy literatury i sztuki. Za graficzne filmowe przerywniki dzielące opowieść na poszczególne części oraz za stronę scenograficzną odpowiada artysta plastyk Michał Hrisulidis, profesor wrocławskiej ASP, a jednocześnie znany scenograf teatralny i filmowy. 15:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 149 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Sławomir Orzechowski, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Paulina Kondrak, Robert Gonera, Zbigniew Waleryś, Sebastian Ziomek, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska Odc. 149 Jan Luksemburski zbiera przy granicy swoje wojska. Konflikt zbrojny to jedynie kwestia czasu. Bolko nie boi się stanąć do walki, jednak śle listy do Kazimierza, Ludwika i Elżbiety oraz Wittelsbachów, licząc na ich wsparcie. Jedyne co go niepokoi, to zbliżający się do Świdnicy orszak jego żony Agnieszki. Bojąc się o jej bezpieczeństwo, za wszelką cenę musi go zawrócić. Czesi podstępem chcą pokrzyżować plany Kazimierza. Okazuje się, że jeden z poddanych króla szpieguje dla nich. 15:50 SENSACJE XX WIEKU - DZIEŃ, KTÓRY WSTRZĄSNĄŁ ŚWIATEM - SARAJEWO Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1995 Reżyseria: Andrzej Dźwierżyński Scenariusz: Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globicz, Mieczysław Hryniewicz Program o zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie; Zamach był bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej. Program przedstawia przygotowania oraz przebieg zamachu, a także akcję dyplomatyczną, która doprowadziła do wybuchu wojny. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - DWA ŻYWIOŁY. SKRZYDŁA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program zrealizowany w brytyjskich muzeach przedstawia nieznaną historię pierwszych nalotów strategicznych wielkich sterowców - zeppelinów w 1914 roku i unikatowe filmy pokazujące produkcję sterowców i ich loty bojowe. 17:00 HISTORIA POLSKI - OBÓZ PŁASZÓW Reportaż, 41 min, Polska, 2016 Reżyseria: Ewa Święs Scenariusz: Ewa Wojnar, Ewa Święs Coraz trudniej znaleźć osoby, które przeżyły lub pamiętają o niemieckim obozie koncentracyjnym Płaszów i tragicznych losach jego więźniów. Zamiarem twórców jest dotrzeć do tych osób i zachować ich relacje o tamtym czasie. 17:45 POLSKI AS WYWIADU - MJR JAN HENRYK ŻYCHOŃ Reportaż, 32 min, Polska, 2022 Scenariusz: Paulina Rubczak Major Jan Henryk Żychoń to jedna z najciekawszych i najbarwniejszych postaci historycznych związanych z Bydgoszczą i wraz ze swoim pełnym zwrotów akcji życiem zasługuje na filmową opowieść. Henryk Żychoń należał do najbardziej zaufanych szpiegów generała Sikorskiego. Jego zasługi były tak duże, że oskarżano go bezpodstawnie o spiskowanie z Niemcami. Biografia majora Henryka Żychonia to biografia państwowca i patrioty. Jako dziecko działał w harcerstwie, a gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów Polskich, mimo młodego wieku. Miał wówczas zaledwie 12 lat! Szybko dał się poznać jako wnikliwy, inteligentny, rzeczowy i skuteczny żołnierz. Działał na kierunku zachodnim, prowadząc działalność wywiadowczą nakierowaną na Niemcy. Pracował w tyglu międzynarodowego szpiegostwa Wolnym Mieście Gdańsku, a następnie w nowej ekspozyturze wywiadowczej w Bydgoszczy. 18:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 333 ZAGINIONE MORSY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2024 Autor: Adam Sikorski Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. "Zaginione "Morsy" Każda wojna pozostawia po sobie skomplikowany splot zagadek. To będzie jedna z takich właśnie tajemnic. Nasz dzisiejszy cel to Tereszpol Zaorenda. To tędy 27 września 1939 roku maszerowały oddziały 39 Dywizji Piechoty. Przy kolejowych torach żołnierze zrzucali swoja broń - połamane karabiny, pokrzywione lufy, które celowo niszczyli, by przyzwoita broń nie wpadła w ręce Niemców. Wszystko, co stanowiło uzbrojenie 39 Dywizji legło tutaj. Zabrakło tylko jednego - pistoletów maszynowych "Mors". Gdzieś w tym właśnie terenie zostały one ukryte. Nas - co oczywiste - intryguje los zaginionych Morsów. "Podlaski Tesla" Zabieramy Państwa na Podlasie, gdzie poznamy historię Stanisława Szepietowskiego, podlaskiego wynalazcy. Urodzony w Warszawie w 1900 roku, prowadził wraz z ojcem zakład ślusarski. W wieku 25 lat przybył na Podlasie i poza pracą rzemieślnika zajął się pracą wynalazczą. Nas zaintrygowały jego wczesne próby pozyskania energii elektrycznej z wyładowań atmosferycznych. To dlatego miejscowi do dziś nazywają go łowcą piorunów. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 22 "STRZAŁY NA PAWIAKU" S. II Serial TVP, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał melduje Margaret, że Halbe chce się spotykać z Celiną. Dla dziewczyny udział w tej akcji to rozkaz, nie chce tylko, by dowiedział się o tym jej narzeczony. Dla kamuflażu Michał i Celina wprowadzają się do wspólnego mieszkania. Bronek wie od Heleny, że Wanda wyszła z izolatki na Pawiaku. Janek odwiedza Lenę w kryjówce, przynosi jej jedzenie. Władek próbuje wykraść mundury kierowców Reichsbanku, przyłapany przez nadzorcę Lippkego, zabija go. W tej sytuacji Doktor odwołuje akcję napadu na bank. Janek prosi Bronka o kontakt z fałszerzem, który ma dostęp do lewych papierów. Trafia na Kercelak i poznaje Wysockiego, jednego z niemieckich agentów. Wanda dowiaduje się od Grażyny o terminie organizowanej ucieczki. Bronek przebija się na Pawiak. Rappke informuje Rainera, że pelengator namierzył radiostację w rejonie Józefowa. Halbe poznaje Michała i Celinę z Rainerem. Danka prosi Helenę, by ta pomogła jej kuzynowi, Włodkowi. Helena nie wie, że to jeden z agentów Rainera. 20:00 HISTORIA BRONI - CYWILE NA POLU WALKI. ODC. 10/10 (HISTORY OF WEAPONS) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:00 CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ LIBERTY VALANCE'A (MAN WHO SHOT LIBERTY VALANCE) Western, 118 min, USA, 1962 Reżyseria: John Ford Aktorzy: John Wayne, James Stewart, Lee Marvin Głośne dzieło zmarłego w 1973 r. Johna Forda, jednego z filarów amerykańskiego kina, legendarnego twórcy takich filmów, jak "Miasto bezprawia", "Dyliżans", "Grona gniewu", "Rio Grande", "Nosiła żółtą wstążkę", "Poszukiwacze" czy "Jesień Czejenów". W "Człowieku, który zabił Liberty Valance'a" reżyser wychodzi od często stosowanej w swoich filmach sytuacji fabularnej: małe miasteczko jest opanowane przez bandę opryszków, ale zjawia się samotny bohater, który pragnie położyć kres bezprawiu. Ten klasyczny wątek posłużył jednak tym razem Fordowi do tego, aby zaprzeczyć pewnym moralnym schematom typowego westernu. Oto bowiem ten, który przez lata chodził w glorii sławy i dzięki temu zdobył pozycję oraz szczęście osobiste, okazuje się poniekąd uzurpatorem, a faktyczny bohater odszedł z tego świata w biedzie i zapomnieniu. Szlachetność i prawość "uzurpatora" objawia się jednak w tym, że zdobywa się na wyznanie prawdy. Trzy odmienne portrety ludzi Dzikiego Zachodu stworzyli w tym filmie aktorzy równie legendarni, jak reżyser tego dzieła: James Stewart, John Wayne i Lee Marvin. Także ze względu na nich film ten zapisał się trwale w historii kina. Początek lat 20. XX w. Niemłody już senator Ranson Stoddard przyjeżdża wraz ze swoją żoną Hallie do miasteczka Shinbone, aby wziąć udział w pogrzebie swojego przyjaciela. Przyjazd tak szacownych gości budzi sensację, lokalna prasa jest żądna informacji. Stoddard decyduje się opowiedzieć swoją historię. Po raz pierwszy przybywa do Shinbone kilkadziesiąt lat wcześniej, jako młody, świeżo upieczony prawnik. W drodze zostaje jednak pobity i ograbiony przez Liberty Valance'a - bezwzględnego bandytę będącego na usługach bogatych hodowców bydła. Rannym Stoddardem opiekuje się kelnerka Hallie z miejscowego saloonu oraz jej narzeczony Tom Doniphon, który chce nauczyć prawnika władać bronią, uważając to za umiejętność niezbędną na Dzikim Zachodzie. Stoddard, przeciwny rozwiązaniom siłowym, delikatnie, ale konsekwentnie odrzuca propozycje Toma. Przekonuje natomiast wydawcę miejscowej gazety, Duttona Peabody, do rozpętania na łamach pisma kampanii przeciwko zbrodniom Valance'a, jego kompanom oraz zleceniodawcom. Ale gdy rozwścieczony Valance masakruje redaktora, Stoddard decyduje się wystąpić przeciwko bandycie z bronią w ręku, choć nie ma pojęcia o posługiwaniu się nią. W czasie wymiany strzałów złoczyńca faktycznie ginie, a Stoddard niespodziewanie zyskuje sławę "człowieka, który zabił Liberty Valance'a". Otwiera się przed nim kariera polityczna. Ale prawnik, czując się winnym śmierci człowieka, chce się jednak wycofać ze starań o funkcje i zaszczyty. Wówczas Tom zdradza mu faktyczny przebieg wydarzeń: to on sam zabił Valance'a, na prośbę Hallie, świadomą, że Ranse nie miałby szans w starciu z zbirem. Doniphon oddaje mu także narzeczoną, wiedząc, że dziewczyna kocha Stoddarda z wzajemnością. Sam wycofuje się dyskretnie. Odtąd Ranse, chcąc robić karierę i działać dla publicznego dobra, musi podtrzymywać swoją fałszywą legendę. Dopiero nad grobem przyjaciela wyjawia wreszcie prawdę. 23:05 JÓZEF MACKIEWICZ. W POSZUKIWANIU PRAWDY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Mańka Scenariusz: Jarosław Mańka W filmie "Józef Mackiewicz. W poszukiwaniu prawdy", wyprodukowanym przez Muzeum Historii Polski, twórcy starają się odpowiedzieć na pytania: na czym polegał fenomen Mackiewicza - pisarza, który - zdaniem jednego z ekspertów - nadal pisze? Dlaczego jego twórczość do dziś wzbudza gorące spory? Film pokazuje pisarza, wokół którego przez lata narosło wiele tajemnic i przekłamań. Pisarza, który z powodu swojej niezłomnej postawy dosłownie ryzykował życiem. Twórcy podążają śladami Józefa Mackiewicza, odwiedzając miejsca, w których dorastał i mieszkał przyszły wielki pisarz (Wilno, Czarny Bór). Wędrują także szlakiem powojennej odysei pisarza i jego żony Barbary Toporskiej (Londyn, Monachium). O życiu i twórczości Mackiewicza opowiadają ludzie, którzy mieli szansę go poznać osobiście, eksperci oraz miłośnicy jego prozy. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 00:35 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KŁODAWA 1863 ODC. 258 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kłodawa 1863. Miejsce akcji wieś Bierzwienna Długa Kolonia w gminie Kłodawa. Tu koledzy poszukiwacze zebrali z pola około sześciuset pocisków. To tu w 1863 roku odbyła się ogromna bitwa, o której historia i tradycja lokalna nie mówią nic. Sumienne badanie literatury historycznej pozwala wynaleźć informacje, że w okresie powstania styczniowego bił się w tych okolicach z oddziałem w sile dwóch tysięcy ludzi płk Ludwik Oborski. Dziś kontynuujemy badania tego terenu. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne.