TVP Historia Poniedziałek, 20.01.2025 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1826 - śmierć Stanisława Staszica; 1942 - konferencja w Wannsee; 1958 - premiera debiutu Wojciecha Hasa, "Pętli" według Marka Hłaski z główną rolą Gustawa Holoubka; 1993 - zmarła Audrey Hepburn; 06:35 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 16 Program historyczny, 50 min, Polska, 2024 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 07:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - OSTRÓW LEDNICKI Reportaż, 8 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski W kolejnym odcinku odwiedzimy Ostrów Lednicki, nazywany też wyspą władców. To na tej wyspie bowiem rodziła się polska państwowość, najprawdopodobniej tu książę Mieszko przyjmował chrzest, tu też narodził się pierwszy król Polski. W czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego pełnił rolę centrum wczesnopiastowskiej Polski. Do dziś zachowały się tam pozostałości najstarszego w Polsce zespołu preromańskiej architektury pałacowo - sakralnej z X wieku, relikty drewniano - ziemnych wałów obronnych czy umocnień brzegowych. O roli tego miejsca opowie Andrzej Wyrwa, dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Niedaleko ruin palatium, kaplicy baptysterium i krzyża ufundowanego z okazji 1000 - lecia śmierci Mieszka I, archeolodzy odsłonili pozostałości niewielkiej kamiennej świątyni. W jej wnętrzu znaleziono ślady pochówków uważane za miejsce wiecznego spoczynku synów Bolesława Chrobrego. Zwiedzając wyspę, można spacerować drogą, która prowadziła wokół grodu, obejrzeć jego makietę oraz odwiedzić zrekonstruowane domy w osadzie rzemieślniczej. O tym, czym zajmowali się ludzie żyjący tutaj przed wiekami oraz jakie skarby na Ostrowie odkryto, opowie archeolog i kustosz Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Arkadiusz Tabaka. 07:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ARTYSTY SHOW EROTYCZNEGO W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Aleksandrem, który występuje wraz z żoną w nocnych klubach Kijowa w iluzjonistyczno - erotycznym show. Ich pokazy przeznaczone są dla amatorów nocnych wrażeń. Bohater audycji wcześniej pracował w prestiżowym teatrze, porzucił jednak scenę, gdyż występy w nocnych klubach przynoszą dużo większe dochody. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 25 "UCIECZKA Z CZARNEJ PRALNI" S. II Serial TVP, 48 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Na Pawiaku Lola podstępem załatwia odcisk klucza do pralni. Janek pokazuje Lenie projekt zaproszeń na ślub. Bronek wtajemnicza Włodka, poleconego przez Helenę, w akcję zlikwidowania Rappkego. Helena zauważa niemiecką metkę na podkoszulku Włodka. Rainer jest gotowy poświęcić Rappkego, byle tylko schwytać konspiratorów. Helena mówi Dance, że znalazła u Halbego teczkę, w której było zdjęcie Włodka. Władek planuje wznowienie akcji napadu na Reichsbank. Michał i Władek przychodzą do kawiarni Woźniaka. Woźniak śledzi Władka. Janek odbiera paszport dla Moslera. Hania widzi Górkę wychodzącego z siedziby gestapo. Tymczasem Wanda, Nina i Lola rozpoczynają ucieczkę. 08:50 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - PELPLIN Reportaż, 7 min, Polska, 2017 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski Gdzie znajdziemy jedną z dwóch największych ceglanych świątyń w Polsce? Gdzie jest najwyższy w naszym kraju drewniany ołtarz i gdzie możemy zobaczyć jedyną w Polsce Biblię Guttenberga? Pytania trzy, ale odpowiedź jest jedna. W Pelplinie, małym mieście z wielką historią. To właśnie Pelplin będzie kolejnym miastem jakie odwiedzimy w ramach cyklu Pomniki Historii. Znajdujące się tam opactwo było jednym z największych i najwspanialszych opactw znajdujących się na Pomorzu. Szczególny podziw i wartość architektoniczną zespołu miało serce opactwa bazylika katedralna o długości 84 metrów. O jej wnętrzach i skarbach jakie w sobie kryje opowie nam Ks. Kanonik Wincenty Pytlik z Diecezji Pelplińskiej. Ale zwiedzający zespół katedralny w Pelplinie mogą też zobaczyć ogrody cysterskie i Pałac Biskupi oraz nowe Muzeum Diecezjalne. Zgromadzono tam zbiory sztuki gotyckiej, dzieła złotnictwa z XVXVIII wieku oraz zbiory rękopisów i starodruków. O innych ciekawych zakątkach opactwa, o legendach z nim związanym oraz o tym po co warto tam przyjechać dziś opowie Alicja Słyszewska, dyrektor Diecezjalnego Centrum Informacji Turystycznej w Pelplinie. 09:05 HISTORIA POLSKI - ŚNIADANIE W WANNSEE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Zdjęcia: Andrzej Warchoł Wykonawcy: Piotr Fronczewski Pierwszy polski film dokumentalny, podejmujący temat tajemniczego spotkania, do jakiego doszło 20 stycznia 1942 roku w berlińskiej dzielnicy Wannsee. Robocze spotkanie wysokich rangą przedstawicieli kluczowych niemieckich ministerstw dotyczyło "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Nazistowskie plany eksterminacji przyjęte w Wannsee obejmowały również ludność żydowską, która na początku 1942 roku znajdowała się poza terenami kontrolowanymi przez III Rzeszę. Ostateczne rozwiązanie miało więc dotyczyć także Żydów z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwajcarii, Hiszpanii czy Turcji. W protokole z narady w Wannsee zapisano: "Żydzi mają być użyci jako siła robocza na terytoriach wschodnich. Ci, którzy są zdolni do pracy, zostaną podzieleni na grupy czy ekipy - osobno mężczyźni i kobiety i ewakuowani do określonych miejsc. Podczas przesiedlania mają być użyci do budowy dróg, co wyeliminuje większą ich część. Ci, którym uda się przeżyć, muszą być traktowani w wiadomy sposób. Każde uchybienie w tej dziedzinie doprowadzić by mogło do odnowienia się Żydostwa w Europie". Stworzony przez Niemców system eksterminacji ludności żydowskiej był przerażająco sprawny. W Treblince w ciągu jednego dnia można było zagazować 10 - 12 tysięcy osób. Oblicza się, że w obozach zagłady Niemcy zamordowali blisko 3 milionów Żydów. W Auschwitz - Birkenau około 960 tysięcy, w Treblince około 900 tysięcy, w Bełżcu około 500 tysięcy, w Sobiborze około 250 tysięcy, w Chełmnie nad Nerem około 150 tysięcy, na Majdanku około 60 tysięcy. Poza obozami zagładami Żydzi ginęli w masowych egzekucjach, umierali z głodu i chorób w gettach, w czasie transportów na miejsce Zagłady, a także podczas "Marszów Śmierci" organizowanych przez Niemców w czasie ewakuacji obozów pod koniec wojny. Liczbę Żydów zamordowanych przez nazistów i ich sojuszników w czasie II wojny światowej ocenia się łącznie na około 6 milionów. Prawie 5 milionów z nich zgładzono na ziemiach polskich okupowanych przez III Rzeszę. Ponad 3 miliony ofiar to polscy Żydzi. Film dokumentalny "Śniadanie w Wannsee" został zrealizowany z okazji 80. rocznicy konferencji w Wannsee. 10:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk. 10:40 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - NIL CZ. 2 (EARTH’S GREAT RIVERS NILE) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Wykonawcy: Krystyna Czubówna Cykl dokumentalny BBC Studios o największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu, Missisipi. Będzie to niezwykła podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Przy użyciu nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widziano. Prześledzimy te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańskich mieszkańców Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Nil, najdłuższa rzeka świata. Płynie od równika przez Afrykę Północą do Morza Śródziemnego, mijając zadziwiające, ukryte krainy. Zmienia swe oblicze na każdym z licznych zakrętów w czasie wędrówki liczącej 6650 kilometrów. Dała początek wielkim cywilizacjom. Jej wody sprowadzają życie na obszary, które inaczej byłyby pustkowiem. Źródła Nilu przez tysiące lat spowijała tajemnica. Starożytni Grecy dopatrywali się początków rzeki w mitycznych Górach Księżycowych, dziś utożsamianych z potężnym masywem górskim Ruwenzori. Górujące nad Demokratyczną Republiką Konga i Ugandą to najwyżej położone i najbardziej widowiskowe źródło Nilu. Nazywano Nil matką wszystkich ludzi i wychwalano cudowne zdolności rzeki do tworzenia życia wszędzie tam, gdzie bez wody nie mogłoby ono zaistnieć. Dziś Nil jest wychwalany wszędzie wzdłuż swojego całego biegu. Od górskich źródeł po egipskie pustynie. Ci, którzy żyją nad Nilem, wykorzystują wody rzeki na najrozmaitsze, często zaskakujące sposoby. Po przepłynięciu ponad sześciu i pół tysiąca kilometrów przez Afrykę potężna rzeka kończy swój bieg w Morzu Śródziemnym. Po drodze ożywia wszystko, z czym się zetknie. 11:35 SPÓR O HISTORIĘ - LUDOBÓJSTWO POLAKÓW: 1937 - 1938 Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim w latach 1937 - 1938 zostało przeprowadzone w ramach tak zwanej "Operacji polskiej" NKWD. Była ona wymierzona we wszystkich Polaków, mieszkających w Związku Sowieckim. Podstawę prawną do jej wykonania stanowił rozkaz nr 00485 z 11 sierpnia 1937 roku, wydany przez ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR, Nikołaja Jeżowa. Polaków oskarżano o działalność szpiegowską na rzecz Polski i przynależność do Polskiej Organizacji Wojskowej. Z ujawnionych dotąd dokumentów wynika, że w ramach operacji aresztowano około 150 tysięcy osób, spośród których co najmniej 111 tys. skazano na karę śmierci. Blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów. Według dotychczasowych danych na Ukrainie, gdzie znajdowało się największe skupisko ludności polskiej w ZSRR, osądzono 55 928 Polaków, z których 47 327 zamordowano. Liczba ofiar na pewno była większa - na przykład brak dotąd danych z terenów Białorusi. Dodatkowo, represjom na podstawie rozkazu nr 00486 z 15 sierpnia 1937 roku, poddano także żony i dzieci skazanych zdrajców ojczyzny. Goście: prof. Nikołaj Iwanow, dr Tomasz Sommer, dr Stanisław Królak. 12:15 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 12 OST. Serial komediowy TVP, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Przed gospodą Zapiecek Stasiek Niemotko rozlepia plakat wyborczy. Nagle nadbiega banda wyrostków. Dopadają go i w brutalny sposób atakują. Nagle z pomocą zjawia się Marina Chmiel. W kilka sekund obezwładnia napastników, którzy uciekają w popłochu. Półprzytomny Stasiek wdzięczny i zachwycony Mariną, prosi ją o rękę. Słychać syreny strażackie. Płonie Panderoza, lokal Śliwiaka, w którym zamierzał urządzić festyn przedwyborczy. Bilans walki wyborczej okazuje się fatalny w skutkach. Szef sztabu pobity, a lokal spalony. Załamany Śliwiak postanawia uciec się do bardziej radykalnych posunięć. Banda Gruzina, 10 lat wcześniej wygnana z miasteczka przez komendanta, teraz wraca na zaproszenie Śliwiaka. Od tej pory rozboje, haracze, wymuszenia stają się smutną codziennością mieszkańców Królowego Mostu. 13:05 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - BIAŁYSTOK Reportaż, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski, Katarzyna Sanocka W kolejnym odcinku będziemy sprawdzać, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak Białystok. Powstanie zespołu kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha w Białymstoku jest związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Nowa świątynia stanowiła wotum za wolność ojczyzny i zwycięstwo nad bolszewikami w 1920 roku. Jej autorem był Oskar Sosnowski - wybitny warszawski architekt, profesor Politechniki Lwowskiej i Warszawskiej, niestrudzony badacz i inwentaryzator polskiego budownictwa i architektury oraz restaurator zabytków. Zespół kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Rocha uznawany jest za wybitne dzieło międzywojennego modernizmu oraz za najlepszą realizację Sosnowskiego. 13:20 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - OD POPIELA DO PIASTA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Zdzisław Cozac, Mariusz Gala, Paweł Załuska Pierwszym historycznym władcą Polski był Mieszko I. A co przed państwem Mieszka? Przyjęło się, że chrzest Mieszka I w 966 roku wyznacza datę początkową państwa polskiego. Jednak zręby naszego państwa powstały wcześniej. Najstarsza znana nam kronika mówi o trzech poprzednikach Mieszka I. Czy to znaczy, że dzieje Polski piastowskiej zaczęły się trzy generacje wstecz? Ten opis początków dynastii, która założyła Polskę, powstał niemal 120 lat po śmierci Mieszka I. Jego autor nie podpisał się pod swoim dziełem. Kronikarza tego nazwano Gallem Anonimem, bo przypuszczano, że pochodził z Galii. Z najnowszych badań wynika, że raczej był rodem z Wenecji. Przybył do nas z Węgier w orszaku Bolesława Krzywoustego, który zlecił mu napisanie historii swojej piastowskiej dynastii. Dziejopis nie przekazał żadnych innych informacji o przodkach Mieszka I ani o czasach, w których żyli. Dziś te okryte tajemnicą czasy budzą wielką ciekawość: co faktycznie działo się w czasach, gdy czczono u nas "bałwany", gdzie, kiedy i jak Piastowie mogli dojść do władzy? Tym tropem za naukowcami będą podążać widzowie filmu. 14:30 SAGA PRASTAREJ PUSZCZY - OPOWIEŚĆ O MRÓWCE: SAMOTNOŚĆ W TŁUMIE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jan Walencik, Bożena Walencik Scenariusz: Bożena Walencik, Jan Walencik Zdjęcia: Jan Walencik Wykonawcy: Krzysztof Gosztyła, Agnieszka Bemowska, Tadeusz Karolak, Mohammad Rasouli, Marta Maślanka, Polska Orkiestra Radiowa, Marcin Pospieszalski W tym odcinku opowieść o mrówce. Obywatelka systemu, tylko jedna mrówka z milionowej społeczności gigantycznego mrowiska, "wymyślona" przez autorów, za wszelką cenę stara się wypełnić rolę przypisaną jej w hierarchii. Jak w koszmarnym obozie obłędnej pracy, w tym społeczeństwie doskonałym jednostka jest niczym. Nawet widmo zagłady mrowiska nie zmienia tej zależności. Niespodziewana izolacja "wymyślonej" obraca się w jej dramat. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 153 Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba, Jan Piotr Szafraniec Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Marcin Rogacewicz, Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Wenanty Nosul, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Grzegorz Woś, Monika Radziwon, Wojciech Czerwiński, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska Odc. 153 Dwór w Świdnicy szykuje się do ślubu Heleny i zaufanego rycerza Guncela. Zazdrosna o mężczyznę Weronika stara się popsuć radosną atmosferę. Bolka odwiedza stryj - książę jaworski. Jest pełen podziwu dla bratanka, który walecznie odparł atak i obronił miasto. Na Wawelu panuje niepokój związany z przemieszczaniem się czeskiej armii w kierunku Śląska. Dwór węgierski, na czele z Ludwikiem, jest gotowy do wymarszu wojsk, aby wspomóc Kazimierza w walce. Król rusza na wojnę. 16:00 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA NA PUSTYNI Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu: operacja "Miska ryżu", która miała miejsce 24 kwietnia 1980 roku. Celem operacji było uwolnienie amerykańskich zakładników, więzionych w Teheranie od ponad pół roku. 16:40 SENSACJE XX WIEKU - BITWA O SUEZ Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1983 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu: przyczyny i przebieg wojny między Egiptem a Izraelem o Kanał Sueski. Przyczyny konfliktu: polityka zagraniczna Nasera i reakcja na nią Izraela - napad na Egipt. Historia powstania Kanału Sueskiego, jego rola w komunikacji morskiej na świecie, interesy wielkich mocarstw świata Anglii, Francji, ZSRR i USA w tym regionie i ich walka o polityczne znaczenie i ekonomiczne korzyści z panowania na Bliskim Wschodzie i w Afryce północnej. Komentarz Bogusława Wołoszańskiego uzupełniony jest migawkami filmowymi (materiały archiwalne) z przebiegu walk o Kanał Sueski. 17:15 HISTORIA POLSKI - AKOWCY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1999 Reżyseria: Krzysztof Nowak Tyszowiecki Scenariusz: Krzysztof Nowak Tyszowiecki Zdjęcia: Tomasz Madejski Film o dramacie Akowców - przegranych zwycięzców, zdziesiątkowanych w czasie wojny, a potem systematycznie niszczonych przez lata PRL. Mówi o wpływie przedwojennego wychowania na charakter i poziom etyczny Akowskiej młodzieży. Próbuje zarazem przybliżyć współczesnemu widzowi bohaterską i tragiczną atmosferę tamtych czasów. 18:10 RZECZ POLSKA S.I - MEBLE DLA IGNACEGO MOŚCICKIEGO Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! W trzecim odcinku zespół mebli z Zameczku Prezydenta RP w Wiśle. Zarówno pałac, jak i meble powstały jako dar Województwa Śląskiego dla prezydenta Ignacego Mościckiego. Meble były pierwszym w Polsce przykładem funkcjonalizmu w projektowaniu. W kraju, gdzie wciąż modny był styl dworkowy, połączenie metalowych rur ze skórami egzotycznych zwierząt, musiało wręcz szokować nowoczesnością. 18:25 FLESZ HISTORII - ODC. 695 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:50 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 6 WŁODZIMIERZ BĄCZKOWSKI Cykl reportaży, 3 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Wojciech Kursa, Kacper Solan Prowadzący: Lidia Olszak Cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 26 "REICHSBANK" S. II Serial TVP, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wanda i Bronek po długiej rozłące znowu są razem. Margaret rozszyfrowuje prowokację z wykorzystaniem grupy szpicli, o swoich podejrzeniach informuje Michała. Janek już wie od Michała, że Górka jest agentem gestapo. Helena zauważa u swojej sąsiadki, Jelonkowej, niemiecką bieliznę ze znakiem firmy odzieżowej GMBH Kleinert. Zaczyna łączyć fakty. Michał składa wizytę Rainerowi. Po wyjściu zauważa, że jest śledzony. Janek przekazuje Moslerowi paszport, przepustkę do wolności. Dochodzi do ostatniego spotkania Moslera z Sajkowskim. Danka i Helena odkrywają podsłuch w restauracji Woźniaka. Margaret i Michał muszą uciekać ze swojej komórki. Otto żegna się z Marią, wyjeżdża na front. Michał, Włodek, Antek i Bronek, pod dowództwem Doktora, rozpoczynają akcję napadu na Reischbank. 20:00 KTO ZABIŁ SEKRETARZA GENERALNEGO ONZ? (COLD CASE HAMMARSKJÖLD) Film dokumentalny, 118 min, Norwegia/Szwecja/Belgia, 2018 Reżyseria: Mads Brügger W 1961 roku w tajemniczych okolicznościach w Rodezji Północnej (dziś Zambia) rozbił się samolot sekretarza generalnego ONZ Daga Hammarskjölda. W katastrofie nikt nie przeżył. Hammarskjöld leciał na negocjacje w sprawie zawieszenia broni pomiędzy siłami ONZ a oddziałami z separatystycznego stanu Katanga. Był równie popularny co kontrowersyjny, bo wierzył, że może zaprowadzić pokój w Afryce, oddając kontynent Afrykanom. Okoliczności katastrofy lotniczej nie były jasne. Powszechnie wiadomo, że Hammarskjöld był wówczas zwolennikiem niepodległości Konga wbrew woli europejskich firm górniczych i innych potężnych podmiotów, a katastrofa była zamachem. Kto chciał zabić Hammarskjölda i czy prawdę można dziś ujawnić? Ponad pół wieku od tego zdarzenia znany duński dziennikarz, filmowiec i prowokator postanawia zgłębić ten temat. We współpracy z prywatnym detektywem oraz grupą zakonspirowanych współpracowników podążają krętą ścieżką wskazówek i wątków, które okazują się coraz bardziej skomplikowane. A kiedy odkrywa kluczową dla katastrofy tajemnicę, która może wstrząsnąć całym światem, okazuje się, że czasami absurd i ironia są narzędziami potrzebnymi do stawienia czoła temu, co naprawdę wydaje się złowrogie. 22:10 KRONIKI HITLERA - ODC. 2. REWOLUCJONISTA I IDEOLOG. LATA 1919 - 1925 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 24:00 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 1 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 00:30 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KEGRESSE ODC. 262 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Kegress, zapis narodzin" 135 sztuk podwozi terenowych o niezwykłych właściwościach zakupiła we Francji armia II Rzeczpospolitej na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku. Mowa o pojazdach niezwykłych, bowiem świat zaszokowały możliwości radzenia sobie przez nie w bardzo trudnym terenie. Odniosły sukcesy w rajdach Paryż - Pekin, pokonując bezdroża Himalajów, wygrywały na piaskach Sahary. Patent Kegresse polegał na kombinacji przodu klasycznego samochodu osobowego z tylnym napędem gąsienicowym. Dodatkowo w przednim zderzaku umieszczono walec ułatwiający pokonywanie rowów. W naszej armii podwozia wykorzystano do budowy samochodów pancernych i holowników armat. Po kampanii wrześniowej Niemcy sporą cześć tych maszyn wywieźli do Norwegii i stamtąd jeden mocno zniszczony egzemplarz zdobył komandor Sebastian Draga. Obecnie pracuje przy jego rekonstrukcji. Złożymy widzom raport z przebiegu tych prac. "Busko źródłami sławne" Następnie ruszymy na południe, by zająć się wielką karierą małego miasteczka. Busko to jedno z najstarszych miast w Polsce. Dziś tętni życiem i jest miejscowością znaną. A jak było w przeszłości? "Wojna w miniaturze" Kolejnym miejscem które odwiedzimy, będzie Sandomierz. Tu umówiliśmy się z nauczycielem historii, który wie, jak zaintrygować swoim przedmiotem młodych i najmłodszych. To naprawdę niezwykły pomysł edukacyjny nakierowany na młodych ludzi niewidzących świata poza cyfrową rzeczywistością gier komputerowych. Stowarzyszenie Modelarzy Redukcyjnych budujące wojenne dioramy wpadło na pomysł namówienia ich do odtwarzania bitew Września 1939 roku - najpierw przez klejenie modeli sprzętu, poprzez studiowanie prac historyków wojskowości, po rozgrywanie w miniaturze konkretnych bitew, np. bitwy pod Mokrą. Tu zaczynają się młodzi ludzie czuć dowódcami i żołnierzami tamtego czasu. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.