TVP Historia Czwartek, 30.01.2025 06:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1595 - premiera "Romea i Julii" Szekspira; 1868 - pierwsze wydanie książki Darwina "O zmienności roślin i zwierząt"; 1948 - zamordowano Gandhiego; 1968 - ostatnie przedstawienie "Dziadów" w reż Kazimierza Dejmka; 06:45 RZECZ POLSKA S.I - HODOWLA ZWIERZĄTEK KAROLA BORSUKA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W czwartym odcinku prezentujemy grę planszową Hodowla Zwierzątek, dziś znaną jako Superfarmer. Gra została stworzona przez Karola Borsuka w okupowanej Warszawie, a jej produkcja była jedyną możliwością pracy zarobkowej dla zwolnionego przez Niemców z uniwersytetu profesora matematyki. Jedyny zachowany w całości egzemplarz gry jest prezentowany w Muzeum Powstania Warszawskiego, pozostałe spłonęły w stolicy w sierpniu 1944 roku. 07:00 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 18 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 33 "BRACIA" Serial TVP, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Michał Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Paweł Małaszyński Bronek opowiada Jankowi, że więził go Karol. Dowiaduje się o aresztowaniu ojca. Jest świadomy, że grozi mu sąd za samowolną akcję. Dywersanci nie zdają sobie sprawy, że są obserwowani przez ludzi Karola i Sorokina. Wanda traci dziecko. Bronek pociesza ją, że jeszcze będą mieć dzieci. Janek wpada na ulicy na Staszka, starszego brata. Wspominają dawne czasy. Teraz Staszek sympatyzuje z bolszewikami. Podsuwa Jankowi pomysł wywiezienia rodziny Sajkowskich do Rosji. Dowódca rozmawia z Władkiem o kolejnym zadaniu specjalnym - likwidacji szefa warszawskiego Gestapo, Larsa Rainera. Władek chce zaangażować w to zadanie Rudą, jednak ona decyduje się wyjechać do Krakowa. Władek rozpoczyna śledzenie Rainera. Sajkowski coraz bardziej popada w chorobę psychiczną. Bierze Romka za Moslera i próbuje go udusić. Mongoł znów bije Lenę. Tym razem za rozmawianie w czasie pracy. Romek chce go zabić. W ostatniej chwili powstrzymuje go Moryc, tłumacząc, że za zabójstwo Mongoła cała ulica mogłaby zostać rozstrzelana. Zaprasza go na spotkanie Żydowskiego Związku Wojskowego. Krzysztof dziękuje Michałowi za pomoc. Odkrywają wspólną pasję - boks. Maria trafia do celi dla lekarek na Pawiaku. Poznaje tam więźniarkę - Dorotę, którą znała już przed wojną. Maria i Dorota opatrują zmaltretowaną po przesłuchaniu dziewczynę, jednak nie nadaje się ona do ponownego przesłuchania. Fuchs jest wściekły. Halbe zaprasza Ingę na kolację. Inga go kokietuje. Po spotkaniu opowiada Rainerowi, że okręciła sobie go wokół palca. Rainer postanawia to wykorzystać. Karol i Sorokin znajdują ukrytą w magazynie radiostację. Bronek domyśla się, że czerwonym nie chodzi o radiostację, tylko o to, co zostało ukryte w środku. Kiedy zjawia się z Jankiem przed magazynem, dochodzi do strzelaniny. Janek rozpoznaje wśród napastników swojego brata. 08:50 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - DYWIZJON 303 Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Był najskuteczniejszą lotniczą jednostką aliantów w czasie Bitwy o Anglię i podczas operacji Jubilee poprzedzającej lądowanie w Normandii. 303. Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki. Winston Churchil powiedział o jego pilotach: "Nigdy w dziejach wojen tak liczni nie zawdzięczali tak wiele tak nielicznym". Dywizjon został sformowany w Anglii 2 sierpnia 1940 roku. Tworzyli go piloci z Pierwszego Pułku Lotniczego stacjonującego przed wojną w Warszawie. Ich znakiem rozpoznawczym były szkarłatne szaliki. 30 sierpnia 1940 roku, czyli dzień przed uzyskaniem gotowości bojowej dywizjonu, podczas lotu treningowego, pilot Ludwik Paszkiewicz odniósł pierwsze zwycięstwo, strącając meserszmita. Kolejnego dnia jego koledzy unieszkodliwili sześć niemieckich maszyn. W sumie w czasie całej II wojny światowej strącili ich ponad 200. Podczas Bitwy o Anglię piloci odnosili średnio ponad dwa zwycięstwa dziennie w podniebnych bataliach. W tysiąc 1942 roku szkolili amerykańskich pilotów. Uczestniczyli w operacji Overlord w Normandii i w inwazji na Niemcy. Dywizjon 303 stał się symbolem bohaterstwa i profesjonalizmu polskich pilotów. Szwedzki zespół metalowy Sabaton, dowiedziawszy się o ich wyczynach bojowych, napisał piosenkę "Aces in Exile", a Elektryczne Gitary upamiętniły ich utworem "Dywizjon 303". 09:05 HISTORIA POLSKI - POCIĄG ZATRZYMAŁ SIĘ W AUSCHWITZ Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Wojciech Kursa, Michał Jarosiński Film przedstawia wspomnienia byłych więźniów obozów zagłady w Auschwitz i Auschwitz Birkenau. Niektórzy z nich jako dzieci byli poddawani eksperymentom doktora Mengele. W rocznicę opuszczenia obozów przez Niemców zobaczymy miejsca tragicznych losów ich i ich najbliższych, którzy przeważnie zginęli w komorach gazowych. Wśród bohaterów filmu jest kobieta, która nie chciała wrócić do swojej ocalałej matki do Rosji sowieckiej, bo poczuła się Polką i tu pozostała. 09:45 JAK ZBUDOWANO NOWĄ WARSZAWĘ? Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Geremek Zburzenie Warszawy było wielką tragedią. Ale środowisku architektów zaraz po wojnie to wydarzenie wydawało się także wielką szansą. I radykalni moderniści, i władza komunistyczna chcieli stworzyć nowe miasto - stara przedwojenna Warszawa wydawała się im miastem zacofanym, w którym odpowiednim komfortem życia mogli się cieszyć nieliczni. 10:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY - POLITYKA CZ. 3 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Trzecia część odcinka poświęconego genezie wojny. 10:45 CZTERY STRONY ŚWIATA - PERUWIAŃSKIE DROGI I BEZDROŻA. ODC. 8 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 11:40 TACY BYLIŚMY - /9/ NA WAKACJACH Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno-rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Morze, góry czy Mazury? Lipiec czy sierpień? Wypoczywać aktywnie czy leżeć na plaży? Te pytania stawialiśmy sobie, gdy zbliżały się wakacje. Wszystko po to, by jak najlepiej wykorzystać zasłużony urlop. Gdzie najchętniej jeździliśmy, jak z napływem turystów radziła sobie lokalna gastronomia, jakie przeboje umilały nam wakacyjne chwile? Odpowiedzi w nostalgiczno-humorystycznym odcinku. Powspominamy, jacy byliśmy, gdy odpoczywaliśmy. 12:20 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 4/7 - ŻEGOTA Serial wojenny, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Marta Chodorowska, Wojciech Solarz, Krzysztof Stroiński, Anna Dereszowska, Jakub Mazurek, Zofia Tomaszewska - Charewicz, Katarzyna Gniewkowska, Małgorzata Buczkowska, Bogusława Schubert - Massoc, Leszek Lichota, Piotr Grabowski Warszawa, rok 1942. Basi udaje się wyprosić u księdza z ksiąg parafialnych metrykę nieżyjącej od dawna Krystyny Zawady, która tak jak Ina urodziła się w 1917 r. Na tej podstawie Żydówka bez problemu dostaje kenkartę. Od tej pory całkowicie przeobrażona Ina występuje jako Polka Krystyna Zawada. Zygmunt zamierza prosić ją o rękę, nieprzejednana matka nadal jednak jest przeciwna temu związkowi. Nie tylko nie chce, by syn brał ślub z Żydówka, ale żąda, by dziewczyna jak najszybciej wyprowadziła się z ich domu. Stefan i Zygmunt ukrywają broń w tunelu niedokończonego metra. Pod ziemią natykają się na dziewięcioosobową grupę Żydów, którzy uciekli z getta. Ukrywają się w tunelu już cztery miesiące, od września 1942 r. Wśród nich jest jego najlepszy kolega sprzed wojny, Henryk, wraz z żoną Hanią. Stefan poszukiwał ich, nie miał pojęcia, co się z nimi dzieje, myślał, że wyjechali do Brazylii. Działająca w konspiracji Basia ofiarnie pomaga Żydom, narażając własne życie. Dwoje kolejnych żydowskich dzieci wywozi na wieś do gospodarza Małka spod Celestynowa. Kiedy idzie pod rękę ze swoim przełożonym, Janem, przypadkowo dostrzega ich Stefan. Jest zazdrosny o Basię. Nie ma pojęcia, że żona pracuje dla Komitetu Pomocy Żydom im. Konrada Żegoty. Kiedy Basia wraca do domu, nieporozumienie się wyjaśnia. Żona ma dla Stefana jeszcze jedną wspaniałą wiadomość: spodziewa się dziecka. We współczesnej Polsce Bogna Kowalska wraz z mężem Jackiem Potockim (Piotr Grabowski), babcią i ojcem dociera na warszawskie lotnisko międzynarodowe. Okazuje się, że samolot do Izraela ma dwugodzinne opóźnienie. 13:10 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - ODLOT Z MIEDZY Reportaż, 10 min, Polska, 2005 Autor: Jarosław Kamieński Scenariusz: Andrzej Pankiewicz Zdjęcia: Leon Kotowski Czy w przerwach między obrządkiem świń i sadzeniem ziemniaków można wzbić się w przestworza? Okazuje się, że tak! Dowodem tego są mieszkańcy podkieleckiej wsi Mąchocice od kilku lat regularnie latający na paralotniach. 13:25 PODZIEMNE WŁOCHY - AMELIA I NARNI. ODC. 4/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, jak i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 14:35 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY - ODC. 3/6 (UNTOLD ARCTIC WARS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. W serii kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe. 15:35 KORONA KRÓLÓW - ODC 160 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Anna Stańko Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Paweł Figurski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Sławomir Orzechowski, marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Karol Biskup, Agnieszka Mandat, Marianna Zydek, Agata Bykowska, Grzogorz Woś, Bartłomiej Cabaj, Ewelina Pankowska, Mateusz Mosiewicz, Paulina Masiak Odc. 160 Jasiek i Andrzej z Tęczyna wracają z walki, którą stoczyli z Czechami pod Pogonią i Lelowem. Wawel odwiedza starosta wrocławski Konrad Falkenhain. Domaga się wstrzymania działań wojennych oraz wypłaty rekompensaty za porwanie i uwięzienie księcia Karola w Kaliszu. Adelajda ma koszmary z powodu zdrad, jakich dopuszcza się jej mąż. Chcąc dowiedzieć się prawdy, prosi o pomoc Katarzynę. Ludwik dowiaduje się, że król nie zamierza wypłacić mu całego wiana. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - "PSEUDONIM"PUCH" Widowisko historyczne, 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 17:05 HISTORIA POLSKI - BENEDYKT DYBOWSKI. TAJEMNICE ŚWIĘTEGO MORZA (BENEDYKT DYBOWSKI. TAJEMNICE ŚWIĘTEGO MORZA) Film dokumentalny, 39 min, Białoruś, 2020 Reżyseria: Taras Waszczenko Scenariusz: Borys Gersten Po powstaniu 1863 roku młody, odnoszący sukcesy profesor zoologii Uniwersytetu Warszawskiego trafił do celi śmierci, a następnie, z łaski carskiej, na zesłanie na Syberię. Ale jego kariera naukowa nie skończyła się! Nawet na katordze kontynuował swoje badania. Jezioro Bajkał było uważane za pozbawione życia. Dybowski odkrył tam tak różnorodną faunę, jaką można spotkać tylko na południowych szerokościach geograficznych. Dybowski z kolegami zmienili całkowicie spojrzenie światowej nauki na procesy życiowe w syberyjskim Świętym Morzu. 17:50 POLSKA I ŚWIAT Z HISTORIĄ W TLE - EZI. KARIERA W CIENIU WOJNY Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2012 Bohaterem reportażu jest jeden z najbardziej znanych polsko - śląsko - niemieckich piłkarzy, urodzony w Katowicach Ernest Wilmowski. W Polsce zarzucano mu zdradę. Powojenna komunistyczna propaganda uznała Wilimowskiego za renegata. Zarzucano mu, że grał w piłkę w czasie okupacji, by później grać z orłem na piersi, ale tym czarnym dla reprezentacji Niemiec. Tak naprawdę prawie nikt nie starał się poznać jego losów, a te były niezwykle złożone. W reportażu zamieszczone są wypowiedzi córki Ernesta Wilmowskiego Sylwii Haarke, która w czerwcu 2012 roku odwiedziła Polskę. 18:10 FLESZ HISTORII - ODC. 697 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:25 RZECZ POLSKA S.I - SKUTER OSA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W tym odcinku skuter osa. Pierwszy model powstał w 1959 roku w "odwilżowej" Polsce i był częścią rodzącej się kultury młodzieżowej. Był też odpowiedzią na dostępne na zachodzie jednoślady (włoskie słowo vespa znaczy osa). Choć w Polsce był towarem ekskluzywnym i deficytowym, jego produkcja na wielką skalę odbywała się w Indiach, gdzie sprzedano na niego licencję. 18:40 W GODZINĘ PRÓBY - ŁUKASZ CIEPLIŃSKI "PŁUG" Cykl dokumentalny, 16 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Niebelski Scenariusz: Marek Wrona Seria dokumentów o patronach Wojsk Obrony Terytorialnej. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 34 "ZAMACH" Serial TVP, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Piotr Adamczyk Doktor, Bronek, Janek, Michał, Władek i Tadeusz ukrywają radiostację w magazynie. Staszek widzi szansę odzyskania radiostacji. Nawiązuje kontakt z Jankiem. Janek jest wściekły na brata, że współpracuje z Sowietami. Na spotkaniu zjawia się Sorokin, który proponuje wymianę broń za radiostację. Janek przekazuje propozycję Dowódcy. Lena mówi Romkowi o szansie wyjazdu do Rosji i że to Niemcy przyznali im nowe mieszkanie. Romek przychodzi na umówione spotkanie z Morycem i przystępuje do Żydowskiego Związku Wojskowego. Tadeusz znajduje ukryty w radiostacji mikrofilm z nazwiskami sowieckich agentów. Przekazuje go Halbemu. Prosi, by wstrzymał się z aresztowaniami. Wanda chce opuścić klasztor. Prosi Bronka, by znalazł dla niej mieszkanie. Maria pracuje jako lekarka na Pawiaku. Opatruje przesłuchiwanych więźniów. Władek przekazuje gryps od matki Michałowi. Wiedzą, że ona żyje. Michał chce, żeby Celina dokonała wyboru. Inga i Rainer przychodzą do restauracji, w której zjawia się Halbe. Rainer nie przyznaje się, że zna Ingę. Tadeusz aranżuje walkę z Krzysztofem o mistrzostwo Warszawy. Sajkowscy znajdują ukryte w mieszkaniu pieniądze. Janek dowiaduje się, że mieszkanie dla rodziny Leny przydzielono na podstawie niemieckiego rozkazu. Prosi Dowódcę, by sprawdził Tadeusza, który to załatwił. Tadeusz zostaje rozpoznany przez innego, podstawionego skoczka z Anglii, co rozwiewa wątpliwości. Tadeusz dołącza do grupy na akcję likwidacji Rainera. Doktor zezwala Władkowi na akcję. 20:00 ZBYSZEK. TRZYNASTKA Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Każde pokolenie potrzebuje własnych autorytetów, wzorów do naśladowania, celów do osiągnięcia. W otaczającym nas świecie coraz częściej bohaterami (zwłaszcza młodych ludzi) są wirtualne postaci, walczące z równie wirtualnym złem i skrzętnie omijające prawdziwe problemy. Tymczasem tuż obok, wręcz na wyciągnięcie ręki, znajdują się fabuły stworzone przez samo życie, ale wskutek dziesiątków lat fałszowania historii zapomniane, nieodkryte. Niepotrzebne? Postać podporucznika Zbigniewa Rećki, chłopaka z białostockiej ulicy Drewnianej, to przykład Bohatera, który poświęcił wszystko, co miał, łącznie ze swoim młodym 23 - letnim życiem, dla niepodległej Polski. Po 77 latach niepamięci warto przypomnieć jego historię, zwłaszcza młodym ludziom, z nadzieją na chwilę refleksji z ich strony, refleksji nad patriotyzmem, bohaterstwem i sensem życia. 21:05 NARODZINY NARODU (BIRTH OF A NATION, THE) Dramat historyczny, 187 min, USA, 1915 Reżyseria: D.W. Griffith Scenariusz: Frank E. Woods, D.W. Griffith Zdjęcia: G.W. Bitzer Aktorzy: Lillian Gish, Mae Marsh, Henry B. Walthall, Miriam Cooper Narodziny narodu to wojna secesyjna i problemy ówczesnej Ameryki widziane z perspektywy dwóch rodów Stonemanów i Cameronów, które znalazły się po przeciwnych stronach barykady. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA RUDOLFA HESSA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony Rudolfowi Hessowi. 00:55 SENSACJE XX WIEKU - BITWA O ANGLIĘ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1989 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Wojciech Nalazek Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. W tym wydaniu historia bitwy o Anglię. Wykorzystano archiwalne nagrania z II wojny światowej. Program zaczyna się od informacji o ucieczce angielskich żołnierzy z Dunkierki przed Niemcami. Następnie oglądamy archiwalny film propagandowy nawołujący Anglików do wstąpienia do oddziałów obrony lokalnej, tzw. "homeguard". Dowiadujemy się, jak wyglądało standardowe uzbrojenie oddziałów "homeguard", dlaczego Hitler podjął decyzję o zaangażowaniu Luftwaffe do oczyszczenia drogi do Anglii dla piechoty, jaka była różnica w zasobach lotnictwa niemieckiego i angielskiego, jakie było uzbrojenie samolotów niemieckich, jakie czynniki świadczyły na niekorzyść Niemców. Omawiane są zalety i wady niemieckiego Junkersa, oglądamy fragmenty archiwalnego filmu o tych samolotach, Poznajemy zalety Messerschmitta. Dowiadujemy się również, jak ogromną przewagę uzyskali Anglicy, odkrywając radar. Poznajemy ówczesną koncepcję obrony Wielkiej Brytanii. Mamy okazję zobaczyć pierwsze stanowiska obserwacyjne wraz z ich przyrządami mierniczymi. Omawiane są rewolucyjne zmiany, jakie nastąpiły w 1940 roku w angielskim lotnictwie, zwłaszcza system prowadzenia wojny powietrznej przez Brytyjczyków. Mowa jest także o roli Polaków w bitwie o Anglię. Prezentowany jest jeden z typów samolotów, na jakich latali Polacy. Omawiana jest pierwsza faza bitwy, która okazała się destrukcyjna dla niemieckiego lotnictwa. Dowiadujemy się, jaki był stosunek Niemców do angielskich radarów. Na tle archiwalnych filmów bitwy autor opowiada o jej drugiej fazie. Po ataku na jedno z miast angielskich Churchill zdecydował się na rozpoczęcie nalotów na Niemcy. Szczegółowo objaśniane są niemieckie plany inwazji na Anglię, które powstały już w 1938 roku. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NIE POZWOLIMY O WAS ZAPOMNIEĆ". ODC. 274 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Nie pozwolimy o Was zapomnieć" Wyruszamy do lasów Roztocza, gęsto utkanych powstańczymi ścieżkami, na wezwanie jednego z widzów. Tu, pośród leśnych ostępów, ukryta jest, według wskazań najstarszych mieszkańców, powstańcza mogiła. Powrócimy tu niebawem, uzbrojeni w stosowane zezwolenia, by wykonać wstępne, nieinwazyjne badania terenu. "Wronów 1831" Następnie opowiemy historię podobną, jednak geograficznie umiejscowioną na przedpolach Kazimierza Dolnego, a dotyczącą dramatycznego czasu powstania listopadowego. Wronów, to miejscowość bardzo wyraźnie zapisana w historii tego niepodległościowego zrywu. 17 kwietnia 1831 roku pod Wronowem doszło do starcia wojsk polskich i rosyjskich, zakończonego porażką wojsk polskich dowodzonych przez Jana Kantego Juliana Sierawskiego. "I dokonało się" Przez wiele lat przypominaliśmy widzom historię Józefa Seweryna Liniewskiego, który był organizatorem cywilnej siatki powstańczej w okolicach Parczewa. Kiedy Rosjanie pojmali i stracili w Lublinie jego szwagra Kazimierza Bogdanowicza, nie bacząc na ryzyko aresztowania, postawił pod świątynią w Lejnie krzyż ze stosowną dedykacją bohaterowi. Zaborcy próbowali go zmusić do usunięcia świętego znaku, ale nawet w obliczu utraty majątku nie ustąpił. Krzyż przetrwał zabory, ale nie przetrwał PRL - u. Teraz powrócił. Pokażemy go. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.