TVP Historia Niedziela, 02.02.2025 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert Święto Ofiarowania - Matki Boskiej Gromnicznej; 1709 - na wyspie Juan Fernandez znaleziono rozbitka Aleksandra Selkirka, którego losy stały się kanwą powieści Daniela Defoe "Przypadki Robinsona Crusoe"; 1942 - gen. Waładysław Anders odmówił żądaniu Żukowa, aby niedoszkolone, niewyposażone i niedożywione jednostki polskie niezwłocznie wysłać na front; 1962 - osiem planet Układu Słonecznego ustawiło się w jednej linii. 07:10 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 226 (SEZON 2 ODC. 101) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Ewa Bulanda, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Aktorzy: Maksymilian Zieliński, Paweł Hrab, Przemysław Stippa, Jacek Kopczyński, Bartosz Obuchowicz, Witold Wieliński, Aleksandra Radwan, Joanna Moro, Monika Cieciora, Anna Nieciąg, Karol Lelek, Adam Rosa, Anna Miśta, Marek Sajmbor, Maria Pawłowska Niech żyje król! 25 lipca 1434 r. Młodzi rycerze wyjaśniają królowej (Maria Pawłowska), że zwołali zjazd w Opatowie, aby powołać namiestników, którzy będą rządzić dopóki król "nie osiągnie lat sprawnych". W przeciwnym razie rządzić będzie Oleśnicki (Przemysław Stippa). Do królowej nie trafiają takie argumenty. Jutro jej starszy syn zostanie królem. Spytek (Adam Rosa) omal nie przerywa ceremonii. Władysław III (Maksymilian Zieliński) zostaje koronowany. Dziersław z Rytwian (Karol Lelek) zapowiada księżniczce Ofce (Wiktoria Gąsiewska), że uda się do Warszawy, do jej brata - księcia Bolesława Mazowieckiego, aby prosić o jej rękę. Chce go przekonać skrzyniami złota. Tymczasem Petra (Anna Nieciąg), która dostaje schronienie na Wawelu, próbuje otruć młodego króla. Awdokii (Joanna Moro) udaje się ją powstrzymać. 07:45 RZECZ POLSKA S.I - SKUTER OSA Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości. W tym odcinku skuter osa. Pierwszy model powstał w 1959 roku w "odwilżowej" Polsce i był częścią rodzącej się kultury młodzieżowej. Był też odpowiedzią na dostępne na zachodzie jednoślady (włoskie słowo vespa znaczy osa). Choć w Polsce był towarem ekskluzywnym i deficytowym, jego produkcja na wielką skalę odbywała się w Indiach, gdzie sprzedano na niego licencję. 08:00 LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z ARCHIKATEDRY W PRZEMYŚLU Transmisja, 56 min, Polska, 2025 Transmisja uroczystości Bożego Narodzenia z Archikatedry greckokatolickiej w Przemyślu. 09:00 DOM - ODC. 7/25 - ZAŻALENIE DO PANA BOGA Serial obyczajowy, 95 min, Polska, 1980 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jolanta Żółkowska, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Stefania Iwińska, Barbara Sołtysik, Joanna Szczepkowska, Wirgiliusz Gryń, Tomasz Stockinger, Józef Nowak, Tadeusz Janczar, Wacław Kowalski, Zygmunt Malanowicz, Jerzy Michotek, Henryk Bista Przyjazd Łukasza z Kanady burzy spokój Andrzeja i Basi, ich małżeństwo przechodzi poważny kryzys. Inżyniera Talara nie cieszą sukcesy zawodowe, związane z uruchomieniem produkcji nowego samochodu marki Syrena. Przybiera również na sile jego konflikt z ojcem i Leszkiem. Nie znajdując oparcia w rodzinie, Andrzej pozostaje ze swymi kłopotami sam. Nadal jednak wierzy, że odzyska Basię. Inni lokatorzy domu przy ulicy Złotej też mają swoje problemy. Dozorca Popiołek nie może pogodzić się z decyzją syna, który postanowił wstąpić do Milicji Obywatelskiej. Ideowy komunista Jasiński boleje nad śmiercią Stalina. Doktor Lang popada w konflikt z partią, ma kłopoty w pracy. Za to życie prywatne zaczyna układać mu się pomyślniej. Jego przyjaźń z Lidką stopniowo przeradza się w miłość. W małżeństwie Talarów dochodzi do ostatecznego zerwania; Basia obwinia Andrzeja, że przyczynił się do aresztowania Łukasza. 10:45 GÓRNA PÓŁKA SMAKU - ODC. (5) Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Michał Czerwonka Scenariusz: Michał Czerwonka, Marcin Kurek Zdjęcia: Rafał Brzuś Muzyka: Sebastian Ładyżyński Na antenie TVP2 zadebiutuje nowy format kulinarno - detektywistyczny z udziałem znanego szefa kuchni młodego pokolenia - Orsona Hejnowicza, oraz gwiazdy polskiego kryminału - Marka Krajewskiego. Będzie to program o produktach i tradycjach Dolnego Śląska, pokazujący także znane i mniej znane atrakcje turystyczne tego regionu. Program realizowany będzie metodą filmową, z dużą dbałością o detal. Pisarz Marek Krajewski nie tylko wystąpi jako bohater serii, ale użyczy też w programie swojego głosu jako lektor. Ekscentryczny kucharz Orson Hejnowicz odwiedza ciekawych producentów, poznaje ich tradycje, przepisy, ogląda produkty, sprawdza warunki ich uprawy itd. Tajemniczy, introwertyczny pisarz - detektyw podąża za nim krok w krok opisując lokalne historie z dreszczykiem. Finałem odcinka jest wielkie rodzinne gotowanie z produktów pokazanych w odcinku. 11:20 NIEZNANE TWARZE HISTORII - MARCO POLO. ODC. 4/6 (THE FACES OF HISTORY) Serial dokumentalny, 36 min, Wielka Brytania, 2022 Pamięć o niektórych osobowościach przetrwała próbę czasu. Wielu ludzi kojarzy Kleopatrę, Joannę d'Arc, Marco Polo, Szekspira czy św. Mikołaja, ale czy na pewno ich znają i czy wiedzą jak wyglądali. Seria zagłębia się w osobiste historie tych niezwykłych postaci. Aktor Derek de Lint podróżuje po całym świecie, aby odkryć nowe dowody, które przybliżą nas do nich jak nigdy wcześniej i ujawnią nam psychologiczne, fizyczne i społeczne profile każdej z tych osób. W trakcie podróży zespołu badawczego każdy nowy dowód jest przekazywany uznanemu grafikowi 3D Mao Lin Liao, który wykorzystuje wyniki badań do stworzenia zdumiewającej, przypominającej wyglądem postać historyczną, rekonstrukcji. W końcu jesteśmy w stanie spojrzeć im w oczy. 11:55 ZDOBYWCY KARPAT - STANISŁAW STASZIC Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1998 Scenariusz: Jacek Zygadło Zdjęcia: Jacek Zygadło Lektor: Wojciech Wysocki Wykonawcy: Roman Szadkowski, Tomasz Gąsienica Mracielnik, Andrzej Gąsienica Mracielnik Celem cyklu jest prezentacja dokonań wybitnie zasłużonych dla regionu Karpat odkrywców. Są to ludzie, o których wiedzą osoby związane z tym regionem, a mniej znani z tej działalności są ogółowi Polaków. Film prezentuje jednego z pierwszych zdobywców szczytów tatrzańskich - Stanisława Staszica. 12:20 ZIEMIA WIDZIANA Z KOSMOSU - ODC. 3 (EARTH FROM SPACE. 3. COLOURFUL PLANET) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Chloe Sarosh, Barny Revill Odcinek 3 - "Colourful Planet". Zorza polarna. Największe naturalne widowisko na naszej planecie. Energia ze Słońca oddziałuje na naszą atmosferę i tworzy barwne światło. Na arktycznym niebie powiewają zielone, świetliste wstęgi. Ale widok zorzy polarnej z kosmosu jest jeszcze bardziej niezwykły. Jedynie z góry można było dostrzec, że tworzy ona okręgi okalające bieguny Ziemi. Z delikatnych wstęg wyrastają pionowe snopy światła wysokie na setki kilometrów. Naukowcy zaobserwowali, że 300 kilometrów nad Ziemią barwa światła zmienia się z zielonej na czerwoną. Wyraźnie widać to z orbity. Jest to efekt oddziaływania słonecznych cząstek na tlen. Widok z kosmosu pokazuje skalę i potęgę tego niezwykłego zjawiska. Dzięki zdjęciom satelitarnym możemy oglądać ziemskie zjawiska przyrodnicze z zupełnie nowej perspektywy. Wiosną ocean u wybrzeży Alaski przechodzi niezwykłe przeobrażenie. Zielono - turkusowe zawirowania to zakwity planktonu. Rozciągają się na długości setek kilometrów. Kształt nadają im prądy morskie. Te gigantyczne zakwity powstają z jednych z najmniejszych form życia, jakie spotykamy na naszej planecie. Obecnie satelity pozwalają nam skutecznie monitorować stan naszej planety. Sprawdzać, gdzie życie kwitnie i - co kluczowe - gdzie jest zagrożone. Jako ludzie mamy olbrzymi wpływ na nasz kolorowy dom, dlatego za wszelką cenę musimy go chronić. 13:25 WOJOWNICY CZASU - KAWALERYJSKI KRAKÓW, CZYLI WIELKA REWIA 1933 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Kawaleria od zawsze była ulubioną formacją wojskową Polaków. Nasza miłość do koni potwierdzana w literaturze i pieśni jest niezaprzeczalna, a ułan przez wieki był obiektem damskiej admiracji. Nic dziwnego więc, że najwspanialsze wojskowe parady odbywały się zawsze z udziałem tej formacji bojowej. Tak było także w Krakowie na Błoniach 6 października 1933 roku... 14:10 ŁOWCY SKALPÓW (THE SCALPHUNTERS) Western, 99 min, USA, 1968 Reżyseria: Sydney Pollack Scenariusz: William Norton Aktorzy: Burt Lancaster, Shelley Winters, Telly Savallas, Ossie Davies, Armando Silvestre Western utrzymany w tonie komediowym. Joe Bass poluje na zwierzęta futerkowe. Kiedy pod długiej nieobecności traper wraca do domu, na drodze natyka się na grupę Indian Kiowa, którą prowadzi wódz Dwie Wrony. Indianie zabierają futra, które Joe zdobył podczas polowania, a w zamian zostawiają czarnoskórego niewolnika Josepha Lee. Wiedząc, że nie pokona rabusiów, Bass godzi się na taką zamianę. Ale kiedy Indianie odjeżdżają, Joe i Joseph podążają ich tropem, by odzyskać zrabowane skóry. Wykształcony i dowcipny Lee okazuje się niezłym kompanem w podróży. Dobrze się rozumieją i przekazują sobie nawzajem swoją wiedzę. Tymczasem indiański obóz na postoju atakuje bezwzględny Jim Howie wraz ze swoją bandą łowców skalpów. Mordują Indian i przejmują futra. Jedynym ocalałym Indianinem jest wódz Dwie Wrony, który pragnie zemsty. Tymczasem Joe Bass też pała żądzą odwetu i ma tylko jedno w głowie, by odzyskać swoje futra, które teraz są w posiadaniu bandy Jima Howiego. Pech chce, że szpiegując bandę, Lee potyka się o skałę i wpada w ręce łowców skalpów, którzy zamierzają sprzedać go w Galveston w Teksasie. 15:55 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 18 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 16:35 ZAMKI KRESOWE RZECZYPOSPOLITEJ - OSTRÓG Reportaż, 17 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jerzy Janicki Scenariusz: Jerzy Janicki Aktorzy: Jadwiga Pechaty, Zbigniew Chrzanowski Sama nazwa miasta (Ostróg) świadczy o jego obronnym charakterze. Ostróg w starosłowiańskim języku oznaczał zamek, miejsce opalisadowane, zamknięte. Pierwsza wzmianka o Ostrogu jest w Kronice Nestora z roku 1100. Pierwszym posiadaczem miasta był książę Daniel ze szczepu Ruryka, który zbudował na Sądowej Górze zamek. Od niego wywodzi się ród Rurykowiczów, jeden z najsławniejszych rodów na tych terenach, reprezentowany przez walecznych rycerzy, niewiasty wielkiej urody, a także świętych. Do rozwoju miasta przyczynił się Wasyl "Piękny", który rozbudował twierdzę, otaczając ją murami, wzniósł cerkiew oraz ratusz. Najwspanialszą postacią rodu Ostrogskich był wnuk Wasyla - hetman litewski, kniaź Konstanty Iwanowicz, który ustanowił herb miasta. Po śmierci rodu Ostrogskich miastem władali kolejno Zasławscy, Wiśniowieccy, Sanguszkowie, Lubomirscy i Jabłonowscy. Cennym zabytkiem jest Cerkiew Bogojawińska, która stanowiła i integralną część zamku. Dzieje zamku owiane są legendą, a tym samym klątwą, jaka zaciążyła na rodzie Ostrogskich. Historia związana jest z jedną z najbardziej tragicznych postaci kobiecych w dziejach Rzeczypospolitej - Elżbietą z Ostrogskich, znaną pod imieniem Halszki z Ostroga. 16:55 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 4 KONIEC BRATERSTWA (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 18:00 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 11/21 - WOJENNY SIEW Serial TVP, 56 min, Polska, 1969 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Janusz Przymanowski, Stanisław Wohl Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Włodzimierz Press Załoga czołgu "Rudy" spędza noc w opuszczonym zamku. W nocy niemiecki oddział łapie i zabija polskich zwiadowców z pobliskiego oddziału. Rankiem "Rudy" rusza w dalszą drogę. Niespodziewanie załoga spotyka niemieckiego chłopca, którego rodzice zginęli podczas ewakuacji. Czołgiści zabierają go ze sobą i docierają do folwarku, gdzie stacjonują polscy żołnierze i byli więźniowie z wyzwolonych obozów. Niespodziewanie wieś atakują Niemcy. Do akcji wkracza "Rudy" i oddział kawalerii wachmistrza Kality. 19:10 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - BUDOWA MOSTÓW. ODC. 10 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Dziesięcioodcinkowa seria dokumentalna prezentująca najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia inżynierii świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na inżynierię współczesną. Każdy odcinek ukazuje jedno przełomowe osiągnięcie, np. budowę piramid, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. W każdym są materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, wspaniałe zdjęcia z lotu ptaka a także wiedza zaczerpnięta z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu można lepiej odkryć tajemnice świata starożytnego. Autorzy serii rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 20:10 KRONIKI HITLERA - ODC. 3. PRZYWÓDCA PARTII I TRYBUN LUDOWY. LATA 1926 - 1932 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 21:15 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 9/21 - ROZKŁAD JAZDY Serial TVP, 73 min, Polska, 1978 Reżyseria: Andrzej Jerzy Piotrowski Scenariusz: Andrzej Kamiński Zdjęcia: Jan Hesse Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Jerzy Janeczek, Ewa Florczak, Wojciech Standełło, Andrzej Malec, Zdzisław Kozień, Ewa Szykulska, Jerzy Karaszkiewicz, Zbigniew Buczkowski, Magda Celówna, Jerzy Moes, Jerzy Bielenia W dwu różnych miejscach w Polsce giną, w identyczny sposób - od rzutu nożem w serce, kobieta i mężczyzna. Prowadzący śledztwo milicjanci: Borewicz, Zubek i Olszańska nie mogą znaleźć niczego, co łączyłoby te osoby. Zaczynają więc szukać w środowisku cyrkowym mistrzów w miotaniu nożami. Odkrywają, że przed laty ciężarna żona Jana Sulimy, przestraszona przez grupę podpitych wesołków, zmarła. Zamordowane teraz osoby należały do tej grupy. Po Sulimie zaś ślad zaginął - zmienił nazwisko, nie wiadomo, co robi i gdzie mieszka. Borewicz ustala, kto z biorących udział w tamtym zdarzeniu został przy życiu i w jego domu zastawia pułapkę na mordercę. 22:40 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 10/21 - GROBOWIEC RODZINY VON RAUSCH Serial TVP, 75 min, Polska, 1981 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Ewa Florczak, Barbara Ludwiżanka, Joanna Żółkowska, Henryk Machalica, Lech Ordon, Zdzisław Klucznik, Krystyna Tkacz, Zdzisław Tobiasz Trwa śledztwo w sprawie włamań do grobowców. Zastanawiające jest, że sprawców interesują jedynie groby ludzi zmarłych za granicą. Transportem zwłok zajmowała się w każdym przypadku ta sama firma z Londynu, której przedstawiciel przylatywał do Polski tuż po pogrzebie. Idąc śladem ostatniego włamania do grobowca rodziny von Rauschów, porucznik Borewicz ustala listę podejrzanych. Figuruje na niej m. in. młoda kobieta nieznana nikomu z rodziny. Kiedy ginie brat von Rauscha, jego była żona rozpoznaje w nieznajomej swoją adoptowaną córkę, która wcześniej opuściła dom i niejednokrotnie przysporzyła przybranej matce wielu zmartwień. Czy także tym razem popełniła coś złego? Wkrótce porucznik Borewicz łapie złodziei na gorącym uczynku, podczas próby zabrania z trumny niezwykle cennej zawartości. 00:10 NAPISANE ŻYCIE. WISŁAWA SZYMBORSKA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Muzyka: Stanisław Radwan Próba przybliżenia sylwetki słynnej poetki i laureatki Nagrody Nobla. Pomysł filmu polega na specjalnym ułożeniu wierszy czytanych przez autorkę, tak, by one w pewnej mierze mówiły za nią. W filmie występują: Tadeusz Nyczek, Bronisław Maj, Teresa Walas, Joanna Szczęsna, Michał Rusinek. 01:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA KONDUKTORKI POCIĄGU PODMIEJSKIEGO NA UKRAINIE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Każdy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawia jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem będzie to reportaż o kontrolerze kolejki podmiejskiej na Ukrainie. Jeden dzień z życia kontrolera tzw. elektryczki to pretekst, by pokazać pasażerów dojeżdżających codziennie z prowincji do pracy w jednym z najbardziej znanych ukraińskich kurortów, Odessy. Kolejka podmiejska za wschodnią granicą to odrębny świat, który rządzi się swoimi prawami i zasadami. To nie tylko środek transportu, ale także miejsce dla muzykantów, drobnych handlarzy i kieszonkowców oraz schronienie dla bezdomnych.