TVP Historia Piątek, 07.02.2025 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 7 LUTEGO ODC. 465 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1948 - przestał się ukazywać tygodnik "Odrodzenie"; 1964 - zespół The Beatles wystąpił po raz pierwszy w USA; 1994 - zmarł Witold Lutosławski; 07:05 FLESZ HISTORII - ODC. 698 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:20 SPÓR O HISTORIĘ - WIELKIE MOCARSTWA WOBEC ZAGŁADY ŻYDÓW Debata, 30 min, Polska, 2014 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Marek Zając Wykonawcy: Wojciech Roszkowski, Andrzej Ajnenkiel, Andrzej Smoliński Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech rozpoczęły się prześladowania Żydów. W latach trzydziestych w obliczu zagrożenia niektórzy Żydzi decydowali się na emigrację, np. do Stanów Zjednoczonych. Jednak już wówczas Wielka Brytania i Stany Zjednoczone nie miały ochoty pomagać europejskim Żydom, czego wyrazem była na przykład historia statku St. Louis z emigrantami nie wpuszczonego do USA. Od 1941 r. Amerykanie całkowicie odmówili przyjmowania imigrantów żydowskich. Ci, którzy pozostali w Europie już wkrótce musieli zderzyć się z "ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej". Z chwilą rozpoczęcia II wojny światowej ich los był przypieczętowany. Żydzi mordowani byli w kolejnych krajach zajmowanych przez Niemców. W Polsce, jako jedynym z okupowanych przez Niemców krajów za pomoc udzielaną Żydom groziła kara śmierci. Zachód od początku wojny wiedział o Hololauście. Informacje o mordach popełnianych na ludności żydowskiej były przesyłane przez polski wywiad do rządu w Londynie, a stamtąd do rządów Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. O represjach wymierzonych w ludność żydowską informował chociażby raport rotmistrza Witolda Pileckiego, czy też materiały przekazane przez Jana Karskiego. Brak zdecydowanej pomocy ze strony rządów Churchilla i Roosvelta pozostaje pytaniem otwartym. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 39 "WIECZÓR W EDENIE" Serial TVP, 45 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Sąd podziemny skazuje Bronka i Woyciechowskiego na śmierć za zdradę. Janek dzieli się z przyjaciółmi podejrzeniami Wandy wobec Tadeusza. W czasie obserwacji fotoplastykonu, Michał rozpoznaje tajemniczego mężczyznę, z którym spotyka się Tadeusz. To major Abwehry, Halbe, którego wcześniej próbował rozpracować. Szybko kontaktuje się z Dowódcą, jednak nie udaje im się uratować gen. Radziszewskiego przed aresztowaniem. To ostatni ruch zdekonspirowanego Tadeusza. Bronek zostaje oczyszczony z zarzutów. Dziękuje Wandzie i chłopakom za pomoc. Halbe, Tadeusz i Tannenerg zostają odznaczeni przez gubernatora. Zamierzają świętować sukces w restauracji Eden, gdzie z recitalem wystąpi Inga. Rainer, ośmieszony ostatecznie przez Halbego, szykuje zemstę. Przez Ninę przekazuje zaproszenie na wieczorny występ Bronkowi. Chłopiec wraca do mieszkania Heleny. Na widok Wiesławy chowa się przestraszony w szafie. Chce zostać z Heleną, do której zdążył się przywiązać. Mimo uczuć, jakimi go darzy, Helena decyduje się rozstać z chłopcem. Sajkowscy żegnają się przed wyjazdem. Obiecują sobie, że spotkają się po wojnie. Trafiają do ekskluzywnego hotelu pierwszego przystanku na drodze do wolności. Prośba o wypisanie pocztówki dla rodziny nie wzbudza ich podejrzeń. Wyprowadzeni na podwórze, zostają rozstrzelani przez Niemców. Przepustka do wolności okazała się pułapką. Janek wyprowadza Lenę z getta. Romek decyduje się zostać w getcie. Celina żegna się Michałem. Władek oświadcza się Rudej. Przedstawiciel Komendy Głównej oficjalnie rozwiązuje oddział Władka, Bronka, Janka i Michała. Gratuluje im udanych akcji i dziękuje za współpracę. Chęć zemsty na Tadeuszu i Niemcach mobilizuje ich jednak do zorganizowania ostatniej akcji - zamachu w Edenie. W czasie trwania bankietu wysadzają jedną ze ścian lokalu i wpadają do środka. Ich strzały dosięgają m.in. Halbego, Tannenberga, Fuchsa, Rappkego i Ingę. Tadeuszowi udaje się wydostać z Edenu. W czasie ucieczki rani Bronka. Zostaje zastrzelony przez Janka. Rainer triumfuje. Morduje swoją agentkę Ninę, ostatniego świadka jego intryg i szykuje się do odzyskania utraconego stanowiska szefa warszawskiego Gestapo. 08:55 LUDZIE I MASZYNY - ODC. 1 GÓRNICTWO Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Aleksandra Fudala Barańska Scenariusz: Aleksandra Fudala Barańska Wyjątkowe miejsca, wyjątkowe historie, mnóstwo dowodów na to, jak rozwijały się: przemysł i nauka i jak przemysłowe dziedzictwo z powodzeniem można wykorzystać współcześnie. Cykl "Ludzie i Maszyny" zaprasza na spotkanie z historią obiektów poprzemysłowych z uwzględnieniem ich roli w rozwoju regionów, przemian, jakie wywołały oraz ich roli i wykorzystaniu 100 lat później. Górnictwo. Po co w kopalniach budowano porty? Dlaczego górnicy zwozili na "szychtę" kanarki? Czy na kopalniach wciąż używane są "marki" czyli górnicze "nieśmiertelniki"? O górnikach, ich pracy i tradycjach w programie "Ludzie i maszyny". 09:30 HISTORIA POLSKI - TAMTEGO 1989 ROKU - OKRĄGŁY STÓŁ I WYBORY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1999 Reżyseria: Jolanta Kessler Chojecka Scenariusz: Gabriel Meretik, Jolanta Kessler Chojecka Zdjęcia: Stanisław Plewa Wykonawcy: Henryk Wujec, Jerzy Urban, Czesław Kiszczak, Lech Wałesa, Roman Malinowski, Jacek Maziarski, Helena Łuczywo, Andrzej Wajda, Tadeusz Mazowiecki Część druga filmu o pamiętnych wydarzeniach 1989 roku, które w konsekwencji doprowadziły do odzyskania przez Polskę suwerenności i zmiany systemu politycznego. Po fali strajków i rozmowach w Magdalence, podjętych jeszcze w 1988 roku, kolejnym etapem był rozpoczęty 6 lutego w Pałacu Namiestnikowskim, trwający 9 tygodni negocjacyjny maraton. Do historii przeszedł on pod nazwą Obrad Okrągłego Stołu, choć przy specjalnie w tym celu zbudowanym meblu uczestnicy rozmów spotkali się tylko dwukrotnie: podczas ich rozpoczęcia i zakończenia. Społeczeństwo wspierało opozycję w niewielkim stopniu. Większość ludzi czekała, obserwując wydarzenia z dużym sceptycyzmem i ostrożnością. Część środowisk opozycyjnych była przeciwna jakimkolwiek rozmowom z władzą. Anarchiści zaś początek obrad powitali, demonstrując przeciwko jednym i drugim. Negocjacje toczyły się przy dziesiątkach stołów i podstolików w ramach trzech głównych zespołów: politycznego, związkowego i ekonomicznego. O porozumienie było bardzo trudno. Sporne kwestie o szczególnym znaczeniu rozstrzygano w końcu poza oficjanymi obradami, w ośrodku MSW w Magdalence. Właśnie tam dyskutowano o wyborach oraz reaktywowaniu senatu i urzędu prezydenta i tam Aleksander Kwaśniewski rzucił propozycję wolnych wyborów do izby wyższej. Ostatecznie w tej bardzo trudnej sprawie osiągnięto porozumienie i termin głosowania ustalono na czerwiec. Reprezentanci opozycji byli przerażeni. Brakowało wszystkiego: kandydatów do sejmu i senatu, doświadczenia, zaplecza organizacyjnego, a nade wszystko czasu, by przeprowadzić sensowną i skuteczną kampanię wyborczą. Reprezentanci władzy liczyli, że wszystkie te czynniki staną się przyczyną wyborczej klęski opozycji i pomogą im zachować status quo. Sondaże nastrojów społecznych utwierdzały ich w przekonaniu, iż to oni odniosą sukces: w kraju i za granicą, gdzie w placówkach dyplomatycznych i na wielu budowach pracowali ludzie - jak się wydawało - szczerze oddani partii. Obrady Okrągłego Stołu i wydarzenia związane z kampanią wyborczą wspominają: Krzysztof Kozłowski, Henryk Wujec, Czesław Kiszczak, Ludwika Wujec, Jacek Ambroziak, Stefan Starczewski, Andrzej Wielowieyski, Lech Wałęsa, Janusz Reykowski, Andrzej Stelmachowski, Andrzej Roman, Krystyna Mokrosińska, Jerzy Urban, Andrzej Celiński i Stanisław Ciosek. 10:00 STÓŁ... Reportaż, 22 min, Polska, 2009 Autor: Sławomir Koehler Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Obrady Okrągłego Stołu przed dwudziestu lat zapoczątkowały lawinę zmian ustrojowych, zasadniczych przemian politycznych, gospodarczych i społecznych, aczkolwiek porozumienie, które wówczas zawarto, było politycznym kontraktem, który do dziś wzbudza wiele emocji. Wydarzenia, które doprowadziły do przełomowych w dziejach obrad, wspominają ich uczestnicy z ówczesnej strony rządowej: gen. Czesław Kiszczak i min. Stanisław Ciosek oraz ze strony solidarnościowo - opozycyjnej, m. in.: Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, Zbigniew Bujak. Autorzy filmu pokazują materiały archiwalne z przygotowań do Okrągłego Stołu (spotkania w willi MSW przy ulicy Zawrat) oraz z rozmów, jakie od lutego do kwietnia 1989 roku prowadzono w Magdalence. Podsumowania obrad Okrągłego Stołu dokonują wybitni polscy historycy i socjologowie, m. in.: prof. Paweł Wieczorkiewicz, dr Antoni Dudek, prof. Ireneusz Krzemiński, prof. Paweł Śpiewak oraz dr Tomasz Żukowski. 10:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 10:55 W ODMĘTACH RAVENSBRUCK Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski Scenariusz: Marek Zając, Joanna Zając Zdjęcia: Mirosław Krzyszkowski, Manuel Frauendorf Muzyka: Krzysztof Odrobina Filmy "W odmętach Ravensbruck" i "W czeluściach Gusen" tworzą dyptyk dokumentalny. Tragizm rzeczywistości niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych został w nich pokazany z perspektywy kobiet i mężczyzn, którzy doznali cierpień, przekraczających granice ludzkiej wyobraźni. KL Ravensbrück położony nad idyllicznym jeziorem, gdzie przed wojną odpoczywali berlińczycy. A potem największy w III Rzeszy obóz koncentracyjny dla kobiet, w którym najliczniejszą grupę stanowiły Polki. Rytm wyznaczały mordercza praca i głód, przemoc i wszechobecna śmierć. Przerażających obozowych dni i nocy nie jest w stanie oddać żadna forma sztuki. Dlatego głos oddajemy więźniom, ich wrażliwości i woli przetrwania. 11:45 TACY BYLIŚMY - IRENA JAROCKA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Serial dokumentalny, którego twórcy śledzą losy największych gwiazd polskiej estrady. W każdym odcinku w nostalgiczny sposób wyjaśniają, jaki wpływ miała twórczość muzycznych idoli na nasze życie oraz na nas samych. Tym razem autorzy przyjrzą się trwającej dekady, błyskotliwej karierze Ireny Jarockiej. Od Gdańska do Paryża i od gondolierów do kawiarenek - to będzie muzyczna podróż przez najpiękniejsze wspomnienia. 12:25 DROGA - ODC. 3/6 - OSTATNICH GRYZĄ PSY Serial obyczajowy TVP, 57 min, Polska, 1973 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau, Jacek Stachlewski Muzyka: Jerzy Derfel Aktorzy: Wiesław Golas, Zofia Walkiewicz, Mirosława Dubrawska, Maciej Damięcki, Zygmunt Malawski, Mieczysław Waśkowski, Bogusław Sochnacki, Bohdan Łazuka, Zdzisław Kuźniar, Mirosława Dąbrowska, Andrzej Krasicki Marian Szyguła obiecuje choremu przyjacielowi, że zaopiekuje się jego córką podczas egzaminów do zespołu pieśni i tańca "Mazowsze". Aleksandra Wróbel - która sama siebie nazywa Anitą - śpiewa marnie i nie zostaje przyjęta. Jest jednak atrakcyjną dziewczyną, więc od razu znajduje się "łowca talentów", który obiecuje wykreować ją na solistkę. W rzeczywistości Czarny chce uczynić z Oli Wróbel prostytutkę. Marianek robi wszystko, by wyrwać naiwną dziewczynę z jego szponów. 13:35 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 6 SAN MARINO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 6 SAN MARIONO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. 14:35 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 3/4. PRZEMYSŁ (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy, a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa epokowej przemianie dzięki pociągowi. 15:20 KORONA KRÓLÓW - ODC 166 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Ewa Bulanda, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Piotr Nowak, Agata Bykowska, Grzegorz Woś, Gabriela Chojecka, Dagmara Brodziak, Adam Bobik, Piotr Bała, Dominik Łoś, Zbigniew Waleryś, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska Po śmierci Grota, nowym biskupem zostaje Bodzęta. Kazimierz nie ukrywa swojego niezadowolenia z decyzji papieża i buntuje się przeciwko niej. Wawel huczy od plotek o romansie króla. Rozzłoszczona tym Adelajda szuka ukojenia w rozmowie z bratem Wojciechem. Audre śledzi Wójta. Jest ciekawa, czy oszczerstwa rozsiewane przez Reginę są prawdziwe. Do Świdnicy przybywa goniec z Pragi, który przynosi wieści o dekrecie Karola Luksemburskiego, w którym ten wciela Śląsk i Łużyce do Korony Czeskiej. 15:50 POWSTANIE WARSZAWSKIE. PRAGNIENIE WOLNOŚCI. Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2024 Reżyseria: Dariusz Juraś Scenariusz: Michał Przyborowski Prowadzący: Karolina Gorczyca Fabularyzowany dokument historyczny wyprodukowany z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Karolina Gorczyca, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z "Czasu honoru" przedstawia w nim przebieg walk o Redutę PWPW, a Juliusz Kulesza - powstaniec warszawski, uczestnik wydarzeń sprzed osiemdziesięciu lat, dzieli się swoimi wspomnieniami z tamtych dni. Całość uzupełnia materiał zdjęciowy i archiwalne nagrania oraz ujęcia z inscenizacji walk o gmach Wytwórni. Siedziba Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych była ważnym punktem na powstańczej mapie Warszawy. Górujący nad Nowym Miastem potężny gmach miał strategiczne znaczenie, broniąc dostępu do Starówki od strony północno - wschodniej, dlatego zdobycie go w pierwszych dniach walk o wyzwolenie miasta było priorytetem. Członkom wewnętrznej grupy konspiracyjnej PWB/17/S oraz innym, atakującym z zewnątrz oddziałom Armii Krajowej udało się opanować budynek już 2 sierpnia. Mimo ostrzału z lądu, powietrza i wody powstańcy utrzymywali się w nim przez 27 dni. Wojenna historia PWPW rozpoczęła się na długo przed wybuchem powstania warszawskiego. Już wiosną 1940 r. na osobiste polecenie generała "Grota" Roweckiego major Mieczysław Chyżyński, ps. Pełka, powołał w Wytwórni grupę konspiracyjną pod nazwą PWB/17 (skrót od Podziemnej Wytwórni Banknotów). Dowodzona przez ppor. Czesława Lecha, ps. Biały, organizacja sabotowała działalność niemieckiego zarządu Wytwórni, produkowała banknoty oraz dokumenty na potrzeby Armii Krajowej. Gdy nadeszła godzina ostatecznej próby, 2 sierpnia 1944 r. członkowie grupy atakiem od wewnątrz całkowicie zaskoczyli stacjonujących w PWPW żołnierzy niemieckich i umożliwili skuteczniejsze działania oddziałom atakującym z zewnątrz. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA LENINA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony kulisom zamachu na Włodzimierza Lenina. Wydarzenie to miało miejsce 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni, która strzelała do Lenina, stwierdziła, że jest on zdrajcą. Program przedstawia nieznane dotąd fakty dotyczące współpracy Lenina z Niemcami. 16:55 SENSACJE XX WIEKU - DIEPPE Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1989 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Tematem odcinka jest desant przeprowadzony przez aliantów 19 sierpnia 1942 roku na francuskim wybrzeżu w rejonie portowego miasta Dieppe. 17:35 HISTORIA POLSKI - PAN MAJOR "ŁUPASZKA" Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2016 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołebiewski Zygmunt Szendzielarz ps. Łupaszka, major kawalerii Wojska Polskiego i Armii Krajowej, dowódca V Wileńskiej Brygady AK. Uczestniczył w II wojnie światowej, po zakończeniu działań wojennych włączył się do pracy konspiracyjnej w Wilnie w ramach ZWZ - AK. Potem zaangażował się w konspirację. Pseudonim Łupaszka przyjął po słynnym zagończyku z okresu walk z bolszewikami w latach 1919 - 1920, ppłk. Jerzym Dąbrowskim. 30 czerwca 1948 roku w Osielcu pod Jordanowem Szendzielarz został aresztowany. Obława była ściśle utajniona, UB pozornie szukało niezidentyfikowanego góralskiego rozbójnika. Gdy niczego niepodejrzewający Szendzielarz wyszedł przed swoją chatę, został natychmiast otoczony przez funkcjonariuszy bezpieki i aresztowany. Zaraz po aresztowaniu, Łupaszka został przewieziony do Warszawy i osadzony w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Jego proces rozpoczął się 23 października 1950 roku. Szendzielarz nie zaprzeczył swojemu udziałowi w podziemiu antykomunistycznym, ani nie poprosił o łaskę. 2 listopada 1950 r. został skazany przez sędziego Mieczysława Widaja na osiemnastokrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 roku w więzieniu na Mokotowie. Ciało zostało pochowane w tajemnicy w nieznanym przez lata miejscu. Osią filmu są poszukiwania szczątków majora na warszawskiej Łączce na Cmentarzu Powązkowskim, a także przygotowania do pogrzebu, który odbędzie się 24 kwietnia 2016 roku. Kamera towarzyszy pracom poszukiwawczym ofiar terroru komunistycznego, prowadzonym przez prof. Krzysztofa Szwagrzyka, wzruszającym chwilom, kiedy zostaje ogłoszone odnalezienie ciała majora, a także więziennym wspomnieniom Lidii Lwow Eberle, która wraz z ekipą filmową wraca do więzienia na Rakowieckiej. Ponadto zostaną pokazane wzruszające momenty przygotowań do pogrzebu, złożenia ciała majora do trumny wraz z mundurem oraz szablą oficerską, ryngrafem i obrazkiem św. Antoniego z Padwy, który dała Lidia Lwow Eberle, kobieta życia majora Łupaszki. W filmie zawarto również wspomnienia bliskich Łupaszki, m.in. Mikołaja Sprudiniego, żołnierza V Wileńskiej Brygady AK, Józefa Bandzo ps. Jastrząb, żołnierza III i V Wileńskiej Brygady AK, Lidii Lwow Eberle, sanitariuszki V Wileńskiej Brygady AK, rodziny oraz krewnych, a także prof. Krzysztofa Szwagrzyka, który przewodził pracom poszukiwawczym na warszawskiej Łączce, Jacka Pawłowicza, pracownika Instytutu Pamięci Narodowej i dyrektora Muzeum Żołnierzy Wyklętych przy Rakowieckiej w Warszawie oraz dr. Kazimierza Krajewskiego z Instytutu Pamięci Narodowej. Film przedstawia majora Szendzielarza poprzez pryzmat ostatnich lat jego życia oraz walki innych o godną pamięć o nim. 18:10 KOMANDOR Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Jerzy Szota, Artur Stroiński, Jacek Jaworski, Jarosław Radwański Julian Gozdowski to człowiek legenda, człowiek instytucja, osobność Karkonoszy, którego determinacja przyczyniła się do powstania, rozwoju i potem utrzymania, ponad 40 lat, Biegu Piastów, największej i najstarszej imprezy sportowej w Polsce. Dzisiaj Bieg Piastów jest jedną z niewielu imprez, która zrzeszona jest w prestiżowej Europejskiej Federacji Biegów Długodystansowych (Euroloppet) i Światowej Federacji Biegów Długodystansowych (Worldloppet). W imprezie co roku bierze udział ponad 4000 sportowców z 24 krajów, promując Polskę w całym świecie. Jest to jedna z największych imprez sportów zimowych na świecie. Jest to też ukochane miejsce mistrzyni olimpijskiej Justyny Kowalczyk, która trenowała u pana Juliana i co roku bierze udział w Biegu Piastów. Julian Gozdowski pochodzi z Czortkowa na dzisiejszej Ukrainie. Dzisiaj ma 86 lat. Jest odznaczony Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 40 "JUŻ CZAS..." Serial TVP, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki W czwartej części serialu "Czas honoru" Władka, Bronka, Janka i Michała oraz ich bliskich w okupowanej Polsce odnajdujemy niecałe trzy lata po wydarzeniach opisanych w części 3. Jest kwiecień 1944 roku. Losy wojny zaczynają się odwracać. Niemcy przegrywają na wszystkich frontach. W jednym z oddziałów partyzanckich w Górach Świętokrzyskich działają Bronek i Janek. Przeprowadzają atak na posterunek niemieckiej żandarmerii. W obozie niespodziewanie pojawia się major Krawiec, ich dowódca z czasów warszawskich. Okazuje się, że po fali ostatnich aresztowań, Bronek i Janek znowu są potrzebni, dostają rozkaz powrotu. W Warszawie spotykają się ze swoimi ukochanymi Leną i Wandą. Do pierwszej akcji dochodzi bardzo szybko. Bronek i Janek uczestniczą zamachu na szefa Gestapo w Warszawie, Petera Schoebbla, wsławionego wyjątkowym okrucieństwem. 20:00 OKRĘTY PODWODNE - CZ. 1. PŁYWAJĄCE LEGENDY (SUBMARINES) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Lektor: Marek Ciuniel Dwuczęściowy film dokumentalny. Dzisiejsze okręty podwodne to skomplikowane maszyny naszpikowane technologią i bronią. Ich konstrukcja jest równie imponująca, co ich niszczycielska siła. Mało która broń wywołuje tyle emocji co okręt podwodny. Uderza z zaskoczenia i może wystrzelić pociski nuklearne, wciągając cały świat w dramatyczny konflikt. Okręty podwodne powstały z zupełnie innego powodu - z chęci ludzi do oglądania świata pod wodą. Jednak zainteresowanie wojskowym wykorzystaniem łodzi podwodnych wkrótce przeważyło. 21:05 BORSALINO Dramat, 125 min, Włochy/Francja, 1970 Reżyseria: Jacques Deray Scenariusz: Jean - Claude Carriere, Jean Cau, Jacques Deray Zdjęcia: Jean - Jacques Tarbes Muzyka: Claude Bolling Aktorzy: Jean - Paul Belmondo, Alain Delon, Catherine Rouvel, Francoise Christophe, Corinne Marchand Marsylia, 1930 r. Gangster Siffredi wychodzi z więzienia i próbuje odnaleźć swoją dziewczynę, Lolę. Okazuje się, że jest teraz związana z innym gangsterem, Capellą. Zaczynają się o nią bić, ale potem zaprzyjaźniają się. Podejmują pracę dla bossa mafii. Jednak dość szybko postanawiają działać na własny rachunek. Pojawiają się kłopoty... 23:10 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 1 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Trzyczęściowy film dokumentalny BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy dlaczego tak się dzieje, że w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 00:05 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCY CIOS Widowisko kameralne, 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Ziemowit Pędziwiatr, Cezary Żak, Juliusz Krzysztof Warunek, Zbigniew Paterak, Mirosław Neinert, Andrzej Dopierała, Ryszarda Celińska, Anna Kudulska, Grzegorz Sikora, Anna Dobrowolska, Bolesław Abart, Jerzy Schejbal Wykonawcy: Bogusław Wołoszański "Jesteś śmieciem. Jutro odejdziesz z tego miłego więzienia do obozu koncentracyjnego. Stamtąd pewnie nie wyjdziesz żywy, gdyż Niemcy trzeba czyścić z takich jak ty. Jednak - szef tajnych służb SS Reinhard Heydrich zawiesił głos - w swoim parszywym życiu miałeś szczęście, że spotkałeś von Fritscha." Przerażony Otto Schmidt obiecał odwołać zeznania, wyprzeć się spotkania z oficerem. "Przeciwnie" - zaoponował Heydrich. Oznajmił więźniowi, że ma podtrzymać oskarżenie przeciwko generałowi. "Ależ to był kapitan! Kapitan Fritsch! - wołał zdesperowany Schmidt. Heydrich zdawał się nie słyszeć rozpaczliwych wyjaśnień kryminalisty."Spotkałeś generała von Fritscha! Szantażowałeś go. Dał ci pieniądze. Rozpoznasz go na zdjęciu. Tylko w ten sposób ocalisz życie... ". Wiosną 1936 roku atmosfera zagrożenia w Europie gęstniała. Hitler otwarcie parł do wojny. Jego podwładni z NSDAP i SS gremialnie popierali awanturnicze plany. Za to starzy, cesarscy jeszcze generałowie, tacy jak minister wojny von Blomberg oraz dowódca sił lądowych von Fritsch protestowali. Twierdzili, że Wehrmacht nie jest jeszcze przygotowany do starcia ze światowymi potęgami. Hitler zrozumiał, że musi czym prędzej zastąpić oponentów posłusznymi, przepojonymi narodowosocjalistycznym duchem oficerami. Niestety, obaj antagoniści fuhrera mieli wielki autorytet wśród kadry oficerskiej. Przed usunięciem ze stanowisk należało ich więc oczernić, skompromitować, splugawić. Wodzowi pomagali w tym dziele najbliżsi współpracownicy: Himmler, Heydrich oraz Goering. Zarówno dostojnicy z SS, jak i dowódca lotnictwa, pragnęli osłabić siły lądowe, a może nawet przejąć kontrolę nad tą formacją. Marszałek Blomberg ułatwił przeciwnikom zadanie. Ożenił się ze znacznie od siebie młodszą kobietą rejestrowaną w przeszłości przez policję jako prostytutka. Musiał ustąpić ze stanowiska. Generał pułkownik baron von Fritsch nie miał małżonki lekkich obyczajów, więc oskarżono go o homoseksualizm na podstawie zeznań kryminalisty. Choć sąd oficerski odrzucił zarzuty, generał nie doczekał się pełnej rehabilitacji. Wyruszył na wojnę jako dowódca pułku artylerii i zginął pod Warszawą. Fałszywy świadek Otto Schmidt, wbrew obietnicom Heydricha, został zastrzelony. Zaś ani Himmler, ani Goering, choć dobrze wykonali brudną robotę, nie odebrali wymarzonej nagrody - nie podporządkowali sobie armii. Żaden z akolitów Adolfa nie miał prawa wyrosnąć zbyt wysoko. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 340 SIŁA LOKALNEJ PAMIĘCI Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Było nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 17 kwietnia 1794 roku to Wielki Czwartek. Dla rozdartej przez zaborców Polski podwójnie wielki. Insurekcja rozpoczęta słynną przysięgą złożoną narodowi przez Tadeusza Kościuszkę pędzi przez kraj. Powstają coraz to nowe grupy spiskowe. Najpierw wybucha Warszawa, chwilę potem w Kobyłce pod Warszawą dochodzi do starcia polskich rzemieślników z Kozakami. Bitwa pod Kobyłką to wydarzenie mało znane. Dziś w prawdopodobnym miejscu tej bitwy autorzy cyklu poszukają miejsca spoczynku bohaterów tych wydarzeń. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - B - BARBAROSSA Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę na temat II wojny światowej. W tym wydaniu okoliczności planu Barbarossa - ataku Niemiec na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku.