TVP Historia Sobota, 15.02.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 15 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1903 - narodził sie pluszowy miś; 1923 - urodziła się Jelena Boner; 1868 - prawykonanie "Nad pięknym, modrym Dunajem" Straussa; 1971 - strajk włókniarek w Łodzi; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 229 (SEZON 2 ODC. 104) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Katarzyna Terechowicz-Cesarz, Adrian Nowakowski Aktorzy: Paweł Hrab, Arkadiusz Janiczek, Bartosz Obuchowicz, Krzysztof Cybulski, Marta Jarczewska, Sylwia Gliwa, Wiktoria Gąsiewska, Aleksandra Justa, Klara Williams, Joanna Moro, Monika Cieciora, Kamil Szklany, Karol Lelek, Adam Rosa, Magdalena Łoś Dziersław w tarapatach. Sierpień 1434 r. Królowa Zofia (Maria Pawłowska), w asyście Jana Hinczy (Kamil Szklany), dociera do Sanoka. Młody król Władysław (Maksymilian Zieliński) niby rządzi na Wawelu, ale w istocie jest marionetką w rękach Oleśnickiego (Przemysław Stippa). Kazimierz (Paweł Hrab) wytyka to bratu. "To przez biskupa nasza matka musiała wyjechać! A ty nie mogłeś nic zrobić!" Do Budy przyjeżdża polskie poselstwo. Stanisław Ciołek (Daniel Mosior), w imieniu polskiego króla, prosi o rękę królewny Anny - wnuczki pary cesarskiej. Oczywiście cesarz się nie zgadza. I wesprze finansowo Świdrygiełłę w jego walce o wielkoksiążęcy tron. Księżna Anna Fiodorowna (Sylwia Gliwa) zabrania swej córce, księżniczce Ofce (Wiktoria Gąsiewska), kontaktów z Dziersławem (Karol Lelek) i zabiera ją do Warszawy. Dorota z Rytwian (Monika Cieciora) przekonuje Ofkę, żeby nie zgadzała się na ucieczkę. Arcybiskup Jastrzębiec (Arkadiusz Janiczek) wreszcie znajduje Dziersława i grozi, że go wydziedziczy, jeżeli stryjeczny wnuk nie odda mu zrabowanych skarbów. 07:45 FLESZ HISTORII - ODC. 699 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 08:10 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - "OLLAPUTREDA FRANCUSKA", CZYLI WIELKANOCNY PASZTET KRÓLA ZYGMUNTA III Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Program powstał w oparciu o prace naukowe. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski i wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. 09:00 DOM - ODC. 10/25 - NIE PRZESADZA SIĘ STARYCH DRZEW Serial TVP, 78 min, Polska, 1982 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Andrzej Mularczyk, Jerzy Janicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Anna Ciepielewska, Tomasz Borkowy, Bożena Dykiel, Stefania Iwińska, Barbara Sołtysik, Joanna Szczepkowska, Jolanta Zółkowska, Jan Englert, Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Janczar, Wacław Kowalski, Gustaw Lutkiewicz, Zygmunt Malanowicz Ewa rodzi drugiego syna. Leszek studiuje weterynarię. Spokojne życie braci Talarów zakłóca wiadomość o śmierci ojca. Andrzej sprzedaje gospodarstwo i zabiera matkę do siebie. Ewa usiłuje prowadzić wielkomiejskie życie: urządza imieniny Andrzeja, podczas których znika jego matka, jak się okazuje - wyproszona z domu przez synową. Poszukiwania matki Andrzeja nie dają rezultatu. 10:25 GIGANCI NAUKI - ALEKSANDER WASIUTYŃSKI Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Aleksander Wasiutyński jako inżynier komunikacji pracował głównie przy budowie kolei, m.in. Łuniniec - Homel, Siedlce - Małkinia, Kursk - Charków - Azowsk. Na Powszechnej Wystawie Światowej w Paryżu otrzymał złoty medal za opracowanie metody badań odkształceń toru kolejowego. Aleksander Wasiutyński wymyślił też samoczynne urządzenie do badań ugięć i odchyleń poprzecznych dźwigarów mostowych, pracował nad zwiększeniem bezpieczeństwa ruchu kolejowego, projektował szyny nowego typu. Był twórcą innowacyjnego projektu warszawskiej średnicowej linii kolejowej, przeznaczonej dla ruchu osobowego. Linią średnicową nazwano linię kolejową prowadzącą przez Warszawę na osi wschód - zachód, mającą połączyć dworce kolejowe po obu stronach Wisły. Projekt Wasiutyńskiego przewidywał od razu linię czterotorową. Dokonania Aleksandra Wasiutyńskiego są nadal podstawą wszystkich opracowań dotyczących światowego kolejnictwa. 10:45 CZTERY STRONY ŚWIATA - BIJĄCE SERCE MAŁYCH ANTYLI. ODC. 10 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 11:45 PODZIEMNE WŁOCHY - BERGAMO. ODC. 6/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 13:00 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 2 TAJEMNICE PAŁACU VAUX - LE - VICOMTE (LES SECRETS DU CHATEAU DE VAUX - LE - VICOMTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 2 - "Tajemnice pałacu Vaux - le - Vicomte". Pięćdziesiąt kilometrów od Paryża wznosi się arcydzieło z XVII w. , pałac będący wzorem dla Wersalu - Vaux - le - Vicomte. 6400 m2 powierzchni. Wyjątkowy dach z kopułą, której szczyt sięga 36 m nad ziemią. Tę skomplikowaną budowę prowadziło kilku znakomitych fachowców. Wśród nich byli przyszli budowniczowie Wersalu, architekt Louis le Vau i ogrodnik Andre le Notre. Pałac i jego czterdziestohektarowy ogród w stylu francuskim wymagają gigantycznych prac. Innowacyjna architektura, transformacja pejzażu, wojna i korupcja na najwyższych szczeblach władzy... oto historia legendarnego pałacu Wielkiego Stulecia. Vaux - le - Vicomte jest najczęściej odwiedzanym prywatnym pałacem we Francji. 14:05 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 11/21 - WAGON POCZTOWY Serial TVP, 61 min, Polska, 1981 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Ewa Florczak, Zdzisław Tobiasz, Jan Ciecierski, Józef Korzeniowski, Artur Barciś, Marcin Rudziński, Zygmunt Fok, Stanisław Michalik, Nina Gocławska, Ewa Zadrożna, Magdalena Szmagier, Aleksandra Koncewicz Podczas jazdy pociągu nieznani sprawcy włamują się do wagonu pocztowego, ich łupem pada pół miliona złotych. Okazuje się, że trzej konwojenci zostali uśpieni środkiem nasennym podanym w piwie. Mógł to zrobić któryś z nich, w zmowie mógł być wózkarz, który przywiózł piwo i steward, który zaniósł je do wagonu. Jednak w pociągu podawano jedynie Okocim, a badania wykazują, że środek podano w Żywcu. Do wagonu wchodził też elektryk. Borewicz odkrywa pod podłogą skrytkę, w której znajduje skradzione pieniądze. Zastawia pułapkę i czeka - kto przyjdzie zabrać pieniądze ze skrytki? 15:15 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 12/21 - ŚCIGANY PRZEZ SAMEGO SIEBIE Serial TVP, 69 min, Polska, 1981 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzislaw Kozień, Ewa Florczak, Zdzisław Tobiasz, Gustaw Kron, Grażyna Dyląg, Maria Homerska, Izabella Trojanowska, Bożena Krzyżanowska, Elżbieta Kijowska, Irena Kownas, Marek Bargiełowski Niezmordowany porucznik Borewicz prowadzi dochodzenie w pozornie banalnej i prostej sprawie. Ofiarą jest kobieta, która wypadła na ulicę podczas mycia okna. Nie wiadomo jednak, czy był to nieszczęśliwy wypadek, czy morderstwo. Wkrótce po tej tragedii, podczas kąpieli w wannie, ginie niejaka Klementyna Nawrocka. Porucznik Borewicz odkrywa, że obie te śmierci mają związek z przypomnianą właśnie w telewizji sprawą dokonanego przed laty napadu na bank. Nawrocka widziała wówczas bandytę, a Jagodzińska mogła domyślić się czegoś po obejrzeniu programu. Czy Henryk Jagodziński naprawdę ma bezwładne nogi? Śledztwo musi rozwiać wszelkie wątpliwości. 16:25 W KOTLE HISTORII - TO TATARSKA NASZA JAZDA. BITWA POD JANOWEM Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski "Chociaż otok ma różowy, jest to jednak pułk bojowy" śpiewano o 13. Pułku Ułanów Wileńskich. O bojowym duchu litewskiej formacji przekonała się bolszewicka kawaleria idąca na Warszawę w lipcu 1920 roku, ponosząc pod Janowem na Podlasiu całkowitą klęskę. Kuchnia znad Wilejki. 17:00 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /1/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 50 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Połączenie koła i drogi jest prawdopodobnie największym osiągnięciem inżynieryjnym wszech czasów. Pierwsze znalezione przez archeologów koło ma ponad 5000 lat. Dziś nasza planeta niemal żyje dźwiękiem kół na asfalcie z liczbą 1, 2 miliarda pojazdów pokonujących miliony kilometrów dróg przecinających wszystkie kontynenty. Droga była niezwykle ważnym elementem rozwoju ludzkości i jest uważana za jeden z triumfów starożytnej inżynierii, umożliwiających ludziom swobodę poruszania się. Pierwszy odcinek 10-odcinkowej serii dokumentalnej ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 18:00 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 14/21 - CZERWONA SERIA Serial TVP, 57 min, Polska, 1969 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Janusz Przymanowski, Maria Przymanowska, Stanisław Wohl Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Włodzimierz Press Ostrzelany przez Niemców "Rudy" jest poważnie uszkodzony. Nie nadaje się do dalszej jazdy. Jego załodze udaje się jednak opanować niemiecką placówkę, obok której znajduje się zapora wodna. Janek postanawia ją wysadzić. Tym sposobem zostałoby zalane pobliskie miasto, co zaskoczyłoby wroga i ułatwiło atak. Obie akcje trzeba jednak zsynchronizować ze sobą. W tym celu ktoś z załogi musi się przedrzeć do polskiego dowództwa. W losowaniu wybór pada na Tomka. 19:05 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 20 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 19:40 NA TROPACH HISTORII - (03.04.2022) NASZA PANI MNICHOWSKA Program historyczny, 11 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisuje zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne. Podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 20:00 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 2 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Trzyczęściowy film dokumentalny BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy, dlaczego tak się dzieje, że w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 21:05 GANGSTERZY I FILANTROPI Komedia, 85 min, Polska, 1963 Reżyseria: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski Scenariusz: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski Zdjęcia: Jerzy Lipman Aktorzy: Wiesław Michnikowski, Kazimierz Opaliński, Gustaw Holoubek, Hanka Bielicka, Magda Celówna, Barbara Modelska i inni W więziennej karetce spotykają się oskarżeni w dwóch sprawach. Pierwsi to grupa gangsterów pod wodzą niejakiego "Profesora" - przydomek zawdzięcza niezwykłej elegancji i nieprzeciętnej inteligencji. Obmyślił genialny plan napadu na furgonetkę przewożącą pieniądze do banku. Szczegóły opracował na ruchomych makietach, grupa wielokrotnie ćwiczyła swoje zadania, a każdy z jej członków miał przygotowane murowane alibi. Niestety, pewne nieprzewidziane przypadki sprawiły, że ucieczka z miejsca rabunku nie powiodła się. Oskarżonym w drugiej sprawie jest Anastazy Kowalski, który stał się przestępcą mimo woli. Gdy wymówiono mu pracę w laboratorium chemicznym, zrezygnowany udał się do baru na tzw. jednego. Przez przypadek położył na stole alkoholomierz. Personel, sądząc iż Kowalski jest kontrolerem PIH - u, momentalnie zmienił swój stosunek do klientów, bohater znalazł w swojej gazecie banknot pięćsetzłotowy. Początkowo zaskoczony, szybko doszedł do wniosku, że manewr ten może powtórzyć i w innych lokalach. "Gangsterzy i filantropi" to debiut fabularny Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego, którzy dotąd znani byli jako para dokumentalistów. Wiele z ich filmów np. "Karuzela łowicka", "Typy na dziś", "Dwa oblicza Boga", odniosło sukcesy na międzynarodowych festiwalach. Ich wieloletnie doświadczenia w "zapisywaniu" rzeczywistości widoczne są także w "Gangsterach i filantropach". Ponad połowa filmu zrealizowana została w plenerach - na ulicach Warszawy i w stołecznych lokalach, dzięki czemu film jest osadzony w konkretnej rzeczywistości. 22:40 SEKSMISJA Komedia, 116 min, Polska, 1983 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski, Jolanta Hartwig, Pavel Hajny Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jerzy Stuhr, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Stryjkówna, Bogusława Pawelec, Hanna Stankówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin, Wiesław Michnikowski, Barbara Ludwiżanka, Mirosława Marcheluk, Hanna Mikuć, Elżbieta Zającówna, Dorota Stalińska, Ewa Szykulska, Grażyna Trela, Janusz Michałowski i inni Kultowa komedia sience - fiction. Nagroda Główna Jury i nagroda za scenografię na FPFFw Gdańsku, Syrenka Warszawska, Złota Kaczka oraz liczne nagrody za rekordy frekwencji, 3 miejsce w ankiecie Polityki na "Najciekawsze filmy polskie XX wieku". W 1991 roku dwóch śmiałków, Maks i Albert, poddaje się naukowemu eksperymentowi hibernacji. Eksperyment ma trwać kilka lat. Podczas ich snu wybucha jednak wojna nuklearna, która doprowadza do wyginięcia wszystkich mężczyzn i powstania nowej cywilizacji składającej się tylko z kobiet. Nowa cywilizacja rozwija się pod ziemią ze względu na rzekomo duże skażenie panujące na powierzchni. W 2044 roku przedstawicielki nowej cywilizacji przez przypadek wydobywają kapsułę z zahibernowanymi mężczyznami. Ich pojawienie się burzy porządek nowego świata. Społeczność kobiet dzieli się na dwie frakcje. Jedną, która chce podjąć dla celów naukowych badania nad odhibernowanymi mężczyznami i drugą, która zgodnie z panującą ideologią uważa mężczyzn za sprawców zniszczenia Ziemi i nieszczęścia kobiet. Druga frakcja dąży do tego, aby operacyjnie zmienić płeć odnalezionym osobnikom. Maks i Albert za wszelką cenę usiłują uratować swoją męskość. 00:55 POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE 1939 - 1945 Film dokumentalny, 62 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Wykonawcy: Zofia Korobińska, Maria Staszewska, Kazimierz Łodziński, Władysław Bartoszewski Zdjęcia: Henryk Janas Film dokumentalny "Polskie Państwo Podziemne" w odróżnieniu od innych produkcji filmowych poświęconych okresowi II wojny światowej skupia się nie tylko na działaniach wojennych, ale ma ambicję objęcia i opisania całości unikatowego w skali europejskiej zjawiska tamtego okresu, jakim w rzeczywistości okupowanej Polski lat 1939 - 45 były struktury cywilne, administracyjne, polityczne tworzące Polskie Państwo Podziemne (PPP). Mowa jest więc w tym filmie m. in. o strukturach administracyjno - politycznych Delegatury Rządu na Kraj, o tajnym nauczaniu, tajnej prasie i wydawnictwach, działaności Rady Pomocy Żydom "Żegota", podziemnym wymiarze sprawiedliwości i programie "działań przyszłościowych". O fenomenie Polskiego Państwa Podziemnego mówią świadkowie, uczestnicy tamtych wydarzeń, m. in. Maria Dmochowska, Maria Staszewska, Krystyna Grostal, Kazimierz Łodziński, Józef Garliński i Władysław Bartoszewski. W dyskusji uczestniczą także historycy, zarówno polscy, jak i zagraniczni: Andrzej Ajnenkiel, Janusz Tazbir, Norman Davies (Wielka Brytania) i Bernd Martin (Niemcy). 02:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA TAKSÓWKARZA W MIEŚCIE STALINA Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z gruzińskiego miasta Gori, gdzie urodził się Stalin i gdzie do dziś trwa jego kult, mimo ujawnienia całej prawdy o zbrodniach, których się dopuścił. Bohaterem jest taksówkarz, który doskonale zna miasto i jego mieszkańców i tak jak większość z nich jest wielbicielem Stalina. Kamera towarzyszy bohaterowi w pracy, w domu, gdzie od 10 lat nie ma ogrzewania i ciepłej wody. Obserwacja warunków życia w objętej kryzysem Gruzji daje odpowiedź na pytanie, skąd bierze się nostalgia za Stalinem, który dla umęczonych ciężkimi warunkami życia Gruzinów stał się uosobieniem porządku i stabilizacji.