TVP Historia Środa, 19.02.2025

06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 LUTEGO ODC. 477

Felieton, 2 min, Polska, 2006
Autor: Janusz Weychert

1473 - urodził się Kopernik;
1958 - ukazał się pierwszy numer miesięcznika "Więź";
1968 - protest przeciwko zakazowi grania "Dziadów";
1977 - odkrycie na Galapagos organizmów żyjących w temperaturze ponad 100 stopni C;

06:55 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA BIZNESMENA W RYDZE

Reportaż, 26 min, Polska, 2001
Scenariusz: Barbara Włodarczyk
Zdjęcia: Wiktor Politow

W tym wydaniu spotkanie z współwłaścicielem firmy budowlanej, Valdisem Kalnozolsem, który należy do elity finansowej Łotwy. Valdis reprezentuje tę grupę ludzi, którzy najbardziej odczuli poprawę życia na Łotwie. Reportaż pokazuje, co się zmieniło w tym kraju po upadku Związku Radzieckiego.

07:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 334 FERNANDO - EPITAFIUM SPÓŹNIONE

Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2024
Autor: Bartek Wieczorek
Scenariusz: Adam Sikorski

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.
Było nie minęło"to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy.
Podporucznik Zbigniew Rżewski, pseudonim "Fernando" był synem pierwszego po uzyskaniu przez Polskę niepodległości prezydenta Łodzi Aleksego Rżewskiego. Zagrożony aresztowaniem Zbigniew schronił się na Zamojszczyźnie i pod pseudonimem "Fernando" walczył w rejonie Józefowa w oddziale porucznika Edwarda Błaszczaka ps. "Grom". Wsławił się między innymi podczas ataku połączonych oddziałów Armii Krajowej w dniu 20 października 1943 r. , na silnie ufortyfikowany posterunek ukraińskiej policji i żandarmerii w Łukowej. Dziś przypomnimy jego sylwetkę i wydarzenia tamtego dnia.

08:00 CZAS HONORU - ODC. 47 "OŚWIADCZYNY"

Serial TVP, 45 min, Polska, 2011
Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka
Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół
Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki

Niemcy robią nalot na dom Charewicza. Przeszukują gospodarstwo, zabierają gospodarza i jego żonę. Michałowi i Bogusiowi cudem udaje się uciec. Władek mówi Lenie o aresztowaniu Janka. Fischerowa czuje się coraz lepiej i daje Marii do zrozumienia, że docenia jej umiejętności lekarskie. Ernest przychodzi do Rudej z informacją, że szykuje się kolejne zadanie. Mówi, że jej prośba o wycofanie z akcji została odrzucona. Każe wziąć się Rudej w garść. Romek chce wyrównać rachunki z Niemcami za śmierć rodziców, nie zauważa uczuć Klary. Helena zdradza Heinrichowi, że chora pracownica Kugla to jej córka, dla której przyjechała do Czerniejewa i że mogłaby spróbować przekupić Kugla. Heinrich decyduje się jej pomóc. Ruda i Ernest idą na zwiad przed akcją. Tym razem okoliczności są bardziej ryzykowne, gdyż w kamienicy przyszłej ofiary mieszka wielu volksdeutschów. Michał, dowiedziawszy się o przesłuchaniu Osmańskiej, postanawia uciec z nią do Warszawy.
Brodowicz gratuluje chłopakom sprawnie przeprowadzonej akcji na poligonie. Informuje, że zdobyta przez nich dokumentacja jest już w drodze do Londynu. Nie wspomina słowem o aresztowaniu Janka. Krawiec zabrania Władkowi podejmowania jakichkolwiek ruchów na własną rękę w jego sprawie. Bronek przekazuje Władkowi gryps od Marii. To znak, że matka żyje.

08:55 HISTORIA POLSKI - STRAJK ŁÓDZKICH STUDENTÓW

Reportaż, 23 min, Polska, 2018

Reportaż Tomasza Nowaka poświęcony łódzkim strajkom studenckim. Autor wykorzystał nagrania i zdjęcia nigdy dotąd niepublikowane.

09:20 KOŁO HISTORII - KIEDY KISZKI MARSZA GRAJĄ

Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2015
Reżyseria: Grzegorz Gajewski
Scenariusz: Grzegorz Gajewski

"Bóg wojny", cesarz Francuzów, Napoleon Bonaparte zwykł był mawiać, że "Wojsko maszeruje na brzuchu". Zaiste, o wielu klęskach i wielu zwycięstwach w historii świata zdecydowała kondycja żołnierza, to, czy był wypoczęty i najedzony przed bitwą. W naszej kulturze utarło się niestety przekonanie, że kuchnia wojskowa to nieśmiertelna grochówka. Niektórzy potrafią jeszcze jednym tchem wymienić "komiśniak", nie bardzo nawet najczęściej rozumiejąc, o czym mówią. Reportaż Grzegorza Gajewskiego zadaje kłam takiemu spłyceniu tematu żołnierskiej kuchni. Pokazuje kilka przykładów dań, które przez wieki pozwalały wojsku "maszerować na brzuchu", a potem jeszcze efektywnie walczyć... Program prezentuje trzy sytuacje, w których powstają trzy potrawy typowe dla dwudziestowiecznej wojskowej gastronomii. Są to: wojskowy krupnik sporządzony według polskiego przepisu z 1924 roku, austriacki "Kartofelngulash" znany choćby z "Przygód dobrego wojaka Szwejka" i wreszcie - kiełbasa po kawaleryjsku. Każde z dań przyrządzane jest przez specjalistów od kuchni wojskowej, a cały proces zostaje wpisany w zainscenizowane wydarzenia, w jakich mogły się one pojawiać w rzeczywistości. Kartoflany gulasz powstaje w austriackim forcie, gdzie na efekt kulinarnych zabiegów czeka załoga twierdzy. Polski krupnik posila żołnierzy strudzonych defiladą, jaka ma miejsce w związku z obchodami Święta Niepodległości. Kiełbasa po kawaleryjsku uświetnia obchodzony uroczyście w każdym pułku konnicy dzień św. Huberta. Prócz tak inscenizowanych scen w reportażu nie zabrakło komentarza historycznego autora książki o żołnierskiej kuchni, dr. Krzysztofa Mroczkowskiego. Uzupełnią go archiwalia pozyskane ze zbiorów prywatnych oraz zbiorów autora. Ilustrację muzyczną dopełnią utwory marszowe.

09:50 POLACY W KOSMOSIE - POLSKI KOSMONAUTA

Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023
Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski
Scenariusz: Bogumił Radajewski, Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Robert Szaj
Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski

Wielu Polaków brało udział w podboju kosmosu. Ale jak dotąd tylko jeden sam udał się w przestrzeń kosmiczną. 27 czerwca 1978 roku Mirosław Hermaszewski wyruszył w podróż na pokładzie statku Sojuz 30. Na orbicie spędził 8 dni, okrążając naszą planetę w sumie 126 razy. Film przypomina historię jego lotu i odsłania ciekawostki z wyprawy pierwszego Polaka w kosmos.

10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - POJEDYNEK GIGANTÓW

Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996
Scenariusz: Bogusław Wołoszański
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony roli gospodarki w działaniach militarnych. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.

10:45 LEGENDY EUROPY - PARYŻ ODC. 6
(LEGENDS OF EUROPE MYSTICAL AND FANTASY TALES 6. PARIS)

Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2019
Reżyseria: John Hudson

Seria przedstawia nowe, niemal magiczne spojrzenie na europejskie dziedzictwo. Inspirowane nowo odkrytym zainteresowaniem odwiecznymi legendami. Czy przerażające, czy zaskakujące, te historie, inspirowane naturalnymi wspaniałościami, są jednocześnie mistycznymi i niejasnymi zagadkami do rozszyfrowania. Piraci, bestie, zaczarowane lasy, skamieniali pasterze, zaczarowane jeziora, dziwaczne potwory lub uwięzione księżniczki to bohaterowie tej serii, która z północy na południe i ze wschodu na zachód na nowo odkryje Europę.
Dziś wyruszymy w podróż po Paryżu. Od ponad dwóch tysiącleci Lutecja unosi się na rozkosznych krągłościach bogini Ekwany czczonej przez Gallów. Nie raz, nie dwa mogła się zakołysać, ale nigdy nie utonęła. Na jej brzegach narodziło się miasto stu wiosek i stu twarzy: Paryż, wyspa swobód i wolności. W Paryżu każdy chce być aktorem, nikogo nie zadowala rola widza, mawiał Jean Cocteau. Dotyczy to także jego budowli, stanowiących nieodłączną część legendy miasta, gdzie każda dzielnica nieustannie tworzy swoją legendę. Dziś miasto światła odsłoni przed nami nieznane karty swojej historii. Zacznijmy od początku, czyli od narodzin Paryża, ponad 22 wieki temu. O ile tylko na słowo możemy wierzyć, że Paryż istniał już dwa wieki p.n.e. , o tyle trzeba oddać cesarzowi, co cesarskie: Juliusz Cezar w swoich pamiętnikach o wojnie galijskiej z połowy pierwszego wieku p.n.e. wspomina o galijskiej osadzie Lutecji. Nazwa pochodziła od celtyckiego słowa luko oznaczającego błoto. To zgadza się z opisem zostawionym przez Cezara: osady, położonej na grzęzawiskach, wśród jezior, które zasilały wody Sekwany. Wioska istniała jeszcze przed pojawieniem się Rzymian, a założyło ją galijskie plemię Paryzjów. Skąd ta nazwa? Jej historia zaginęła w meandrach dziejów.

Serial dokumentalny,

11:45 SŁOWNIK POLSKO@POLSKI - TALK - SHOW PROF. JANA MIODKA (629)

25 min, Polska, 2024
Reżyseria: Beata Świętnicka, Witold Świętnicki
Scenariusz: Dariusz Dyner, Witold Świętnicki
Muzyka: Tymon Ratajczyk
Prowadzący: Prof. Jan Miodek, Justyna Janus - Konarska

Słownik polsko@polski to program edukacyjny o języku polskim z udziałem wybitnego i lubianego językoznawcy prof. Jana Miodka. W rozmowach z widzami profesorowi asystuje dr Justyna Konarska - Janus językoznawczyni.
Uczestnicy programu, za pośrednictwem komunikatorów internetowych, mogą zadawać pytania dotyczące gramatyki, ortografii czy słowotwórstwa języka polskiego. Prof. Miodek w lekki i przystępny sposób opowiada o najczęstszych błędach językowych. Odwołuje się przy tym do żywego języka, głównie mówionego, który można usłyszeć na polskiej ulicy i którym posługuje się współczesna polska emigracja. Program nagrywany jest w historycznej bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego.
W tym odcinku:
Czym jest "tynf"? Co to znaczy, że ktoś ma "anse"? Jak odmienia się słowo "sędzia"? Znaczeniw i odmiana słowa "tiret". Czym się różni adopcja od adaptacji? Czy dopuszcza się odmianę w języku polskim nazwy pieniądza "Euro"? Jaki jest mianownik od dopełniacza słowa "dżdżu"? Etymologia nazwiska Pałys.

12:20 5 DNI Z ŻYCIA EMERYTA - ODC. 5/5 - EKSPERTYZA DLA WITCZAKA

Serial TVP, 52 min, Polska, 1984
Reżyseria: Edward Dziewoński, Paweł Unrug, Irena Owczarzak, Marcin Buczkowski, Grażyna Olewniczak
Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński, Edward Dziewoński
Zdjęcia: Włodzimierz Precht
Muzyka: Jerzy Derfel
Aktorzy: Edward Dziewoński, Grażyna Barszczewska, Ewa Borowik, Joanna Jędryka, Jolanta Skowrońska, Danuta Szaflarska, Alina Janowska, Marta Lipińska, Magdalena Wołłejko, Henryk Borowski, Janusz Paluszkiewicz, Józef Pieracki, Wiktor Sadecki, Jan Englert, Paweł Wawrzecki

Piąty dzień z życia emeryta to 26 grudnia 1979 r. Bzowski znowu zabiera się do rodzinnych wspominków, dokonuje życiowego rozrachunku. Podczas spotkań z kolegami toczy dysputy na temat smutnej i szarej egzystencji emeryta. Choć są święta, nie można dużo zjeść, popić, nie ma już nic, co mogłoby człowieka rozbawić. Pozostaje więc, jak skarży się jeden z kolegów, np. pilnowanie psa córki, która na święta wyjechała w góry. Wracają do przeszłości, bo dla takich jak oni nie ma przyszłości, czas się już dla nich powoli kończy. Emeryci zastanawiają się, co czeka Polskę w latach 80. Kraj jest pogrążony w kryzysie, ma ogromne długi. Bzowski czuje się winny i współodpowiedzialny za taki stan państwa, ubolewa, że sam uczestniczył w rozkładzie polskiej gospodarki. Skończył studia prawnicze, dyplom odebrał w 1950 r. Od razu zaproponowano mu posadę prokuratora, ale jego interesowało tylko planowanie. Był sumiennym pracownikiem, cieszył się poważaniem, dostawał ordery. Zdaje sobie jednak sprawę, że popełnił wiele błędów. W końcu postanawia opublikować ekspertyzę gospodarczą obciążającą dyrektora Witczaka. Bzowski wspomina początek II wojny światowej i ostatni dzień ojca w domu przed wyruszeniem na front. Nie wrócił już z wojny, ale też nie było go na żadnej liście poległych. Matka do końca swych dni nie traciła nadziei. Bzowski postanawia spisać swoje wspomnienia, chce pozostawić potomnym cząstkę siebie. Właśnie odwiedza go córka Grażyna, oświadczając, że jest w ciąży i pragnie urodzić dziecko. Z Australii przyjeżdża Jadwiga, córka Kaliny, zmarłego sąsiada Bzowskiego. Kobieta prosi go, by zajął się wydaniem pamiętnika jej ojca.

13:15 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - ŁÓDŹ

Reportaż, 8 min, Polska, 2017
Reżyseria: Tomasz Drozdowicz
Scenariusz: Tomasz Drozdowicz
Prowadzący: Krzysztof Grzybowski

Łódź. Podobnie jak górnicze miasta Zagłębia Ruhry rozwinęła się ona w wyniku gwałtownego boomu gospodarczego. Wszystko zaczęło się 18 września 1820 roku. Wtedy to namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie, na mocy którego na terenie miasta mogły powstawać osady fabryczne. Przeznaczono je dla sukienników i tkaczy. Liczba ludności szybko rosła: na początku XIX wieku Łódź liczyła 800 mieszkańców, w 1864 roku już 38 tysięcy. O tym z jakich towarów słynęło miasto, co było jego znakiem rozpoznawczym i co pozostawili po sobie najbardziej znani łódzcy przemysłowcy, opowiada Ryszard Bonisławski z Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. Wśród przybyszów, którzy zjechali do miasta wielką rolę odegrał Saksończyk Ludwik Geyer, do którego Białej Fabryki sprowadzono mechaniczne krosna i 50 - konną maszynę parową. Słynna na całą Europę była także Centralna Fabryka Karola Scheiblera oraz przędzalnia Izraela Kalmanowicza Poznańskiego, na terenie której dziś znajduje się Centrum Handlowe Manufaktura. Cenną częścią łódzkiego Pomnika Historii są rezydencje fabrykantów, takie jak Pałac Poznańskiego oraz bogaty zespół kamienic czynszowych przy ul. Piotrkowskiej. Budynki powstały w różnych stylach architektonicznych, każdy zdobiły charakterystyczne motywy. Nie sposób nie wspomnieć słynnej dzielnicy Księży Młyn, na terenie której znajdowały się mieszkania łódzkich robotników. O tym co jest dziś najcenniejszą pamiątką po tamtych czasach oraz jak te dziś opuszczone i często zaniedbane miejsca odzyskiwać dla miasta, mówi Miejska Konserwator Zabytków Kamila Kwiecińska - Trzewikowska.

13:30 HISTORIA BRONI - ATAK Z POWIETRZA. ODC. 2/10
(HISTORY OF WEAPONS)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017

Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach.

14:30 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 5
(THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA)

Cykl dokumentalny, 47 min, Ukraina, 2020
Reżyseria: Sergij Łysenko

Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła.

15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 174

Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019
Reżyseria: Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna
Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Marcin Marciniak, Małgorzata Jurczak
Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik
Muzyka: Marcin Przybyłowicz
Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Marianna Zydek, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Sebastian Perdek, Kacper Lech, Agata Bykowska, Dagmara Brodziak

Na Wawelu coraz głośniej plotkuje się o zdradach, których król rzekomo dopuścił się w Czchowie. Po powrocie chce definitywnie skończyć romans z Małgorzatą. Pełka rozmawia z żoną o ich małżeństwie. Zarzucają się wzajemnie oskarżeniami. Na Wawel dociera list od Paszka, nadesłany prosto z Budy. Kazimierz wyczuwa podstęp. Być może Elżbieta i Ludwik odkryli prawdę i wiedzą o szpiegu. Baryczka, który ma udzielić ślubu Gabiji i Wójtowi, ustala ostatnie szczegóły ceremonii.

16:00 NA TROPACH HISTORII - (25.12.2022) ŚWIĘTA RODZINA

Program historyczny, 11 min, Polska, 2022
Autor: Dorota Kosierkiewicz

Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia.

16:15 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 1

Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 1994
Reżyseria: Barbara Gajos
Scenariusz: Maciej Zakrocki
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

W tym odcinku historia zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r.

16:45 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - POWERS CZ. 2

Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994
Reżyseria: Barbara Gajos
Scenariusz: Maciej Zakrocki
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

W tym odcinku ciąg dalszy historii zestrzelenia samolotu szpiegowskiego U2 nad ZSRR 1 maja 1960 r.

17:15 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE ASTRONOMII KOPERNIKA

45 min, Polska, 2019
Reżyseria: Michał Juszczakiewicz
Scenariusz: Michał Juszczakiewiecz, Robert Szaj

Film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi. Podróż śladami Mikołaja Kopernika i starożytnych badaczy Kosmosu. Twórcy filmu poprzez starożytną Aleksandrię, Bagdad, Wenecję, Rzym i Watykan, Frombork, Lubawę i Olsztyn próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób genialny polski astronom dokonał swojego wielkiego odkrycia. Gdzie znajdowało się legendarne obserwatorium Kopernika pavimentum? Przy pomocy jakich urządzeń obserwował niebo? Gdzie znajduje się jedyny instrument Kopernika, który dotrwał do naszych czasów. Czym zajmował się Kopernik podczas studiów we Włoszech. Czy na renesansowych dziełach Rafaela w Watykanie czy Giorgione w Wiedniu znajdują się wizerunki Mikołaja Kopernika?

18:10 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 21

Program historyczny, 50 min, Polska, 2025
Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Reżyseria: Marzena Strąg
Prowadzący: Wojciech Szeląg

"Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie.

18:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - GOSTYŃ

Reportaż, 8 min, Polska, 2017
Reżyseria: Tomasz Drozdowicz
Scenariusz: Tomasz Drozdowicz
Prowadzący: Krzysztof Grzybowski

W kolejnym odcinku cyklu Pomniki Historii odwiedzimy Gostyń. Ta niewielka miejscowość znajduje się 70 kilometrów od Poznania, 37 km od Jarocina, 34 km od Leszna i 100 km od Wrocławia. Na wzniesieniu zwanym Świętą Górą położony jest zespół kościelno - klasztorny Filipinów. Jego główna część to kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute w Wenecji. Świątynie zaprojektował Baltazar Longhena, a ufundowała ją rodzina Konarzewskich. Ten Pomnik Historii to największe sanktuarium Maryjne w Wielkopolsce. W rozmowie z księdzem Markiem Dudkiem, przełożonym kongregacji Oratorium św. Filipa Neri dowiemy się dlaczego świątynia powstała właśnie tutaj, skąd się wzięli Filipini oraz świadkiem jakich ciekawych wydarzeń była Święta Góra. Z kolei Wojciech Czeplik, skrzypek, członek Kapeli Świętogórskiej opowie nam co szczególnie cennego znajduje się w archiwach klasztornych, kim był Józef Zajdler i dlaczego uważano go za polskiego Mozarta. Zwiedzimy wnętrze świątyni, zajrzymy do zakrystii, przyjrzymy się bliżej niezwykłym freskom pod kopułą i odwiedzimy podziemia bazyliki. Przewodnikiem po tym miejscu będzie Krzysztof Grzybowski.

19:00 CZAS HONORU - ODC. 48 "NIEMIECKIE PORACHUNKI"

Ruda i Władek budzą się po wspólnie spędzonej nocy. Ruda mówi Władkowi, że nie mogą być razem. Lekarz ponownie odwiedza Wandę, która dochodzi do sił. Kugel chwali się, że jego starszy syn przyjeżdża z frontu. Dostał przepustkę w nagrodę za zniszczenie sowieckiego czołgu. Krawiec informuje oddział o planach nowej akcji wysadzenia dworca w Berlinie. Prosi chłopaków, by namówili Lenę, żeby wzięła udział w akcji, bo najlepiej wie, jak poruszać się na terenie Rzeszy. Krawiec mówi Michałowi i Władkowi, że dowództwo chce wykorzystać obecność Marii w domu gubernatora do zdobycia informacji. Michał przekazuje przyjaciołom wiadomość o swoich zaręczynach. Zaprasza ich na przyjęcie.
Brehm mówi Rainerowi, że po ich wizycie w magazynie złoto zniknęło, a Stock złożył kolejną wizytę Fischerowi. Ze zdobytych informacji wynika, że Stock był przełożonym Holtza, który trudnił się okradaniem Żydów. Lena zgadza się wziąć udział w akcji na dworcu w Berlinie. Bronek mówi jej o planach wywiezienia Wandy z Czerniejewa w drodze powrotnej. Do Kuglów przyjeżdża z wizytą syn, Dieter. Od razu zwraca uwagę na uśmiechającą się do niego Zośkę. Aniela drwi, że Kugel prędzej przepędzi Zośkę batem niż pozwoli jej zbliżyć się do syna. Zośka nie przejmuje się komentarzami Anieli i ostrzeżeniami Wandy, że Kuglowie to źli ludzie. Kokietuje Dietera w czasie obiadu. Chce uwieść mężczyznę, żeby pomógł jej w ucieczce. Wanda i Aniela odkrywają, że Zośka nie wróciła na noc. Z przerażeniem dostrzegają na podjeździe karetkę i urzędnika wypisującego akt zgonu Zośki. Kugel podaje wypadek jako przyczynę śmierci pracownicy. Oficjalnie Zośka została kopnięta przez konia. Jej zwłoki wynoszone przez mężczyzn z domu wskazują jednak na bardziej brutalną śmierć. Wanda jest przerażona widząc na sobie spojrzenie Kugla. Rainer organizuje pokazowe aresztowanie, żeby przekonać towarzyszy Janka o jego zdradzie. Maria, pod nieobecność Fischera, wchodzi do jego gabinetu. Znajduje skrzynie ze złotem.

20:00 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY S.I - ODC. 6/6
(UNTOLD ARCTIC WARS)

Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021
Reżyseria: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma
Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma

To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. W serii kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe.

21:05 ZIPSER

Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2024
Reżyseria: Małgorzata Ostrowska
Scenariusz: Małgorzata Ostrowska

Zygmunt Zipser - volksdeutsch, który był polskim patriotą. Paradoks? Być może, ale za niemieckim przemysłowcem przemawiają czyny. Dzięki kontaktom z Niemcami mógł uratować dziesiątki, jeśli nie setki osób od pewnej śmierci w obozach koncentracyjnych. Zipser po ojcu odziedziczył wraz z bratem tartak i giętarnię w Zamościu. Miał ponadto kilka innych tartaków w innych miastach Polski. Mieszkał z rodziną w Zamościu i w tamtejszym tartaku zatrudniał 60 osób. Brał czynny udział w życiu miasta, założył m.in. świetlicę robotniczą. Gdy w 1939 r. do Polski weszli Sowieci, aresztowali Zipsera jako kapitalistę.

22:00 CZERWONA ZARAZA

Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2024
Reżyseria: Aleksandra Fudala - Barańska
Scenariusz: Aleksandra Fudala - Barańska
Zdjęcia: Sławomir Chudowski
Muzyka: Dariusz Budkiewicz

Film dokumentalny oparty na opowieściach ostatnich, żyjących świadków tragicznych wydarzeń, które miały miejsce podczas wkroczenia "wyzwolicielskich" oddziałów Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku na tereny Śląska. Ślązacy, jak cała Europa czekali na zakończenie wyniszczającej II wojny światowej. Nie spodziewano się jednak, że "wyzwoliciele" nadciągający ze wschodu niewiele będą różnić się od hitlerowców; że przyniosą śmierć, gwałty, tortury i obozy pracy utworzone w byłych obozach koncentracyjnych. Nadejście Armii Czerwonej wcale nie oznaczało końca tragedii dla ludności cywilnej. "Wyzwoliciele" byli sprawcami tysięcy zbiorowych gwałtów, przypadków katowania i mordowania kobiet, mężczyzn i dzieci, dopuścili się licznych tortur i bestialskiego bezczeszczenia zwłok. Styczeń 1945 roku przyniósł czas sadyzmu, którego skali nie można sobie wyobrazić, jeśli samemu nie widziało się zgwałconych, zarażonych chorobami wenerycznymi, a nierzadko także pobitych i pokąsanych kobiet w każdym wieku. Treść dramatycznych opowieści wpisuje się w serię analogicznych, aktualnych doniesień związanych z eskalującą od 2022 agresją Rosji na Ukrainie. Film związany jest z 80 rocznicą Tragedii Górnośląskiej.

22:40 W ODMĘTACH RAVENSBRUCK

Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020
Reżyseria: Marek Zając, Mirosław Krzyszkowski
Scenariusz: Marek Zając, Joanna Zając
Zdjęcia: Mirosław Krzyszkowski, Manuel Frauendorf
Muzyka: Krzysztof Odrobina

Filmy "W odmętach Ravensbruck" i "W czeluściach Gusen" tworzą dyptyk dokumentalny. Tragizm rzeczywistości niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych został w nich pokazany z perspektywy kobiet i mężczyzn, którzy doznali cierpień, przekraczających granice ludzkiej wyobraźni. KL Ravensbrück położony nad idyllicznym jeziorem, gdzie przed wojną odpoczywali berlińczycy. A potem największy w III Rzeszy obóz koncentracyjny dla kobiet, w którym najliczniejszą grupę stanowiły Polki. Rytm wyznaczały mordercza praca i głód, przemoc i wszechobecna śmierć. Przerażających obozowych dni i nocy nie jest w stanie oddać żadna forma sztuki. Dlatego głos oddajemy więźniom, ich wrażliwości i woli przetrwania.

23:35 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. II

Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2004
Autor: Bogusław Wołoszański
Reżyseria: Adek Drabiński
Zdjęcia: Waldemar Szmidt
Muzyka: Dariusz Żebrowski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański
Aktorzy: Marek Barbasiewicz, Piotr Grabowski, Jan Monczka, Krzysztof Kolberger, Piotr Warszawski, Antoni Gryzik, Wojciech Leśniak, Zbigniew Paterak, Paweł Sanakiewicz, Stanisław Banaś, Anna Wesołowska, Ziemowit Pędziwiatr, Radosław Kaliski, Arkadiusz Cieślar

W ostatnich miesiącach istnienia III Rzeszy, kiedy klęska hitlerowskich Niemiec była nieunikniona, członkowie SS zaczęli przejawiać niezwykłą aktywność. Esesmani wdzierali się do niemieckich banków i wywozili stamtąd złoto i kosztowności. Zrabowane w czasach świetności w podbitych krajach oraz odebrane ofiarom obozów koncentracyjnych skarby były następnie starannie ukrywane. Dzięki owym bogactwom liczni zbrodniarze z SS mogli liczyć na dostatnie życie w powojennym świecie. O działaniach Niemców wiedział amerykański kontrwywiad...

00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 280 "ZOSTAŁO TAK NIEWIELE"

Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022
Autor: Adam Sikorski
Lektor: Artur Kalicki

01:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NA ZACHODZIE ZNÓW SPOKÓJ

Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995
Scenariusz: Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Odcinek poświęcony przygotowaniom niemieckim do inwazji na Wyspy Brytyjskie oraz bitwie powietrznej o Anglię.