TVP Historia Czwartek, 20.02.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 LUTEGO ODC. 478 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1816 - premiera "Cyrulika sewilskiego" Rossiniego; 1915 - urodziła się Danuta Szaflarska; 1962 - John Glenn pierwszym Amerykaninem na orbicie; 1975 - Zjazd ZLP - komentarz Kazimierza Orłosia; 07:00 RZECZ POLSKA S.I - CUKIERNICA JULII KEILOWEJ Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! Bohaterem drugiego odcinka będzie cukiernica projektu Julii Keilowej. Obiekt powstał w latach 30 i był przykładem modnego w tamtych czasach stylu Art Deco. Wykonana w jednej z warszawskich firm platerniczych cukiernica i dziś zachwyca swoim pięknem. Nowy cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski 07:15 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 21 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 07:50 CZAS HONORU - ODC. 48 "NIEMIECKIE PORACHUNKI" Serial TVP, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Ruda i Władek budzą się po wspólnie spędzonej nocy. Ruda mówi Władkowi, że nie mogą być razem. Lekarz ponownie odwiedza Wandę, która dochodzi do sił. Kugel chwali się, że jego starszy syn przyjeżdża z frontu. Dostał przepustkę w nagrodę za zniszczenie sowieckiego czołgu. Krawiec informuje oddział o planach nowej akcji wysadzenia dworca w Berlinie. Prosi chłopaków, by namówili Lenę, żeby wzięła udział w akcji, bo najlepiej wie, jak poruszać się na terenie Rzeszy. Krawiec mówi Michałowi i Władkowi, że dowództwo chce wykorzystać obecność Marii w domu gubernatora do zdobycia informacji. Michał przekazuje przyjaciołom wiadomość o swoich zaręczynach. Zaprasza ich na przyjęcie. Brehm mówi Rainerowi, że po ich wizycie w magazynie złoto zniknęło, a Stock złożył kolejną wizytę Fischerowi. Ze zdobytych informacji wynika, że Stock był przełożonym Holtza, który trudnił się okradaniem Żydów. Lena zgadza się wziąć udział w akcji na dworcu w Berlinie. Bronek mówi jej o planach wywiezienia Wandy z Czerniejewa w drodze powrotnej. Do Kuglów przyjeżdża z wizytą syn, Dieter. Od razu zwraca uwagę na uśmiechającą się do niego Zośkę. Aniela drwi, że Kugel prędzej przepędzi Zośkę batem niż pozwoli jej zbliżyć się do syna. Zośka nie przejmuje się komentarzami Anieli i ostrzeżeniami Wandy, że Kuglowie to źli ludzie. Kokietuje Dietera w czasie obiadu. Chce uwieść mężczyznę, żeby pomógł jej w ucieczce. Wanda i Aniela odkrywają, że Zośka nie wróciła na noc. Z przerażeniem dostrzegają na podjeździe karetkę i urzędnika wypisującego akt zgonu Zośki. Kugel podaje wypadek jako przyczynę śmierci pracownicy. Oficjalnie Zośka została kopnięta przez konia. Jej zwłoki wynoszone przez mężczyzn z domu wskazują jednak na bardziej brutalną śmierć. Wanda jest przerażona widząc na sobie spojrzenie Kugla. Rainer organizuje pokazowe aresztowanie, żeby przekonać towarzyszy Janka o jego zdradzie. Maria, pod nieobecność Fischera, wchodzi do jego gabinetu. Znajduje skrzynie ze złotem. 08:50 HISTORIA POLSKI - TAJEMNICE ASTRONOMII KOPERNIKA 45 min, Polska, 2019 Reżyseria: Michał Juszczakiewicz Scenariusz: Michał Juszczakiewiecz, Robert Szaj Film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi. Podróż śladami Mikołaja Kopernika i starożytnych badaczy Kosmosu. Twórcy filmu poprzez starożytną Aleksandrię, Bagdad, Wenecję, Rzym i Watykan, Frombork, Lubawę i Olsztyn próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób genialny polski astronom dokonał swojego wielkiego odkrycia. Gdzie znajdowało się legendarne obserwatorium Kopernika pavimentum? Przy pomocy jakich urządzeń obserwował niebo? Gdzie znajduje się jedyny instrument Kopernika, który dotrwał do naszych czasów. Czym zajmował się Kopernik podczas studiów we Włoszech. Czy na renesansowych dziełach Rafaela w Watykanie czy Giorgione w Wiedniu znajdują się wizerunki Mikołaja Kopernika? 09:40 POWSTALI 1863 Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Kalwat, Marcin Kołaczkowski Scenariusz: Marcin Kołaczkowski, Wojciech Kalwat Animowana opowieść o najważniejszych wydarzeniach powstania styczniowego 1863 roku. Scenariusz powstał na podstawie wspomnień, relacji i archiwaliów. Pasjonująca opowieść o ludziach związanych z ruchem insurekcyjnym, począwszy od przedstyczniowych manifestacji, przez przebieg walk, udział w nich wybranych postaci oraz różnych grup społecznych. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki. 10:40 CZTERY STRONY ŚWIATA - SYCZUAN. ODC. 11 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 11:35 TACY BYLIŚMY - PERFECT Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy? Autorzy przypominają jak krzyżowały się drogi Zbigniewa Hołdysa, Grzegorza Markowskiego oraz innych muzyków zespołu Perfect i jaki wpływ miało to na historię polskiej muzyki rockowej. 12:15 DORASTANIE - ODC. 1/7 - 1972 Serial społeczno - obyczajowy, 58 min, Polska, 1987 Reżyseria: Mirosław Gronowski Scenariusz: Tadeusz Zając Zdjęcia: Ryszard Janowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Cezary Morawski, Tomasz Dedek, Marcin Sosnowski, Dorota Pomykała, Marek Kondrat, Wojciech Pokora Debiut telewizyjny Mirosława Gronowskiego, znanego wcześniej z interesujących filmów dokumentalnych i budzącej wiele emocji i kontrowersji kinowych "Weryfikacji". Serial "Dorastanie" opowiada o trzech młodych ludziach - inteligencie, robotniku i rolniku, których połączyło wspólne zamiłowanie do sportu. W siedmioodcinkowym cyklu Gronowski nakreślił ich dzieje od roku 1972 po 1980. W tym czasie bohaterowie startują w dorosłe życie, zakładają rodziny, doświadczają smaku pierwszych sukcesów i porażek. Ich energia, pragnienie przekształcania świata, poczucie sprawiedliwości, wrażliwość moralna, lecz także niecierpliwość oraz brak doświadczenia zderzają się z obojętnością, cynizmem i oportunizmem starszych. Witalność i idealizm natrafiają na barierę skostniałych układów i nieformalnych, niejasnych powiązań. Młodzi bohaterowie czują, że są sobie nawzajem potrzebni. Wspierają się w ciężkich chwilach, ich przyjaźń dojrzewa wraz z nimi. Serial otrzymał wyróżnienie jury na festiwalu w Chianciano (Włochy) w 1988 roku. Tadeusz Leszkiewicz przygotowuje się do pracy doktorskiej. Proponowany przez niego temat: "Partia Kongresowa pod przewodnictwem Indiry Gandhi" zostaje odrzucony przez promotora. Jako specjalista od spraw brytyjskich proponuje on młodemu doktorantowi, by wybrał temat z tej właśnie dziedziny. Mimo niesprzyjającej atmosfery na uczelni Leszkiewicz buntuje się i szuka innego promotora. Zajęty pracą zaniedbuje swoją dziewczynę Baśkę - studentkę wydziału dziennikarskiego. Coraz rzadziej bywa też na treningach siatkówki w miejscowym klubie "Tęcza". Tymczasem pojawia się tam nowy zawodnik - dziewiętnastoletni robotnik Jan Braniak. Leszkiewicz pomaga mu zaaklimatyzować się w zespole. Udaje mu się też znaleźć nowego promotora. Niestety jest nim docent Koliński, źle widziany przez władze uniwersytetu. Praca doktorska Leszkiewicza staje pod znakiem zapytania. 13:25 PODZIEMNE WŁOCHY - MATERA. ODC. 7/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 14:35 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY S.I - ODC. 6/6 (UNTOLD ARCTIC WARS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. W serii kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe. 15:35 KORONA KRÓLÓW - ODC 175 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Martyna Dudek, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Karol Biskup, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Marianna Zydek, Paulina Kondrak, Agata Bykowska, Grzegorz Woś, Gabriela Chojecka, Monika Radziwon, Dominik Łoś Małgorzata jest zrozpaczona decyzją króla o zakończeniu ich romansu. Baryczka podczas królewskiej rady oznajmia Kazimierzowi, że papież potępia jego rozwiązły styl życia. Wściekły i upokorzony wyrzuca wikariusza. Pod wpływem emocji, podejmuje zbyt pochopne decyzje dotyczące ukarania duchownego. Obrady przerywa wiadomość o poważnym wypadku Karla. W tym samym czasie Mikołaj i Gabija czekają na Baryczkę, który ma udzielić im ślubu. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 1 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 16:40 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - ROSENBERGOWIE CZ. 2 Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia Juliusa i Ethel Rosenbergów była jedną z najgłośniejszych afer szpiegowskich w historii USA. Byli oni pierwszymi amerykańskimi obywatelami, którzy zostali skazani w czasie pokoju na śmierć na krześle elektrycznym za szpiegostwo. W 1951 r. rozpoczął się proces sądowy, o którym mówił cały świat. Julius i Ethel Rosenbergowie zostali oskarżeni o zdradę państwa. Głównie oskarżenie dotyczyło przekazywania tajnych danych dotyczących amerykańskiego programu nuklearnego. Wyrok wykonano w więzieniu Sing - Sing. 17:10 HISTORIA POLSKI - ŻOŁNIERZ RZECZYPOSPOLITEJ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Niebelski, Marek Wrona Scenariusz: Zdzisław Bzymek Aktorzy: Wojciech Niemczyk - narrator Film dokumentalny o Edwardzie Bzymku-Strzałkowskim. To wybitna postać podziemia niepodległościowego, intelektualista, oficer Września, szef wywiadu i kontrwywiadu AK południowych okręgów Generalnego Gubernatorstwa, szef Brygad Wywiadowczych. Jego siatka w trakcie wojny rozpracowywała niemieckie struktury i instytucje, demaskowała kolaborantów, uczestniczyła w zabezpieczeniu słynnej akcji Most III, zwieńczonej przerzutem pocisku V2 na Zachód. Przygotowywała się również do działania w warunkach przewidywanej okupacji sowieckiej, rozpracowując struktury podziemia komunistycznego. Po zakończeniu działań wojennych Brygady Wywiadowcze wchodzą w skład organizacji Wolność i Niezawisłość, zaś Edward Bzymek-Strzałkowski wchodzi w skład jej II Zarządu. Dwa dni po aresztowaniu w 1946 r., Edward podejmuje desperacki krok i aby chronić swoich współtowarzyszy, wyskakuje z II piętra kamienicy w krakowskiej siedzibie Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy placu Inwalidów. Przeżywa, lecz w ciężkim stanie, nieprzytomny, zostaje przetransportowany do szpitala więziennego na Montelupich. Gdy tylko odzyskuje przytomność, rozpoczyna się bestialskie, trwające wiele miesięcy śledztwo, w wyniku którego Bzymek zostaje skazany na karę śmierci w tzw. procesie krakowskim, zamienioną ostatecznie na wieloletnie więzienie. Do końca życia jest inwigilowany. W 1992 roku zostaje zrehabilitowany, zaś władze Krakowa nazywają jego imieniem jedną z ulic miasta. W 2011 roku odznaczony zostaje pośmiertnie przez prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 18:10 FLESZ HISTORII - ODC. 700 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:25 POWSTANIE WARSZAWSKIE. PRAGNIENIE WOLNOŚCI. Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2024 Reżyseria: Dariusz Juraś Scenariusz: Michał Przyborowski Prowadzący: Karolina Gorczyca Fabularyzowany dokument historyczny wyprodukowany z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. Karolina Gorczyca, aktorka teatralna i filmowa, znana m.in. z "Czasu honoru" przedstawia w nim przebieg walk o Redutę PWPW, a Juliusz Kulesza - powstaniec warszawski, uczestnik wydarzeń sprzed osiemdziesięciu lat, dzieli się swoimi wspomnieniami z tamtych dni. Całość uzupełnia materiał zdjęciowy i archiwalne nagrania oraz ujęcia z inscenizacji walk o gmach Wytwórni. Siedziba Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych była ważnym punktem na powstańczej mapie Warszawy. Górujący nad Nowym Miastem potężny gmach miał strategiczne znaczenie, broniąc dostępu do Starówki od strony północno - wschodniej, dlatego zdobycie go w pierwszych dniach walk o wyzwolenie miasta było priorytetem. Członkom wewnętrznej grupy konspiracyjnej PWB/17/S oraz innym, atakującym z zewnątrz oddziałom Armii Krajowej udało się opanować budynek już 2 sierpnia. Mimo ostrzału z lądu, powietrza i wody powstańcy utrzymywali się w nim przez 27 dni. Wojenna historia PWPW rozpoczęła się na długo przed wybuchem powstania warszawskiego. Już wiosną 1940 r. na osobiste polecenie generała "Grota" Roweckiego major Mieczysław Chyżyński, ps. Pełka, powołał w Wytwórni grupę konspiracyjną pod nazwą PWB/17 (skrót od Podziemnej Wytwórni Banknotów). Dowodzona przez ppor. Czesława Lecha, ps. Biały, organizacja sabotowała działalność niemieckiego zarządu Wytwórni, produkowała banknoty oraz dokumenty na potrzeby Armii Krajowej. Gdy nadeszła godzina ostatecznej próby, 2 sierpnia 1944 r. członkowie grupy atakiem od wewnątrz całkowicie zaskoczyli stacjonujących w PWPW żołnierzy niemieckich i umożliwili skuteczniejsze działania oddziałom atakującym z zewnątrz. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 49 "WYPRAWA DO RZESZY" Serial TVP, 45 min, Polska, 2011 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Bronek prosi Krawca o zgodę na uratowanie Wandy w drodze powrotnej z Berlina. Dowódcę Rainer wypytuje Janka, czy znaleźli u Holtza złoto. Janek mówi, że w archiwum były tylko dokumenty. Brodowicz mówi chłopakom, że celem akcji w Berlinie jest propaganda. Zadanie polega na podłożeniu bomby na stacji Keiserstrasse. Władek przekonuje Bronka, żeby nie mówili Krawcowi, że widzieli Janka z Gestapowcami pod kawiarnią. Władek przypomina Bronkowi, że sam był kiedyś niesłusznie oskarżony o zdradę. U Rainera zjawia się Guido Lichtmann, następca Brehma. Rainer zleca mu śledztwo nad śmiercią jego poprzednika. Akcja na dworcu w Berlinie kończy się sukcesem. W drodze powrotnej Władek, Bronek i Michał kradną furgonetkę potrzebną do transportu. Lena i Alan, jako urzędnicy Rzeszy, Manfred Werner i Elfride Kuntz, jadą do Czerniejewa. Na posterunku dowiadują się, gdzie przebywa Wanda. Przestraszony obecnością urzędników Kugel, posłusznie wypuszcza Wandę. Wanda jest zaskoczona widokiem Leny. Ruda widzi Osmańską z obcym mężczyzną w parku. Rainer torturuje Blazera. Chce uzyskać informacje, kto kieruje Stockiem. 20:00 WILEŃSKI WYBAWICIEL Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogusława Stanowska - Cichoń Scenariusz: Bogusława Stanowska - Cichoń Zdjęcia: Maciej Mroziewski Lektor: Krzysztof Gadacz, Jacek Romanowski Filmu o nieznanym bohaterze Polski Podziemnej, słynnym fałszerzu dokumentów - Romualdzie Warakomskim. Wraz ze swoim bratem, Michałem, i profesorem Jerzym Hoppenem, przy współpracy całej Komórki Legalizacji Wileńskiej AK, przygotował ponad 85 tys. dokumentów tożsamości, ratujących życie ludności cywilnej, Polakom i Żydom (fałszywe metryki urodzenia), oddziałom partyzanckim, dowódcom i duchowieństwu. Dzięki Kuźni, bo tak nazywała się grupa tych niezwykle skutecznych partyzantów bez karabinów, uzyskał fałszywe dokumenty ks. Sopoćko, a także gen. Krzyżanowski Wilk. Romuald Warakomski - Hilary, był ostatnim szefem Komórki Legalizacyjnej AK, działał od początku jej powstania, od 1939 roku. Uratował wraz ze swoimi kolegami tysiące ludzi przed śmiercią, zsyłką na Sybir. To dzięki jego fałszywym dokumentom mógł przemieszczać się ze swoim wojskiem major Zygmunt Szendzielarz - Łupaszka. Po II wojnie światowej, kiedy znalazł się w Warszawie, jeszcze do 1947 roku pracował dla Podziemia, a w czerwcu tegoż roku otrzymał habit zakonny, chroniąc się w ten sposób przed UB. W 1953 roku przyjął święcenia kapłańskie. Gdy w 1957 roku został przeorem klasztoru w Krakowie, rozpoczęła się inwigilacja UB przeciwko Warakomskiemu vel Wojniczowi, ponieważ pod takim nazwiskiem wstąpił do zakonu. W jej wyniku Ojciec Romuald sam poprosił o degradację z funkcji Ojca i zmianę jego statusu w zakonie na brata zakonnego. Romuald Warakomski zapisał się na kartach historii jako legendarna postać Polskiego Państwa Podziemnego. 21:05 DEJA VU Komedia, 104 min, Polska/ZSRR, 1989 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski Zdjęcia: Janusz Gauer Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Jerzy Stuhr, Władimir Gołowin, Wojciech Wysocki, Galina Pietrowa, Cezary Pazura Dla wielbicieli talentu Juliusza Machulskiego film "Deja vu" był pewnym zaskoczeniem. Niby znowu komedia, niby znowu wątek sensacyjny, niby znowu udana próba połączenia kina popularnego z ambitniejszym, a jednak... "Deja vu" to po pierwsze utwór zrealizowany niemal całkowicie w języku angielskim i rosyjskim. Po drugie zaś jest to niezwykle wysmakowany pastisz najważniejszych nurtów w kinematografii radzieckiej i amerykańskiej. Już nazwiska niektórych bohaterów dają wiele do myślenia: de Niro, Cimino, Coppola, Scorsese, Pacino, Stallone... Wnikliwsze oko dostrzeże w komedii Machulskiego przewrotne cytaty z takich filmów, jak "Niezwykłe przygody Mr. Westa w kraju bolszewików", "Czapajew", "Pancernik Potiomkin", "My z Kronsztadu", "Tragedia optymistyczna", "Dawno temu w Ameryce" i wielu innych. Nie bez przyczyny komedia Machulskiego nosi tytuł "Deja vu", czyli: "już widziane". Ów niezwykły stan świadomości prześladuje nie tylko głównego bohatera filmu. Zamysłem reżysera było także, by prześladował widza, zwłaszcza znającego i lubiącego kino. W "Deja vu" Machulski ujawnił też po raz kolejny swe inklinacje polityczne. Film ten daje się bowiem interpretować również jako zapis konfrontacji dwu kultur i cywilizacji. Zachód spotyka się tu ze Wschodem, kapitalizm z komunizmem (w złagodzonej wersji "nepowskiej"), mentalność uformowana przez demokrację z mentalnością uformowaną w dyktaturze. Wynika z tego niejedna zabawna sytuacja, ale i niejedna refleksja. Akcja filmu toczy się w 1925 roku. Chicago, podobnie jak całe Stany Zjednoczone, przeżywa okres prohibicji. Mafioso Mick Nitsch zdradza swą "rodzinę", dając policji "cynk" o planowanym nielegalnym transporcie alkoholu, a następnie ucieka do ZSRR - ziemi swych przodków. Mafia dowiaduje się o tym i wydaje na renegata wyrok śmierci. Zadanie "uciszenia" Nitscha powierza Johnny'emu Pollackowi - znakomitemu fachowcowi polskiego pochodzenia. W jakiś czas później Pollack, zaopatrzony w fałszywe papiery profesora entomologii, przypływa do Odessy. Pech chce, że jego statek jest pierwszą amerykańską jednostką od czasu rewolucji, która zawinęła do odeskiego portu. Na domiar złego Pollack wychodzi na ląd jako pierwszy. W mgnieniu oka zostaje "osaczony" przez specjalną ekipę powitalną, która otrzymała "prikaz" oprowadzenia gościa po "nowym, wspaniałym świecie". Niedbała obsługa hotelu niszczy jego składany wózek, który w rzeczywistości jest karabinem. Johnny próbuje uwolnić się od ekipy powitalnej i wpada w ręce nadmiernie serdecznych Ormian. Na skutek szoku traci pamięć. Tymczasem Mick Nitsch, który wrócił do swego pierwotnego nazwiska Nikita Niczyporuk, staje na czele podziemnego syndykatu bimbrowego transportującego alkohol do Ameryki. Radzieccy lekarze próbują przywrócić Pollackowi pamięć. Na podstawie dokumentów wmawiają mu, że jest amerykańskim entomologiem. Na skutek kolejnego silnego wstrząsu Johnny odzyskuje pamięć. W tym czasie ludzie Niczyporuka transportujący do Ameryki alkohol wypijają lwią część ładunku. Pollack zdobywa broń i dociera do Niczyporuka; próbuje go zabić, ale gangsterowi udaje się zbiec. Następny silny wstrząs i Pollack znowu traci pamięć. Wraca do hotelu. Teraz Niczyporuk organizuje na niego zamach bombowy, ale ładunek eksploduje, gdy Pollacka nie ma w pokoju. Ludzie Niczyporuka chwytają Johnny'ego i przesłuchują go. Podczas przesłuchania następuje kolejnych kilka wstrząsów. Bohater odzyskuje pamięć, uwalnia się z więzów, ucieka, znów dopada Niczyporuka. Kiedy ma go zabić, do akcji wkracza radziecka milicja, gratulując Pollackowi ujęcia groźnego przestępcy. Mafia z Chicago deleguje jednego ze swych członków, aby zabił Pollacka, człowieka, który zawarł umowę z "rodziną" i nie dotrzymał słowa. Wysłany mafioso wpada w Odessie w ręce specjalnej ekipy powitalnej, która organizuje mu zwiedzanie Związku Radzieckiego... 23:00 SENSACJE XX WIEKU - ZABÓJCY Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2003 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Tomasz Dedek, Artur Dziurman, Piotr Grabowski, Rafał Mohr, Dorota Chotecka, Anna Wesołowska, Andrzej Warcaba, Wojciech Leśniak, Robert Talarczyk, Antoni Gryzik, Bogdan Kalus Prawdopodobnie w grudniu 1926 roku w Moskwie powstała tzw. Grupa Jaszy, której zadaniem było likwidowanie ludzi poza granicami Związku Radzieckiego Nie ma wątpliwości, że zamach na gen. Kutiepowa, przywódcę emigracyjnej organizacji byłych carskich oficerów przeprowadzony w Paryżu 26 stycznia 1930 roku, był ich dziełem. Grupa Jaszy liczyła tylko 20 osób w centrali w Moskwie i 212 agentów w 16 państwach. 00:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KEGRESSE ODC. 262 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Kegress, zapis narodzin" 135 sztuk podwozi terenowych o niezwykłych właściwościach zakupiła we Francji armia II Rzeczpospolitej na początku lat trzydziestych ubiegłego wieku. Mowa o pojazdach niezwykłych, bowiem świat zaszokowały możliwości radzenia sobie przez nie w bardzo trudnym terenie. Odniosły sukcesy w rajdach Paryż - Pekin, pokonując bezdroża Himalajów, wygrywały na piaskach Sahary. Patent Kegresse polegał na kombinacji przodu klasycznego samochodu osobowego z tylnym napędem gąsienicowym. Dodatkowo w przednim zderzaku umieszczono walec ułatwiający pokonywanie rowów. W naszej armii podwozia wykorzystano do budowy samochodów pancernych i holowników armat. Po kampanii wrześniowej Niemcy sporą cześć tych maszyn wywieźli do Norwegii i stamtąd jeden mocno zniszczony egzemplarz zdobył komandor Sebastian Draga. Obecnie pracuje przy jego rekonstrukcji. Złożymy widzom raport z przebiegu tych prac. "Busko źródłami sławne" Następnie ruszymy na południe, by zająć się wielką karierą małego miasteczka. Busko to jedno z najstarszych miast w Polsce. Dziś tętni życiem i jest miejscowością znaną. A jak było w przeszłości? "Wojna w miniaturze" Kolejnym miejscem które odwiedzimy, będzie Sandomierz. Tu umówiliśmy się z nauczycielem historii, który wie, jak zaintrygować swoim przedmiotem młodych i najmłodszych. To naprawdę niezwykły pomysł edukacyjny nakierowany na młodych ludzi niewidzących świata poza cyfrową rzeczywistością gier komputerowych. Stowarzyszenie Modelarzy Redukcyjnych budujące wojenne dioramy wpadło na pomysł namówienia ich do odtwarzania bitew Września 1939 roku - najpierw przez klejenie modeli sprzętu, poprzez studiowanie prac historyków wojskowości, po rozgrywanie w miniaturze konkretnych bitew, np. bitwy pod Mokrą. Tu zaczynają się młodzi ludzie czuć dowódcami i żołnierzami tamtego czasu. 00:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.