TVP Historia Sobota, 22.02.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1919 - w ciągu tygodnia na grypę "hiszpankę" zmarło w Paryżu tysiąc osób; 1982 - ks. Jerzy Popiełuszko wygłosił pierwszą ze swych homilii; 1983 - zmarł Mieczysław Jastrun; 1987 - zmarł Andy Warhol; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 231 (SEZON 2 ODC. 106) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Ewa Bulanda, Marta Hryniak Aktorzy: Maksymilian Zieliński, Wiktor Korzeniewski, Witold Wieliński, Daniel Mosior, Joanna Moro, Kamil Szklany, Adam Rosa, Jędrzej Jezierski, Malwina Dubowska, Julia Foks, Paweł Hrab, Sebastian Skoczeń, Jacek Kopczyński, Olga Rayska, Dariusz Bronowicki Ucieczka. Początek 1435 r. Wysłani przez królową Zofię (Maria Pawłowska) rycerze docierają do Sieradza. Obiecują byłemu mołdawskiemu hospodarowi Eliaszowi (Adrian Budakov), że wkrótce zostanie uwolniony z aresztu. W czasie kolacji upijają Eliasza i wykradają Marię (Olga Rayska). Z Budy wraca Stanisław Ciołek (Daniel Mosior). Informuje króla i jego radę, że cesarz Zygmunt nie zgodził się na ślub młodego polskiego króla ze swoją wnuczką Anną. Władysław (Maksymilian Zieliński) próbuje udobruchać swego brata Kazimierza (Paweł Hrab). Daje mu w prezencie sokoła. Zbigniewowi Oleśnickiemu (Przemysław Stippa) nie podoba się komitywa braci. Ochmistrzyni królowej - Katarzyna Karska (Aleksandra Justa) wbrew ochmistrzowi Malskiemu (Wiktor Korzeniewski) wstawia się u królowej Zofii za służącą, która wykrada jedzenie z zamku. Giovanni (Franciszek Karpiński) dekoruje karczmę - maluje na ścianach zwierzęta, kwiaty. Do karczmy zaczyna przychodzić znacznie więcej klientów. Wszyscy chcą obejrzeć piękne malunki. 07:45 FLESZ HISTORII - ODC. 700 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 08:10 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - "KAPŁON WE FLASZY" - SEKRETY STANISŁAWA CZERNIECKIEGO Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork odc. 8: Połowa XVII wieku to jeden z najtrudniejszych okresów w polskiej historii. Rzeczpospolita walczyła z Kozakami i Moskwą, a w 1655 r. na Polskę najechali Szwedzi. W tamtych czasach jednym ze sposobów zrobienia kariery był udział w wojnach. Stanisław Czerniecki, kuchmistrz Aleksandra Michała Lubomirskiego z Nowego Wiśnicza, szybko opuścił dom rodzinny w Strzyżowie i jak tysiące młodych Polaków wałczył przeciw Szwedom, Brandenburczykom, Tatarom, Kozakom i Rosjanom. Do historii przeszedł jednak jako kuchmistrz i autor "Compendium ferculorum", czyli "zebrania potraw" - słynnej książki kucharskiej długo uważanej za pierwszą napisaną po polsku. Szlachcic - kucharz! Na dodatek żołnierz, sekretarz królewski i wreszcie ziemianin. Kim był Stanisław Czerniecki i jak to się stało, że udało mu się przez ponad sto lat kształtować polskie gusta kulinarne? W jaki sposób waleczny wojownik zamienił się w wybitnego kucharza i subtelnego dworzanina? Czy "czernina bez krwi", "frykasza zabielana", "ulipki", a przede wszystkim "kapłon we flaszy" znalazłyby dzisiaj amatorów? 09:00 DOM - ODC. 12/25 - KTO DZIŚ TAK UMIE KOCHAĆ Serial TVP, 103 min, Polska, 1987 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Bogusław Lambach, Jerzy Gościk, Roman Suszyński Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Tomasz Borkowy, Tomasz Mędrzak, Wacław Kowalski, Wirgiliusz Gryń, Barbara Rachwalska, Jan Englert, Wirgilusz Gryń, Tadeusz Janczar, Gustaw Lutkiewicz, Henryk Bista, Jerzy Michotek, Halina Rowicka, Barbara Rachwalska Bracia Talarowie, Andrzej i Leszek, wciąż nie mogą dojść do porozumienia, dzielą ich zadawnione urazy i wielki żal. Żona dozorcy domu przy ul. Złotej umiera. Pan Popiołek i pani Talarowa postanawiają resztę życia spędzić razem - łączy ich samotność i rozgoryczenie, że ich dzieci poszły zupełnie innymi drogami i nie rozumieją potrzeb rodziców. Po cywilnym rozpoczynają się przygotowania do ślubu kościelnego, ale los krzyżuje wszystkie plany. Leszek Talar przegrywa na wyścigach, potem rozbija syrenkę, którą matka wygrała na książeczkę PKO. Życie gmatwa mu się coraz bardziej. Przyszłość wszystkich lokatorów domu przy ul. Złotej jest niepewna, ich kamienica została przeznaczona do wyburzenia. 10:55 CZTERY STRONY ŚWIATA - SYCZUAN. ODC. 11 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 11:55 PODZIEMNE WŁOCHY - MATERA. ODC. 7/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 13:05 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 3 LUWR - NAJWIĘKSZE MUZEUM NA ŚWIECIE (THE LOUVRE, BUILDING A SYMBOL / LE LOUVRE - UN MUSE PHARAONIQUE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 3 - "Luwr - największe muzeum na świecie". W sercu Paryża. 72 tysiące m2 powierzchni wystawienniczej w liczącym 800 lat pałacu. Komnaty są na miarę pałacu. Wielka galeria ma 460 metrów długości, a sala Denon 30 m. wysokości. Od średniowiecza po dwudziesty pierwszy wiek Luwr ewoluuje wraz ze zmieniającymi się ustrojami i stylami architektonicznymi. Zaspokajając ambicje władców, architekci stosują najnowocześniejsze techniki i nowatorskie materiały. Podobnie jak pierwotny zamek, Piramida staje się symbolem muzeum oraz dowodem technologicznego i architektonicznego mistrzostwa. Luwr to historia metamorfoz. Budowa znaczona rewoltami i tragediami. Oto kulisy tej architektonicznej przygody. Luwr odwiedza co roku 10 milionów gości. Przemierzają 14 kilometrów, podziwiając 40 tysięcy dzieł. Muzeum ma dwadzieścia dwie pary schodów ruchomych, 75 wind i 10 tysięcy stopni. Liczby te przyprawiają o zawrót głowy. 14:10 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 13/21 - STRZAŁ NA DANCINGU Serial TVP, 85 min, Polska, 1981 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Zdzisław Tobiasz, Ewa Florczak, Lilia Wetta, Grażyna Barczewska, Mieczysław Voit, Wiesław Drzewicz, Ignacy Machowski, Czesław Lasota, Elżbieta Kijowska, Zofia Czerwińska, Elżbieta Goetel, Monika Stefanowicz, Ewa Szykulska Na dancingu w jednej z warszawskich restauracji zostaje zastrzelony młody mężczyzna, Mieczysław Romski. Potem, w czasie włamania do jego mieszkania, ginie żółta teczka. W trakcie śledztwa wielu przesłuchiwanych zeznaje, że zawierała ona dane obciążające wiele znanych osób. Najprawdopodobniej były one szantażowane przez zamordowanego. Śledztwo zatacza coraz szersze kręgi. Borewicz i Zubek odkrywają zupełnie niespodziewane aspekty sprawy. Szantażowani, obawiając się oskarżenia o zabójstwo, są skłonni wskazać przypuszczalnego sprawcę morderstwa. 15:50 07 ZGŁOŚ SIĘ - ODC. 14/21 - HIENY Serial TVP, 89 min, Polska, 1976 Reżyseria: Krzysztof Szmagier Scenariusz: Krzysztof Szmagier Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Włodzimierz Korcz Aktorzy: Bronisław Cieślak, Zdzisław Kozień, Piotr Fronczewski, Zdzisław Tobiasz, Laura Łącz, Tomasz Grochoczyński, Dorota Kamińska, Liliana Głąbczyńska, Andrzej Tomecki, Wojciech Machnicki, Grażyna Szapołowska Porucznik Borewicz zostaje oddelegowany do ośrodka kempingowego na Mazurach. Podejmuje pracę ratownika, by na miejscu, incognito, sprawdzić informacje o działającej tu grupie przestępczej. Kemping okazuje się terenem ścierania się konkurencyjnych szajek, trudniących się sutenerstwem. Gdy zostaje zamordowany kierownik ośrodka, Borewicz rezygnuje z kamuflażu. Podejmuje oficjalne śledztwo. 17:30 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW - /2/ (ANCIENT ENGINEERING) Serial dokumentalny, 49 min, Niderlandy (Holandia), 2021 Pewien starożytny wynalazek kształtował świat przez co najmniej 12 000 lat. Cegła. Przez tysiąclecia była podstawą wszystkiego, co budowano. Ale jedna ceglana struktura sprzed wieków zdecydowanie wyróżnia się spośród pozostałych. Wielki Mur Chiński. Powstawał przez dwa tysiące lat. Zbudowany krwią i trudem milionów ludzi, jest także świadectwem geniuszu inżynierów sprzed wieków, naszych przodków, którzy mieli wizję postawienia muru do obrony całego imperium. Drugi z 10-odcinkowej serii dokumentalnej, ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych. 18:25 CZTEREJ PANCERNI I PIES - ODC. 16/21 - DALEKI PATROL Serial TVP, 56 min, Polska, 1969 Reżyseria: Konrad Nałęcki Scenariusz: Stanisław Wohl, Janusz Przymanowski, Maria Przymanowska Zdjęcia: Romuald Kropat Aktorzy: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Wiesław Gołas, Pola Raksa, Włodzimierz Press W wyzwolonym mieście załoga "Rudego" oczekuje na dalsze rozkazy. Janek i Marusia spotykają się w ruinach kościoła, zaskakuje ich grupa SS - manów. Nieoczekiwanie z pomocą przychodzą im Gustlik, Grigorij i Tomek. Przypadkiem znajdują także wycieńczonego jeńca, który uciekł z pobliskiego obozu koncentracyjnego. Jeniec pokazuje Jankowi plany zabudowań i mówi mu, że więźniowie są tam zmuszani do produkcji pocisków przeciwpancernych. Sierżant Kos przekazuje wszystkie informacje pułkownikowi. Namawia go do przeprowadzenia ataku na obóz. Do akcji ma się także włączyć wewnątrzobozowa organizacja zbrojna. Czterej pancerni dostają nowy czołg i wraz z grupą podchorążego "Magneto" Łażewskiego zostają przydzieleni do wykonania zadania. Całym oddziałem dowodzi porucznik Kozub. Napotkany po drodze stary niemiecki pasterz pomaga Polakom ominąć nieprzyjacielskie punkty oporu. Oddział dociera do obozu i wraz z więźniami go wyzwala. 19:30 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 21 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 20:10 NA TROPACH HISTORII - (11.12.2022) TETRAPOD ODMASZEROWAŁ DO UNESCO Program historyczny, 10 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisując zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne, podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 20:30 W CIENIU TERRORU - CZĘŚĆ 3 (IN THE FACE OF TERROR / IN THE SHADOW OF TERROR) Cykl dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Colin Barr, Ruth Kelly Kolejna część filmu dokumentalnego BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych. Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy, dlaczego tak się dzieje w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych, dlaczego dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać? 21:35 AGENT NR 1 Film sensacyjny, 96 min, Polska, 1971 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Karol Strasburger, Monika Sołubianka, Barbara Bargiełowska, Stojczo Mazgałow, Tadeusz Białoszyński, Józef Para, Zdzisław Tobiasz, Aleksander Iwaniec, Bogumił Simeonow, Wiktor Grotowicz, Piotr Fronczewski "Złote Grono" na LFF w Łagowie. Utrzymany w konwencji sensacyjnej film wojenny. Oparta na autentycznych wydarzeniach historia działającego w Grecji słynnego asa wywiadu i mistrza dywersji, Jerzego Szajnowicza - Iwanowa, Polaka z pochodzenia. Nieuchwytny agent, za którego głowę hitlerowcy wyznaczyli wysoką nagrodę, urodził się w Warszawie, w rodzinie Rosjanina i Polki. Jako kilkuletni chłopiec Jerzy znalazł się w Salonikach, gdy jego matka po raz drugi wyszła za mąż za Greka. Opanował świetnie języki angielski, rosyjski, francuski, niemiecki, grecki. Studiował w Belgii i we Francji, zdobył dyplom inżyniera. Wybuch wojny zastał go w Grecji. Jednym z ostatnich statków opuścił przybraną ojczyznę, zamierzał wstąpić do Brygady Karpackiej. Miał ciągle polskie obywatelstwo i paszport, ale z powodów formalnych nie przyjęto go do polskiego wojska. Nawiązał wówczas kontakt z placówką wojskową wywiadu brytyjskiego - po przeszkoleniu w Aleksandrii został w 1941 r. przerzucony do Grecji. Wsławił się wieloma śmiałymi akcjami dywersyjnymi. Był znakomitym pływakiem, wielokrotnie docierał do stojących na redzie okrętów niemieckich - przytwierdzał do nich miny magnetyczne i wysadzał w powietrze. Niszczył zbiorniki paliw bądź dodawał do olejów samolotowych preparaty, które wywoływały eksplozje silników w powietrzu. Przekazywał wywiadowi angielskiemu cenne informacje o ruchach wojsk hitlerowskich w Grecji, konwojach odpływających do Afryki Północnej, o lotniskach polowych i zakładach pracujących na potrzeby okupanta. Dwukrotnie po aresztowaniu zdołał zbiec z gestapo. Ujęty po raz trzeci wraz z najbliższymi współpracownikami, został rozstrzelany 4 stycznia 1943 r. 23:25 PIASKI IWO JIMY (SANDS OF IWO JIMA) Film fabularny, 105 min, USA, 1949 Reżyseria: Allan Dwan Oddział amerykańskich rekrutów zostaje wysłanych na wyspę Iwo Jimę, którą planuje odbić z rąk Japończyków. 01:25 PACYFIKACJA STOCZNI SZCZECIŃSKIEJ IM. A. WARSKIEGO W 1981R. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Monika Mazanek - Wilczyńska, Agnieszka Kuchcińska Kurcz Scenariusz: Monika Mazanek - Wilczyńska W dniu 15 grudnia 2021 r. obchodzono 40. rocznicę pacyfikacji stoczni szczecińskiej podczas trwania stanu wojennego w Polsce, kiedy to komunistyczne oddziały wojska i milicji weszły na teren stoczni, gdzie strajkowało około 9 tys. stoczniowców. Czołgi, wjeżdżając do stoczni, zdemolowały bramę, budząc przerażenie stoczniowców. Jednak w przeciwieństwie do tego, co się stało w kopalni Wujek, gdzie zamordowano kilkunastu strajkujących górników, w Szczecinie nie doszło do rozlewu krwi. Film opowiada jak przebiegał strajk i sama akcja pacyfikacji stoczniowców. Warto poruszyć tę historię, ponieważ w Polsce i samym regionie jest ona mało znana. Stoczniowcy nie chcieli, by powtórzyły się wydarzenia z Grudnia 70', kiedy to użyto wojska, by strzelało do strajkujących robotników, dlatego zachowując zimną krew, poddali się bez walki. W filmie wykorzystano materiały archiwalne, fotografie PAP, TVP 3 Szczecin, inscenizację rekonstrukcji pacyfikacji stoczni z 2011 r. i fragmenty zapisów dźwiękowych z samej pacyfikacji, które posiada IPN, a które nigdy nie były upublicznione. Bohaterowie, którzy opowiadają o tamtych dniach, to działacze związku zawodowego Solidarność, byli pracownicy stoczni, byli wojskowi i byli milicjanci. Film pokazuje dwie strony konfliktu, który istniał 40 lat temu. 02:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem.