TVP Historia Czwartek, 27.02.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1335 - lokacja Kazimierza pod Krakowem; 1900 - patent na aspirynę; 1953 - premiera pierwszej z cyklu komedii, których bohatrem jest pan Hulot; 1982 - wycofanie "Człowieka z żelaza" z rywalizacji o Oscara; 07:00 RZECZ POLSKA S.I - MEBLE DLA IGNACEGO MOŚCICKIEGO Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! W trzecim odcinku zespół mebli z Zameczku Prezydenta RP w Wiśle. Zarówno pałac, jak i meble powstały jako dar Województwa Śląskiego dla prezydenta Ignacego Mościckiego. Meble były pierwszym w Polsce przykładem funkcjonalizmu w projektowaniu. W kraju, gdzie wciąż modny był styl dworkowy, połączenie metalowych rur ze skórami egzotycznych zwierząt, musiało wręcz szokować nowoczesnością. 07:20 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 22 Program historyczny, 50 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 53 "KONIEC I POCZĄTEK" Serial TVP, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Jest maj 1945 roku. Losy rozdzielonych przez wojnę bohaterów Janka, Władka, Bronka i Michała, krzyżują się ponownie za sprawą pułkownika Wasilewskiego, ideowego komunisty i wysokiego funkcjonariusza UB, który pewnego dnia zostaje wezwany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przed oblicze dyrektor Ady Lewińskiej. Ada zleca mu zadanie jak najszybszego ujęcia wszystkich skoczków angielskich, przeszkolonych w czasie wojny w Anglii i zrzuconych do Polski. 08:45 POLACY W KOSMOSIE - POLSKIE RAKIETY 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Arkadiusz Rubaszewski Umowna granica kosmosu to tak zwana linia Karmana, przebiegająca na wysokości stu kilometrów. Co ciekawe, już pół wieku temu Polacy zdołali się o nią otrzeć. Na przełomie lat 60. i 70. polskie rakiety programu Meteor osiągnęły pułap graniczący z linią Karmana. Było to niezwykłe jak na tamte czasy osiągnięcie. Niestety, polski program rakietowy zarzucono. Dziś są jednak szanse, by powtórzyć tamten sukces. Nad nowymi rakietami zdolnymi sięgnąć kosmosu pracują zarówno polskie instytuty badawcze, jak i prywatne firmy nad Wisłą. My pokażemy z jednej strony niezwykłą historię rakiet Meteor i pionierów, którym udało się pierwszy raz sięgnąć kosmosu, z drugiej zaś przedstawimy najnowsze prototypy polskich rakiet, które wkrótce mogą regularnie wynosić ładunki poza granice ziemskiej atmosfery. 09:15 HISTORIA POLSKI - HALINA KONOPACKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Historia Haliny Konopackiej, kobiety, sportowca, osoby niebanalnej, posiadającej artystyczną wrażliwość, przedstawiona na tle historii Polski, historii sportu, ale i historii polskiej kultury oraz życia codziennego. W filmie ukazane zostały dwie równolegle toczące się historie. Pierwsza, historyczna, oparta na relacjach, artykułach prasowych, wspomnieniach, wywiadach. Dzięki niej śledzimy życiorys Haliny Konopackiej. Z kamerą poruszamy się po miejscach związanych z bohaterką, a dziennikarze, historycy, aktorzy opowiadają o kolejnych etapach jej życia. Ta część oparta jest w dużej mierze na wspomnieniach Konopackiej, relacjach prasowych z wydarzeń sportowych, kulturalnych, na artykułach i wierszach autorstwa Haliny Konopackiej. Druga, poprzez wykorzystanie fragmentów telewizyjnego filmu fabularnego pt.: "Konopacka. Walka o złoto", z Polą Błasik oraz Piotrem Głowackim w rolach głównych, jest innym wariantem biografii Haliny Konopackiej. Próby aktorskie, filmowanie pierwszych ujęć i scen, charakteryzacja i kostiumy z epoki stanowią integralną część obrazu i uzupełniają w oryginalny sposób historię bohaterki. Ważnym elementem są także materiały archiwalne: filmowe i fotograficzne, ale również dokumenty, artykuły prasowe itp. z zasobów WFDiF, TVP, Polskiego Radia, NAC, Muzeum Sportu i Turystyki oraz z archiwów zagranicznych. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BRYTANIA DWÓCH PREMIERÓW Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w przededniu wybuchu wojny. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 10:40 CZTERY STRONY ŚWIATA - SYRENY JANGCY. ODC. 12 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 11:35 TACY BYLIŚMY - KOMBI Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. Kombi to zespół, który na dobre wprowadził na polską estradę elektronikę! Ich muzyka to nasza młodość, radość i duma. Autorzy zapraszają na niesamowitą muzyczną przejażdżkę Kombi. "Tacy Byliśmy" to serial dokumentalny, którego twórcy śledzą losy największych gwiazd polskiej piosenki. W każdym odcinku w nostalgiczny sposób wyjaśniają, jak twórczość muzycznych idoli miała wpływ na nasze życie oraz na nas samych. 12:15 DORASTANIE - ODC. 6/7 - 1977 - 1979 Serial społeczno - obyczajowy, 59 min, Polska, 1987 Reżyseria: Mirosław Gronowski Scenariusz: Tadeusz Zając Zdjęcia: Ryszard Janowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Cezary Morawski, Tomasz Dedek, Marcin Sosnowski, Dorota Pomykała, Marek Kondrat, Wojciech Pokora, Andrzej Zieliński Na mieszkających w wynajętej kawalerce Braniaków spadają nowe kłopoty. Joanna źle znosi ciążę. Pojawiają się komplikacje. Po omdleniu w pracy na krótko ląduje w szpitalu. Tymczasem w życiu uczuciowym Kuli wreszcie sukces! Bożena zgodziła się zostać jego narzeczoną. Objęła też funkcję agronoma. Jej chęć wprowadzenia zmian i unowocześnień natrafia wszakże na opór naczelnika. W związku chorobą matki Kuli Bożena zajmuje się przygotowaniem wigilii w domu narzeczonego. Ku lekkiemu zdumieniu zauważa, że czuje się tu swojsko i dobrze, niemal jak u siebie. Idyllę przerywa decyzja Kuli o kandydowaniu na sołtysa. Z początku wszystko przebiega dobrze. Kula wygrywa wybory, mimo że jego rywal Machalica miał poparcie Frontu Jedności Narodu. Naczelnik jednak nie ustępuje łatwo. Podejmuje próbę dyskredytacji wyników pod pozorem wyborczego fałszerstwa. Tymczasem stosunki między Leszkiewiczami stają się coraz chłodniejsze. Wreszcie dochodzi do rozwodu. Niedługo potem Tadeusz zaczyna się interesować jedną ze studentek - Kozłowską. Ze zdumieniem odkrywa jednak, że wpadła ona w oko również jego dawnemu promotorowi - Kolińskiemu. 13:25 PODZIEMNE WŁOCHY - DOLINA FUCINO. ODC. 8/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 14:40 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY OPERACJI NEPTUN ODC. 1/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 1 THE D - DAY SPIES) Cykl dokumentalny, 50 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej: Montagu, Garbo, Fuchs, Penkovsky. Te nazwiska mogą z pozoru nic nie znaczyć, ale ci ludzie zmienili bieg historii. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Zobaczymy, jak pewien mężczyzna założył 24 tożsamości, aby zasymulować istnienie szpiegowskiego pierścienia. Zobaczymy, jak naukowcy z tajnych agencji przekazali ZSRR ultrapoufne plany dotyczące bomby atomowej. Odkryjemy zakodowane wiadomości, niewidoczny atrament, mikrofilmy i wszystkie niesamowite taktyki przesyłania ściśle tajnych informacji. Dzięki analizie odtajnionych dokumentów, archiwów, rekonstrukcji, wywiadów ze znanymi ekspertami i byłymi tajnymi agentami ta seria dokumentalna pozwoli nam zajrzeć w umysły i metody działania tajnych agentów. Garbo, Tricycle, Treasure, Brutus i Bronx - brytyjscy szpiedzy z czasów II Wojny Światowej. Ich misja: oszukać Adolfa Hitlera, by zabezpieczyć lądowanie w Normandii. Podwójni agenci, atrapy, fałszywe informacje przesyłane dyplomatom. To był doskonały plan. Życie w cieniu zmieniło tych pięcioro agentów w mistrzów podstępu. Oto utajniona historia trzech nieznanych mężczyzn i dwóch kobiet. Churchill chciał zaskoczyć nazistów, bo to był jedyny sposób na sukces. Zamierzali przekonać Hitlera, że pod koniec lata 1944 dojdzie do kilku desantów: w Calais, w Norwegii, na południowym zachodzie Francji i na Morzu Śródziemnym, z dala od rzeczywistego miejsca lądowania: Normandii. Aby uwiarygodnić swój plan, alianci stworzyli fikcyjną Pierwszą Grupę Armii Stanów Zjednoczonych, w skrócie FUSAG, stacjonującą w południowo - wschodniej Anglii. Dowodził nią prawdziwy generał George Patton, dobrze znany Niemcom z kampanii w Afryce Północnej i na Sycylii. To, co stało się później - lądowanie w Normandii, jest uznawane za jedną z najbardziej nadzwyczajnych akcji militarnych XX wieku, ale historia niemal zapomniała o wyjątkowej kampanii dezinformacyjnej, która umożliwiła desant. Gdyby kampania się nie powiodła lub została ujawniona, skutki byłyby opłakane. Możliwe, że rozmawialibyśmy dziś po niemiecku. Podwójni agenci w genialny sposób oszukali Niemców. 15:35 KORONA KRÓLÓW - ODC 180 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Monika Zięba Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Karina Seweryn, Grzegorz Woś, Gabriela Chojecka, Miron Jagniewski, Grzegorz Wons, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska, Mateusz Mosiewicz, Paulina Masiak Litwini, mimo napotkanych trudności, zaczynają zaplanowany atak zbrojny. Kazimierz jest wdzięczny Egle za to co zrobiła. Chce ją wynagrodzić, jednak kobieta nie przyjmuje nagrody. Król waha się jak dalej postąpić. Najpierw chce dowiedzieć się czy Olgierd wie o poczynaniach Kiejstuta. Do Budy przyjeżdża Bolko, który chce zabiegać o poparcie Elżbiety. To ważna wizyta, od niej zależą dalsze losy Świdnicy. Martwi się też o przyszłość Anny. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 2 Widowisko kameralne, 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Niemieckie armie od północy i południa szły na Warszawę, spychając pobite i wykrwawione polskie wojska. Armia Poznań była pośrodku tych wielkich kleszczy. Nieatakowana przez Niemców zachowała pełnię sił. Mogła, jak proponował jej dowódca gen. Tadeusz Kutrzeba, uderzyć w bok niemieckiej 8. Armii. Jednakże marszałek Rydz - Śmigły odrzucił tę możliwość. Od 3 września 1939 roku zatem Armia Poznań, zgodnie z jego rozkazem, cofała się z Wielkopolski w stronę Warszawy, aby zająć pozycje obronne za Wisłą. Czas mijał. Marsz na Warszawę nie mógł być szybki. Wszystkie drogi zapełnili uchodźcy i części niezmobilizowanych oddziałów. Posuwanie się wojska utrudniał też nieład panujący na tyłach. Noce nie wystarczały do marszu, trzeba więc było iść dniami, narażając się na ataki niemieckiego lotnictwa. Tysiące ludzi uciekających przed ogniem wojny mieszało się z wojskiem, blokując i tak powolny marsz kolumn żołnierzy i konnych taborów. Niemiecka doktryna wojny błyskawicznej przewidziała wykorzystanie takiej sytuacji. Samoloty wroga bombardowały wsie i miasteczka, które nie miały strategicznego znaczenia, by w ten sposób zmusić ludzi do ucieczki. Potem atakowały bezbronny tłum. Płonące wozy, rozbite samochody hamowały ruch polskich wojsk. Generał Bortnowski stracił jedną trzecią swojej armii. Bardzo to przeżywał, ale chciał się bić. Gotów był przejść pod rozkazy gen. Kutrzeby, którego żołnierze, ciągle w odwrocie, szli już siódmy dzień i jeszcze nie widzieli wroga. Bez rozkazu naczelnego wodza Tadeusz Kutrzeba nic jednak nie mógł zrobić. Gdyby uderzył na skrzydło niemieckiej 8. Armii, napotkałby tylko jedną niespodziewającą się ataku dywizję piechoty, rozciągniętą na przestrzeni 25 kilometrów. W dodatku przewaga liczebna byłaby po polskiej stronie. Tadeusz Kutrzeba niecierpliwie czekał na zgodę marszałka. Wreszcie połączył się ze sztabem. Do telefonu podszedł szef sztabu, gen. Stachiewicz, który właśnie przygotowywał się, by opuścić Warszawę i wyruszyć do Brześcia, śladem marszałka Rydza - Śmigłego. Kutrzeba spytał, czy ma uderzyć w kierunku Ozorkowa i czy może współdziałać z nim armią Pomorze gen. Władysława Bortnowskiego. Szef sztabu nie mógł sam podjąć decyzji w tej sprawie. Czas naglił. W końcu Stachiewicz wyraził wstępną zgodę, miał jednak jeszcze przysłać potwierdzenie, że marszałek propozycję zaaprobował. Kutrzeba poprosił Stachiewicza, by przyjechał osobiście omówić plan wielkiego przedsięwzięcia, które mogło zmienić bieg kampanii wrześniowej. Nie udało się to. Następnego dnia, tj. 9 września, szef sztabu wyjechał z Warszawy do Brześcia. Nie przysłał też nikogo w swoim zastępstwie. 17:05 HISTORIA POLSKI - CHŁOPSKI BUNT"81 Dokument fabularyzowany, 60 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Boratyn, Beata Pardel, Przemysław Tejkowski Scenariusz: Grzegorz Robatyn, Beata Pardel, Przemysław Tejkowski Zdjęcia: Arkadiusz Gruszka, Damian Słowik, Paweł Teichman, Adam Baldis Aktorzy: Cezary Morawski, Waldemar Czyszak, Robert Chodur, Robert Żurek, Beata Wisz, Jan Niemaszek Wykonawcy: Grupa Rekonstrukcji Historycznej San, Teatr Sioło Z Rakszawy, Teatr Przedmieście Z Rzeszowa W Wikipedii nie ma specjalnego hasła poświęconego wspólnemu strajkowi chłopów i robotników w Ustrzykach Dolnych i Rzeszowie na przełomie 1980/1981 roku. Jest hasło Porozumienia, ale przecież porozumienia rzeszowsko - ustrzyckie nie wzięły się z powietrza. Poprzedził je wielotygodniowy protest, który nie miał precedensu w historii Polski. Był wspólnym przedsięwzięciem Polaków, którzy wbrew postawie władz komunistycznych żądali wolności i sprawiedliwości. W filmie "Chłopski Bunt `81" chcemy przedstawić ich historię. Film jest opowieścią o wydarzeniach, które rozegrały się w dwóch miejscach: Rzeszowie i Ustrzykach Dolnych. Narratorem, który przeprowadza widza od 29 grudnia 1980 do 20 stycznia 1981 roku jest historyk z rzeszowskiego oddziału IPN dr Marcin Bukała. Jego wypowiedzi zostały nagrane z wykorzystaniem członków historycznych grup rekonstrukcyjnych, które odtworzą elementy scenerii sprzed 40 lat. Film wzbogacony jest o inscenizacje z udziałem aktorów oraz o rekonstrukcje wydarzeń z 1981 roku. 18:10 FLESZ HISTORII - ODC. 701 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:25 LUDZIE I MASZYNY - ODC. 4 HUTNICTWO Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Aleksandra Fudala Barańska Scenariusz: Aleksandra Fudala Barańska Wyjątkowe miejsca, wyjątkowe historie, mnóstwo dowodów na to, jak rozwijały się przemysł i nauka i jak przemysłowe dziedzictwo z powodzeniem można wykorzystać współcześnie. Cykl "Ludzie i Maszyny" zaprasza na spotkanie z historią obiektów poprzemysłowych z uwzględnieniem ich roli w rozwoju regionów, przemian, jakie wywołały oraz ich roli i wykorzystaniu 100 lat później. Hutnictwo. W czym Huta Kościuszko przypominała Dolinę Krzemową? Dlaczego o hutnikach mówiło się "kamikadze"? Jak huty budowały miasta? Do czego wykorzystywana jest stal? W programie "Ludzie i maszyny" odwiedzimy jedyne w Polsce Muzeum Hutnictwa. Opowiemy o wielkich piecach i rodzinach, które w hutach przepracowały całe życie. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 54 "ZAWISZA" Serial TVP, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Zgodnie z planem Władka, Michał dyskretnie obserwuje posterunek milicji w Żarnowcu. Okazuje się, że prowokacja zadziałała posterunek został wzmocniony siłami KBW, co oznacza, że zdrajca z oddziału partyzantów przekazał informację o planowanym napadzie na posterunek. W momencie przekazywania Bronkowi rozkazu Delegata Sił Zbrojnych na Kraj o złożeniu broni do lokalu wpadają funkcjonariusze UB, aresztują Bronka oraz Łącznika. Przed lokalem na więźniów czeka kapitan Ryszkowski. Na widok Bronka zaskoczony nie wie, jak się zachować. Zeznania Bronka mogą okazać się dla niego śmiertelnie niebezpieczne 20:00 KRZYŻ WŁOSZCZOWA 1984 Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2019 Reżyseria: Lesław Skuza Scenariusz: Lesław Skuza Zdjęcia: Lesław Skuza, Paweł Woldan Muzyka: Andrzej Krauze Film jest opowieścią o strajku szkolnym młodzieży szkół zawodowych w obronie krzyża we Włoszczowie w 1984 r. Opowiedzą ją sami uczestnicy - jak tamte wydarzenia wspominają i oceniają. Ta perspektywa wydaje się mieć szczególne znaczenie teraz, kiedy miejsce Kościoła i krzyża we współczesnej Polsce wydaje się być na powrót kwestionowane. Motywem przewodnim historii PRL jest walka z krzyżem, nie tylko jako symbolem Kościoła katolickiego, ale też symbolem niezależności Polaków, symbolem ich wolności. 21:00 80 MILIONÓW Film sensacyjny, 102 min, Polska, 2011 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Waldemar Krzystek, Krzysztof Kopka Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Filip Bobek, Marcin Bosak, Wojciech Solarz, Krzysztof Czeczot, Piotr Głowacki, Mariusz Benoit, Jan Frycz, Mirosław Baka, Agnieszka Grochowska, Adam Ferency, Antonina Choroszy, Sonia Bohosiewicz W swoim filmie Waldemar Krzystek przedstawia głośną akcję opozycjonistów, którzy 3 grudnia 1981 roku, dziesięć dni przed wprowadzeniem w kraju stanu wojennego, podjęli z banku, ze związkowego konta tytułowe 80 milionów. Reżyser nakręcił tę opowieść według scenariusza zainspirowanego rzeczywistymi wydarzeniami, jakie miały miejsce we Wrocławiu w latach 1980 - 1982. Sierpień 1980 r. Do zapoczątkowanego w Stoczni Gdańskiej strajku przyłączają się największe zakłady pracy w większości polskich miast. Trwa strajk generalny skierowany przeciwko władzy komunistycznej. Cały świat z napięciem obserwuje wydarzenia w Polsce. Fala sierpniowych strajków doprowadziła ostatecznie do powstania NSZZ Solidarność. 31 sierpnia 1980 roku we Wrocławiu, podobnie jak w całym kraju, wszyscy z radością przyjmują wiadomość o podpisaniu porozumienia w Stoczni Gdańskiej przez Mieczysława Jagielskiego i Lecha Wałęsę. Większa część akcji filmu obejmuje właśnie okres poprzedzający wprowadzenie w Polsce stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku. Funkcjonariusze SB działają coraz bardziej nerwowo, trwa inwigilacja obywateli, śledzą każdy krok tzw. wrogów systemu komunistycznego, organizowane są prowokacje, naloty na drukarnie. Jesienią 1981 roku na Dolnym Śląsku ma miejsce cała seria różnych działań SB. Władze PRL - u przygotowują się do stanu wojennego. Dla wielu Polaków staje się jasne, że konfrontacja opozycji z komunistami jest już nieunikniona. To sygnał dla młodych działaczy Solidarności, że trzeba ostatecznie przeciwstawić się ubeckim zagrywkom. Przygotowują i przeprowadzają śmiałą akcję wyprowadzenia z wrocławskiego banku związkowych pieniędzy, zanim ich konto zostanie zablokowane. Następnym krokiem będzie szybka zamiana złotówek na dolary. 3 grudnia 1981 r. działacze dolnośląskiej Solidarności dokonują ryzykownej wypłaty 80 milionów z konta związku. Udaje im się zmylić czujność funkcjonariuszy SB, którzy nie spuszczają z oka członków Solidarności. W akcję w banku angażuje się wiele osób: sam dyrektor placówki, kasjerki, duchowni, a nawet cinkciarze. Po wprowadzeniu stanu wojennego następują liczne aresztowania. 80 milionów pozostało jednak w bezpiecznym miejscu. Pieniądze przeznaczono na pomoc ofiarom represji i na kontynuowanie podziemnej działalności związku. Cała kwota została rozliczona na IX Zjeździe NSZZ Solidarność już w wolnej Polsce. 22:45 CHCIAŁBYM SIĘ OGOLIĆ Film TVP, 17 min, Polska, 1966 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Mieczysław Lewandowski, Zdzisław Kielanowski Aktorzy: Ignacy Gogolewski, Zdzisław Maklakiewicz, Adam Pawlikowski Filmowa makabreska o kliencie, którego goli fryzjer psychopata. 23:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BUNKRA HITLERA Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Krzysztof Dracz, Janusz Bukowski, Beata Kawka, Agata Buzek, Antoni Ostrouch, Henryk Sobiechart, Paweł Sanakiewicz, Sławomir Holland Stało się to bez mała 60 lat temu, a zeznania świadków, protokoły sekcji zwłok, wyjaśnienia śledczych odtajnione ostatnio dowodzą, że przez dziesiątki lat byliśmy oszukiwani. Wierzyliśmy w sprytnie spreparowaną wersję śmierci Adolfa Hitlera i Ewy Braun. Dzisiaj znamy już pytania, które należało zadać, aby sprawę tę wyjaśnić do końca. Kluczem do rozwiązania tej zagadki sprzed 60 lat jest los Ewy Braun. 00:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 1. Pierwszy temat poruszony w tym wydaniu magazynu to historia grupy marynarzy z Pierwszego Pułku Morskiego, którzy zamiast na morze trafili na pole bitwy z bolszewikami w roku 1920. Osłaniali odwrót głównych sił polskich odpływających ku Warszawie. I dodać trzeba, że robili to z ostatecznym poświęceniem. Pułk, a szczególnie jego II batalion, poniósł ogromne straty. W miejscowości Kolako Kościelne znajduje się pomnik - cmentarz 9 - ci młodych marynarzy (mieli po 19 - 20 lat). Zgineli po 17 wrzesnia 1939 w bitwie z rosyjskiemi agresorami pod wioską Wróble Arciszewo. Okoliczni chłopi ukradkiem pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko - Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. Pod Zambrowem odkryto pochowek kolejnych ośmiu. 2. Następnie ekipa przenosi się do Wtelna - wsi w powiecie koronowskim, koło Bydgoszczy. Jedzie tam na zaproszenie lokalnych pasjonatów historii, którzy chcą ze wsparciem profesjonalnego sprzętu geofizycznego poszukać reliktów dawnej zabudowy. Metryka miejscowości sięga czternastego wieku. Niegdyś wieś zwana wtedy Vitelno należała do byszewskich cystersów, którzy nabyli ją od książąt inowrocławskich. Najbardziej intryguje lokalizacja pierwszej świątyni i układ zabudowań folwarcznych. Twórcy programu przeprowadzają badania georadarem w trzech wytypowanych miejscach, a pomagają im w tym i przybliżają lokalne dzieje tamtejsi regionaliści i historycy. Już we wrześniu 1939 Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. W rejonie Gogolina rozstrzelano około 1500 ludzi. Miejscowi pochowali ich gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000. Polaków, swoich sąsiadów. Często w nocy podrzucano im broń do stodoły, a o świcie odnajdowały ją przyprowadzone przez sprawców Einsatzgruppen, które niemal na miejscu rozstrzeliwały Polaków. Ostatecznie planowano się z pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS. 00:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.