TVP Historia                    Poniedziałek, 03.03.2025

06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 MARCA

Felieton, 2 min, Polska, 2006
Autor: Janusz Weychert

1918 - Traktat Brzeski; 
1931 - "Gwiaździsty sztandar" uznany za hymn USA; 
1875 - prawykonanie "Carmen" w Paryżu; 
1983 - zmarł pisarz brytyjski Artur Koestler;



06:55 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 22

Program historyczny, 50 min, Polska, 2025
Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Reżyseria: Marzena Strąg
Prowadzący: Wojciech Szeląg

"Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie.



07:35 FLESZ HISTORII - ODC. 701

Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025

Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce.



07:55 CZAS HONORU - ODC. 55 "KARTKA NA MURZE"

Serial TVP, 45 min, Polska, 2012
Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka
Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół
Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki

Janek i Bolek przekraczają polski punkt graniczny i szczęśliwie docierają do Radzymina - rodzinnego miasta Bolka, gdzie czeka na niego żona i dwuletni synek. Helena zgłasza się do Urzędu Miejskiego, w którym Kazimierz piastuje wysokie stanowisko. Ten wręcza jej nominację na urzędnika państwowego i ponawia prośbę o kontakt z Wandą. Michał odwiedza Celinę i robi jej wyrzuty za pracę w czerwonym wydawnictwie. Celina broni się, mówiąc, że służy przede wszystkim dobrej literaturze. Ruda planuje wyjechać z kraju wraz ze swoim współpracownikiem Ernestem. Straciła wiarę w sens dotychczasowej działalności. Karol zauważa na warszawskiej ulicy plakat Ślubów Panieńskich, a na nim nazwisko Wandy. Zaczyna śledzić byłą żonę. Janek dociera wreszcie do Warszawy. Na praskim murze szukając informacji o Lenie, znajduje kartkę od Romka. W tym czasie Rainer w obozie jenieckim zdradza informację o zakopanym archiwum w strefie kontrolowanej przez Amerykanów. Sowieci zabierają Rainera i wyruszają w stronę checkpointu. Janek odnajduje Romka, ten mówi, że zarówno dziecko jak i Lena nie żyją, oboje zginęli w czasie Powstania Warszawskiego. Na oczach Janka zrozpaczony Romek wyciąga pistolet i przykłada do piersi.



08:45 POLSKIE PARKI NARODOWE - BIAŁOWIESKI PARK NARODOWY

Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022
Reżyseria: Rafał Kołodziej
Scenariusz: Agnieszka Niwińska
Prowadzący: Dariusz Gross

Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury.



09:15 HISTORIA POLSKI - ON WIERZYŁ W POLSKĘ

Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1992
Reżyseria: Alina Czerniakowska
Scenariusz: Alina Czerniakowska
Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski
Wykonawcy: Tadeusz Bobrowski, Stefan Czarnecki, Anna Bobrowska, Włodzimierz Rzeczycki, Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Marek Raczyński, Adam Ferency

Film opowiada o życiu i śmierci Emila Fieldorfa "Nila", jednego z najwybitniejszych dowódców Armii Krajowej i przywódców ruchu oporu. Człowieka, którego stalinowskie UB uznało za najgroźniejszego przeciwnika Polski Ludowej i Związku Radzieckiego. Autorka programu przypomina fakty, przytacza relacje świadków oraz rodziny i wykorzystuje unikatowe dokumenty dotyczące procesu "Nila".



10:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1

Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991
Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański
Wykonawcy: Bogusław Wołoszański

Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.



10:45 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 4 TAJEMNICE PAŁACU ELIZEJSKIEGO
(THE ELYSE PALACE, ARCHITECTURE OF POWER / L’ELYSE - LES SECRETS D’UN PALAIS)

Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2019
Reżyseria: Guenaelle Troly

Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. 
Odcinek 4 - "Tajemnice Pałacu Elizejskiego". To najważniejszy budynek Republiki Francuskiej. Siedziba szefa państwa, która od wieków gości - i olśniewa - największe międzynarodowe postaci. Ten klasycystyczny pałac w niczym nie przypomina fortecy zaawansowanej technologii. Od kadencji Valery’ego Giscarda d’Estaing pod wschodnim dziedzińcem znajduje się bunkier prezydenta i sztab dowodzenia Jupiter z systemem odstraszania nuklearnego. Jest wiele rzeczy objętych tajemnicą. W jaki sposób osiemnastowieczny pałac stał się nowoczesnym kompleksem dwudziestego pierwszego wieku? Jak został zmodernizowany i przystosowany do wymagań władzy i bezpieczeństwa szefa państwa? Oto historia najważniejszego pałacu Francji.



11:45 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: BOLESŁAW II SZCZODRY

Debata, 31 min, Polska, 2016
Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska
Prowadzący: Maciej Zakrocki

Bolesław Szczodry, zwany też Śmiałym. Najstarszy syn Kazimierza Odnowiciela. Poprzez sojusz z papieżem Grzegorzem VII i koronację w Gnieźnie, w czasie świąt Bożego Narodzenie w 1076 roku - w częściowo odbudowanej już po najeździe czeskim katedrze - wzmocnił międzynarodową pozycję Polski. Wkrótce jednak Polską zaczęły targać konflikty wewnętrzne. Przeciwko królowi zwróciło się rycerstwo i możni. W 1079 roku, po zabójstwie krakowskiego biskupa Stanisława, król został wygnany z kraju. Udał się na Węgry. Tu wkrótce zmarł w nieznanych okolicznościach.



12:20 DOKTOR EWA - ODC. 1/9 - TRUDNY WYBÓR

Serial TVP, 35 min, Polska, 1970
Reżyseria: Henryk Kluba
Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski
Zdjęcia: Wiesław Zdort
Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Celina Niedźwiecka, Maria Kaniewska, Janusz Kłosiński, Józef Zbiróg, Janina Borońska-Łągwa, Ewa Lemańska, Andrzej Zaorski, Maria Białobrzeska, Jan Rudnicki, Wiesław Dymny, Adam Daniewicz

Na przełomie lat 60. i 70. wciągnięci w serialowe "szaleństwo" telewidzowie - po sukcesach "Stawki większej niż życie", "Czterech pancernych" i "Przygodach pana Michała""- gromko dopominali się o serial współczesny,"prosto z życia". Tak pojawiła się"Doktor Ewa", za sprawą scenarzystów Wilhelminy Skulskiej i Jana Laskowskiego oraz reżysera Henryka Kluby ("Chudy i inni","Słońce wschodzi raz na dzień","Szkice warszawskie"i in.). 
Doktor Ewa Lipska, atrakcyjna młoda kobieta tuż po studiach, z interesującymi perspektywami zawodowymi na przyszłość, wybiera pracę wiejskiej lekarki. Wychowana w wielkim mieście, osiada w małym Międzyborzu w województwie łódzkim. Zmuszona jest nie tylko samodzielnie pokonywać codzienne trudności wynikające z praktyki lekarskiej w wiejskim ośrodku zdrowia, ale też musi nauczyć się rozmawiać z ludźmi o innej mentalności, zdobyć zaufanie swoich pacjentów. 
Odc. 1: Bohaterka filmu, doktor Ewa, absolwentka Akademii Medycznej, po odbyciu stażu w warszawskim szpitalu, staje przed trudną decyzją: czy korzystając z protekcji przyjąć pracę w placówce zdrowia w stolicy, czy też podjąć samodzielną pracę lekarza wiejskiego. Dobrowolnie rezygnuje z możliwości awansu i życia w wielkim mieście. Postanawia wyjechać na wieś i podjąć pracę w tamtejszym ośrodku zdrowia. 				
1972 - Ewa Wiśniewska nagroda aktorska tygodnika"Kvety".



13:05 ZDOBYWCY KARPAT - ZOFIA I WITOLD PARYSCY

Film dokumentalny, 20 min, Polska, 1998
Reżyseria: Jacek Zygadło
Scenariusz: Jacek Zygadło
Zdjęcia: Jacek Zygadło
Lektor: Wojciech Wysocki

W kolejnym odcinku programu prezentującego wybitnie zasłużonych dla regionu Karpat - sylwetki autorów Encyklopedii Tatrzańskiej - Zofii i Witolda Paryskich.



13:30 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 1 GÓRNA ENGADYNA
(UNTAMED SWITZERLAND 01. ENGADINE / WILDE SCHWEIZ 01. DAS OBERENGADIN)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017
Reżyseria: Anne Wigger

Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 
W odcinku pierwszym - Engadyna. Jest to długa dolina górska w Gryzonii, na południu Szwajcarii. Rozciąga się na przestrzeni 100 kilometrów wzdłuż rzeki Inn, od jej górnego biegu przy przełęczy Maloja, w kierunku północno - wschodnim aż do miejsca, gdzie Inn wpływa na terytorium Austrii. Otoczona ze wszystkich stron wysokimi górami Engadyna słynie ze słonecznego klimatu, wspaniałych krajobrazów i tras wycieczkowych.



14:35 HISTORIA BRONI - BROŃ DLA KAŻDEGO. ODC. 4/10
(HISTORY OF WEAPONS)

Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017

Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to 10 - odcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach.



15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 182

Telenowela historyczna TVP, 25 min, Polska, 2019
Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak
Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Marta Hryniak
Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik
Muzyka: Marcin Przybyłowicz
Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Marianna Zydek, Paulina Lasota, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Grzegorz Wons

Lipiec 1351 roku. Połączone wojska Kazimierza i Ludwika węgierskiego szykują się do podboju Rusi. Na Wawelu trwają ostatnie przygotowania do wymarszu. Ludwik, wciąż bawiący na zamku, przypomina możnym o obietnicy sukcesyjnej Kazimierza. Polacy nie negują jego praw, ale zachowują wobec sprzymierzeńca rezerwę. Między władcami panuje napięcie i rywalizacja o przywództwo nad wojskiem. Pełka, tuż przed odjazdem, dowiaduje się o romansie króla ze swoją żoną Małgorzatą.



16:00 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - STRZEGOM

Reportaż, 8 min, Polska, 2017
Reżyseria: Tomasz Drozdowicz
Scenariusz: Tomasz Drozdowicz
Prowadzący: Krzysztof Grzybowski

Ta budowla majestatycznie góruje nad miastem i całą okolicą. To jeden z największych kościołów na całym Dolnym Śląsku i wyśmienity zabytek kamiennej architektury gotyckiej na terenie Polski. Powstał w XIV wieku z inicjatywy Joannitów, czyli zakonu który na nasze ziemie zawędrował aż z Ziemi Świętej. Już chyba samo to, wystarczy, by uznać, że Strzegom wart jest odwiedzenia. Ten imponujący Pomnik Historii zadziwia nie tylko rozmiarem ale też oryginalną, gotycką architekturą. Surowa bryła zdobiona jest wieloma detalami architektonicznymi. Uwagę zwracają misternie rzeźbione portale i tympanony. Najstarszy pochodzi z 1350 roku i przedstawia koronację trzech królowych. Od strony południowej znajdziemy tympanon ze sceną zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Najmłodszy i najcenniejszy portal znajduje się nad wejściem głównym i przestawia nawrócenia św. Szawła. To prawdziwy skarb architektury gotyckiej.



16:10 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1

Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1994
Reżyseria: Arek Bieńkowski
Scenariusz: Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski
Muzyka: Dariusz Żebrowski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. 
Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army.



16:40 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2

Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1994
Reżyseria: Arek Bieńkowski
Scenariusz: Bogusław Wołoszański
Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski
Muzyka: Dariusz Żebrowski
Prowadzący: Bogusław Wołoszański

Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. 
Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army.



17:15 HISTORIA POLSKI - DZIECI KWATERY Ł

Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013
Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski
Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski

Przejmujący film dokumentalny "Dzieci kwatery Ł" w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego przedstawia prace ekshumacyjne na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, pilnie śledzone przez rodziny Żołnierzy Wyklętych i historyków. Dokument opowiada o tragicznych losach rodzin żołnierzy podziemia niepodległościowego bądź opozycji antykomunistycznej, którzy zostali zamordowani w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie w latach 1948 - 56. Punktem wyjścia są prace ekshumacyjne ofiar terroru komunistycznego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł. To miejsce wyjątkowe, przez lata symboliczne, a od 2013 r. przywracające nadzieję rodzinom na odnalezienie szczątków swoich bliskich. Maria Leśnikowska, jedna z bohaterek filmu "Kwatera Ł" również w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego, mówi, że to miejsce przez lata wyklęte, a dzisiaj święte. Dokument ten stanowi kontynuację "Kwatery Ł", opowiada bowiem historię rodzin Żołnierzy Wyklętych, które poszukując miejsca spoczynku swoich ojców, mężów i dziadków, towarzyszą dr. hab. Krzysztofowi Szwagrzykowi i jego zespołowi podczas kolejnych etapów prac ekshumacyjnych na powązkowskiej Łączce. Widz śledzi m.in. poruszającą historię dwóch braci - synów ppłk. Antoniego Olechnowicza, ostatniego komendanta wileńskiego okręgu AK, zamordowanego w 1951 r. - którzy pozbawieni ojca, a przez kilka lat także matki, żyli w cieniu śmierci.



18:15 POLSKI AS WYWIADU - MJR JAN HENRYK ŻYCHOŃ

Reportaż, 32 min, Polska, 2022
Scenariusz: Paulina Rubczak

Major Jan Henryk Żychoń to jedna z najciekawszych i najbarwniejszych postaci historycznych związanych z Bydgoszczą i wraz ze swoim pełnym zwrotów akcji życiem zasługuje na filmową opowieść. Henryk Żychoń należał do najbardziej zaufanych szpiegów generała Sikorskiego. Jego zasługi były tak duże, że oskarżano go bezpodstawnie o spiskowanie z Niemcami. Biografia majora Henryka Żychonia to biografia państwowca i patrioty. Jako dziecko działał w harcerstwie, a gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów Polskich, mimo młodego wieku. Miał wówczas zaledwie 12 lat! Szybko dał się poznać jako wnikliwy, inteligentny, rzeczowy i skuteczny żołnierz. Działał na kierunku zachodnim, prowadząc działalność wywiadowczą nakierowaną na Niemcy. Pracował w tyglu międzynarodowego szpiegostwa Wolnym Mieście Gdańsku, a następnie w nowej ekspozyturze wywiadowczej w Bydgoszczy.



19:00 CZAS HONORU - ODC. 56 "SZCZĘŚLIWE MIEJSCE"

Serial TVP, 44 min, Polska, 2012
Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka
Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół
Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki

Wasilewski dostaję reprymendę od Ady za brak postępów w sprawie skoczków. Sam wyżywa się na Karolu za swoje niepowodzenia. Daje mu tydzień na skompletowanie listy skoczków wraz z adresami. Karol zatrudnia Woźniaka i każe mu szukać w gestapowskich dokumentach nazwisk skoczków. Woźniak odnajduje kilkanaście nazwisk i zdjęć, m.in. Władka, Michała i Janka. Karol szybko natrafia na trop Janka. Maria i Otto wyruszają do Polski. Nocując wraz z uchodźcami w jednej ze stodół zostają napadnięci przez ukrywających się uzbrojenych esesmanów. Bronek spotyka się z Brodowiczem, rozmawiają o zniknięciu Krawca. Bronek prosi o przeniesienie do oddziału partyzantów w Kampinosie. Oznajmia Wandzie, że musi zniknąć. Wanda nie rozumie, dlaczego Bronek kontynuuje walkę. Helena na Pradze zauważa plakat Ślubów panieńskich z nazwiskiem córki. Od razu udaje się do teatru, gdzie spotyka Wandę wychodzącą z próby. Władek i Michał ruszają na spotkanie z komendantem Jezierskim. Na miejscu w chacie komendanta znajdują zwłoki Jezierskiego i jego współpracownika Stanisława, obok leży ciężko ranny nieznajomy mężczyzna Bocian. Przy próbie wywiezienia mężczyzny, Michał i Władek wpadają w ręce Sowietów..



20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - RAGNAR - WIKING, KTÓRY ZŁUPIŁ PARYŻ
(RAGNAR, LE VIKING QUI A TERRORISE PARIS)

Cykl dokumentalny, 111 min, Francja, 2022
Reżyseria: Laure Delalex
Lektor: Marek Ciunel

"Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: "Secrets d'Histoire") to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów.



22:05 ZMIERZCH IMPERIUM - ODC. 1. TIMUR, MIECZ ISLAMU
(END OF EMPIRE)

Serial dokumentalny, 60 min, Australia, 2018

Australijski fotoreporter David Adams przemierza Wielką Brytanię, Gruzję, Uzbekistan, Chiny i Indie, przybliżając historie czterech charyzmatycznych przywódców: Karola Wielkiego, Attyli, Tamerlana i Edgara Spokojnego oraz ich rodów, które straciły w spektakularny sposób wpływy po śmierci tych władców. Seria jest niezwykle atrakcyjna wizualnie: wykorzystano w niej najnowsze techniki graficzne i filmowe, między innym prezentując widzom eksponaty w wirtualnym muzeum.



23:00 KRONIKI HITLERA - ODC. 7. MĄŻ STANU. LATA 1937 - 1938
(KRONIKI HITLERA)

Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018
Reżyseria: Hermann Pölking

Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana.



24:00 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA SPRAWA

Widowisko, 45 min, Polska, 2005
Autor: Bogusław Wołoszański
Reżyseria: Adek Drabiński
Zdjęcia: Waldemar Szmidt
Aktorzy: Artur Barciś (Borys Sawinkow), Mariusz Bonaszewsk (Feliks Dzierżyński), Cezary Żak Żak (Sidney Reilly), Jerzy Rogalski Rogalski (Opperput)

Był sprawnym politykiem, uznanym przywódcą, nieulękłym bojownikiem, zagorzałym socjalistą - rewolucjonistą, a nawet, wedle dzisiejszych standardów, wielce fortunnym terrorystą. W 1904 roku dokonał udanego zamachu na znienawidzonego ministra spraw wewnętrznych, Wiaczesława Plehwego, potem zaś na wielkiego księcia Sergiusza Aleksandrowicza. Schwytany i skazany na szubienicę, brawurowo wymknął się z celi śmierci i zbiegł do Paryża. Policja nie zdołała go zatrzymać, wytropić, zlikwidować, bądź sprowadzić w kajdanach do kraju. Borys Sawinkow uszedł cało z najcięższej opresji, a przy okazji ośmieszył carski aparat ścigania. Pewnie nie przeczuwał, że czego nie udało się dokonać zahartowanym w długoletnich bojach funkcjonariuszom Ochrany, dokonają młodzi janczarzy CzK - podwładni Feliksa Edmundowicza Dzierżyńskiego... Główny bohater nie usiedział zbyt długo we Francji. Na wieść o wybuchu rewolucji lutowej wrócił do Rosji. Działał w Rządzie Tymczasowym, w 1917 roku organizował nad Donem Armię Ochotniczą. Antybolszewickie powstanie spaliło jednak na panewce. Sawinkow musiał ponownie opuścić kraj. Tym razem nie jechał do zachodniej Europy. Zamieszkał w Warszawie i pilnie śledził nowinki dochodzące zza wschodniej granicy. Nie były pocieszające. Armia Czerwona rosła w siłę, Biali słabli. W końcu umilkły armaty na frontach, przemówiły za to naganty komisarzy. CzK rozprawiała się w wrogami ludu. Nie zapomniała o swych wrogach przebywających w, zdawałoby się, bezpiecznym miejscu - poza granicami Kraju Rad. Borys Sawinkow był jednym z podopiecznych Nadzwyczajnej Komisji. Jej agenci stale inwigilowali środowisko kontrrewolucjonistów. Nie tylko dobrze znali poglądy swoich ofiar, ale też czynnie wpływali na ich zamierzenia i plany. W 1923 roku tajny funkcjonariusz CzK dotarł do Sawinkowa i wezwał go pilnie do ojczyzny. Moskwa miała być gotowa do antybolszewickiej rebelii! Biała Matka - Rosja czekała na bohatera! Sawinkow uwierzył zapewnieniom rzekomego emisariusza rewolucjonistów. Ruszył do Związku Sowieckiego. Czekiści już tam na niego czekali. Po wnikliwym rozpatrzeniu zarzutów sąd wymierzył zdrajcy ojczyzny, sługusowi brytyjskich imperialistów surową karę dziesięciu lat więzienia. Obecni na sali starali się ukryć zdumienie. Przecież za wyniesienie z fabryki byle gwoździa jechało się na dwadzieścia lat w tajgę! Także podsądnym wstrząsnęła nadzwyczajna łaskawość trybunału. Wróg ludu zrozumiał ogrom swych przewin, obudziło się w nim sumienie. Mimo nadludzkich wysiłków czynionych przez interweniujących konwojentów - ogłosiła później prasa - wyrwał się im z rąk i skoczył z okna prosto na bruk, wykonując na sobie jedyny sprawiedliwy wyrok.



01:10 ...NIECH ŚWIAT PAMIĘTA O NAS... TRAGEDIA GÓRNOŚLĄZAKÓW 1945

Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2004
Autor: Jerzy Sobociński, Stefan Skrzypczak
Reżyseria: Jerzy Sobociński, Stefan Skrzypczak
Scenariusz: Jerzy Sobociński, Stefan Skrzypczak
Zdjęcia: Jerzy Sobociński

Film opowiada o tragicznych losach kilkudziesięciu tysięcy Górnoślązaków, którzy zostali w 1945 roku wywiezieni w głąb ZSRR. Internowani pod pozorem prac porządkowych, zostali zmuszeni przez NKWD do niewolniczej pracy w radzieckich kopalniach i hutach. Do Polski powrócił tylko co piąty z nich. Pozostali nie przeżyli uwięzienia z powodu głodu i morderczych warunków pracy. Tragediom deportowanych mężczyzn towarzyszył dramat opuszczonych przez nich rodzin. Ich żony i małoletnie dzieci zostały pozbawione środków do życia i często przez kilka lat nie miały żadnych informacji o losie internowanych mężów i ojców. Po latach o tamtych wydarzeniach opowiadają ich bezpośredni uczestnicy oraz ich dzieci i wnuki.



02:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "PATENT NR 532" ODC. 316

Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023
Autor: Bartek Wieczorek
Reżyseria: Adam Sikorski
Scenariusz: Izabela Fatalska

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 
W odcinku 316 pod tytułem "Patent 532" autorzy programu wybierają się na Mazowsze do Młyna Przedpełce. 1870 roku praprapradziad obecnego właściciela postawił drewniany wiatrak. Do 1900 roku był to jedyny drewniany wiatrak w okolicy. Prowadzono tu przemiał zboża na mąkę i śrutę dla okolicznych rolników. Przemiał prowadzony był na kamieniach młyńskich. Dopiero w 1930 roku zamontowano silnik spalinowy parowy, który dostarczał energii w tym czasie, gdy nie było wiatru. W czasie trwania II wojny światowej wiatrak był nieczynny. Niemcy w czasie okupacji zakazali pracy w wiatraku, a oprócz tego skonfiskowali maszyny i urządzenia, łącznie z silnikiem. Dziś spróbujemy dopisać do końca historię tego zabytkowego silnika. Grzegorz Smela z Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej dostał sygnał o stojącym w piwnicy czterosuwowym silniku systemu OTTO, znajdującym się tam prawdopodobnie od roku 1880. Jest to więc najstarszy silnik spalinowy w Polsce. W 1876 roku, w fabryce Doitz w Niemczech, inżynier i konstruktor Nikolas Otto zbudował prototypowy silnik spalinowy. Już 4 lata później silnik tego typu trafił do Polski. Fachowcy z Muzeum wydobywają silnik z piwnicy i niebawem będzie on oczyszczony i przygotowany do prezentacji na muzealnej wystawie.



02:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1

Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1994
Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki
Zdjęcia: Zbigniew Maziarz
Prowadzący: Bogusław Wołoszański
Wykonawcy: Bogusław Wołoszański

Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. 
Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.