TVP Historia Wtorek, 04.03.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1604 - kanonizacja królewicza Kazimierza; 1678 - urodził się Antonio Vivaldi; 1968 - Michnik i Szlajfer skreśleni z listy studentów UW; 1988 - prezydent Mitterand otworzył piramidę na dziedzińcu Luwru; 07:00 SPÓR O HISTORIĘ - KONFLIKT O WILEŃSZCZYZNĘ Debata, 30 min, Polska, 2012 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Jedno z najpiękniejszych miast na świecie - mówił o Wilnie Józef Piłsudski. Już od 1918 roku do kontroli nad Wileńszczyzną aspirowała zarówno Litwa jak i Polska. Litwini traktowali Wilno jako kolebkę swojej państwowości, silnie osadzoną w narodowej tradycji. Dla Polaków, którzy stanowili tu większość, było ono miastem związanym z ich kulturą i historią. W kwietniu 1919 roku Wojsko Polskie wyparło z Wilna Armię Czerwoną. W odezwie Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego Józef Piłsudski zapowiadał m.in. przeprowadzenie demokratycznych wyborów. W październiku reaktywowany został w Wilnie Uniwersytet Stefana Batorego. Wskutek wojny polsko - bolszewickiej w 1920 roku Polacy wycofali się z Wilna. W lipcu 1920 roku zostało ono zajęte przez Rosjan. W zamian za zgodę na przemarsz Armii Czerwonej przez terytorium Litwy, Litwini otrzymali Wilno. 07:35 FLESZ HISTORII - ODC. 701 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 56 "SZCZĘŚLIWE MIEJSCE" Serial TVP, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Wasilewski dostaję reprymendę od Ady za brak postępów w sprawie skoczków. Sam wyżywa się na Karolu za swoje niepowodzenia. Daje mu tydzień na skompletowanie listy skoczków wraz z adresami. Karol zatrudnia Woźniaka i każe mu szukać w gestapowskich dokumentach nazwisk skoczków. Woźniak odnajduje kilkanaście nazwisk i zdjęć, m.in. Władka, Michała i Janka. Karol szybko natrafia na trop Janka. Maria i Otto wyruszają do Polski. Nocując wraz z uchodźcami w jednej ze stodół zostają napadnięci przez ukrywających się uzbrojenych esesmanów. Bronek spotyka się z Brodowiczem, rozmawiają o zniknięciu Krawca. Bronek prosi o przeniesienie do oddziału partyzantów w Kampinosie. Oznajmia Wandzie, że musi zniknąć. Wanda nie rozumie, dlaczego Bronek kontynuuje walkę. Helena na Pradze zauważa plakat Ślubów panieńskich z nazwiskiem córki. Od razu udaje się do teatru, gdzie spotyka Wandę wychodzącą z próby. Władek i Michał ruszają na spotkanie z komendantem Jezierskim. Na miejscu w chacie komendanta znajdują zwłoki Jezierskiego i jego współpracownika Stanisława, obok leży ciężko ranny nieznajomy mężczyzna Bocian. Przy próbie wywiezienia mężczyzny, Michał i Władek wpadają w ręce Sowietów.. 08:45 NA TROPACH HISTORII - (23.01.2022) DOM ARIAŃSKI Program historyczny, 12 min, Polska, 2022 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl przybliżający historię województwa świętokrzyskiego: miejscowości, domów, ulic, ludzi. Opisuje zrywy narodowe, klęski, wielkie i małe zwycięstwa, najnowsze odkrycia archeologiczne i geologiczne. Podążamy śladami, które pozostawiła historia, ale nie tylko ta oczywista, zapisana ruinami zamków, kościołami, dziełami sztuki, ale również prehistoria i archeologia. 09:05 HISTORIA POLSKI - DZIECI KWATERY Ł Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski Przejmujący film dokumentalny "Dzieci kwatery Ł" w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego przedstawia prace ekshumacyjne na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, pilnie śledzone przez rodziny Żołnierzy Wyklętych i historyków. Dokument opowiada o tragicznych losach rodzin żołnierzy podziemia niepodległościowego bądź opozycji antykomunistycznej, którzy zostali zamordowani w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie w latach 1948 - 56. Punktem wyjścia są prace ekshumacyjne ofiar terroru komunistycznego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł. To miejsce wyjątkowe, przez lata symboliczne, a od 2013 r. przywracające nadzieję rodzinom na odnalezienie szczątków swoich bliskich. Maria Leśnikowska, jedna z bohaterek filmu "Kwatera Ł" również w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego, mówi, że to miejsce przez lata wyklęte, a dzisiaj święte. Dokument ten stanowi kontynuację "Kwatery Ł", opowiada bowiem historię rodzin Żołnierzy Wyklętych, które poszukując miejsca spoczynku swoich ojców, mężów i dziadków, towarzyszą dr. hab. Krzysztofowi Szwagrzykowi i jego zespołowi podczas kolejnych etapów prac ekshumacyjnych na powązkowskiej Łączce. Widz śledzi m.in. poruszającą historię dwóch braci - synów ppłk. Antoniego Olechnowicza, ostatniego komendanta wileńskiego okręgu AK, zamordowanego w 1951 r. - którzy pozbawieni ojca, a przez kilka lat także matki, żyli w cieniu śmierci. 10:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Część druga programu, w którym Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań. 10:45 PLANETA SKARBÓW - ODC. 2 INDIE (PLANET OF TREASURES EP. 2 INDIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 2 - "Indie". Indie to wielowarstwowość, długa historia oraz języki, kultury i fascynujące mity. To świat kontrastów - bogactwo i ubóstwo, sacrum i profanum, zatłoczone miasta i bajkowe krajobrazy pełne wiekowych drzew. Ten kraj przemawia do zmysłów. Poprzez kolejnych władców, religie, ludzi oraz kultury, które na przestrzeni wieków odciskały tu swoje piętno. Indie to dźwięk kosmosu i nieskończona różnorodność. Kraina pełna bogactw i dziwów. Jej historię można poznać między innymi dzięki miejscom uznanym przez UNESCO za obiekty dziedzictwa kultury. Hindusi czczą Ganges, Brahmaputrę, Indus oraz wiele innych rzek. Odgrywają one ważną rolę niemal we wszystkich rytuałach. Nie ma człowieka, którego ilość i różnorodność kultur w Indiach nie zadziwia. Indie to nie kraj, lecz kraj krajów, cywilizacja. Swoje źródła ma tutaj buddyzm, zaś hinduizm, za sprawą licznych diaspor, dociera obecnie wszędzie. 11:40 WOJOWNICY CZASU - PIERWSZA POLSKA BITWA CZYLI TCZEW 1807 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Jesienią 1806 roku wojna zagościła w dawnych, przedrozbiorowych granicach Rzeczypospolitej. Armie Napoleona Bonapartego w kampanii prowadzonej przeciwko pruskiemu królowi Fryderykowi Wilhelmowi zapędziły się na Prusy, aby zająć Gdańsk. Po drodze był jednak jeszcze Tczew, którego zdobycie przypadło najwierniejszym aliantom Cesarza Francuzów - Polakom. 12:15 DOKTOR EWA - ODC. 2/9 - CENA LEKCJI Serial TVP, 43 min, Polska, 1970 Reżyseria: Henryk Kluba Scenariusz: Wilhelmina Skulska, Jan Laskowski Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Ewa Wiśniewska, Ryszard Pietruski, Jolanta Lothe, Natalia Szymańska, Hanna Bedryńska, Franciszek Pieczka, Bogusław Sochacki, Janusz Kłosiński, Zygmunt Zintel, Maciej Małek, Celina Klimczak, Alicja Migulanka, Mirosława Marcheluk, Bogdan Baer, Ewa Berger Jankowska Doktor Ewa, jadąc sanitarką do chorego, jest świadkiem wypadku na szosie. Udziela pomocy rannemu, decyduje się nawet na bezpośrednie przetoczenie własnej krwi, ratując w ten sposób życie poszkodowanego. Pamięta jednak o chorym, do którego jechała i kieruje do niego telefonicznie drugą karetkę. Niestety, pacjent umiera. Sprawą zajmuje się prokurator: musi rozstrzygnąć, czy doktor Ewa podjęła właściwą decyzję na szosie. 13:05 BONA Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2016 Reżyseria: Dagmara Spolniak Scenariusz: Dagmara Spolniak Wykonawcy: Dagmara Spolniak We Włoszech ledwie co kojarzona, w Polsce nieprzerwanie budzi emocje: Bona Sforza. Film o mniej znanych perypetiach i dziwactwach polskiej królowej, od kolekcjonowania zegarów, i zacięcie ekolożki, przez manię pisania listów (w tym do ciotki Lukrecji Borgii i familii Ferrara d'Este), po sensacyjne doniesienia niemieckiej badaczki, Maike Vogt - Lüerssen, która w Leonardo da Vinci upatruje ojca Bony. 13:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MARIA BURGUNDZKA, SAMA PRZECIWKO WSZYSTKIM (MARIE DE BOURGOGNE, SEULE CONTRE TOUS) Cykl dokumentalny, 102 min, Francja, 2021 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Historia w postaciach zapisana (tytuł francuski "Secrets d'Histoire"), to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 183 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Marianna Zydek, Karina Seweryn, Paulina Lasota, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Hubert Podgórski, Gabriela Chojecka, Zbigniew Waleryś Kazimierz czeka na wynik misji Pełki i Niemierzy, których wysłał w pokojowych zamiarach do Olgierda. Wciąż liczy na to, że powstrzyma niepotrzebny rozlew krwi. Królewscy rycerze trafiają jednak w ręce okrutnego Kiejstuta, który nie zamierza z nimi pertratować. Dopuszcza się okrutnego mordu, a poćwiartowane ciała posłów Litwini wiozą do Lublina, by rzucić je pod stopy polskiego króla, jako litewską odpowiedź. 16:00 SENSACJE XX WIEKU - NARODZINY WOJNY /1/ Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Obraz polityki 1939 roku rządów Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii i ZSRR, która doprowadziła do największego kataklizmu w dziejach ludzkośći - II wojny światowej. Adolf Hitler, przemawiając 22 sierpnia 1939 roku do najwyższych oficerów Wehrmachtu, powiedział, że zamierzał uderzyć na zachód, lecz wystąpiły nowe okoliczności, które kazały mu zmienić ten plan i rzucić wojska do wojny z Polską. Jakie to okoliczności? Czy Polska padła ofiarą gry brytyjskiego premiera Neville'a Chamberlaina? Jaką rolę odegrał polski minister spraw zagranicznych Józef Beck? Czy mógł odwrócić niekorzystny bieg wydarzeń? 16:35 SENSACJE XX WIEKU - NARODZINY WOJNY /2/ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część programu, w którym Bogusław Wołoszański poddaje analizie politykę ostatnich dni sierpnia 1939 roku, gdy rząd polski podjął działania, aby odwrócić bieg wydarzeń i nie dopuścić do wojny. Czy mieliśmy szansę na uniknięcie wojny? Jakie błędy popełnił Józef Beck, polski minister spraw zagranicznych? 17:10 HISTORIA POLSKI - KAZIMIERZ PUŁASKI - BOHATER DWÓCH NARODÓW Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2007 Reżyseria: Jolanta Kessler - Chojecka Scenariusz: Jolanta Kessler - Chojecka Zdjęcia: Jacek Knopp, Łukasz Starek, Marko Stojanovic, Richard Adams Muzyka: Christoph Voise Kazimierz Pułaski lepiej jest znany w Stanach Zjednoczonych aniżeli w Polsce. W dziesiątkach amerykańskich miast są ulice imienia Pułaskiego, ma on w Stanach kilkadziesiąt pomników, z których najważniejszy stoi w centrum Waszyngtonu. Nasz rodak znany jest Amerykanom jako twórca kawalerii. Kazimierz Pułaski jest także polskim bohaterem, jednym z najważniejszych dowódców konfederacji barskiej. 18:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 348 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2025 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Było nie minęło"to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 18:35 ZDOBYWCY KARPAT - STANISŁAW STASZIC Film dokumentalny, 15 min, Polska, 1998 Scenariusz: Jacek Zygadło Zdjęcia: Jacek Zygadło Lektor: Wojciech Wysocki Wykonawcy: Roman Szadkowski, Tomasz Gąsienica Mracielnik, Andrzej Gąsienica Mracielnik Celem cyklu jest prezentacja dokonań wybitnie zasłużonych dla regionu Karpat odkrywców. Są to ludzie, o których wiedzą osoby związane z tym regionem, a mniej znani z tej działalności są ogółowi Polaków. Film prezentuje jednego z pierwszych zdobywców szczytów tatrzańskich - Stanisława Staszica. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 57 "BOCIAN" Serial TVP, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Janek zostaje aresztowany przez UB. Karol Ryszkowski natychmiast informuje Wasilewskiego o pierwszym sukcesie. Wasilewski osobiście przesłuchuje Janka i zwalnia go z aresztu, wcześniej pokazując zdjęcie, na którym jest Lena. Do obozowiska uchodźców trafia Bronek. Bronek i Ruda zaniepokojeni długą nieobecnością Michała i Władka ruszają ich śladem do chaty Jezierskiego. Na miejscu zastają jednak tylko trupy komendanta i Stanisława. Na Wandę czyha Karol. Oferuje przerażonej kobiecie swoją pomoc, Wanda jednak nie chce mieć z nim nic wspólnego. Maria i Otto docierają do Wrocławia, gdzie wita ich gościnnie żona Otta Berta. Celina dostaje od Buttermanta zadanie ma pokazać powojenną Warszawę dwóm początkującym, dobrze zapowiadającym się pisarzom. 20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 7 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:00 SZERYF (LAWMAN) Western, 94 min, USA, 1971 Reżyseria: Michael Winner Aktorzy: Burt Lancaster, Robert Ryan, Lee J. Cobb Podpici awanturnicy z Sabbath przejeżdżając przez miasto Bannock, wszyczynają burdę, przypadkowo doprowadzając do śmierci starszego mężczyzny, który ginie od zabłąkanej kuli. Wracają do siebie nawet nie zdając sobie sprawy z tego, że zabili człowieka. Wkrótce w Sabbath pojawia się szeryf Bannocka, Jared Maddox, z zmiarem aresztowania zabójców. Rządzi tu miejscowy bogacz Vince Bronson, który próbuje załagodzić sytuację i proponuje okup za swoich ziomków. Maddox nie uznaje żadnych kompromisów, ale też doskanale wie, że nie będzie mu łatwo wygrać ze skorumpowanymi przedstawicielami prawa i zawziętymi miejscowymi. Mimo ogromnej przewagi ze strony wroga, stróż prawa z Bannocka zamierza dopiąć swego i doprowadzić do postawienia złoczyńców przed sądem. 22:40 ENWER HODŻA. NAJMNIEJ ZNANY DYKTATOR. Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Mielech, Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Prowadzący: Blendi Fevziu Aktorzy: Marek Bocianiak, Piotr Bajor Enwera Hodżę poznajemy w przedostatnim roku jego życia. Jest to rok 1984. Albania stworzona przez ekipę dowodzoną przez tego krwawego dyktatora jest niczym kraj z mrocznej powieści George'a Orwella. Hodża jako jedyny z pierwszego pokolenia europejskich komunistów nadal stoi u steru władzy. Kontrą do idealistycznych wspomnień Enwera Hodży będą komentarze historyków oraz ekspertów. Z tego dwugłosu wyłoni się prawdziwy obraz kraju, którym przez ponad czterdzieści lat rządził jedyny w swoim rodzaju dyktator. 23:45 SENSACJE XX WIEKU - ROMAN CZERNIAWSKI. TAJNA GRA Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2001 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Wojciech Pacyna Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia polskiego agenta kpt. Romana Czerniawskiego do dzisiaj pozostaje tajemnicą archiwów. Działając jako agent Abwhery, wprowadzał Niemców w błąd i przyczynił się do zwycięstwa wojsk alianckich w Normandii w 1944 roku. 00:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "PARADYŻ ZNACZY RAJ" ODC. 318 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Tym razem autorzy programu pdwiedzają miejscowość Paradyż - wieś położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, siedziba gminy Paradyż. Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Przemienienia Pańskiego. Program zaczynamy od gratulacji dla Stowarzyszenia Wizna 1939, które zostało wyróżnione w konkursie "Strażnik Pamięci" zorganizowanym przez tygodnik "Do Rzeczy". Członkowie Stowarzyszenia i proboszcz miejscowej parafii opowiadają o dziejach Paradyża i pięknego, barokowego kościoła parafialnego. Prowadzą też jak zwykle swoje badania geofizyczne. Powstanie miejscowości Paradyż związane jest z budową tutejszego kościoła i z umieszczeniem w nim obrazu Chrystusa Cierniem Koronowanego. W Wielki Piątek, 8 kwietnia 1678 roku, Kazimierz Saryusz Skorkowski, komornik graniczny opoczyński, w czasie modlitwy we własnym alkierzu spostrzegł krople krwi na obliczu Jezusa. Wieści o obrazie szybko rozeszły się po okolicy. Ludzie schodzili się na wspólne modlitwy i nabożeństwa, otrzymując w swoich intencjach pocieszenie. Obraz znajduje się w świątyni w Paradyżu do dziś, jednak nie jest to już ten pierwotnie posadowiony w tym miejscu kościół. Nas interesuje, w którym miejscu znajdowała się świątynia w chwili objawienia i jakie tajemnice skrywają tutejsze krypty, bo miejscowych podań i legend jest na ten temat wiele. 01:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.