TVP Historia Poniedziałek, 17.03.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1898 - pierwszy nowoczesny okręt podwodny Hollanda w USA; 1901 - pierwsza duża wystawa obrazów Van Gogha, zmarłego 11 lat wcześniej; 1921 - konstytucja marcowa; 1981 - demonstracja siły - wielkie manewry wojsk Układu Warszawskiego w Polsce; 07:00 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 24 Program historyczny, 35 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 07:40 EX LIBRIS - ODC. 564 Magazyn, 17 min, Polska, 2025 Magazyn poświęconym książkom o tematyce historycznej. Co tydzień prezentowane będą nowe pozycje warte uwagi. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 65 "DWA DNI WOLNOŚCI" Serial TVP, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rainer przekonuje Władka, że Major Zwonariew nie zna prawdziwego miejsca ukrycia archiwum. Bronek, Michał i Władek obserwują miejsce, w którym przetrzymywana jest Ruda. Planują akcję odbicia. Major Zwonariew żąda od Lewińskiej zwolnienia Wasilewskiego z pełnionych obowiązków. Ada odmawia. Otto Kirchner dostaje od dyrekcji pismo z żądaniem, aby w ciągu 24 godzin opuścił Polskę. Doktor przekazuje chłopakom plany przerzutu do Czech. Wszyscy wiedzą, że wyjazd może okazać się ostatecznym pożegnaniem z Ojczyzną. Kazimierz zdecydowany jest opuścić Warszawę, wcześniej żegna się z Heleną przekazując jej zaproszenie na premierę. Bronek terroryzuje kierowcę Wasilewskiego i sam zajmuje jego miejsce. Razem z Jankiem udają się do sierocińca, gdzie według słów kierowcy ma znajdować się Jasio. Bronek, Władek i Michał przygotowują się do akcji w teatrze. W trakcie uroczystego przemówienia dyrektora teatru cichociemni odpalają lonty, karbidowy dym zasnuwa scenę, co umożliwia uprowadzenie zaskoczonego Majora Zwonariewa. 08:50 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - DYWIZJON 303 Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Był najskuteczniejszą lotniczą jednostką aliantów w czasie Bitwy o Anglię i podczas operacji Jubilee poprzedzającej lądowanie w Normandii. 303. Dywizjon Myśliwski Warszawski im. Tadeusza Kościuszki. Winston Churchil powiedział o jego pilotach: "Nigdy w dziejach wojen tak liczni nie zawdzięczali tak wiele tak nielicznym". Dywizjon został sformowany w Anglii 2 sierpnia 1940 roku. Tworzyli go piloci z Pierwszego Pułku Lotniczego stacjonującego przed wojną w Warszawie. Ich znakiem rozpoznawczym były szkarłatne szaliki. 30 sierpnia 1940 roku, czyli dzień przed uzyskaniem gotowości bojowej dywizjonu, podczas lotu treningowego, pilot Ludwik Paszkiewicz odniósł pierwsze zwycięstwo, strącając meserszmita. Kolejnego dnia jego koledzy unieszkodliwili sześć niemieckich maszyn. W sumie w czasie całej II wojny światowej strącili ich ponad 200. Podczas Bitwy o Anglię piloci odnosili średnio ponad dwa zwycięstwa dziennie w podniebnych bataliach. W tysiąc 1942 roku szkolili amerykańskich pilotów. Uczestniczyli w operacji Overlord w Normandii i w inwazji na Niemcy. Dywizjon 303 stał się symbolem bohaterstwa i profesjonalizmu polskich pilotów. Szwedzki zespół metalowy Sabaton, dowiedziawszy się o ich wyczynach bojowych, napisał piosenkę "Aces in Exile", a Elektryczne Gitary upamiętniły ich utworem "Dywizjon 303". 09:05 HISTORIA POLSKI - POLMISSION. TAJEMNICE PASZPORTÓW Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Scenariusz: Jacek Papis Dokument jest próbą rozwikłania najbardziej zagadkowych wątków tzw. akcji paszportowej, czyli działalności polskich dyplomatów w Szwajcarii i żydowskich aktywistów, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów z całej Europy. Film ten skupia się przede wszystkim na losach tych, którym udało się ocaleć dzięki południowoamerykańskim paszportom, ale zarazem opowiada o tych, którzy o mały włos by ocaleli, ale niemal w ostatniej chwili zostali przez Niemców zamordowani. Głównymi interlokutorami są tu bezpośrednio ocaleni lub ich potomkowie (tzw. drugie pokolenie), co sprawia, że film ten jest także dokumentacyjnym zapisem niezwykłych, jednostkowych losów, z których każdy właściwie nadawałby się na osobną hollywoodzką produkcję. Oprócz ocalonych w filmie pojawiają się też historycy i badacze, próbujący dociec prawdy, podjąć niewyjaśnione dotąd kwestie i odpowiedzieć na najbardziej nurtujące pytania. 10:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1994 Autor: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek ilustrujący udział Armii Czerwonej w II wojnie światowej. Wykorzystano materiały archiwalne. 10:40 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 6 WIELKIE PRZEMIANY MUZEUM ORSAY (THE MUSE D'ORSAY: A GREAT METAMORPHOSIS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych siedzibach, pałacach i katedrach Francji. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najsławniejszych zabytkach tego kraju. Odcinek 6 - "Wielkie przemiany Muzeum Orsay". To wyjątkowy budynek o kamiennej fasadzie i metalowym sercu. Muzeum Orsay jest jednym z symboli stolicy Francji. Na wprost wznoszą się dawne rezydencje królów - Luwr i Tuileries. To ogromna metalowa konstrukcja o masie 12000 ton. Półtora raza więcej niż Wieża Eiffela. Nawę pokrywa szklany dach o powierzchni 35 tysięcy metrów kwadratowych. Orsay jest obecnie jednym z najbardziej znanych muzeów na świecie. Na początku XX w. była to stacja kolejowa wybudowana na Wystawę Światową z 1900 r. Stworzenie muzeum na stacji kolejowej było bardzo śmiałym przedsięwzięciem. W chwili otwarcia było cudem technologii. Jak w ciągu stu dwudziestu lat stacja kolejowa przeistoczyła się w muzeum? Oto historia metamorfoz jedynego takiego budynku na świecie. 11:35 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: ROZBICIE DZIELNICOWE XII W. Debata, 31 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Przed śmiercią w roku 1138 Bolesław Krzywousty podzielił państwo na dzielnice. Wprowadzono zasadę senioratu i pryncypatu. To najstarszy z rodu, senior i prynceps sprawował władzę zwierzchnią na terenie całego kraju wobec młodszych książąt. On także reprezentował państwo za granicą. Osiem lat po wprowadzeniu tak zwanego statutu Krzywoustego, dążący niemal od początku do usunięcia młodszych braci prynceps Władysław sam został wygnany z kraju. Obierając nowego władcę, Bolesława Kędzierzawego, złamano zasadę senioratu. W kolejnych latach słabła władza księcia zwierzchniego - pryncepsa. Po śmierci Leszka Białego, zamordowanego podczas zjazdu w Gąsawie w 1227 roku, zanika zasada pryncypatu. 12:15 PUNKT WIDZENIA - ODC. 3/7 Serial TVP, 47 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Andrzej Bonarski Zdjęcia: Janusz Kalaciński Aktorzy: Joanna Sienkiewicz, Jan Piechociński, Bogusław Linda, Iwona Biernacka, Piotr Dejmek, Maria Dłużewska, Adam Ferency, Jolanta Grusznic, Janusz Leśniewski, Wojciech Machnicki, Dorota Pomykała, Jerzy Radziwiłowicz, Jcek Strzemżalski, Włodzimierz Włodarski, Jerzy Bińczycki Próba usamodzielnienia się młodej pary nie powiodła się. Maria i Włodek, którzy na jakiś czas zatrzymali się w mieszkaniu przyjaciół, skruszeni wracają do rodziców. Nadal nie mają żadnych szans na zdobycie własnego lokum. Napięcie i zdenerwowanie tą sytuacją widoczne jest zwłaszcza w zachowaniu Marii. Wreszcie pomaga im przypadek. Młodzi małżonkowie mogą zamieszkać u jednego z przyjaciół, który wyjeżdża na stypendium zagraniczne. Muszą jedynie zwrócić mu kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nie dysponują oczywiście taką kwotą, ale przyjaciele spontanicznie organizują składkę "na Marię i Włodka". Po brakującą sumę Włodek jedzie do swoich rodziców, do Płocka. Nareszcie mają gdzie mieszkać, są szczęśliwi. 13:10 POLACY W KOSMOSIE - MAŁY KROK DLA CZŁOWIEKA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 Reżyseria: Bogumił Radajewski, Bogumił Radajewski Scenariusz: Bogumił Radajewski, Robert Szaj, Bogumił Radajewski, Robert Szaj Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski "To mały krok dla człowieka, ale wielki skok dla ludzkości" - te słowa stały się symbolem jednego z największych osiągnięć naszej cywilizacji. Neil Armstrong nie mógłby ich jednak wygłosić, gdyby nie wysiłek całej rzeszy ludzi w programie Apollo. Wśród nich byli także Polacy. Werner Ryszard Kirchner opracował specjalne paliwo dla lądownika Eagle. Zaprzyjaźnił się z Neilem Armstrongiem oraz Buzzem Aldrinem. Podczas spotkania z prezydentem Nixonem, już po udanym lądowaniu na Księżycu, podkreślali oni rolę Polaka w powodzeniu misji Apollo 11. Stanisław Rogalski był inżynierem firmy Grumman Aerospace, która zbudowała lądownik księżycowy. Kazimierz Piwoński zaprojektował Randezvous Radar do komunikacji między lądownikiem księżycowym a modułem serwisowym, który umożliwiał namierzenie się pojazdów na orbicie i bezpieczne dokowanie podczas powrotu z powierzchni. 13:40 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - ODC. 3 LODOWIEC ALETSCHGLETSCHER (UNTAMED SWITZERLAND 03. THE GREAT ALETSCH GLACIER / WILDE SCHWEIZ 03. ALETSCHGLETSCHER) Serial dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Anne Wigger Szwajcaria jest dzika i piękna, mała, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią kraju. I nadal istnieją miejsca, które obiecują nieskalaną przyrodę: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. To będzie wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. W odcinku trzecim - Aletschgletscher. Grosser Aletschgletscher, największy lodowiec Alp leży w Alpach Berneńskich, w kantonie Valais w Szwajcarii. Aletsch ma długość 23, 6 km (2002 r.), zajmuje powierzchnię 117, 6 km² i składa się z ok. 27 mld ton lodu. U schyłku małej epoki lodowej w roku 1850 lodowiec miał długość 27 km. Lodowiec jest objęty rezerwatem znajdującym się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, razem ze szczytami Bietschhorn i Jungfrau. 14:45 HISTORIA BRONI - SIŁA RAŻENIA. ODC. 6/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to 10 - odcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 15:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 192 Карона каралёў (Korona królów), серыял Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Marta Hryniak, Jan Piotr Szafraniec Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Piotr Ligienza, Karol Biskup, Hubert Wróblewski, Mirosław Jękot, Paulina Lasota, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Lech Mackiewicz, Grzegorz Woś, Hubert Podgórski, Jacek Opolski, Maksymilian Michasiów Kazimierz wraca na Wawel, ale Adelajda nie chce by poddani widzieli króla słabego. Trwają poszukiwania skradzionych mieczy Pełki i Niemierzy. Kazimierz rozmawia szczerze z Cudką. Ich wzajemna miłość rodzi się na nowo. Ligęza wysyła do Budy gońca, który ma wysądować, co się dzieje na węgierskim dworze. W domu Heleny niespodziewanie pojawiają się dwaj Krzyżacy. Helena zaprasza ich do środka. 16:10 SENSACJE XX WIEKU - NAJWAŻNIEJSZA BITWA CHURCHILLA Cykl dokumentalny, 45 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czerwcu 1941 roku premier Churchill po raz pierwszy zwołał posiedzenie rządu. Sytuacja była ogólnie trudna. Pod Dunkierką nieprzyjaciel okrążył 200 tysięcy żołnierzy brytyjskich. Jaki będzie ich los? Na posiedzeniu rządu minister spraw zagranicznych lord Halifax zaczął zastanawiać się jak powinien postąpić rząd, gdyby Hitler przedstawił rozsądne warunki zawarcia pokoju? 17:05 HISTORIA POLSKI - POLSKO, SZEDŁEM DO CIEBIE 200 LAT Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Urbańska Scenariusz: Ewa Urbańska Artysta malarz Stefan Centomirski (rocznik 1928), pseudonim Sybirak, jest potomkiem polskiej, szlacheckiej rodziny. Jego los symbolizuje siłę polskiego ducha. Przetrwał jako dziecko syberyjską zsyłkę, utratę ojca w gułagu. Po dwunastu latach katorgi kończy Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Moskwie. W centrum totalitarnego mocarstwa tworzy własną oryginalną sztukę, dokumentując prawdę o męczeństwie ofiar totalitaryzmu. Narażając się, że będzie ujawniony, maluje obrazy odwrócone tyłem do ściany, nie mając ani jednej wystawy. Po pierestrojce wreszcie doceniony nie tylko w Rosji, ale i na świecie. 18:00 EX LIBRIS - ODC. 565 Magazyn, 15 min, Polska, 2025 Magazyn poświęcony książkom o tematyce historycznej. Co tydzień są prezentowane nowe pozycje warte uwagi. 18:15 HISTORIA W OŻYWIONYCH OBRAZACH - STANISŁAW MASŁOWSKI. WIOSNA ROKU 1905 Cykl dokumentalny, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Marek Brodzki Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak "Polska niepodległa". Widzowie mają niepowtarzalną okazję, aby niejako wejść do wnętrza obrazu, przyjrzeć się jego bohaterom, usłyszeć ich rozmowy, a także poznać kontekst historyczny, w jakim znajdowała się Polska tuż przed momentem, kiedy wszyscy bohaterowie zastygli zamknięci w klatce czasu i ramie malarskiego dzieła. Warstwie fabularnej towarzyszy komentarz wybitnych historyków, znawców historii Polski. Taka forma edukacji może być przyczynkiem do lepszego zrozumienia zagadnień historycznych, pretekstem do dyskusji, a także znakomitym uatrakcyjnieniem zajęć szkolnych. 18:35 FLESZ HISTORII - ODC. 703 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 66 "WEZWANIE" Serial TVP, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Rok 1946. Oddział Władka nie złożył broni. Kilkuosobowa grupa partyzantów zmaga się z brakiem żywności, amunicji oraz wsparcia całe antykomunistyczne podziemie pogrąża się w chaosie. Do leśnego obozowiska Władka przybywa kurier z wiadomością o planowanym spotkaniu dowódców oddziałów w Warszawie. Ruda ukrywa się w Warszawie przed UB, stara się prowadzić normalne życie, pracując w archiwum. Marii Konarskiej, zatrudnionej w jednym z działających na terenie Warszawy szpitali, trafia się niecodzienna pacjentka ważna postać z samych szczytów władzy. Konarska próbuje wykorzystać sytuację... Lena samotnie wychowuje Jasia. Stara się jakoś ułożyć sobie życie po stracie Janka. Studiuje architekturę i pracuje w Biurze Odbudowy Stolicy pod okiem profesora Majerskiego. Helena jest regularnie wzywana na UB, gdzie spotyka pewnego starego znajomego z czasów okupacji. Wanda z Bronkiem mieszkają w Londynie. Bronek pracuje jako tragarz, Wanda chciałaby związać swoją przyszłość z Anglią, liczy, że uda jej się znaleźć tu zajęcie odpowiadające jej wykształceniu. Bronek nie jest szczęśliwy, chce walczyć. Pewne spotkanie w pubie spowoduje zwrot w losach Bronka i jego żony. Celina i Michał mieszkają w Monachium. Celina pracuje jako tłumaczka przy procesach norymberskich, Michał zajmuje się sprawami biurowymi w przedstawicielstwie emigracyjnej organizacji Polska Niepodległa. Nie jest zadowolony, czuje się jak sekretarka. Niespodziewanie dostaje od swoich szefów szansę wykazania się w tajnej misji. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MATA HARI. KOBIETA - SZPIEG (MATA HARI, L'ESPIONNE MISE A NU) Cykl dokumentalny, 97 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 21:50 ZMIERZCH IMPERIUM - EDGAR, KRÓL WIELKIEJ ANGLII. ODC. 2/4 (END OF EMPIRE) Serial dokumentalny, 60 min, USA, 2018 Australijski fotoreporter David Adams przemierza Wielką Brytanię, Gruzję, Uzbekistan, Chiny i Indie przybliżając historie czterech charyzmatycznych przywódców: Karola Wielkiego, Attyli, Tamerlana i Edgara Spokojnego oraz ich rodów, które straciły w spektakularny sposób wpływy po śmierci tych władców. Seria jest niezwykle atrakcyjna wizualnie: wykorzystano w niej najnowsze techniki graficzne i filmowe, między innym prezentując widzom eksponaty w wirtualnym muzeum. 22:55 KRONIKI HITLERA - ODC. 9. ZDOBYWCA. LATA 1940 - 1941 (KRONIKI HITLERA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program przedstawia okoliczności dojścia do władzy w 1985 roku Michaiła Gorbaczowa, próbę zreformowania ZSRR i gwałtowne nasilenie ruchów wolnościowych w republikach, na co władze centralne postanowiły zareagować wprowadzeniem stanu wyjątkowego. 00:25 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W kolejnym odcinku Bogusław Wołoszański przedstawia wydarzenia związane z puczem 1991 r. W sierpniu 1991 r. grupa szefów KGB i członków rządu ZSRR podjęła próbę przechwycenia władzy. Według oficjalnej wersji Michaił Gorbaczow został uwięziony w swojej wilii na Krymie. W Moskwie spiskowcy przystąpili do internowania członków najwyższych władz. Taka jest oficjalna wersja, ale dziś wiadomo, że można ją podważyć. Wiele wskazuje na to, że Gorbaczow postanowił dokonać puczu przeciwko sobie, jednakże jego rachuby zawiodły. 01:05 PLATERÓWKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Marcin Grobelny, Piotr Marcjasz, Artur Stroiński, Jerzy Szota, Miłosz Mickiewicz Film opowiada o losach młodych Polek, które po wybuchu II wojny światowej, w wieku kilkunastu lat, zostały wywiezione przez NKWD ze wschodniej Polski w głąb ZSRR. Pracując katorżniczo chciały wrócić do Polski. Zrobiły to, przyłączając się do formowanego pod kuratelą Stalina Wojska Polskiego. Jako żołnierki 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater ruszyły na Zachód, walcząc z niemieckim okupantem, własnym strachem i kpinami kolegów żołnierzy. Młode żołnierki bohatersko walczyły o powrót do Polski, do swoich domów na wschodzie II Rzeczpospolitej. Po ustaleniach w Jałcie ten powrót okazał się jednak niemożliwy. Żołnierki często musiały osiąść na terenach znienawidzonego, niemieckiego wroga, na Ziemiach Odzyskanych i tam stworzyć swój nowy dom, nową Polskę. 1. Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater był wyjątkową jednostką w historii polskiej armii, a celem filmu ma być oddanie hołdu kobietom walczącym o Polskę. Platerówki, występujące w filmie: Helena Jabłońska, z domu Figura, Anna Lewkowska, z domu Figura, Wiktoria Leoniarek z domu Krzywoń, Maria Starczewska, z domu Kamińska. Film przybliża dramatyczne losy kobiet i ich rodzin po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną: wstąpienie do armii i chęć walki o Polskę, udział w boju (od rzeki Oki do Warszawy), a potem zakończenie wojny. Było ono dla tych kobiet często gorzkie, bo walcząc o Polskę, walczyły o domy na wschodnich terenach II Rzeczpospolitej, które musiały opuścić i do których nie było już powrotu. Powrót do powojennej Polski oznaczał już powrót do Polski po Jałcie, w której ziemie zachodnie przypominały o niemieckiej kulturze, przypominały znienawidzonego wroga. W filmie pokazano również skomplikowane położenie tych kobiet w ogólnej polityce aliantów walczących z III Rzeszą. Żołnierki były prostymi dziewczynami chłopkami, szlachciankami, wyrwanymi brutalnie z własnych domów przez Armię Czerwoną. W tych przedwojennych domach pielęgnowano patriotyczne i religijne wartości. Problem walki z faszystowskimi Niemcami, u boku wcześniejszych katów - Sowietów - był dla nich szczególnie bolesny i miał wymiar tragiczny. 02:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RAPORT Z POLA BITWY. ODC. 325 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 2 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Wykorzystano w niej materiały archiwalne. Odcinek poświęcony przygotowaniom Niemiec do inwazji na Francję w 1940 r.