TVP Historia Środa, 19.03.2025 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - odkrycie ruin Knossos; 1918 - Józef Piłsudski uwięziony w Magdeburgu otrzymał tysiące pocztówek imieninowych demonstracyjnie wysłanych doń przez rodaków; 1968 - spotkanie Gomułki z "aktywem" PZPR - padały hasła antyżydowskie; 1981 - brutalna interwencja ZOMO po sesji Rady Narodowej w Bydgoszczy; 06:55 EX LIBRIS - ODC. 565 Magazyn, 15 min, Polska, 2025 Magazyn poświęcony książkom o tematyce historycznej. Co tydzień są prezentowane nowe pozycje warte uwagi. 07:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 350 O PIEŚNI GMINNA! Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2025 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Było, nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. Stare Wykno leży pomiędzy Łomżą a Białymstokiem, na południe od Mężenina. Tu, po przegranej bitwie część powstańców styczniowych wycofywała się w kierunku Kulesz Kościelnych. Na polu w rejonie Starego Wykna Kozacy zaskoczonych powstańców wycięli. Dzisiaj śladu po mogile już nie ma, jest za to pamięć lokalna. Przybliżone miejsce wskazał właściciel pola, który zna tę historię z rodzinnych i sąsiedzkich przekazów. 08:00 CZAS HONORU - ODC. 67 "PROSTY WYBÓR" Serial TVP, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Ranny Janisz trafia do szpitala pod opiekę Marii. Pułkownik Jabłoński z UB jest zdeterminowany, by uczynić wszystko dla ratowania życia Janisza. W Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego trwa burza po nieudanej próbie przejęcia Janisza. Do Tajnego Ośrodka Rządowego na dywanik radzieckiego pułkownika Lebiediewa wzywani są na zmianę Lewińska z Jabłońskim. Jabłoński ma dla Lewińskiej bardzo cenną prywatną informację. Władek przychodzi na konspiracyjne spotkanie dowódców oddziałów partyzanckich, gdzie miał dojechać Janisz. W zaistniałych okolicznościach musiał zastąpić go Michał. Michał przekonuje Władka o konieczności odbicia Janisza z rąk komunistów. Władek się waha. Michał opowiada mu o wartościowej przesyłce, którą przywiózł z Niemiec. Celina otrzymuje od Amerykanów propozycję: dostanie wizę do Stanów Zjednoczonych, jeśli zgodzi się pojechać do Polski z tajną misją, w której ma jej pomagać pewien znajomy z dawnych lat. Również przed Bronkiem otwierają się możliwości działania, dostaje atrakcyjną ofertę od przedstawicieli rządu londyńskiego... Władek, przed powrotem do lasu, postanawia raz jeszcze spotkać się z Rudą. 08:50 HISTORIA POLSKI - KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE 48 min, Polska, 1998 Reżyseria: Ewa Kurek Scenariusz: Ewa Kurek Zdjęcia: Michał Góral Lektor: Grażyna Ruszewska, Jan Nowacki Film przedstawia relacje i przeżycia osób narodowości żydowskiej, które w czasie II wojny światowej, jako dzieci, zostały uratowane przez siostry zakonne przed Holocaustem. 09:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego największej operacji desantowej, mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. W nagraniu unikatowe materiały archiwalne. 10:25 PASTERZ - KAZIMIERZ KARDYNAŁ ŚWIĄTEK Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Królak, Paweł Woldan Film biograficzny poświęcony kardynałowi Kazimierzowi Świątkowi, arcybiskupowi metropolicie mińsko - mohylewskiemu, administratorowi apostolskiemu diecezji pińskiej, wieloletniemu więźniowi łagrów sowieckich. 11:25 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - JAK KUCHARKA MIESZCZAŃSKA STAŁA SIĘ KUCHARZEM DOSKONAŁYM Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę lukę zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym, ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego. Pod koniec XVIII wieku świat przeżywa ogromne zmiany. Kończy się wojna o niepodległość kolonii amerykańskich, powstańcy z pomocą Francji pokonują Anglię. Opromieniony sławą Kościuszko, w randze generała brygady, wraca do Polski. Francja triumfuje już nie tylko stolica elegancji, sztuki i literatury, ale i potęga militarna oraz gospodarcza. W Polsce następuje niewielka stabilizacja po pierwszym rozbiorze. Stanisław August, mimo rosyjskich nacisków podejmuje ostrożne reformy. Opozycja sięga po hasła narodowe powołując się na tradycje, ustrój i modę. A co z kuchnią? Jakie zmiany przyniosły ze sobą wpływy kuchni francuskiej? Trzeba było 100 lat, żeby obok wciąż wydawanego Czernieckiego pojawiła się kolejna popularna polska książka kucharska. Wojciech Wielądko, autor wydanego w 1783 roku "Kucharza doskonałego" to postać historykom dość dobrze znana, ale i jednocześnie ciągle tajemnicza. Kim był Wielądko, jak to to się stało, że jego "Kucharz doskonały" stał się bestsellerem swojej epoki? Na te i inne pytania odpowiada historyk Jarosław Dumanowski oraz zaproszeni do programu eksperci. Dawne potrawy rekonstruuje historyk i kucharz Maciej Nowicki. 12:15 PUNKT WIDZENIA - ODC. 5/7 Serial TVP, 58 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Andrzej Bonarski Zdjęcia: Janusz Kalaciński Aktorzy: Elżbieta Osterwa, Emilia Kurcab, Bolesław Idziak, Teresa Szmigielówna, Tomasz Grochoczyński, Jacek Borkowski, Jan Mulak, Zbigniew Korepta, Anna Skowron, Stanisław Gawlik, Joanna Sienkiewicz, Jan Piechociński, Bogusław Linda, Iwona Biernacka, Piotr Dejmek Już trzy lata Maria i Włodek są małżeństwem. Nieoczekiwanie nadchodzi kryzys. Maria nie może znieść szlachetności Włodka, irytuje ją, że jej mąż jest taki zwyczajny, szuka odrobiny niezwykłości w szarym życiu. To, czego nie może dać jej Włodek, znajduje u Jacka, jednego z przyjaciół z ich paczki. Chłopak o duszy poety, otoczony nimbem tajemniczości, staje się dla Marii jakby dopełnieniem męża. Dręczą ją jednak wyrzuty sumienia i ostatecznie postanawia odejść od Jacka. Tymczasem Włodek zostaje wyrzucony z instytutu, gdyż ośmielił się stanąć w obronie szykanowanego docenta. Musi więc ponieść karę za swą odwagę cywilną i uczciwość. Gdy najbardziej potrzebuje wsparcia bliskiej osoby, dowiaduje się o zdradzie Marii. 13:20 KOLEBKA SOLIDARNOŚCI - OD TORPEDO LEGERHAUS DO MUZEUM 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Wojciech Roman Krasucki Scenariusz: Jarosław Żurawiński Historia budynku Sali BHP 1889 - 2019. 13:25 KRONIKI MIASTA - SALERS (CHRONICLES OF A CITY) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Dzięki tej serii widzowie mogą odkryć pięć przesiąkniętych historią miast. Poznają ich losy od średniowiecza do współczesności, w czasie największych zmagań i sukcesów, a także postacie, które wpisały się w ich historię. 14:30 PRAWDZIWE "POLOWANIE NA CZERWONY PAŹDZIERNIK" - ODC. 2/2 (THE REAL HUNT FOR RED OCTOBER) Serial dokumentalny, 50 min, Kanada, 2020 Ten dwuczęściowy film po raz pierwszy ujawnia odtajnioną historię rosyjskiego okrętu podwodnego Czerwony Październik. O jednostce opowiadał film fabularny z 1984 roku "Polowanie na Czerwony Październik", w którym sowiecki atomowy okręt podwodny próbował uciec do USA i jednocześnie był ścigany przez amerykańską i sowiecką marynarkę wojenną. Oparty na bestsellerowej powieści Toma Clancy'ego, ukazywał aspekty techniczne, dramat i charakter podwodnej bitwy. Niewielu zdaje sobie sprawę, że książka i film zostały zainspirowane tajną konfrontacją nuklearną, która według niektórych zmieniła bieg historii świata. 15:15 GALERIA WIDMO - RELIKWIARZ WIKINGÓW I KAMIENIECKI SKARBIEC Serial dokumentalny, 7 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska "Galeria Widmo" prezentuje animowaną historię zaginionego pod koniec II wojny światowej Relikwiarza św. Korduli, arcydzieła sztuki wikińskiej z X wieku, ozdoby skarbca katedry w Kamieńcu Podolskim. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 194 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Marcin Marciniak, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Karol Biskup, Piotr Nowak, Hubert Wróblewski, Jacek Ryś, Paulina Lasota, Grzegorz Woś, Jacek Opolski, Artur Paczesny, Paweł Janyst, Mateusz Mosiewicz, Dagmara Bąk Kazimierz przyjmuje załamaną po śmierci męża Cudkę. Szczere rozmowy zbliżają ich ku sobie. Adelajda obiecuje wsparcie jej po śmierci Pełki. Król poleca Ligęzie, by ten pojechał do Olgierda prosić go o spotkanie. Jaśkowi, Jurze, Suchywilkowi i Maciejowi Borkowicowi udaje się pojmać Kiejstuta. Helena zaczyna domyślać się, że giermek Jakuba może być jej bratem. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 17:10 HISTORIA POLSKI - DZIEWCZYNA Z EKRANU Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Zdjęcia: Andrzej Ciecierski Film poświęcony Teresie Tuszyńskiej, jednej z najpiękniejszych polskich aktorek, a zarazem najbardziej zapomnianych. Wielu znawców kina twierdziło, że tak pięknej twarzy nie było o polskim filmie. Urodziła się w Warszawie w 1942 roku w rodzinie robotniczej. Już od młodych lat ciągnęło ją do środowiska aktorsko - muzycznego. W 1958 roku wygrała konkurs tygodnika "Przekrój" pod hasłem "Film szuka młodych aktorek" i dostała swoją pierwszą rolę w filmie "Ostatni strzał". Z planu filmu jednak uciekła bez podania przyczyny. W 1959 roku grała w filmach: "Biały niedźwiedź" i "Do widzenia do jutra". W następnych latach występy na ekranie łączyła z pracą modelki w Modzie Polskiej i częstymi wyjazdami za granicę. Grała w takich filmach jak: "Drugi człowiek", "Tarpany", "Rozwodów nie będzie", "Cała naprzód", "Poczmistrz", "Vreckari" czy "Praskie noce". Była jedyną polską aktorką, której twarz pojawiła się na łamach amerykańskiego miesięcznika "Show". Stała się prawdziwą gwiazdą. Swój ostatni film nakręciła w 1970 roku, zaledwie 12 lat po debiucie. Po premierze w 1971 roku Tuszyńska zniknęła. Nie ma żadnych jej zdjęć po 1971 roku. Mówiło się, że zupełnie zatraciła się w nałogu alkoholowym. Żyła swoim życiem w ukryciu, skromnie, wręcz w biedzie. Wstydziła się swojego wyglądu, przytyła i prawie nie wychodziła z domu. Zmarła zapomniana w samotności 19 marca 1997 roku z niewyjaśnionej do końca przyczyny. 18:00 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 25 Program historyczny, 35 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 18:30 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 24 JÓZEF SZUJSKI Cykl reportaży, 4 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Wojciech Kursa, Kacper Solan Prowadzący: Lidia Olszak Cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród proponowanych ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. 18:35 EX LIBRIS - ODC. 565 Magazyn, 15 min, Polska, 2025 Magazyn poświęcony książkom o tematyce historycznej. Co tydzień są prezentowane nowe pozycje warte uwagi. 19:05 CZAS HONORU - ODC. 68 "STARZY ZNAJOMI" Serial TVP, 47 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Woźniak brutalnie przesłuchuje Rudą, próbuje zmusić ją do przyznania się do kontaktów z podziemiem. Pewna informacja, która wychodzi na jaw podczas przesłuchań, wzbudza w Woźniaku przerażenie. Zwierza się z obaw swojej żonie Emilii. Michał obiecuje Władkowi, że zaraz po odbiciu Janisza zajmą się uwolnieniem Rudej. Po odnalezieniu plecaka z pieniędzmi przywiezionymi dla podziemia bracia zostają napadnięci przez nieznany oddział leśny. Otto ma poważne problemy, żeby im zaradzić. Maria postanawia wykorzystać znajomość z Adą Lewińską. Celina z Rainerem są już w Warszawie. Rainer zostawia Celinie listę swoich warszawskich donosicieli. Celina z niedowierzaniem odkrywa na niej jedno dobrze sobie znane nazwisko. Helena otwiera bar mleczny. Niestety, do baru z pomocą przychodzi Woźniak. Jakby tego było mało, w związku z urzędową pomyłką do mieszkania Marii zostaje dokwaterowana sublokatorka. Bronek waha się, czy wracać do Polski. Pewne wydarzenia towarzyszące koncertowi Wandy wpłyną na podjęcie decyzji. Tymczasem w Warszawie Rainer rozpoczyna własną grę zostawił tu kilka cennych rzeczy, teraz chce je odnaleźć. 20:00 TAJEMNICE SZPIEGÓW WOJNY - SZPIEDZY ERY ATOMOWEJ ODC. 4/4 (SPIES OF WAR - THE A - BOMB SPIES EP. 4 THE ATOMIC SPIES) Serial dokumentalny, 51 min, Czechy, 2019 Reżyseria: Jobst Knigge Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii. 21:00 NARODZINY NAZIZMU S.I - NOC DŁUGICH NOŻY (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia, tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Führera. W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić bieg historii. 22:00 LWÓW POD OKUPACJĄ Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2017 Reżyseria: Andrzej Gajewski Scenariusz: Andrzej Gajewski W przededniu drugiej wojny światowej Lwów był bardzo zasobnym, wielokulturowym, polskim miastem. Promieniował na cały świat słynną szkołą matematyczno-filozoficzną. We Lwowie żyli w przyjaźni Polacy, Żydzi i Ukraińcy. W roku 1939 r. w tę szczęśliwą rodzinę uderzyła hekatomba II wojny światowej. Mocą paktu Ribbentrop - Mołotow Rosjanie zajęli ponad połowę Polski. 22 września rozpoczęła się sowiecka okupacja Lwowa. Wraz z oddziałami liniowymi wkroczyli funkcjonariusze NKWD. Pierwszą ofiarą padli oficerowie, którzy na mocy rozejmu mieli opuścić miasto i przedostać się do Rumunii. Po latach wiemy, że padli ofiarą Zbrodni Katyńskiej. A żołnierzy w większości wywieziono na Syberię. Jak wspomina Janusz Majewski: Do cywilizowanego europejskiego miasta wkroczyła azjatycka dzicz. Prof. Wacław Szybalski zapamiętał Kałmuków, którzy trzymali noże w zębach. Znacząca grupa polskich literatów przebywających wówczas we Lwowie od razu opowiedziała się za okupantem. Skupieni wokół Czerwonego Sztandaru i Nowych Widnokręgów literaci datę 17 września, IV rozbioru Polski, uznali za Dzień Wyzwolenia. Lwów stanowił swoisty poligon doświadczalny, który po 1945 r. posłużył do wprowadzania komunizmu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. 23:05 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 00:15 BÓG JEST Z NAMI MĘŻCZYZNAMI Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Jan Sosiński Współczesna Albania - państwo w południowo - wschodniej Europie na Bałkanach. Ekipa filmowa odwiedza wioskę malowniczo położoną w rejonie Bajram Curi, około godziny jazdy z miasta. Mieszka tu liczna rodzina Gosturani, hołdująca starym tradycjom i zwyczajom. W Albanii w domach rządzi mężczyzna, obowiązkiem młodej żony jest mu służyć, przygotowywać posiłki, podawać do stołu, wyrzucać popiół z popielniczek. Kobieta powinna stać przy stole i z góry wiedzieć, czego chce jej mąż, zanim on wypowie słowo. Tak mówi przed kamerą Islam Gosturani, z zawodu nauczyciel. Jako najstarszy z rodu jest głową rodziny. Ma żonę, czworo dzieci - trzy córki i syna; wszyscy mieszkają w jednym pokoju. Młodszy brat ze swoją rodziną zajmuje kuchnię. W domu jest wydzielony pokój dla mężczyzn, gdzie się nie śpi, i gdzie dzieci nie mają wstępu. Tu panowie rozmawiają o sprawach rodzinnych, palą tytoń, piją. Choć rodzina jest uboga, rakiji i kawy nigdy nie braknie w jej codziennym menu. Rodzeństwo Gosturani: Islam, Ukshin i Shelizen mają jeszcze jednego brata, a właściwie siostrę Bedri, która z własnego wyboru została męskim członkiem rodziny. W północnej Albanii kobieta może "zostać mężczyzną", przejąć jego prawa i obowiązki. Musi jednak do końca życia pozostać dziewicą. Bedri wyrzekła się miłości, pogodziła z faktem, że nigdy nie będzie miała dzieci. To był jej świadomy wybór, bunt przeciwko ojcu, który wyrzekł się córki, kiedy została niesłusznie skazana na karę więzienia. Bedri skończyła z dobrym wynikiem liceum. Była sekretarzem młodzieżowej organizacji. Reżim komunistyczny przyznał jej prawo do studiów, ale w wybranym przez władze kierunku. Studia na inżynierii budowlanej nie odpowiadały młodej dziewczynie, więc z nich zrezygnowała. Przyjęła pracę księgowej i po trzech miesiącach została oskarżona o defraudację. Za kratkami niemal postradała zmysły. Wtedy poprzysięgła sobie, że zostanie mężczyzną. Dziś ma męską fryzurę, nosi spodnie, nawet porusza się jak mężczyzna. Stale przebywa w towarzystwie braci. Bedri cieszy się ogólnym poważaniem i szacunkiem w całym okręgu. Ma posłuch większy od mężczyzn. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "KOGUTEK" POWRACA. ODC. 331 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BERCHTESGADEN Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony rezydencjom Adolfa Hitlera w Berchtesgaden koło Obersalzbergu, w których zapadały kluczowe dla XX wieku decyzje: Berghof (u stóp góry Kehlstein) i Adlerhorst (na szczycie góry). To właśnie w Berchtesgaden zapadła decyzja o ataku na Polskę.