TVP Historia Środa, 02.04.2025 06:55 EX LIBRIS - ODC. 567 Magazyn, 15 min, Polska, 2025 Magazyn poświęcony książkom o tematyce historycznej. Co tydzień są prezentowane nowe pozycje warte uwagi. 06:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1791 - kościół św. Genowefy zamieniony na Panteon; 1800 - prawykonanie I Symfonii Ludwiga van Beethovena; 2005 - zmarł Jan Paweł II; 07:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 352 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2025 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Było, nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 07:50 PRASA DONOSI - PIŁKA NOŻNA W II RP Felieton, 6 min, Polska, 2021 Scenariusz: Magdalena Majewska Reprezentacja Polski w piłce nożnej debiutowała dopiero po zakończeniu wojny polsko - bolszewickiej. Każde miasto miało swoje drużyny ligowe. Piłka nożna szybko podbiła serca Polaków. W kolejnym odcinku cyklu "Prasa donosi" przypomnimy pierwsze mecze polskiej reprezentacji oraz ich głównych bohaterów. 08:05 CZAS HONORU - ODC. 77 "WUJEK Z LASU" Serial TVP, 45 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Lebiediew jest wściekły na Lewińską, wini ją za stratę Blachnitzky’ego. Żąda, by natychmiast złapała ludzi, którzy napadli na tajny ośrodek rządowy. Lewińska stawia na nogi cały resort. Sama próbuje odzyskać kontakt z Janiszem, ale bezskutecznie. Ranny Janisz jest ukryty przez konspiratorów. Lena aresztowana przez UB nie poddaje się. To, co wie o prześladowcy, może być jej chwilową polisą na trudne czasy. Władek decyduje się pozostać w Warszawie do końca procesu Rudej. Wymyśla rozpaczliwy plan jej uratowania. Postanawia skontaktować się z Lewińską. Tymczasem do mieszkania Emilii przychodzi Karkowski. Rozmawiają o pieniądzach ukrytych przez Woźniaka. Dopiero po chwili Karkowski orientuje się, że nie jest w mieszkaniu sam. Przez podwarszawski las przedziera się wycieńczony i bosy Hans. Gdy zbliża się do wsi, przy jednej z chat zauważa oficerki... Maria z Ottem muszą przeprowadzić nagłą, bardzo ważną operację. Zośka przyprowadza do baru Heleny człowieka, który siedział w Oświęcimiu. Konfrontuje go z Tolą. Celina, Władek, Michał i Bronek oczekują w kawiarni nieopodal sądu na zakończenie rozprawy Rudej. Oczekiwanie wydłuża się. Władek jest przekonany, że to dzięki jego zeznaniom przekazanym sądowi przez Lewińską Karkowski śledzi Wandę. Chce dzięki niej trafić do Bronka. 08:55 HISTORIA POLSKI - 1819 KG WIARY Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Aneta Chwalba, Maciej Muzyczuk, Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Scenariusz: Artur Chwalba, Maciej Muzyczuk Zdjęcia: Sławomir Chudowski, Wojciech Jeznach 1819 - tyle kilogramów waży 15 - metrowy, żelazny krzyż, stojący na Giewoncie. Inicjatywa postawienia go tam wyszła od zakopiańskiego proboszcza, ks. Kazimierza Kaszelewskiego, a wierni szybko ją podchwycili. 400 elementów krzyża odlano w Krakowie, potem przywieziono pod Giewont. Wnieśli je na szczyt w 1901 roku na swych barkach mieszkańcy Zakopanego, aby w ten sposób uczcić początek nowego wieku. Od ponad 100 lat krzyż ten jest symbolem polskiej religijności, góralskiego uporu i trwania w wierze. Jan Paweł II również darzył to miejsce wyjątkową miłością. Od śmierci papieża w 2005 roku, grupa młodych zakopiańczyków co roku 2 kwietnia zaczęła wnosić na szczyt Giewontu ważący kilkadziesiąt kilogramów sprzęt oświetleniowy, by o 21.37 rozświetlić krzyż i w ten sposób oddać hołd wielkiemu Polakowi. W tej grupie byli: Tomek - przyszły informatyk, 26 - letni Krystian - właściciel pubu, Jasiek - właściciel wypożyczalni sprzętu narciarskiego, 17 - letni Marcin - uczeń technikum budowlanego, 25 - letni Szymon - hotelarz oraz jedyna w tym gronie dziewczyna, 18 - letnia Kasia. Jedni bardzo wierzący, inni trochę mniej, a może tylko mniej gorliwi w praktykowaniu wiary, traktują tę coroczną wędrówkę na szczyt góry jako pokutę za grzechy. Mają poczucie, że robią coś dobrego i ważnego nie tylko dla nich, ale dla wszystkich Podhalan, zachowujących tak żywe wspomnienie o papieżu. Sfilmowane przygotowania i przebieg tej wyprawy w kwietniu 2007 r. , wypowiedzi jej uczestników mówiących o tym, jak narodził się ten pomysł, o swojej motywacji, a teraz już także i duchowej potrzebie odbycia co roku swoistej pielgrzymki na Giewont, przeplatają opowieści górali, których przodkowie sami uczestniczyli w stawianiu krzyża. W filmie odtworzono też - wykorzystując stylizowane, utrzymane w kolorze sepii zdjęcia - prawdopodobny przebieg tego przedsięwzięcia, nie zabrakło też refleksji na temat siły i wyjątkowości góralskiej wiary. 09:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej. 10:25 LABORATORIUM WOLNOŚCI. POGROMCÓW MIKROBÓW PORTRETY RODZINNE Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Grzegorz Styła Scenariusz: Grzegorz Styła, Marek Szczepanek Historia Polski drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku pełna jest postaci o wyjątkowych zasługach dla kraju i jego mieszkańców, które zostały zepchnięte w potocznej świadomości w głęboki cień. Tak dzieje się m.in. z postaciami: prof. Odona Bujwida i prof. Rudolfa Weigla, którzy znani są w dość wąskim kręgu. Prof. Bujwid jako pierwszy polski bakteriolog (twórca polskiej bakteriologii lekarskiej), a prof. Weigel jako twórca największego sukcesu w tej dziedzinie w okresie od 1850 do 1950. Niewiele lub prawie nic nie wiadomo przy tym o ogromnych Bujwidowskich pasjach społecznych, zaangażowaniu nie tylko na polu nauki, a także o fenomenie rodziny Bujwidów, która wyjątkowo zasłużyła się dla budowania Polski niepodległej, wolnej, nowoczesnej i sprawiedliwej. Nie inaczej jest i z osiągnięciami Rudolfa Weigla, dwukrotnie nominowanego do Nagrody Nobla i dwukrotnie tej szansy pozbawionego. 11:25 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - JAN SZYTTLER. KOŁDUNKI I CHŁODNIKI Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę lukę zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym, ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego. W 1837 roku Józef Ignacy Kraszewski pisał, że młody Jan "Szyttler sprzedał tysiące swych "Sławnych kucharzy". "I któż nie zna Szyttlera, kto go nie ma w domu?"- pytał dalej, dodając, że "lżej kucharzom niż poecie... ". Czy Kraszewski, sam niezwykle płodny autor, zazdrościł nakładów i powodzenia kucharzowi? Książki kulinarne Jana Szyttlera trafiły nie tylko do pałacowych kuchmistrzów, ale również do zwyczajnych gospodyń i kucharek, a każde wydanie rozchodziło się pośród stałych prenumeratorów - nowe zjawisko na rynku wydawniczym w Wilnie. Czy możemy uznać Szyttlera za pierwszego kulinarnego celebrytę? Jakie były kulisy jego gotowania dla samego Napoleona w Wilnie w trakcie wyprawy na Moskwę? Co można było znaleźć w menu Szyttlera i co sprawiło, że jego potrawy zyskały tak ogromną popularność? Na te i inne pytania odpowiada historyk Jarosław Dumanowski oraz zaproszeni do programu eksperci. Dawne potrawy rekonstruuje historyk i kucharz Maciej Nowicki. 12:15 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 8/21 - OTWARCIE TRASY, CZYLI CZAS WOLNY Serial TVP, 44 min, Polska, 1975 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Mieczysław Jahoda, Jacek Stachlewski Aktorzy: Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Andrzej Kopiczyński, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Katarzyna Łaniewska, Piotr Fronczewski, Tadeusz Pluciński, Bogdan Łazuka, Lidia Stanisławska, Edward Wichura, Grzegorz Warchoł, Grażyna Woźniak, Lech Ordon, Tadeusz Czechowski W związku z zakończeniem prac przy budowie Trasy Łazienkowskiej wyróżniający się pracownicy otrzymują w nagrodę dwa tygodnie urlopu. Inżynier Karwowski pragnie wykorzystać go jak najlepiej, ale ze zdumieniem stwierdza, że bez pracy czuje się fatalnie. Próbuje chodzić na ryby, do filharmonii, spędzać czas na łonie natury, bywać w kawiarni - wszystko go nudzi, męczy i wszędzie natyka się na Maliniaka. Jego urlop staje się utrapieniem dla pozostałych członków rodziny; Madzia i dzieci marzą, by Stefan wrócił do pracy. 13:10 ŚWIĘTY UŚMIECHNIĘTY Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2012 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot 2 kwietnia mija kolejna rocznica śmierci wielkiego Polaka Jana Pawła II. Papieża, ale także kapłana, wychowawcy młodych, przewodnika narodów. Zmarły w 2005 r. Jan Paweł II pozostawił Polakom wielkie dziedzictwo, z którego powinniśmy nauczyć się korzystać. Film bez lektorskiego komentarza przypomina najważniejsze, najbardziej radosne wypowiedzi Jana Pawła II podczas pielgrzymek do ojczyzny. Pomimo upływającego czasu są to słowa wciąż aktualne, choć nie zawsze brane przez nas "do serca". Film przedstawia wyjątkowy portret Jana Pawła II, papieża, który prowadził miliony ludzi i pozostawił trwały ślad we współczesnej historii. Zapis słów papieża Polaka daje nam możliwość obcowania z Janem Pawłem II, przypomina nam osobisty ton jego wypowiedzi, a przede wszystkim te wzniosłe i radosne chwile, które dane nam było przeżyć dzięki niemu. 14:00 USS INDIANAPOLIS - OSTATNI ROZDZIAŁ (USS INDIANAPOLIS: THE FINAL CHAPTER) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Kirk Wolfinger Ten naukowy kryminał opisuje odkrycie wraku USS Indianapolis w Morzu Filipińskim. W lipcu 1945 roku amerykański krążownik, wracając z tajnej misji dostarczenia do amerykańskiej bazy lotniczej na wyspie Tinian rozmontowanej bomby, która potem zniszczyła Hiroszimę w środku nocy, został zaatakowany przez japoński okręt podwodny. Dwie celne torpedy wystarczyły, by duma marynarki USA poszła na dno. Od momentu trafienia do zatonięcia minęło tylko 12 minut. Uratowało się zaledwie 316 marynarzy (z załogi, liczącej 1200 ludzi) Wcześniej przeszli przez piekło, cztery i pół dnia dryfując w oceanie w palącym słońcu, bez wody pitnej, nagabywani przez rekiny. Utrata tak wielkiej jednostki i tylu ludzi była szokiem dla amerykańskiej opinii publicznej, ujawniono ją zresztą dopiero w dniu, w którym Japonia skapitulowała. Film prezentuje nigdy wcześniej niewidziane materiały archiwalne, animacje oraz poruszające relacje nielicznych ocalałych oraz zeznania historyków i spektakularne zdjęcia dobrze zachowanego wraku. 15:10 KORONA KRÓLÓW - ODC 204 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Marta Hryniak, Jan Piotr Szafraniec, Ewa Bulanda Zdjęcia: Rafał Paradowski, Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Ligienza, Jacek Ryś, Mateusz Lisiecki, Grzegorz Woś, Gabriela Chojecka, Miron Jagniewski, Zbigniew Waleryś, Paweł Janyst, Grzegorz Wons, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska, Mateusz Mosiewicz, Katarzyna Czapla W karczmie pojawia się Bogdan. Jest zachwycony widokiem Audre. Przyjechał na Wawel z prezentem od Elżbiety. Królowa podarowała mu sokoła. Cudka nadaje swoim synom imiona Pełka i Niemierza, Kazimierz szaleje z radości. Elżbieta jest wściekła, gdy orientuje się, że Paszek i Anna mają się ku sobie. Poleca, by Paszek jak najszybciej opuścił Budę i wyjechał do Krakowa. Zachowanie Bogdana wzbudza wątpliwości mentora, który odnosi wrażenie, że ten szpieguje dla króla Węgier. 15:40 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. JANINA LEWANDOWSKA Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska Cykl poruszających miniatur filmowych poświęconych zamordowanym przez NKWD w 1940 roku polskim oficerom oraz ich rodzinom. Janina Lewandowska urodziła się w Charkowie, w rodzinie o wielkich tradycjach patriotycznych. Była jedyną kobietą zamordowaną w Katyniu. 15:50 SENSACJE XX WIEKU - ŁOWCY SKARBÓW Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2002 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański, Bogusław Wołoszański Aktorzy: Wojciech Wysocki, Krzysztof Kolberger, Krzysztof Dracz, Piotr Grabowski, Tomasz Dedek, Henryk Majcherek, Grzegorz Sikora, Adam Baumann, Juliusz Krzysztof Warunek, Marek Ślosarski, Tadeusz Ryt, Tomasz Lulek Reginald Jones, doradca wywiadu brytyjskiego przez półtora roku usiłował przekonać rząd brytyjski, że Niemcy prowadzą próby rakiet balistycznych. Uwierzono mu dopiero w lipcu 1944 roku. 16:50 HISTORIA POLSKI - NIEZNANE ŻYCIE JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2012 Reżyseria: Krzysztof Tadej, Krzysztof Tadej Scenariusz: Krzysztof Tadej, ks. Andrzej Majewski Zdjęcia: Wojciech Kozłowski Lektor: Marcin Sanakiewicz, ks. Andrzej Majewski Fascynujące wspomnienia z życia Jana Pawła II. Bohaterowie filmu opowiadają o nieznanych wydarzeniach pontyfikatu. W filmie wypowiadają się osoby, które bardzo dobrze znały Ojca Świętego: Renato Buzzonetti - osobisty lekarz Jana Pawła II, Francesco Masella - opiekun apartamentów Jana Pawła II, Arturo Mari - osobisty fotograf papieski, Grzegorz Gałązka - słynny fotograf, autor ponad miliona zdjęć Jana Pawła II, ks. kard. Tarcisio Bertone - sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, a także osobiści sekretarze Ojca Świętego: kard. Stanisław Dziwisz i ks. abp Mieczysław Mokrzycki. 17:35 PERYSKOP GÓRA! Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Miegoń, Aleksander Gosk Scenariusz: Tomasz Miegoń, Aleksander Gosk "Peryskop góra!". Ta wspólna produkcja Telewizji Polskiej i Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni to kompendium wiedzy na temat historii i dnia dzisiejszego polskich okrętów podwodnych. Przyczynkiem do powstania reportażu było wyłączenie ORP Sokół ze służby oraz jego zmiana w eksponat muzealny. 18:00 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 27 Program historyczny, 35 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 18:35 EX LIBRIS - ODC. 567 Magazyn, 15 min, Polska, 2025 Magazyn poświęcony książkom o tematyce historycznej. Co tydzień są prezentowane nowe pozycje warte uwagi. 19:00 CZAS HONORU - ODC. 78 "PRZYSIĘGA I ROZKAZ" Serial wojenny, 46 min, Polska, 2013 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Michał z trudem dochodzi do siebie po śmierci Celiny. Maria namawia synów, by wyjechali na Zachód, robi to z tym większym zapałem, że w szpitalu pojawił się pacjent, który może być bardzo pomocny. Janisz jest w stanie krytycznym. Michał odnajduje list Janisza, który ma przeczytać po jego ewentualnej śmierci. Władek musi odbić z więzienia Rudą. Bronek przekonuje przyjaciela, by walczył o Rudą w obcy im do tej pory sposób - bez żadnych zasad. Władek decyduje się na brutalną zagrywkę. Niespodziewanie okazuje się, że to ważnym osobom ze szczytów władzy zależy teraz na uwolnieniu Rudej. Sprawa jest jednak znacznie trudniejsza, niż można się było spodziewać. Rainer uwalnia Woźniaka. Liczy na to, że ten w podzięce za umożliwienie mu zemsty na Karkowskim i niewiernej Emilii, podzieli się dolarami. Uwolniony Woźniak spotyka się z Bronkiem, mają teraz wspólny cel. Michał idzie na cmentarz po pieniądze, które przywiózł z Niemiec dla podziemia. Dopiero teraz odkrywa, że plecak zniknął... Krupski, podwładny Woźniaka, rozpoczyna serię aresztowań. Lista nazwisk jest zaskakująca. Okazuje się, że zatrzymania są wynikiem zeznań jednej osoby. Zrezygnowany po śmierci syna Otto, rozważa dramatyczny krok. Władek, Bronek i Michał przygotowują zasadzkę na konwój, który transportuje Rudą. 20:00 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - PIERWSZE STADIONY. ODC. 1 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków), prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia inżynierii świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 20:55 JAN PAWEŁ II WCIĄŻ ŻYWY (JOHN PAUL II: STILL ALIVE) Film dokumentalny, 49 min, Włochy, 2020 Reżyseria: Antomio Olivie Dokument "Jan Paweł II: wciąż żywy" autorstwa Rome Reports został ogłoszony finalistą Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Mirabile Dictu. To główne wydarzenie w kinie katolickim, w którym co roku bierze udział blisko tysiąc produkcji z całego świata. Film zawiera świadectwa osób, które dzięki wstawiennictwu polskiego świętego skorzystały z niezwykłych uzdrowień. Wśród nich jest francuska zakonnica, u której w 2005 roku zdiagnozowano nieuleczalną chorobę Parkinsona. Jest też matka z Kostaryki, której powiedziano 10 lat temu, że zostało jej tylko kilka tygodni życia po tętniaku mózgu. 21:55 A POTEM NAZWALI GO BANDYTĄ Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2002 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Stanisław Ścieszko Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz, Andrzej Leszek Moczulski Józef Kuraś - "Ogień" - pochodzący z góralskiego silnego rodu - urodził się (1915) i mieszkał w Waksmundzie. W ciągu zaledwie czterech lat (1943 - 1947) stał się najpierw najjaśniejszą, a potem najbardziej posępną legendą Tatr. Od nienawiści do hitlerowców, którzy zamordowali jego rodzinę, poprzez członkostwo w AK, "romans" z ludowcami i "karierę" w UB doszedł do postawy skrajnie opozycyjnej wobec władzy komunistycznej i do końca swojego krótkiego zresztą życia (w 1947 roku miał zaledwie 32 lata) walczył wraz ze swoim wiernym oddziałem przeciwko władzy ludowej. Zdradzony przez krajan, otoczony przez wrogów, próbował popełnić samobójstwo. Przewieziony ranny do szpitala, (prawdopodobnie) zażył tam truciznę. Był ofiarą, oprawcą, swoistym fenomenem. Praktycznie "ocenzurowany" od chwili śmierci aż do dziś. Dziś słowo "Ogień" wciąż budzi skrajne emocje. Na jego dźwięk AK - owcy odwracają głowy ze wzgardą, UB - owcy spluwają, sąsiedzi i krewni uparcie milczą, a dawni podkomendni opowiadają mit kończący się rytualnie którąś z pieśni o "Ogniu". Józef Kuraś nie miał pogrzebu. Jego ciała nie wydano rodzinie. Wieść niesie, że przeznaczono je studentom medycyny "dla nauki", którzy jednak odmówili prowadzenia badań na jego zwłokach. "Ognia" nie ma także i Podhale. O to przecież chodziło. Czasem tylko starzy górale śpiewają tragiczne epitafium. Ten konflikt ocen ciągnie się już całe dziesięciolecia. Wciąż trwają medytacje nad tęskniącym, ale zagubionym człowiekiem, który pozostawił niegdyś swoim zwichrzonym życiem tyle nierozstrzygniętych pytań. Pytań kłopotliwych do dziś. Być może dopiero śmierć tych skłóconych ze sobą ludzi jednego pokolenia uspokoi wreszcie Podhale, które w tym filmie jest metaforą całej Polski. Film dokumentalny, 56 min, Polska 2002 Scenariusz i reżyseria: Grzegorz Królikiewicz 23:00 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 23:30 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 00:10 WTÓRNIK Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Andrzej Ciecierski Scenariusz: Andrzej Ciecierski Historia jak z filmu sensacyjnego - pokazująca sposób działania wywiadu PRL i wykorzystania życiorysu pozostawionego po wojnie dziecka Niemki i Rosjanina w polskim sierocińcu. W żargonie służb specjalnych agent, działający pod przybraną tożsamością innej, żyjącej osoby nazywany jest "wtórnikiem". Taką osobą był właśnie Jerzy Kaczmarek, który otrzymał personalia mieszkańca Trójmiasta, Janusza H. Kim był ten mężczyzna, że jego dane polskie służby wywiadu uznały za niezwykle cenne? 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - I ZNOWU ZABRZMIĄ DZWONY ODC. 272 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Latem 2021 roku w sanktuarium św. Jana z Dukli udało nam się odnaleźć dzwon, ukryty przez zakonników we wrześniu 1939 roku. Konserwacji podjęła się najstarsza i najsłynniejsza polska ludwisarnia Braci Felczyńskich w Przemyślu. Obecnie prace są skończone, a efekt zechcemy naszym widzom pokazać. Dodatkowo przemyscy ludwisarze obiecali odlanie podobnego dzwonu, bowiem pierwotnie u św. Jana dzwoniły trzy. Jeden ocalał, drugi został zakopany i przez nas odnaleziony, trzeci zabrali Niemcy, by przetopić na cele wojenne. Teraz wszystkie powrócą na swoje miejsce. Ponieważ okazja to wyjątkowa, zechcemy pokazać widzom sam proces odlewania dzwonów i opowiedzieć o zakładzie funkcjonującym nieprzerwanie od 1805 roku. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.