TVP Historia Sobota, 05.04.2025 07:20 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - zgilotynowano Dantona; 1908 - urodził się Herbert von Karajan; 1952 - uzgodniono projekt i lokalizację Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie; 1989 - podpisano końcowy dokument wieńczący obrady Okrągłego Stołu; 07:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 243 (SEZON 2 ODC. 118) Serial historyczny TVP, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Matuszczak, Piotr Bieliński, Piotr Fiedziukiewicz, Krzysztof Łukaszewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Katarzyna Terechowicz-Cesarz, Marta Hryniak Aktorzy: Wiktor Bałtaki, Przemysław Stippa, Łukasz Zubrzycki, Monika Cieciora, Kamil Szklany, Dawid Czupryński, Adam Rosa, Malwina Dubowska, Iwona Katarzyna Pawlak, Izabela Bujniewicz, Arkadiusz Smoleński, Adam Zdrójkowski, Angela Ottone, Wojciech Grochowalski, Paweł Popis Smak porażki. Jesień 1438. Spytek (Adam Rosa) otwarcie oskarża Oleśnickiego (Przemysław Stippa) o sabotowanie czeskiej wyprawy. Upokorzony Oleśnicki obiecuje Spytkowi zemstę. A Spytek potajemnie buduje opozycję. Na ziemi krakowskiej panuje głód. Zofia (Maria Pawłowska) w czasie podróży widzi głodujących ludzi. Prosi syna o pomoc. Król Władysław (Wiktor Bałtaki) wydaje zgodę na otwarcie lasów. Kunegunda (Weronika Jaskółka) znika w dniu ślubu. Poszła po radę do chaty Grety (Iwona Katarzyna Pawlak). Po ślubie wesele w karczmie. Aż nagle w progu staje włoska mamma! Lech (Mariusz Jakus), Sławoj (Arkadiusz Smoleński) i Przemek (Marcin Bikowski) będą rozprowadzać w Krakowie fałszywe monety. Dorota (Monika Cieciora) daje giermkowi Mszczuja rękawiczkę i każe mu przekazać, że będzie czekać na rycerza po południu w ogrodzie. Ale giermek gubi rękawiczkę i nie przekazuje wiadomości. Mszczuj (Dawid Czupryński) nie przychodzi na schadzkę i Dorota jest przekonana, że wybranek jej nie kocha. 08:00 FLESZ HISTORII - ODC. 706 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 08:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 352 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2025 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Adam Sikorski Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Było, nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. 09:00 DOM - ODC. 24/25 - DROGA NA SKRÓTY Serial TVP, 89 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jan Łomnicki, Marcin Łomnicki Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Adam Wojtyszko, Bożena Dykiel, Monika Kwiatkowska, Jolanta Fraszyńska, Waldemar Barwiński, Jan Englert, Magdalena Stużyńska, Marek Bukowski, Edyta Olszówka, Krzysztof Kołbasiuk, Stefan Szmidt, Jerzy Gudejko, Jerzy Bończak Krzysio Talar bez wiedzy ojca trenuje poślizgi jego "polonezem". Wkrótce kradnie też samochód szefa stajni rajdowej, lecz ścigany przez policję porzuca wóz i ucieka. Mietek i Nina prowadzą w kościele głodówkę protestacyjną w obronie uwięzionych robotników z Radomia. UB zakłada podsłuch w telefonie Jasińskich. W efekcie następują aresztowania działaczy opozycji. Wśród zatrzymanych jest Łukasz Zbożny. Tymczasem przedsiębiorczy Henio znajduje kolejne źródło dochodów. Produkuje koszulki z podobizną Elvisa Presleya, a potem papieża. W dystrybucji pomaga mu Krzysio. Bawolik organizuje turniej piłkarski dla młodzieży. Podpada jednak władzom, gdyż ubiera chłopców w koszulki z wizerunkiem papieża. Zostaje posądzony o prowokację, a niebawem wysłany na wcześniejszą emeryturę. Po kolejnej wpadce u Jasińskich Mietek odkrywa podsłuch. Niesforny Krzysio w dyskotece wdaje się w bójkę w obronie Joli, córki szefa stajni rajdowej. Klara i Adam decydują się na wyjazd do Włoch. 10:40 URATOWANE Z POTOPU Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2014 Reżyseria: Marcin Jamkowski, Konstanty Kulik Scenariusz: Marcin Jamkowski, Konstanty Kulik Dlaczego miecz koronacyjny polskiego króla leży na strychu zamku w Szwecji, a pierwodruki polskiego astronoma Mikołaja Kopernika stoją na półkach w bibliotece Uppsali? Jak do tego doszło, że w Sztokholmie są królewskie zbroje z Polski, a w kościołach na szwedzkiej prowincji biją polskie dzwony? W XVII wieku Szwecja stała się krajem bogatym i potężnym, do tego stopnia, że historycy określają ten okres mianem Złotego Wieku. Przyczyniły się do tego sukcesy na polach walki w niemal całej Europie. W wojnie północnej (1563 - 1570) z Dania i Norwegią, wojnie trzydziestoletniej (1618 - 1648), która wyniszczyła Niemcy i Holandię. Wojnę z Polską określa się mianem potopu (1655 - 1660), który zrujnował kraj nad Wisłą. Żołnierze Karola X Gustawa Wazy grabili wszystko, co wpadło im w ręce, a zwłaszcza dzieła sztuki. Elementy architektoniczne z warszawskich rezydencji, w tym nawet płytki podłogowe, były ładowane na barki, które płynęły przez cały Bałtyk, aby w Szwecji ozdobić kościoły i szlacheckie pałace. Niektóre barki były przeładowane i zatonęły w pobliżu Warszawy. Pamięć o zatopionych skarbach stała się miejską legendą. Film "Uratowane z Potopu" opowiada historię rzeźb leżących na dnie Wisły przez 350 lat. W czasie trzyletniej naukowej ekspedycji zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski na podstawie źródeł historycznych ustalono położenie jednej z zatopionych barek. Grupa naukowców, której członkami byli reżyserzy filmu Marcin Jamkowski i Konstanty Kulik, wydobyła prawie 100 cennych elementów architektonicznych. Odnalezione skarby są jedynymi zachowanymi pamiątkami architektury XVII - wiecznej Warszawy. Staną się częścią wystawy Muzeum Warszawy. "Uratowane z Potopu" to dokument kreatywny o podróży w przeszłość pełnej przygód, która mierzy się z mitem zatopionych skarbów. Dzięki zastosowaniu animacji 2D oraz inscenizacjom, ujęciom współczesnym oraz wywiadom z bohaterami zanurzamy się w historię odnalezionych skarbów. A one mają nam dużo do powiedzenia. Film prowokuje do rozpoczęcia otwartej dyskusji na temat własności dzieł sztuki we wspólnej historii Europejczyków. Autorzy nie mają roszczeń, a koncentrują się na poszukiwaniu rozwiązania, które pozwoli na wspólne korzystanie z dóbr ponad granicami i historycznymi konfliktami. Rozwiązania stanowiącego część kulturalnego dziedzictwa zjednoczonej Europy. 12:05 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - WYSPA WŁADCÓW Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac, Janusz Górecki Zdjęcia: Stanisław Plewa, Zdzisław Cozac Lektor: Maciej Gudowski Tytułowa wyspa władców to Ostrów Lednicki, leżący między Gnieznem a Poznaniem, na którym znajdowała się jedna z siedzib Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Film przedstawia jego dzieje od czasów rozpoczęcia budowy rezydencji książęcej na wyspie (druga połowa X wieku) do najazdu na Wielkopolskę i zniszczenia grodu przez czeskiego księcia Brzetysława (ok. 1038 r.). Sceny z prologu filmu symbolizują historyczny przełom w państwie Mieszka I; dotychczasowe wierzenia pogańskie ma zastąpić wiara chrześcijańska, wprowadzana z woli księcia Polan. Jednym z najważniejszych zadań w tym planie była budowa nowych grodów, a w nich murowanych obiektów sakralnych, kościołów i kaplic oraz rezydencji pałacowych władcy. 13:05 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 1 DUERO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 1 DUERO/DOURO) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. W tym odcinku rzeka Duero - w Hiszpanii i Portugalii ma 895 km, na odcinku około 130 kilometrów jest rzeką graniczną między tymi krajami. Najbardziej zasobna w wodę na Półwyspie Iberyjskim i druga pod względem długości (po Ebro). Źródło rzeki znajduje się w Górach Iberyjskich na wysokości 2080 m n.p.m. w masywie Sierra de Urbión, na północny zachód od miasta Soria w Hiszpanii. Początkowo płynie w kierunku południowym, poniżej miasta Almazn po czym przyjmuje kierunek zachodni, następnie płynie w obniżeniu pomiędzy Górami Iberyjskimi i Kordylierą Centralną. Przepływa przez wyżynę Starej Kastylii po czym na zachodnim krańcu Mesety Iberyjskiej tworzy kanion o długości ok. 100 km i głębokości do 400 m. Uchodzi do Oceanu Atlantyckiego na terenie Portugalii, tworząc estuarium. Wykorzystywana do nawadniania i w hydroenergetyce. W dolnym biegu rzeki liczne winnice, w tym znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO region winiarski Alto Douro. 14:05 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. MIECZYSŁAW SMORAWIŃSKI Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska Urodzony w 1893 r. Mieczysław Makary Smorawiński, generał brygady Wojska Polskiego. Był jedną z wielu ofiar zbrodni katyńskiej. 14:10 PIOSENKĄ PRZEZ HISTORIĘ - UNIWEREK 200 LAT Teledysk, 9 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Kwiatkowska Scenariusz: Anna Kwiatkowska Zdjęcia: Michał Jarosiński, Adam Fręśko Wykonawcy: Jakub Sienkiewicz, Tomasz Grochowalski, Piotr Łojek, Leon Paduch, Aleksander Korecki, Jacek Wąsowski Największy Polski Uniwersytet - Uniwersytet Warszawski powstał w 1818 roku z połączenia Szkoły Prawa i Szkoły Lekarskiej założonych w czasach napoleońskich. Pomysłodawcami jego utworzenia byli ksiądz Stanisław Staszic i hrabia Stanisław Kostka Potocki - minister wyznań i oświecenia publicznego Królestwa Polskiego. Utworzono wówczas pięć wydziałów, które symbolizują gwiazdki znajdujące się do dziś w godle uczelni. Mimo że powołany przez Cara Uniwersytet stał się szkołą patriotyzmu i kuźnią niepodległościowych aspiracji Polaków, studenci i absolwenci Uniwersytetu stanęli do walki w Powstaniu Listopadowym. W ramach represji zaledwie w 15 lat po otwarciu car zamknął uczelnię. Na jej ponowne otwarcie zgodził się dopiero z górą ćwierć wieku później. Szkoła Główna, bo tak nazwano uczelnię, otworzyła podwoje w listopadzie 1862 roku. Rok później wybuchło Powstanie Styczniowe, w które zaangażowali się studenci i profesorowie. I tym razem w ramach represji uczelnia została zamknięta. Otworzono ją dopiero kiedy wojska carskie w 1915 roku opuściły Warszawę. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Uniwersytet po raz pierwszy w historii mógł się rozwijać w warunkach wolności nauki i nauczania. Na początku lat 30. był już największym polskim uniwersytetem z 250 profesorami i dziesięcioma tysiącami studentów. W 1935 roku zyskał imię Józefa Piłsudskiego. W czasie hitlerowskiej okupacji Uniwersytet jak inne uczelnie został zamknięty. A jednak mimo grożącej kary śmierci nauczania nie przerwano. W podziemnym Uniwersytecie niemal 300 nauczycieli akademickich wykładało dla trzech i pół tysiąca studentów. W czasie Powstania Warszawskiego toczyły się na terenie Uniwersytetu zaciekłe walki. Zniszczony w ponad sześćdziesięciu procentach po wojnie został odbudowany. W 1968 roku stał się sceną protestów studentów walczących o wolność z komunistami. Pracownicy i studenci Uniwersytetu walnie przyczynili się do odzyskania przez Polskę pełnej wolności. 14:25 CHŁOPI - CZ. I - BORYNA Film fabularny, 87 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Krystyna Królówna, Ignacy Gogolewski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Fijewski, August Kowalczyk, Franciszek Pieczka, Magda Wołłejko, Tadeusz Janczar, Barbara Ludwiżanka Powieść "Chłopi" pisał Władysław Reymont w latach 1902-1909, w dużej mierze podczas pobytu we Francji. Doskonała pamięć pomogła mu odtworzyć najdrobniejsze szczegóły poznanego ongiś środowiska, gdy jako robotnik kolejowy w powiecie skierniewickim interesował się obyczajami i mentalnością chłopów z okolicznych wsi. W 1924 r. za to arcydzieło literatury autor otrzymał Nagrodę Nobla. Próbę przeniesienia "Chłopów" na ekran podjęto po raz pierwszy w 1920 r. Reymont projekt zaakceptował, zgadzając się nawet na współudział w kierownictwie artystycznym filmu. Po licznych perypetiach film ukończono i w kwietniu 1922 r. odbyła się jego premiera. Borynę zagrał znakomity aktor Mieczysław Frenkiel, a Jagnę - Maria Merita. Po "Chłopów" filmowcy sięgali jeszcze kilka razy. W 1925 r., zdopingowani Nagrodą Nobla, chęć ekranizacji zgłosili Francuzi, ale pisarz odmówił. W 1930 r. zamierzał adaptować powieść na ekran Juliusz Gardan, poprzestał jednak na planach. Dopiero w 1971 r. Jan Rybkowski podjął realizację 13-odcinkowego serialu telewizyjnego. Zdjęcia trwały 220 dni, kręcono je głównie w Pszczonowie, wsi położonej niedaleko Lipiec Reymontowskich, a obok niemal setki aktorów zawodowych wystąpiło wielu mieszkańców Lipiec i Pszczonowa. Po nakręceniu połowy zdjęć - części "Lato" i "Jesień" - reżyser zorientował się, że istnieje również możliwość stworzenia bardziej syntetycznej wersji kinowej. W listopadzie 1972 r. TVP rozpoczęła emisję serialu, a w grudniu 1973 r. odbyła się premiera kolorowej wersji kinowej. Film jest bardziej zwarty konstrukcyjnie i dramatycznie niż jego telewizyjny krewniak. Na dużym ekranie w pełni zaprocentował rozmach inscenizacyjny scen zbiorowych, w pełni zagrały dalsze plany i barwne detale. 56-letni Maciej Boryna, najbogatszy gospodarz w Lipcach, niedawno owdowiały, postanawia ożenić się z najpiękniejszą panną we wsi, Jagną Paczesiówną. Tłumaczy to koniecznością zapewnienia domowi gospodyni, ale kieruje nim przede wszystkim namiętność do dziewczyny. Przeciwko tej decyzji - w obawie o prawa do spadku - protestują dzieci Boryny: syn Antek i jego żona Hanka, mieszkający i gospodarujący razem z Maciejem oraz córka i zięć kowal. Po sprzeczce zakończonej bójką Antek wyprowadza się z Hanką do domu jej ojca. Boryna wyprawia huczne wesele i sprowadza żonę do siebie. Antek i Hanka żyją w skrajnej nędzy. Syn Boryny, od dawna zakochany w Jagnie, zaniedbuje żonę i dzieci. Spotyka się z macochą potajemnie do czasu, gdy stary Boryna, śledzący parę kochanków, przyłapuje ich w stogu. W odruchu zazdrości podpala stóg, Antek i Jagna ledwie uchodzą z życiem. Pogłębia to nienawiść między ojcem i synem, zaostrza konflikt w małżeństwie Macieja. Na wieś spada nieszczęście: dziedzic sprzedaje kawał lasu od pokoleń użytkowany przez mieszkańców Lipiec. Chłopi z Boryną na czele wyruszają do lasu, aby rozpędzić drwali wyrębujących drzewa. Dochodzi do starcia, w trakcie którego Antek - broniąc ojca - zabija człowieka. 16:05 RZECZPOSPOLITA NIEODBUDOWANA - RZECZPOSPOLITA NIEODBUDOWANA. WARSZAWA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Czułowski Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Robert Lis Zapraszamy w podróż po Rzeczypospolitej Nieodbudowanej - do miejsc celowo zniszczonych i świadomie nieodbudowanych przez dwa totalitaryzmy - narodowy socjalizm i komunizm. W cyklu traktujemy nieistniejące już zabytki jako punkt wyjścia do szerszych, a przez to ciekawszych opowieści o naszym wspólnym środkowoeuropejskim dziedzictwie. Piękno utracone w dziejowych kataklizmach jest dla nas świadectwem żywotności i geniuszu pokoleń mieszkańców Rzeczypospolitej. Dzięki wartkiej narracji i nowoczesnym technologiom przywracamy wspólnotom fragmenty ich dziedzictwa - odzyskujemy piękno, budzimy fascynację nim i rozbudzamy potrzebę szacunku dla pracy przeszłych pokoleń. To opowieść o Warszawie nieodbudowanej, czyli o zabytkowych elementach miasta, które zostały celowo zniszczone i świadomie nieodbudowane przez dwa totalitaryzmy: socjalizm i komunizm. To szeroki obraz miasta pokazany z perspektywy serca, siedziby władzy, centrum kulturalnego i edukacyjnego. To miejsce wyjątkowe, krzyżujące drogi i losy ludzkie, to sekret kultu stolicy, złożony ekosystem miasta, metropolia, która powstała z gruzów i która nie została jeszcze do końca dobudowana, biorąc pod uwagę wielokrotne, nieudane inicjatywy odbudowy jej serca - Pałacu Saskiego. Odbudowa Warszawy przedstawiona jako "akt uspołecznienia" mieszkańców i nacisk na fakt, że bez ludzi miasto nie powstanie, bez mieszkańców byłoby tylko makietą. Wypowiedzi i rozważania ekspertów uzupełnione o narrację i zobrazowane pięknymi ujęciami miasta widzianego z innej perspektywy. 16:40 MISTRZ. JAN MATEJKO ZNANY I NIEZNANY Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maria Guzy Scenariusz: Maria Guzy Zdjęcia: Jeremi Grzywa Malarz, rysownik związany z Krakowem, najwybitniejszy reprezentant nurtu historyzmu w malarstwie polskim. Urodzony w 1838 r. w Krakowie, zmarł tamże w 1893, mając zaledwie 55 lat. Jan Matejko. Chyba każdy Polak zna to nazwisko, kiedy idziemy do szkoły, na jej ścianach lub w podręcznikach poznajemy naszą historię w oparciu o jego "Poczet królów i książąt polskich" i obrazy ilustrujące najważniejsze wydarzenia historyczne. Większość z nas z wycieczkami klasowymi udawała się do muzeów z jego obrazami. I choć słyszeliśmy wówczas, że Matejko wielkim artystą był, w miarę upływu lat, przyglądając się jego obrazom, zastanawiamy się, czy to aby prawda? Chyba bardzo niewielu z nas - a może nikt - wskazałoby jego obrazy jako swoje ulubione, a jego - jako malarza numer jeden. Czy więc jest wielki, czy tylko kiedyś był? I dlaczego? Odszedł jako zasłużony Polak, wielki artysta, wybitny pedagog i obrońca zabytków Krakowa. Jego malarstwa nie sposób rozpatrywać w kategoriach czysto artystycznych, w oderwaniu od funkcji, jaką pełniło i pełni nadal w społecznym odbiorze. Stworzona przez niego synteza dziejów narodowych na zawsze wpisała się w kanon wiedzy historycznej i patriotycznego wychowania kolejnych pokoleń Polaków. W filmie zobaczymy Matejkę na tle jego czasów, jego epoki, przede wszystkim poprzez wspomnienia ludzi mu współczesnych oraz jego własne słowa. Celem filmu nie jest analiza malarstwa, choć mówi się o nim najważniejsze rzeczy. Film jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego uznano Matejkę za najwybitniejszego malarza swojej epoki, o czym świadczyły liczne zaszczyty i nagrody, które za swe dzieła otrzymał. Można by powiedzieć, że był pierwszym wielkim Polakiem celebrytą, znanym w całej Europie. Pokazujemy także inną jego działalność mistrza, której ślady w mieście Kraków spotkamy, nie wiedząc, kto za tym stoi. Jednak przede wszystkim film pokazuje Matejkę jako człowieka. 18:05 KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 7/7 Serial obyczajowy, 62 min, Polska, 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski, Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Grażyna Barszczewska, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Liliana Głąbczyńska Po unieważnieniu małżeństwa Kunickich, rozpoczynają się przygotowania do ślubu Dyzmy z piękną, teraz bogatą Niną. Terkowskiego, który odkrywa ciemną przeszłość Nikodema, udaje się wysłać na zamorską placówkę. Dochodzi do kryzysu rządowego. Dyrektor gabinetu prezydenta przyjeżdża do Koborowa z prośbą, by Dyzma przyjął misję utworzenia nowego rządu. 19:15 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 1/4. PRĘDKOŚĆ (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery kultowe pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy... a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa dramatycznej przemianie dzięki pociągowi. 20:05 OBLICZA TERRORYZMU - ODC. 1. HOTEL (1. HOTEL - JEROZOLIMA) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Wielka Brytania/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Joey Boink Ta wciągająca seria przybliża historie największych ataków terrorystycznych, które zmieniły świat. Wywiady ze świadkami, materiały archiwalne i rekonstrukcje pozwolą na dokładną analizę tych dramatycznych wydarzeń. Ich znaczenie staje się oczywiste tylko wtedy, gdy spojrzy się na nie z wielu perspektyw, umieszczając je w kontekście historycznym, a co najważniejsze, dzięki dokładnemu przyjrzeniu się ekonomii terroryzmu. Czołowi eksperci wypowiedzą się też na temat zmian dotyczących zjawiska terroryzmu na przestrzeni lat i jak wyglądał proces jego radykalizacji i deradykalizacji. 20:55 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. KAROL WALTER Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska Cykl poruszających miniatur filmowych, poświęconych pomordowanym przez NKWD w 1940 roku polskim oficerom oraz ich rodzinom. Por. Karol Walter, ur. w 1891 r. , sędzia sądu grodzkiego we Lwowie. Zamordowany w Katyniu. 21:05 MAYERLING Melodramat historyczny, 134 min, Wielka Brytania/Francja 1969 Reżyseria: Terence Young Scenariusz: Terence Young Zdjęcia: Henri Alekan Muzyka: Francis Lai Aktorzy: Omar Sharif, Catherine Deneuve, James Mason, Ava Gardner, James Robertson Justice, Genevieve Page, Andréa Parisy, Ivan Desny, Maurice Teynac Uhonorowany nominacją do Złotego Globu melodramat z doborową obsadą. Terence Young, twórca m.in. znanych polskiej publiczności filmów: "Doczekać zmroku", "Samuraj i kowboje", "Joe Valachi", zrealizował interesujący remake głośnego dramatu z 1936 roku Anatole'a Litvaka z Charlesem Boyerem i Danielle Darrieux w rolach głównych. To tragiczne dzieje nieszczęśliwej miłości arcyksięcia Rudolfa, jedynego syna cesarza Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, do młodziutkiej i czarującej arystokratki Marii Vecsery. Jeden z największych romansów wszech czasów z tragicznym zakończeniem wielokrotnie rozpalał wyobraźnię twórców. Powstały filmy o tym wydarzeniu z dziejów rodziny cesarskiej, a także głośny spektakl baletowy z 1993 roku, wystawiany w londyńskiej operze królewskiej Covent Garden (TVP prezentowała przedstawienie w cyklu "Rewelacja miesiąca"). Wiedeń, rok 1888. Następca tronu cesarstwa Austro-Węgierskiego, arcyksiążę Rudolf (Omar Sharif), mimo sprzeciwu ojca zabiega o unieważnienie związku małżeńskiego. W tej sprawie zwraca się do najwyższych władz w Rzymie. Od samego początku jego małżeństwo było nieudane i nieszczęśliwe, zawarł je wbrew własnej woli. Ze względów politycznych został przymuszony do poślubienia w 1881 roku księżniczki Stefanii, córki belgijskiego króla Leopolda II. Z tego związku narodziła się jedyna córka Elżbieta. Dramatyczną walkę o unieważnienie małżeństwa arcyksiążę podejmuje wówczas, gdy przypadkowo poznaje 17-letnią Marię Vecserę (Catherine Deneuve). Zakochuje się bez pamięci w pięknej i czarującej wiedeńskiej arystokratce, a ona odwzajemnia jego płomienne uczucie. Pragnie jak najszybciej poślubić ukochaną ponad wszystko Marię, ale zalegalizowanie związku okazuje się niemożliwe, bowiem na drodze do ich szczęścia stoi nieugięty cesarz Franciszek Józef (James Mason). Życie zakochanej pary zamienia się w koszmar. Nie chcąc rezygnować z jedynej prawdziwej miłości kochankowie decydują się na krok ostateczny. Maria i Rudolf popełniają samobójstwo w pałacyku myśliwskim w niewielkiej miejscowości Mayerling, położonej kilkadziesiąt kilometrów od Wiednia. 23:30 JACKIE Dramat, film biograficzny, 95 min, Francja/Hongkong/USA/Chile 2016 Reżyseria: Pablo Larrain Scenariusz: Noah Oppenheim Aktorzy: Natalie Portman, Peter Sarsgaard, Greta Gerwing, Billy Crudup, John Hurt Film otrzymał trzy nominacje do nagrody Oscara: za najlepszą rolę pierwszoplanową dla Natalie Portman oraz za muzykę i kostiumy. Fabuła koncentruje się wokół przeżyć Jacqueline Bouvier Kennedy bezpośrednio po zamachu w 1963 roku na jej męża, Johna F. Kennedy'ego, 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Kiedy mąż Jackie zostaje wybrany na prezydenta, ona ma 34 lata. Zachwyca urodą, elegancją i wspaniałym stylem. Szybko staje się jedną z najbardziej znanych kobiet na świecie. Bajkowe życie rozpada się jednak jak domek z kart 22 listopada 1963 roku. Podczas wyborczej podróży do Dallas, John F. Kennedy ginie od kul zamachowca. Próby ratowania postrzelonego prezydenta nie przyniosły rezultatu. Umiera w szpitalu na stole operacyjnym. Pogrążona w żałobie Jacqueline, na pokładzie Air Force One, powraca do Waszyngtonu. Mierząc się z tragedią, postanawia kontynuować dzieło męża. O przeżyciach i cierpieniu Jackie widz dowiaduje się z wywiadu przeprowadzonego z wdową. Rozmowa toczy się nie tylko na temat historycznej spuścizny jej męża. W filmie została również pokazana rola szwagra Jackie, Roberta F. Kennedy'ego, który po zamachu mocno ją wspiera, dzieli z nią ból i żal po stracie męża. Pomaga w długich przygotowaniach do państwowego pogrzebu, opiekuje się rodziną, próbuje ulżyć dzieciom pogrążonym w smutku po stracie ojca. W tym trudnym czasie Jackie cierpi na bezsenność, jest pod wpływem środków uspokajających. Targają nią wyrzuty sumienia, że nie zrobiła nic, by ochronić męża. Miała nawet myśli samobójcze. 01:25 TANIEC Z ROSYJSKIM NIEDŹWIEDZIEM CZ. 1 Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Scenariusz: Krzysztof Dzięciołowski, Katarzyna Pisarska Zdjęcia: Marcin Jurakowski Prowadzący: Katarzyna Pisarska W obliczu trwającej inwazji Rosji na Ukrainę lęk przed wojną powrócił do Europy. Katarzyna Pisarska, przewodnicząca Warsaw Security Forum, wyrusza w podróż, aby zrozumieć, dlaczego Zachód źle ocenił Władimira Putina. Przez lata przywódcy Zachodu wierzyli, że Rosja może być wiarygodnym partnerem handlowym. Głos Europy Środkowej i Wschodniej często pozostawał niesłyszany, ponieważ dostęp do taniej rosyjskiej ropy i gazu był ważniejszy niż obawy o bezpieczeństwo państw, które kiedyś były satelitami Związku Radzieckiego. Tymczasem wojna w Ukrainie radykalnie zachwiała poczuciem bezpieczeństwa w Europie Środkowej. Miliony ukraińskich uchodźców przybyły do Europy. Obrazy wojny dominują w wiadomościach. Gdy poparcie USA dla Ukrainy słabnie, jaka jest odpowiedź Europy w sprawie własnego bezpieczeństwa? Jakie lekcje może wyciągnąć Zachód z Europy Środkowej? Jak Polska i inne kraje postkomunistyczne mogą pomóc w przywróceniu pokoju i stabilności na kontynencie? Prof. Katarzyna Pisarska to polska przedsiębiorczyni społeczna, działaczka obywatelska i akademicka. Jest założycielką Europejskiej Akademii Dyplomacji, Szkoły Studiów Politycznych V4 i współzałożycielką Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego, Warsaw Security Forum i Międzynarodowego Centrum Zwycięstwa Ukrainy. 02:30 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. MODA Reportaż, 23 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk "W Moskwie są teraz takie same butiki jak na całym świecie. Tyle tylko, że bardziej bogate i wyszukane niż na Zachodzie. Bo zamożni ludzie w Rosji nie rozumieją zachodniego ascetyzmu!" Autorką tych słów jest Julia Dalakian - jedna z czołowych projektantek mody w Moskwie. Przez kilka lat pracowała na Zachodzie, między innymi dla znanego włoskiego krawca Roberto Cavallego. Dziś ma swój salon w rosyjskiej stolicy. Ubiera kobiety biznesu, gwiazdy i żony bogatych Rosjan. Moskwa to raj dla rynku mody. Bo po kilku dekadach deficytu, kiedy eleganckie kreacje były nieosiągalnym symbolem Zachodu, zamożne Rosjanki chcą mieć wszystko co naj. I nie żałują na to pieniędzy. W rosyjskiej stolicy mają swoje butiki wszyscy liczący się krawcy świata. Jest to jeden z największych znaków czasu i przemian Moskwy. Reportaż przedstawia jeden dzień z życia Julii Dalakian. Projektantka pokazuje swój butik, casting modelek, modny klub, bogate sklepy i siermiężny bazar. Poznajemy też jej córkę (studentkę dyplomacji), która jak większość młodych moskwianek nie ma już żadnych kompleksów wobec Zachodu.