TVP Historia Piątek, 11.04.2025 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1939 - feldmarszałek Keitel przedstawił Hitlerowi "Fall Weiss" - plan ataku na Polskę; 1967 - zlikwidowano Teatr Rapsodyczny (założony w konspiracji przez m. in. Karola Wojtyłę); 1968 - z Rady Państwa ustąpił Jerzy Zawieyski; 1990 - uchwałą Sejmu zlikwidowano cenzurę; 07:05 FLESZ HISTORII - ODC. 707 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 07:25 SPÓR O HISTORIĘ - WRACAMY NAD ODRĘ I NYSĘ Debata, 30 min, Polska, 2020 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Wskutek decyzji, podjętych przez Stalina, Churchilla i Roosvelta, Polska straciła na wschodzie niemal połowę terytorium. Rekompensatę miała otrzymać z ziem należących do Niemiec. Polacy wyrzuceni z rodzinnych domów na Wschodzie mieli zająć miejsce Niemców, którzy mieli być przesiedleni w głąb Niemiec. Zmniejszony o połowę i zniszczony wojną kraj miał zagospodarować i zintegrować Dolny Śląsk, Pomorze, Warmię i Mazury z resztą kraju. Jak przebiegał ten proces? Czy historia Ziem Odzyskanych to mit, czy prawdziwe osiągnięcie? Sukces komunistycznej propagandy, czy sukces polskiej racji stanu? 08:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 6/13 Serial sensacyjny, wojenny TVP, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Radzieccy komandosi, którzy wylądowali w okolicy zamku Czocha, aby wedrzeć się tam i zniszczyć "Aparat", realizując źle przygotowaną misję, wchodzą na pole minowe. Kilku z nich ginie. Wybuchy alarmują niemiecki garnizon. W krótkiej potyczce wszyscy Rosjanie giną, gdyż pozbawieni broni przeciwpancernej nie są w stanie zwyciężyć w pojedynku z pojazdami pancernymi. Jeden z żołnierzy zostaje zastrzelony przez Beera, który twierdzi, że nie mógł wziąć go do niewoli, gdyż żołnierz sięgnął po granat. Nie było to jednak prawdą. W Leśnej na posterunek policji zgłasza się Ewelina Robak. Donosi, że jej lokatorka Natalia wychodziła w nocy. Beer i Globcke jadą do Leśnej. Zeznania kobiety nie pozostawiają wątpliwości: Natalia jest radiotelegrafistką, której szukali. Robakowa zeznaje również, że widziała Natalię z oficerem w kościele. Na zdjęciach wskazuje czterech oficerów, wśród nich jest Jorg. Globcke postanawia schwytać Natalię, nakazuje wysłać tam oddział. Jorg, widząc w zamku przygotowania esesmanów, chce ratować Natalię. Anna Maria zawozi go do Leśnej. Tam Jorg odnajduje Natalię na strychu, ale jest za późno, żeby ją ratować. Orientując się, że obojgu nie uda się uciec, oddaje się w ręce esesmanów, aby wstrzymać dalszą pogoń. W Paryżu Joanna ponownie spotyka się z Czernym i Compaigne'em, rozkazuje im wyjechać do Niemiec, gdzie wdzierają się już wojska alianckie. Mają być jak najbliżej Czochy. Jeszcze nie wie o losie Natalii, od której otrzymywała depesze i która jest jej córką. Natalia jest torturowana przez Beera w policyjnej celi w Leśniej. Dzielnie znosi ból i nie wydaje Jorga, ani nie zgadza się na współpracę. Jorg jest załamany losem Natalii. Ostatnie wydarzenia uświadomiły mu, jak bardzo ją kocha. 09:00 HISTORIA POLSKI - SMOLEŃSKI LOT Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Monika Sieradzka Scenariusz: Monika Sieradzka Zdjęcia: Adam Fręśko Film "Smoleński lot" to zapis osobistego dramatu osób, które straciły w katastrofie swoich bliskich. Relacjonując skutki, jakie wywołała ta tragedia, skupiamy się na historii jednej z rodzin, dotkniętej zarówno przez zbrodnię katyńską, jak i katastrofę smoleńską. Ekipa TVP podróżuje z bohaterami do miejsc, w których rozegrały się te tragiczne wydarzenia. Tym samym przypominamy coś, co często ginie w gorącej atmosferze debaty o smoleńskiej tragedii - główny cel podróży prezydenta RP wraz z delegacją, którym było upamiętnienie ofiar stalinowskiej zbrodni na cmentarzu wojskowym w katyńskim lesie. 09:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi. 10:25 ORMIAŃSKIE SERCE DLA POLSKI Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2008 Reżyseria: Tadeusz Szyma, Andrzej Baczyński Scenariusz: Andrzej Baczyński, Tadeusz Szyma Film biograficzny o arcybiskupie Józefie Teodorowiczu. Przypomina niemal zapomnianą, a zasługującą na pamięć postać hierarchy Kościoła Ormiańsko - Katolickiego w II Rzeczypospolitej, wybitnego polityka i męża stanu, mecenasa sztuki i odnowiciela ormiańskiej katedry we Lwowie, a zarazem wybitnego polskiego patrioty i wychowawcy narodu, znakomitego przy tym kaznodziei, którego kunszt oratorski porównywany jest z krasomówstem księdza Piotra Skargi. 11:25 FAKE CZY HISTORIA? - ODC. 28 Program historyczny, 35 min, Polska, 2025 Autor: Elżbieta Szumiec - Zielińska Reżyseria: Marzena Strąg Prowadzący: Wojciech Szeląg "Fake czy historia?" to program, który zgłębi kontrowersyjne tematy XX wieku, poddając je dyskusji z udziałem dwóch ekspertów o odmiennych poglądach. Program cechuje dynamiczne tempo i intensywne, 20 - minutowe debaty, które budują dramaturgię i wzbudzają emocje. Korzystamy z autentycznych przestrzeni Muzeum Historii Polski i Muzeum II Wojny Światowej jako historycznego tła dla debat, co nadaje głębi omawianym tematom. Interaktywny element polegający na głosowaniu widzów na eksperta, który przekonał ich do swojego stanowiska, angażuje publiczność, umożliwiając jej bezpośredni udział. Krótkie felietony pełnią funkcję narzędzia do pogłębiania omawianych tematów, zapewniając wszechstronne podejście. Narracja zachęci do krytycznego myślenia oraz do pogłębienia wiedzy widzów na temat spornych wydarzeń z przeszłości, ukazując różnorodne perspektywy i opinie. 12:00 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. MIECZYSŁAW BIRNBAUM Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska Mieczysław Birnbaum, pseudonim Mieczysław Binom, urodził się w 1889 roku. Publicysta i tłumacz żydowskiego pochodzenia; w młodości działacz ruchu rewolucyjnego, potem oficer Wojska Polskiego. Był przedstawicielem Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego w rokowaniach polsko - bolszewickich w czasie wojny polsko - bolszewickiej. Został zamordowany przez NKWD w Katyniu. 12:10 CZTERDZIESTOLATEK - ODC. 15/21 - KOSZTOWNY DROBIAZG, CZYLI REWIZYTA Serial TVP, 61 min, Polska, 1976 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Jacek Stachlewski Aktorzy: Anna Seniuk, Irena Kwiatkowska, Andrzej Kopiczyński, Roman Kłosowski, Leonard Pietraszak, Bogdan Baer, Andrzej Chrzanowski, Janusz Cywiński, Zofia Czerwińska, Stefan Friedmann, Jan Gałązka, Antonina Girycz, Alina Janowska, Józef Kalita, Piotr Kąkolewski Serial komediowy, który z ogromnym poczuciem humoru opowiada o codziennym życiu w Polsce w latach siedemdziesiątych. Bohater - inżynier Karwowski to człowiek pracy, który dzięki niej nabiera poczucia własnej wartości. Pracuje na trzech największych w latach siedemdziesiątych inwestycjach budowlanych w Warszawie: na budowie Trasy Łazienkowskiej, Dworca Centralnego i Trasy Toruńskiej. Znakomite role Andrzeja Kopiczyńskiego, Anny Seniuk i Romana Kłosowskiego. Odc. 15: Dyrektor Karwowski postanawia wejść w "dyrektorski" krąg towarzyski - utrzymywanie kontaktów towarzyskich może mu pomóc w załatwianiu wielu spraw. Bierze udział w "party" u dyrektora Powroźnego. Żona Karwowskiego, Magda zachwycona hinduskim wystrojem mieszkania gospodarzy postanawia przebudować własne mieszkanie, aby w odpowiednich warunkach przyjąć nowych gości u siebie. Do nowego "living - roomu" zakupiony zostaje w Desie kosztowny portret starszego pana - dobrze jest mieć bowiem portret jakiegoś swego "przodka". Nadchodzi dzień rewizyty... 13:25 KANAŁ AUGUSTOWSKI. DZIEŁO ŻYCIA IGNACEGO PRĄDZYŃSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2020 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Osią scenariuszową tego filmu jest dychotomia: człowiek i jego dzieło. Człowiek to Ignacy Prądzyński generał, inżynier, fortyfikator, genialny strateg i budowniczy. Dzieło to Kanał Augustowski, jeden z polskich cudów techniki, działający od blisko dwustu lat zabytek, od lat przygotowywany do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. I człowiek, i jego dzieło są wprawdzie obecne w świadomości historycznej Polaków, nawet rozpoznawalne, ale Ignacy Prądzyński kojarzony jest głównie z powstaniem listopadowym, sytuowany gdzieś pomiędzy Chłopickim, Skrzyneckim i Bemem, zaś Kanał Augustowski znany głównie jako wakacyjna atrakcja turystyczna, często lokowany bywa gdzieś na Mazurach. Jak zwykle więc wiedza o rzeczach ważnych jest powierzchowna i stereotypowa. 14:25 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. STALINGRAD (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy, decyzji i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 15:20 EPITAFIA KATYŃSKIE - EPITAFIA KATYŃSKIE. LEONARD NIEMIROWICZ Cykl dokumentalny, 3 min, Polska, 2010 Scenariusz: Paulina Brzezińska, Maciej Dancewicz, Marek Drążewski, Paweł Pawlicki, Piotr Weychert Muzyka: Monika Cybulska "Epitafia katyńskie" to cykl poruszających miniatur filmowych, poświęconych zamordowanym przez NKWD w 1940 roku polskim oficerom oraz ich rodzinom. Kpt. Leonard Niemirowicz - Szczytt s. Adama i Salomei z Bugieniów, ur. 15/27 III 1900 w Mitawie w Kurlandii. Absolwent Korpusu Kadetów w Kazaniu. Uczestnik wojny 1920. Ukończył Szkołę Pchor. Piech. w Bydgoszczy (1921). Służył w 85 i 60 pp, następnie w baonie KOP Iwieniec. Padł ofiarą mordu katyńskiego w 1940r. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 211 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Gabriela Chojecka, Marek Karpowicz, Krzysztof Chudzicki, Maksymilian Michasiów, Wojciech Czerwiński, Grzegorz Wons, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska, Mateusz Mosiewicz Guncel uważa, że tylko Kazimierz pomoże mu pomścić Helenę. Prosi Bolka, by ten wstawił się za niego u króla. Bogdan trafia do lochu. Pod nieobecność Kazimierza, decyzję o jego losie musi podjąć Adelajda, ale nie zamierza tego robić. Małżeństwo Anny i Karola zostało zawarte prawidłowo i skonsumowane podczas nocy poślubnej. Ludwik chce zeswatać Kazimierza z Krystyną, która ma dla niego szpiegować. 16:05 "SENSACJE XX WIEKU" - ENIGMA CZ. 3 (ENIGMA CZ. 3) Widowisko, 44 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Jakub Wesołowski, Modest Ruciński, Lesław Żurek, Maciej Mikołajczyk, Michał Czernecki, Ireneusz Czop, Tomasz Borkowski, Mirosław Zbrojewicz, Arkadiusz Janiczek, Przemysław Bluszcz, Mariusz Bonaszewski, Anna Kerth, Andrzej Precigs Zdjęcia: Waldemar Szmidt Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Dzieło matematyków Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego, a także ich dowódców i towarzyszy broni z Biura Szyfrów, miało wiele wymiarów: historyczny - skracając o 2 - 3 lata koszmar wojny, a zdaniem niektórych historyków decydując o jej wyniku; humanitarny - ratując przed zagładą wiele milionów istnień ludzkich; naukowy - tworząc podwaliny współczesnej kryptologii, także w jej cywilnym wydaniu. Jednakże ten sukces został nam ukradziony; tylko historycy wiedzą, że Polacy złamali Enigmę. Prawdę o Enigmie ujawniono późno i w sposób deprecjonujący kluczowy wkład Polaków. Nawet, jeśli dzisiaj większość naukowców uznaje ich pionierską rolę, powszechny odbiór tej przygody nie jest kształtowany przez książki historyków, lecz produkty kultury masowej, prezentujące rolę polskich kryptologów w sposób zafałszowany, by nie rzec przewrotny. Można próbować to zmienić, jedynie oddziałując innymi produktami kultury masowej. Czteroodcinkowe widowisko przedstawia, jak doszło do złamania szyfru Enigmy, przed którym skapitulowali brytyjscy i francuscy kryptolodzy, uznając, że jest to zadanie niemożliwe do wykonania. 16:55 HISTORIA POLSKI - ARAM Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2014 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Krzysztof Talczewski, Krzysztof Talczewski Muzyka: Andzrej Milanowski Lektor: Andrzej Chyra Aram to pseudonim Arkadiusza Rybickiego, polityka, działacza społecznego, posła. 10 kwietnia 2010 roku zginął w Smoleńsku, w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Miał wówczas 57 lat. 40 lat wcześniej w Stoczni Gdańskiej wykonał napis "Nie zapomnimy Katynia". Już jako siedemnastolatek rozpoczął działalność opozycyjną. Od 1979 roku był związany z Ruchem Młodej Polski, redagował czasopismo "Bratniak". W sierpniu 1980 roku współpracował ze strajkującymi robotnikami Wybrzeża, spisał 21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Po pamiętnym sierpniu zaangażował się w działalność NSZZ "Solidarność". Był internowany w stanie wojennym. W drugiej połowie lat 80. podjął pracę w sekretariacie Lecha Wałęsy, w końcu lat 90. został wiceministrem kultury, a potem posłem do Sejmu z ramienia PO. Razem z żoną kierował fundacją opiekującą się dziećmi autystycznymi. Mimo swoich często konserwatywnych poglądów był niezmiernie otwarty na otaczający go świat. Maniery dżentelmena potrafił łączyć z poczuciem abstrakcyjnego humoru i dystansu do pełnionych przez siebie funkcji. Zawsze kierował się zasadami, w które szczerze wierzył i wzbudzał szacunek także u osób, które niekoniecznie podzielały jego poglądy. Historia życia Arama została opowiedziana w pierwszej osobie. Wpisuje się w wydarzenia polityczne, społeczne i kulturowe, które z całą pewnością nie były mu obojętne i zostawiły ślad w jego percepcji świata. Film jest barwny i różnorodny, bo życie Arama było barwne i różnorodne. Licealista wzywający w grudniu 1980 robotników do walki o niepodległość, hipis sprzyjający obecności amerykańskiej w Wietnamie, konserwatysta uwielbiający Doorsów i Jimiego Hendrixa, prawicowiec szyjący dżinsy i chodzący w lenonówkach, opozycjonista mający tysiące pomysłów i niezmiernie aktywny w ich realizacji, delikatny i wrażliwy w relacjach międzyludzkich, twardy i bezkompromisowy w stosunku do władzy komunistycznej. Wysoki urzędnik państwowy w niepodległej Polsce, zaangażowany w powstanie ważnych projektów społeczno - politycznych potrafi stać się producentem anarchizującej emisji telewizyjnej. Aram uwielbiał opowiadać anegdoty i vice versa, jego bliscy chętnie żartowali o nim samym. Film jest rodzajem kolażu ułożonego przez rodzinę i przyjaciół. 18:00 KORESPONDENCI - ODC. 1 Magazyn, 45 min, Polska, 2025 Program złożony będzie z rozmów korespondentów TVP na świecie, którzy relacjonować będą bieżące wydarzenia z perspektywy danego miejsca. Stałym elementem cyklu będą nie tylko relacje, ale także rozmowy reporterów z ekspertami z różnych dziedzin. Zaproszeni do programu specjaliści - politolodzy, dziennikarze, byli dyplomaci oraz analitycy międzynarodowi - omówią aktualne wydarzenia polityczne, ich przyczyny i konsekwencje. Wśród gospodarzy programu będą: Mateusz Lachowski w Kijowie, Anna Kowalska w Paryżu, Dorota Bawołek i Anna Węglarczyk w Brukseli, Artur Kieruzal w Londynie, Magdalena Gwóźdź - Pallokat w Berlinie, Marcin Antosiewicz w Waszyngtonie i Milena Rachid Chehab w Bejrucie. W odcinku premierowym "Korespondentów" o wojnie na Ukrainie i kontrowersyjnych decyzjach prezydenta USA. 19:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 7/13 Serial sensacyjny, wojenny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Jesień 1939 r. Aresztowany przez Harry'ego Sauera Herbert Russ, mąż Joanny, zostaje zakatowany przez niego podczas przesłuchania. W sali teatru w Szczawnie (Bad Salzbrunn), gdzie Joanna i Natalia słuchają koncertu, nasłany przez Sauera snajper ma zlikwidować Joannę. Zamach nie udaje się, gdyż do teatru przybywa admirał Canaris, aby poinformować Joannę o śmierci jej męża. Ostrzega, że musi ona natychmiast wyjechać do Szwajcarii. Szef RSHA, Heydrich, jest wściekły, że Sauer zamordował cennego świadka. Za karę odsyła go do służby w dalekim Berlinie. Marzec 1945 r. Natalia torturowana przez Beera decyduje się podjąć współpracę i wysyłać spreparowane depesze. Globcke sprawdza, czy nie ukrywa w tekście sygnału alarmowego. Nie odnajduje żadnego, ale jego ocena jest myląca. W Paryżu, gdzie odbierane są depesze od Natalii, Joanna niepokoi się brakiem łączności. Szef łączności uspokaja ją, że nie oznacza to, iż stało się coś strasznego. Compaigne i Czerny docierają do Remagen, gdzie wojska amerykańskie przechwyciły most na Renie i tamtędy wjeżdżają do Niemiec. Szef kryptologów, prof. Kunze, uzyskuje zgodę na dotarcie do archiwów w podziemiach zamku Książ, gdzie może być depesza poszukiwana przez Jorga, której szyfr ma umożliwić uruchomienie "Aparatu". Jorg wybiera się w podróż do Książa, lecz przy wyjściu z zamku zatrzymuje go Globcke i zaprasza na obiad. Oświadcza, że zdobył dowody na to, że jest szpiegiem. Jorg nie znajduje jednak odpowiedzi na pytanie, dlaczego Globcke go nie aresztuje. Zdaje sobie sprawę, że został włączony do gry, którą prowadzi esesman. Tylko o co w tej grze chodzi? Jorg jedzie do Książa, wiedząc, że rządzi tam Sauer, który nie zapomniał, że w 1939 r. Jorg odebrał mu więźnia, co doprowadziło do załamania jego kariery. Sauer odbiera jednak telefon od Globckego, który ostrzega, że nie wolno mu tknąć Jorga. Sauer, morfinista, nie ma zamiaru stosować się do tej rady. W narkotycznym transie szykuje się do dokonania zemsty. 20:00 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY S.I - ODC. 6/6 (UNTOLD ARCTIC WARS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. W serii kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe. 21:05 EROICA Dramat, 80 min, Polska, 1957 Reżyseria: Andrzej Munk Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Jan Krenz Aktorzy: Edward Dziewoński, Barbara Połomska, Ignacy Machowski, Kazimierz Opaliński, Leon Niemczyk, Józef Nowak Jedno z czołowych osiągnięć "szkoły polskiej", będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości. Na VIII MFF w Mar del Plata w 1959 r. "Eroica" otrzymała III Nagrodę (za najlepszy film, najlepszy scenariusz i nagrodę FIPRESCI), a wcześniej, w 1958 r. "Syrenę Warszawską" Polskiej Kroniki Filmowej. Film należy do rzadko spotykanego gatunku - składa się z dwóch luźno ze sobą związanych tematycznie nowel. Nowela I: SCHERZO ALLA POLACCA, Nowela II: OSTINATO - LUGUBRE Część pierwsza opowiada o warszawskim cwaniaku, który przypadkowo wciągnięty w powstanie warszawskie zdobywa się na czyn bohaterski, choć właściwie niepotrzebny. Gdy wybucha powstanie, Dzidziuś Górkiewicz w popłochu opuszcza stolicę. Jest dobrze zarabiającym handlarzem i nie ma ochoty ginąć. Dociera do żony w Zalesiu. Żona Dzidziusia roztacza przed nim perspektywy spokojnego życia. Tymczasem Górkiewicz ruszony porywem patriotyzmu w ostatniej chwili postanawia wrócić do walczącej Warszawy. Akcja drugiego opowiadania rozgrywa się w niemieckim oflagu i po raz pierwszy przedstawiono w niej życie polskich oficerów w obozie jenieckim w czasie ostatniej wojny. Do legendy urasta tu ucieczka por. Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie - ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera - z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy. "Eroica" to nie pierwszy przykład współpracy scenarzysty Jerzego Stefana Stawińskiego i reżysera Andrzeja Munka. Wcześniej zrealizowali film "Człowiek na torach". Po wielu samodzielnych sukcesach - Stawiński jest m.in autorem scenariusza do filmu "Kanał", a Munk zdobył wiele nagród w dziedzinie filmu dokumentalnego - ich drogi spotkały się w "Eroice". W filmie tym swoją uwagę skupili na temacie bohaterstwa. W obu nowelach przedstawili bohaterstwo, które właściwie nie przyniosło żadnego konkretnego sukcesu, ale od niego ważniejsze dla autorów stały się pobudki psychiczne kierujące postępowaniem ludzi w trudnych momentach. W ten sposób przedstawili różnorodność charakterów, bogactwo ludzkich typów - studium psychologiczne bohaterów. Film prawie całkowicie zrealizowany został w plenerach, głównie w Warszawie, w Bukowinie i na Śląsku. Jest to także pierwszy polski film szerokoekranowy. 22:35 OBLICZA TERRORYZMU - ODC. 2. BAR (2. BAR - ALGIER, 1956 R.) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Joey Boink Ta wciągająca seria przybliża historie największych ataków terrorystycznych, które zmieniły świat. Wywiady ze świadkami, materiały archiwalne i rekonstrukcje pozwolą na dokładną analizę tych dramatycznych wydarzeń. Ich znaczenie staje się oczywiste tylko wtedy, gdy spojrzy się na nie z wielu perspektyw, umieszczając je w kontekście historycznym, a co najważniejsze, dzięki dokładnemu przyjrzeniu się ekonomii terroryzmu. Czołowi eksperci wypowiedzą się też na temat zmian dotyczących zjawiska terroryzmu na przestrzeni lat i jak wyglądał proces jego radykalizacji i deradykalizacji. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 23:50 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 00:20 GETTO. LIKWIDACJA Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Wojciech Kędzior Wykonawcy: Maryna Grądzka - Rejak Krakowskie getto utworzono w marcu 1941 r. Na niewielkiej przestrzeni stłoczono ponad 15 tysięcy krakowskich Żydów. Dzielnicę zamkniętą otoczono murem i drutem kolczastym. Prowadziły do niej cztery bramy. W październiku 1941 r. wprowadzono pod karą śmierci zakaz wstępu i opuszczania getta bez zezwolenia. Podczas kolejnych dwóch lat przeprowadzono w dzielnicy zamkniętej kilka akcji likwidacyjnych. Do ostatniej doszło, gdy teren getta obejmował dwie części: jedną zamieszkiwali zdolni do pracy, a drugą - według Niemców - niezdolni. W sobotę i niedzielę, 13 i 14 marca 1943 roku zamordowano kilkuset Żydów. W tym: w przeważającej mierze dzieci, starców i chorych. Resztę wywieziono do obozu pracy w Płaszowie oraz do KL Auschwitz. Wojnę - z 70 tysięcy przedwojennej populacji krakowskich Żydów - przeżyło około tysiąca. W filmie przypominamy historię getta i jego funkcjonowanie. Głównym wątkiem opowieści są jednak kolejne akcje likwidacyjne: dwie przeprowadzone w 1942 r. i ostatnia: w marcu 1943 r. Dlaczego do nich doszło? Jaki był ich przebieg? Co zapamiętali Ocaleni? W filmie przytaczamy relacje tych, którzy przeżyli. Wykorzystujemy przy tym bogaty materiał archiwalny: zdjęcia, mapy, nagrania audio i filmy. Narratorem opowieści jest dr Martyna Grądzka - Rejak - specjalistka IPN od zagłady Żydów oraz getta krakowskiego. Autorka m.in. książki "Kobieta żydowska w okupowanym Krakowie (1939 - 1945)". 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NIE POZWOLIMY O WAS ZAPOMNIEĆ". ODC. 274 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Nie pozwolimy o Was zapomnieć" Wyruszamy do lasów Roztocza, gęsto utkanych powstańczymi ścieżkami, na wezwanie jednego z widzów. Tu, pośród leśnych ostępów, ukryta jest, według wskazań najstarszych mieszkańców, powstańcza mogiła. Powrócimy tu niebawem, uzbrojeni w stosowane zezwolenia, by wykonać wstępne, nieinwazyjne badania terenu. "Wronów 1831" Następnie opowiemy historię podobną, jednak geograficznie umiejscowioną na przedpolach Kazimierza Dolnego, a dotyczącą dramatycznego czasu powstania listopadowego. Wronów, to miejscowość bardzo wyraźnie zapisana w historii tego niepodległościowego zrywu. 17 kwietnia 1831 roku pod Wronowem doszło do starcia wojsk polskich i rosyjskich, zakończonego porażką wojsk polskich dowodzonych przez Jana Kantego Juliana Sierawskiego. "I dokonało się" Przez wiele lat przypominaliśmy widzom historię Józefa Seweryna Liniewskiego, który był organizatorem cywilnej siatki powstańczej w okolicach Parczewa. Kiedy Rosjanie pojmali i stracili w Lublinie jego szwagra Kazimierza Bogdanowicza, nie bacząc na ryzyko aresztowania, postawił pod świątynią w Lejnie krzyż ze stosowną dedykacją bohaterowi. Zaborcy próbowali go zmusić do usunięcia świętego znaku, ale nawet w obliczu utraty majątku nie ustąpił. Krzyż przetrwał zabory, ale nie przetrwał PRL - u. Teraz powrócił. Pokażemy go. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - GOERING Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi Goeringowi.