TVP Historia Poniedziałek, 28.04.2025 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1924 - początek wymiany marek polskich na złotówki; 1939 - Hitler zerwał pakt o nieagresji z Polską; 1968 - w Nowym Jorku wystawiono musical "Hair"; 1978 - prezentacja samochodu marki Polonez; 07:05 KRYSTYNA - OSTATNIA KLASÓWKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Bożena Klimach Krystyna Bochenek, dziennikarka, polityk, senator, wicemarszałek. Zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu w Smoleńsku. Zamiarem twórców nie było nakręcenie filmu, w którym smutne wspomnienia "jaka była", przeplatają się ze zdjęciami archiwalnymi. Ich zdaniem Krystyna Bochenek nie byłaby z tego zadowolona. Sama pewnie zrobiłaby go inaczej. Nie po to nigdy nie zadowoliła się jednym sukcesem, udaną akcją i projektem, żyjąc jak wulkan energii, żeby zostawić po sobie tylko łzawe reminiscencje i żal, że "tak było i już nie będzie". Dlatego w filmie o Krystynie Bochenek autorzy starali się pokazać, że to, co wymyśliła i konsekwentnie przeprowadzała, starczyłoby na życiorys dla kilku aktywnych osób. I co ważne, żaden z tych projektów nie umarł wraz z nią. Były to jednak takie przedsięwzięcia i pomysły, które, jak się teraz okazuje, można poprowadzić dalej. 08:05 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 13/13 Serial sensacyjny TVP, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński W komendanturze w Rosenheim stawia się Orillo. Takie nazwisko przybrał Globcke, chroniąc się przed kolegami z SS. Gotów jest oddać "Aparat" w zamian za dokument in blanco umożliwiający mu uzyskanie nowej legalnej tożsamości i uniknięcie sądu. Zawozi Amerykanów do miejsca, gdzie ukrył "Aparat". Jorg sprawdza skrzynie i potwierdza, że esesman mówi prawdę. Natalia, przetrzymywana w pobliskim kościele, zostaje zwolniona przez Globckego i spotyka się z Jorgiem. Wkrótce "Aparat" zostaje uruchomiony. Amerykanie orientują się, że dzięki temu będą mogli odczytywać radzieckie depesze. Do Rosenheim przybywa przedstawiciel Departamentu Stanu, który nie chce ujawniać, że szpiedzy zostaną zdemaskowani dzięki niemieckiemu urządzeniu. Nakazuje zatuszować całą sprawę. Compaigne zostaje zwolniony z wojska. W Paryżu spotykają się Czerny, Joanna i Natalia. Wciąż nie wiedzą, co się stało z Afganem. Prawdopodobnie dostał się do niewoli, ale Rosjanie nie chcą tego potwierdzić. Z paryskiego hotelu dzwonią do Compaigne'a, który szykuje się do powrotu do Stanów. Globcke nie cieszy się długo nową tożsamością. Odnajduje go generał Kroll z organizacji "Pająk" i nakazuje powrót do Książa zajętego przez NKWD. Globcke zjawia się tam i przedstawia jako niemiecki komunista i antyfaszysta. Oferuje pomoc, ale czeka go przykra niespodzianka: Rosjanie nie wierzą niemieckim komunistom. W ruinach niemieckiego miasta Anna Maria, która zajmuje się osieroconymi dziećmi, dostrzega Jorga jadącego jeepem z Czernym i Compaignem. Woła go, ale uliczny hałas zagłusza jej głos. 09:00 HISTORIA POLSKI - ŚNIADANIE W WANNSEE Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Zdjęcia: Andrzej Warchoł Wykonawcy: Piotr Fronczewski Pierwszy polski film dokumentalny, podejmujący temat tajemniczego spotkania, do jakiego doszło 20 stycznia 1942 roku w berlińskiej dzielnicy Wannsee. Robocze spotkanie wysokich rangą przedstawicieli kluczowych niemieckich ministerstw dotyczyło "ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej". Nazistowskie plany eksterminacji przyjęte w Wannsee obejmowały również ludność żydowską, która na początku 1942 roku znajdowała się poza terenami kontrolowanymi przez III Rzeszę. Ostateczne rozwiązanie miało więc dotyczyć także Żydów z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwajcarii, Hiszpanii czy Turcji. W protokole z narady w Wannsee zapisano: "Żydzi mają być użyci jako siła robocza na terytoriach wschodnich. Ci, którzy są zdolni do pracy, zostaną podzieleni na grupy czy ekipy - osobno mężczyźni i kobiety i ewakuowani do określonych miejsc. Podczas przesiedlania mają być użyci do budowy dróg, co wyeliminuje większą ich część. Ci, którym uda się przeżyć, muszą być traktowani w wiadomy sposób. Każde uchybienie w tej dziedzinie doprowadzić by mogło do odnowienia się Żydostwa w Europie". Stworzony przez Niemców system eksterminacji ludności żydowskiej był przerażająco sprawny. W Treblince w ciągu jednego dnia można było zagazować 10 - 12 tysięcy osób. Oblicza się, że w obozach zagłady Niemcy zamordowali blisko 3 milionów Żydów. W Auschwitz - Birkenau około 960 tysięcy, w Treblince około 900 tysięcy, w Bełżcu około 500 tysięcy, w Sobiborze około 250 tysięcy, w Chełmnie nad Nerem około 150 tysięcy, na Majdanku około 60 tysięcy. Poza obozami zagładami Żydzi ginęli w masowych egzekucjach, umierali z głodu i chorób w gettach, w czasie transportów na miejsce Zagłady, a także podczas "Marszów Śmierci" organizowanych przez Niemców w czasie ewakuacji obozów pod koniec wojny. Liczbę Żydów zamordowanych przez nazistów i ich sojuszników w czasie II wojny światowej ocenia się łącznie na około 6 milionów. Prawie 5 milionów z nich zgładzono na ziemiach polskich okupowanych przez III Rzeszę. Ponad 3 miliony ofiar to polscy Żydzi. Film dokumentalny "Śniadanie w Wannsee" został zrealizowany z okazji 80. rocznicy konferencji w Wannsee. 10:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SAMOBÓJCY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Cezary Kiliman, Jerzy Lankajtes, Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony roli, jaką w czasie działań militarnych odegrali nurkowie. Nagrania dokonano w Ośrodku Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego. 10:25 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 4 EBRO (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 4 EBRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane krajobrazy zamieszkane przez niezwykłych ludzi, z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek czwarty opowiada o najdłuższej rzece w Hiszpanii - Ebro. W Górach Kantabryjskich w okolicy Fontibre (prowincja Kantabria) płynie w kierunku południowo - wschodnim przez Kotlinę Aragońską, dalej w postaci przełomu między Caspe i Tortosą przepływa przez nadbrzeżne Góry Katalońskie i deltą uchodzi do Morza Śródziemnego (prowincja Tarragona). Rzeka Ebro słynie z największych okazów suma w Europie. To tu rozegrała się największa operacja hiszpańskiej wojny domowej 1936 - 1939, nazywana bitwą nad Ebro. Miasto położone nad rzeką Ebro to Saragossa. 11:25 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: LUDWIK WĘGIERSKI I JADWIGA Debata, 31 min, Polska, 2016 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Po śmierci Kazimierza Wielkiego na tronie Polski zasiadł w 1370 roku królewski siostrzeniec, Ludwik Andegaweński, nazywany u nas Węgierskim. Polskę i Węgry połączyła unia personalna. Ludwik, nie mający męskiego potomka, już od początku panowania, które w jego imieniu sprawowała matka Elżbieta Łokietkówna i namiestnicy, starał się zapewnić tron najstarszej córce. Przychylną opinię szlachty w tej kwestii miał zapewnić wydany w Koszycach przywilej zmniejszający podatek, tak zwane poradlne. Ostatecznie, po śmierci Ludwika, tron Polski objęła w 1384 roku najmłodsza, dziesięcioletnia córka królewska, Jadwiga. Dwa lata później poślubiła Władysława Jagiełłę. Królewscy małżonkowie dzielili władzę. W czasie swojego krótkiego życia Jadwiga zasłynęła z głębokiej wiary i działalności dobroczynnej. Zainicjowała odnowienie Akademii Krakowskiej. W 1997 roku została ogłoszona świętą Kościoła katolickiego. 12:00 CZTERDZIESTOLATEK - DWADZIEŚCIA LAT PÓŹNIEJ - ODC. 4/15 - SINOBRODY, CZYLI PRAWO DO ŻYCIA Serial komediowy TVP, 55 min, Polska, 1993 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Roman Kłosowski, Anna Seniuk, Alina Janowska, Wojciech Malajkat, Wojciech Mann, Irena Kwiatkowska, Joanna Kurowska, Janusz Gajos, Leonard Pietraszak Kontynuacja jednego z najpopularniejszych współczesnych polskich seriali komediowych. Po dwudziestu latach sześćdziesięcioletni już bohater, inżynier Karwowski, próbuje dać sobie radę w nowych warunkach ekonomicznych współczesnej Polski. Odc. 4 Idą święta. Marek postanawia spędzić Wigilię ze swoją narzeczoną u jej rodziców. Przedtem odbywa rozmowę z chłopcami na temat braku matki w ich życiu. Rozwozi po kolei chłopców do ich rodzin. Sam jedzie do rodziców Kiki. Ojciec narzeczonej opowiada o swojej ochroniarskiej przeszłosci. Na koniec łamią się wszyscy opłatkiem, a Marek z Kiką idzie na noc do pracy. Przebrani za Świętych Mikołajów tworzą ochronę dla gości Dextera w jego podmiejskiej posiadłości. W pewnym momencie z krzaków wychodzi na nich niedźwiedź. Okazuje się, że to ekspert chodzący po kolędzie. Nagle w rezydencji wybucha pożar, który ekspert klasyfikuje jako "ubezpieczony"... 13:10 GÓRY EUROPY - ODC. 1 ARDENY (THE ARDENNES, BELGIUM) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Jan Hinrik Drevs, Alois Berger Seria filmów dokumentalnych (4 odcinki) o europejskich pasmach górskich, które przeżywają rozkwit. Przez lata były pomijane, ale w czasach dużego zainteresowania zrównoważoną turystyką ludzie zaczynają zdawać sobie sprawę, że niektóre z najbardziej przyjaznych miejsc wakacyjnych znajdują się tuż obok. Krajobrazy niskich gór i ich niepowtarzalny urok są odkrywane na nowo. Serial dokumentalny zabiera widzów w filmową podróż po Europie, gdzie wciąż można spotkać zaskakująco różnorodną florę i faunę. Pagórkowate przestrzenie, trawiaste wrzosowiska, zaskakujące swym pięknem doliny rzek i rozległe lasy, a wśród nich cietrzewie, wilki, rysie, bobry, kanie rude, orły cesarskie czy zagrożony wyginięciem sęp czarny. Odc. 1 - "Ardeny". Podróż przez Ardeny to spotkanie z górami szczególnego rodzaju. W miejscowym krajobrazie brak strzelistych szczytów. Porośnięty wrzosowiskami i lasami płaskowyż obfituje w różnorodne gatunki roślin i zwierząt. Ardeny zajmują głównie obszar Belgii. Na wschodzie przechodzą w niemieckie góry Eifel, zajmują też część Wielkiego Księstwa Luksemburga. Od południa rozciągają się na przygraniczne tereny Francji. Na północnym krańcu Ardenów leży pokryty wrzosowiskami płaskowyż tzw. Wysokich Bagien. Ten najwyższy i zwykle najchłodniejszy punkt Belgii wznosi się prawie 700 metrów n.p.m. Duża część tej krainy jest objęta ochroną. W ostatnich latach zaczęła tu wzrastać liczba rzadko widywanych gatunków zwierząt, między innymi wilków. 14:15 PO ZŁOTO Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ksawery Szczepanik Scenariusz: Ksawery Szczepanik Pełen unikatowych materiałów archiwalnych film o losach Władysława Kozakiewicza - wybitnego, polskiego tyczkarza, wielokrotnego rekordzisty Polski, rekordzisty świata i złotego medalisty Igrzysk Olimpijskich w Moskwie w roku 1980; autora spontanicznego gestu, którym poczęstował stronniczą, sowiecką publiczność, przechodząc jednocześnie do historii. Wał Kozakiewicza stał się dla milionów Polaków symbolem sprzeciwu wobec komunistycznego reżimu i światełkiem nadziei na przyszłość; podobnym do tego, które rozpalił Jan Paweł II, i zwiastującym to, które za chwilę wznieci Lech Wałęsa. Jednak z upływem lat postać Władysława Kozakiewicza zatarła się w zbiorowej pamięci Polaków. Jedynym śladem jego osiągnięcia jest zakorzenione już w potocznej polszczyźnie powiedzenie gest Kozakiewicza. Film przypomina legendę wielkiego tyczkarza i powikłane koleje jego życia. Przed nami historia chłopaka z podwileńskiej wsi, który - pokonując wszelkie bariery - dociera na sportowy Olimp, po czym zostaje zeń zepchnięty i skazany na potępienie. Historia ta wyrasta poza sportowe ramy i zyskuje wymiar ponadczasowej przypowieści o cenie i naturze sukcesu. 15:20 KORONA KRÓLÓW - ODC 221 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Aktorzy: Andrzej Hausner, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Hanna Wojak, Agata Bykowska, Hubert Podgórski, Dominik Łoś, Zbigniew Waleryś, Michał Sitarski, Mateusz Kwiecień, Katarzyna Czapla, Kamil Siegmund, Dorota Chotecka, Saniwoj Król, Michalina Sosna Kazimierz nie może uwierzyć, że Krystyna rzeczywiście go kocha. Ta z kolei bije się z myślami, czy powiedzieć mu prawdę o sobie. Zdradza tylko, że Karol polecił jej szpiegowanie, ale odmówiła. Regina znajduje w sukni, którą szyje dla Krystyny, karteczkę, ale okazuje się, że to tylko rachunek za piwo. Karol i Ludwik niecierpliwie czekają na wieści od Benesza. Są wściekli na wieść o tym, że Krystyna nie będzie więcej szpiegować. 15:55 SENSACJE XX WIEKU - CZERWONA ORKIESTRA Widowisko, 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Włodzimierz Adamski, Andrzej Szczytko, Zbigniew Paterak, Krzysztof Stelmaszczyk, Jerzy Braszka, Robert Więckiewicz, Sławomir Orzechowski, Andrzej Pściuk, Leon Charewicz, Antoni Ostrouch, Dariusz Krzemiński, Rafał Kuliński, Renata Cichecka, Mariusz Samociuk, Andrzej Bogdański Czerwona Orkiestra to komunistyczna organizacja szpiegowska, która aktywnie zaczęła działać na terenach okupowanych przez Niemców, krótko po ataku Hitlera na Rosję. Twórcą Czerwonej Orkiestry był polski Żyd z Nowego Targu, Leopold Trepper. Siatka, którą Trepper budował od 1938 roku, była najlepiej działającą organizacją szpiegowską drugiej wojny światowej i ogromnym problemem niemieckiej Abwehry. 16:50 HISTORIA POLSKI - DWIE FLAGI Film dokumentalny, 61 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jolanta Kessler Zrealizowany wspólnie z Muzeum Getta Warszawskiego film o powstaniu w getcie warszawskim, które wybuchło wiosną 1943 roku. Film ukazuje udział pomijanego do tej pory Żydowskiego Związku Wojskowego, organizacji powołanej już w końcu 1939 roku, przez byłych oficerów Wojska Polskiego. Żydowski Związek Wojskowy związany był z prawicowymi ugrupowaniami żydowskimi i był znacznie liczniejszy niż Żydowska Organizacja Bojowa, miał też znacznie lepsze kontakty z AK aniżeli ŻOB, związana z organizacjami lewicowymi. 18:00 EX LIBRIS - ODC. 571 Magazyn, 20 min, Polska, 2025 Prowadzący: Krzysztof Grzybowski W nowej odsłonie programu "Ex Libris" autorzy prezentują najciekawsze książki historyczne, intrygujących autorów, wciągające tytuły oraz fascynującą historię i jej bohaterów. Powracający na antenę TVP Historia magazyn zyskał nowoczesną formułę: staranną warstwę filmową, atrakcyjną grafikę oraz dynamiczny montaż. Prowadzący program, Krzysztof Grzybowski, z niezwykłą lekkością rozmawia z autorami najciekawszych nowości wydawniczych. Poza tym w magazynie widzowie mogą znaleźć subiektywne rankingi szeroko pojętych książek historycznych, kwestionariusze popularnych autorów, omówienia najnowszych trendów czy prezentacje książkowych premier. 18:25 FLESZ HISTORII - ODC. 709 Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2025 Program, którego celem jest prezentowanie najciekawszych informacji o wydarzeniach historycznych, wystawach, inscenizacjach w całej Polsce. 18:45 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1924 - początek wymiany marek polskich na złotówki; 1939 - Hitler zerwał pakt o nieagresji z Polską; 1968 - w Nowym Jorku wystawiono musical "Hair"; 1978 - prezentacja samochodu marki Polonez; 19:00 ODJAZD - MAZURY 1933 - 1944 Serial, 44 min, Polska, 1995 Reżyseria: Magdalena Łazarkiewicz, Piotr Łazarkiewicz Zdjęcia: Jarosław Żamojda Muzyka: Michał Urbaniak Aktorzy: Teresa Budzisz Krzyżanowska, Grażyna Jędras Woroniecka, Halina Winiarska, Małgorzata Lipmann, Krzysztof Janczar, Tomasz Sapryk, Wiesław Komasa, Henryk Bista Trzyodcinkowy serial, który powstał na bazie materiałów do filmu kinowego z 1991 roku. Hilda Baumler w podeszłym wieku wspomina swoje życie spędzone w niewielkim mieście na Mazurach i rozdarte między żywiołem polskim i niemieckim. Jej córka czuje się Polką, Hilda natomiast, szczególnie na starość - Niemką. Odcinek pierwszy obejmuje lata 1933 - 1944 - narodziny faszyzmu i okres wojny. Ojciec Hildy był faszystą, ona sama kochała się wówczas w Polaku, Karolu Lewickim. Młodszy brat Hildy nie wytrzymał hitlerowskiej tresury i popełnił samobójstwo. Ojciec u schyłku wojny zabity został przez polskich partyzantów. Karol nawiązał romans z...matką Hildy. Koniec wojny to początek nienawiści między matką i córką. "Nasz film chcieliśmy poświęcić ludziom z pogranicza. Ofiarom historii, skazanym jakby z definicji na przegraną. I dlatego może po prawie dziesięciu latach od czasu, kiedy napisaliśmy scenariusz, postanowiliśmy ten film nakręcić. Syndrom dramatu narodów, grup etnicznych, czy tylko - ludzi mieszkających na styku granic widać dzisiaj może nawet bardziej niż kilka lat temu" - mówili Magdalena i Piotr Łazarkiewiczowie. Kinowa wersja "Odjazdu" ze stołu montażowego odesłana została do archiwum. Żaden bowiem dystrybutor nie odważył się zaryzykować rozpowszechniania w dobie filmów komercyjnych obrazu trudnego, zmuszającego do myślenia i refleksji. W efekcie na szeroki ekran "Odjazd" trafił dopiero po półtora roku. 20:00 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - ŻYCIE PRYWATNE LUDWIKA XIV (LOUIS XIV, L'HOMME ET LE ROI) Cykl dokumentalny, 100 min, Francja, 2020 Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: "Secrets d'Histoire") to seria filmów biograficznych realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Gospodarzem programu jest znany dziennikarz - Stephan Bern, którego przodkowie pochodzą z Polski. Każdy z odcinków przedstawia losy wybranej postaci historycznej oraz prezentuje skarby kultury - miejsca i zabytki stanowiące część europejskiego dziedzictwa. 21:55 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 4/4. WYPOCZYNEK (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery kultowe pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy, a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa epokowej przemianie dzięki pociągowi. 22:45 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 1. LATA 1936 - 1955 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 1 - "Lata 1936 - 1955". Ukryta w sercu szkockich gór ustronna królewska posiadłość jest dwa razy większa niż Manchester. Tylko tutaj królowa Elżbieta mogła naprawdę od wszystkiego uciec. Balmoral. Jednak ta wielka posiadłość była też świadkiem jednych z najbardziej dramatycznych momentów w historii monarchii. A dla niektórych gości pobyt w tym wakacyjnym domu był trudnym doświadczeniem. Balmoral. Ulubiony i najbardziej ustronny dom królowej. Rodzina królewska może tu doskonale odpocząć od publicznych obowiązków. Ta olbrzymia posiadłość oferuje jedne z najpiękniejszych widoków na Wyspach Brytyjskich. W tej królewskiej rezydencji próżno szukać pałacowych wnętrz. Wystrój jest tu zaskakująco skromny. Koszty utrzymania Balmoral są wysokie, wynoszą 3 miliony funtów rocznie. 23:45 SENSACJE XX WIEKU - POLOWANIE NA MÓZGI Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Wojciech Pacyna Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Adam Sikora Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odtworzenie nieznanej historii ostatnich miesięcy II wojny światowej, gdy specjalne jednostki amerykańskie i radzieckie usiłowały schwytać niemieckich konstruktorów rakiet. 00:45 HENRYK SŁAWIK. POLSKI WALLENBERG Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis Scenariusz: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk "Miał tu, na Śląsku, ulicę swego imienia - wspomina córka Sławika. Przez trzy dni. Potem miejscowe władze zorientowały się, że patron nie wywodzi się z kręgu socjalistów tych komunizujących, właściwych, i szybko zmieniły nazwę ulicy na Zbarską... Ocalił życie tysiącom ludzi. Za swą odwagę i poświęcenie zapłacił najwyższą cenę, taką samą, jak Raoul Wallenberg. Ale, w przeciwieństwie do znanej w świecie misji szwedzkiego przemysłowca i dyplomaty, dzieło Henryka Sławika pozostaje mało znane, nawet wśród jego rodaków. Twórcy dokumentalnego filmu TVP pragną widzom przybliżyć postać bohatera. Dziennikarz i wydawca, naczelny redaktor "Gazety Robotniczej", prezes Syndykatu Dziennikarzy Śląskich, poseł na Sejm Śląski. Wystarczyłoby tych tytułów i funkcji, by zapewnić sobie poczesne miejsce na listach osób poszukiwanych przez niemieckie ograny policyjne. Henryk Sławik był też śląskim powstańcem. Dlatego, ratując się przed niechybnym aresztowaniem, we wrześniu 1939 roku opuścił ojczyznę i przedostał się na Węgry. Było już tam wielu Polaków, zarówno żołnierzy, jak i cywilów. Sławik brał czynny udział w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi - agendy Rządu RP. Dzięki staraniom Komitetu i przychylności węgierskich przyjaciół, od września roku 1939 do czerwca 1940 na Zachód wyjechało około pięćdziesięciu tysięcy internowanych polskich żołnierzy. Następnie Sławik wraz ze współpracownikami zajął się losem polskich Żydów przebywających na Węgrzech. Otrzymywali nowe, fałszywe dane personalne umieszczone w nowych, jak najbardziej legalnych papierach - i tym samym możliwość wyjazdu na Zachód. Ta akcja miała coraz więcej przeciwników w miejscowych, coraz bardziej zdominowanych przez Rzeszę kręgach centralnej administracji i armii. Dla polskich organizacji nadchodziły ciężkie czasy. A jednak jeszcze w 1943 roku około pięciu tysięcy uciekinierów z likwidowanych w okupowanej Polsce gett zyskało szansę ucieczki przed Zagładą. To był najwyższy czas. W marcu roku 1944 na Węgry wkroczyły niemieckie wojska okupacyjne. Kilka miesięcy później Henryk Sławik, prezes Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi na Węgrzech, został aresztowany przez gestapo. Zginął 25 lub 26 sierpnia roku 1944, rozstrzelany w obozie koncentracyjnym Mauthausen. 01:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 284 KIEDY ŹRÓDŁA MILCZĄ... Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Kiedy źródła milczą..." Zamek w Pułtusku to miejsce, o którym trudno znaleźć informacje w źródłach. Gdy te zawodzą, z pomocą przychodzi nam geofizyka. To nie pierwszy nasz pobyt w tym miejscu. Najczęściej jednak interesowała nas militarna historia okolicy. Dziś zajmiemy się samym zamkiem. Budowla położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca, gdzie niegdyś znajdowała się przeprawa przez Narew. Tutaj mógł istnieć strzegący jej gród. Najstarsze ślady osadnictwa, jakie udało się tu odkryć archeologom, sięgają XIII wieku. 02:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SAMOBÓJCY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Cezary Kiliman, Jerzy Lankajtes, Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony roli, jaką w czasie działań militarnych odegrali nurkowie. Nagrania dokonano w Ośrodku Szkolenia Nurków i Płetwonurków Wojska Polskiego.