TVP Historia Sobota, 05.01.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1885 - otwarto gmach Opery paryskiej; 1933 - początek budowy Golden Gate Bridge w San Francisco; 1956 - pierwsze spotkanie Klubu Krzywego Koła; 1968 - Dubczek pierwszym sekretarzem KPCz; 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 08:05 KOŁO SIĘ KRĘCI - PIERWSZE KOŁO Reportaż, 11 min, Polska, 2017 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl o tematyce historycznej oparty na badaniach archeologiczno - historycznych, rozmowach z historykami i archeologami. Są w woj. świętokrzyskim takie miejsca, które w wymowny sposób uświadamiają nam drogę, jakaą przeszliśmy od kłaniania się bożkom po wejście w krąg kultury europejskiej. 08:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 19 SZLAK PILICY Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedzi najciekawsze miejsca na szlaku Pilicy. Jest ona najdłuższym lewym dopływem Wisły i ma ponad 300 km długości. Wzdłuż wybranego przez Tomka pięćdziesięciokilometrowego odcinka rzeki, znajdują się romańskie kościoły, zabytkowe młyny, zamek z XIV wieku oraz piękne domy zdobione dekoracjami w stylu laubzegowym. Można tu też zobaczyć jedyny na świecie niemiecki opancerzony ciągnik artyleryjski Luftwaffe. Na szlaku Pilicy zachwycają nie tylko wspaniałe zabytki, ale również piękna przyroda, m.in. Rezerwat Niebieskie Źródła, gdzie woda ma wyjątkowy, wręcz niespotykany kolor. 08:50 WIEDŹMIN - ODC. 1/13 DZIECIŃSTWO Serial fantastyczno - przygodowy, 54 min, 13 odc. , Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Występują: Michał Żebrowski, Wojciech Duryasz, Maciej Kozłowski, Jerzy Nowak, Maciej Łagodziński, Magdalena Warzecha, Waldemar Kownacki, Lech Łotocki, Andrzej Szenajch, Jerzy Żydkiewicz, Rafał Walentynowicz, Jacek Kadłubowski, Wojciech Kaźmierczak, Tomasz Sobczak, Marek Richter, Wiesław Chmieliński, Natalia Chojecka i inni "Później mówiono, że człowiek ten nadszedł od północy od bramy Powroźniczej. Szedł pieszo, a objuczonego konia prowadził za uzdę. Było późne popołudnie i kramy powroźników i rymarzy były już zamknięte, a uliczka pusta. Było ciepło, a człowiek ten miał na sobie czarny płaszcz narzucony na ramiona. Zwracał uwagę" - tak rozpoczyna się opowiadanie "Wiedźmin" Andrzeja Sapkowskiego, które dało początek siedmiotomowemu cyklowi przygód tytułowego bohatera. Przygód, które zyskały sobie ogromną, międzynarodową popularność, a wśród licznych zwolenników literatury SF wręcz kultowy status. Książki Sapkowskiego zaczęto nawet porównywać do prozy Tolkiena, absolutnego mistrza i niekwestionowanego prawodawcy gatunku fantasy. Znaleźli się tacy (i nie jest ich wcale tak mało), którzy sagę o Wiedźminie cenią wyżej niż "Władcę Pierścieni". Geralt z Rivii, bohater z krwi i kości, pełen bardzo ludzkich wahań i sprzeczności, jest im dużo bliższy od baśniowych hobbitów, w których świecie zawsze wiadomo, gdzie jest dobro, a gdzie zło. Geralt to mentalnie typ na wskroś współczesny, rozdarty wewnętrznie outsider, duchowy wyrzutek o zachwianym poczuciu tożsamości. Zbyt ludzki jak na wiedźmina, zbyt groźny i tajemniczy jak na człowieka. To ktoś, kto zawsze i wszędzie wzbudza nieufność. "Zwraca uwagę", ale raczej w tym pejoratywnym znaczeniu, chociaż stara się kierować zasadami honoru i chronić ludzi przed zagrożeniami, którym sami nie mogą podołać. Geralt czuje, cierpi i rozumie często więcej niż pogardzający nim ludzie. Dlatego dochodzi do wniosku, że są oni gorsi od niejednego monstrum, z którym musiał walczyć. Okrutni, bezwzględni, podli, zakłamani, chciwi - jakże trudno im służyć zgodnie z kodeksem Wiedźmina. Fenomen popularności cyklu Sapkowskiego sprawił, że było tylko kwestią czasu, kiedy po sagę o Wiedźminie sięgnie kino. Przymiarek i "wstępnych rozmów" nie brakowało, lecz na poważnie ekranizacją Sapkowskiego zajęli się dopiero Michał Szczerbic i Marek Brodzki. Ich wyobrażenia o kształcie przyszłego filmu nie odbiegały zbytnio od wizji pisarza. Pomimo to scenariusz powstawał w ogniu licznych dyskusji i kontrowersji. W rezultacie postanowiono zaadaptować dwa pierwsze tomy opowiadań o przygodach Geralta. Odpowiedzialność za scenariusz wziął Michał Szczerbic, reżyserii podjął się debiutujący w tej roli w kinie Marek Brodzki. Pieniądze na produkcję wyłożył sam Lew Rywin, zaangażowano aktorską śmietankę z Michałem Żebrowskim na czele, znakomitą muzykę napisał Grzegorz Ciechowski, przeprowadzono profesjonalną oraz efektowną kampanię promocyjną i... film zrobił klapę. Krytyka nie zostawiła na nim suchej nitki, widzowie wychodzili z kin rozczarowani. "Wiedźminowi" zarzucano zwłaszcza niespójność fabuły i nieudane efekty specjalne, które dla utworu w tej konwencji mają przecież fundamentalne znaczenie. To, co nie do końca sprawdziło się w kinie, zupełnie inaczej zdaje egzamin w postaci serialu. Dzięki podziałowi na 13 części, a także wprowadzeniu nowych wątków i postaci, fabuła zdecydowanie zyskuje na klarowności. Sylwetki kluczowych bohaterów przestają szeleścić papierem, a zyskują na psychologicznej głębi, podobnie jak i relacje między nimi. Skromność efektów specjalnych (mimo sporego jak na polskie warunki budżetu) twórcy rekompensują pięknymi plenerami i nieco mrocznym, niepokojącym klimatem całości. Więcej pola do popisu mają też aktorzy, wszak 13 godzin serialu to nie to samo, co 130 minut filmu.Akcja pierwszego odcinka rozpoczyna się w chwili, gdy Geralt jest jeszcze małym chłopcem. Pewnego dnia do domu jego rodziców przyjeżdża stary wiedźmin. Chce zabrać dziecko, obiecane mu dawno temu na mocy tzw. prawa niespodzianki. Rodzice jednak nie zamierzają oddać jedynaka. Ojciec próbuje walki, lecz zostaje szybko obezwładniony. Matka w rozpaczy rzuca za odjeżdżającym synem zaklęcie, że nigdy nie będzie wiedźminem. Mały Geralt trafia do górskiej twierdzy Kaer Morhen. Tu od dawien dawna mali chłopcy są poddawani mutacjom, magicznym próbom i szkoleniu, by przekształcić się w wiedźminów - niezawodne maszyny do zabijania. Statystycznie tylko jeden na pięciu malców wychodzi ze wszystkich prób cało. Czy Geralt będzie jednym z nich? To pytanie niezwykle zyskuje na aktualności, gdy kapłan Vesemir postanawia poddać chłopca niepraktykowanym wcześniej eksperymentom. 09:55 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - CZEKOLADA I OWOCE NIE DO DESERU Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński W swojej kolejnej wyprawie kulinarnej Karol Okrasa wyruszy do sadów nadwiślańskich, w których spędzał wakacje w młodości. A na kulinarny warsztat weźmie owoce z sadu i czekoladę. Te składniki zazwyczaj kojarzą się z deserem, nie dziwi ich obecność w kremach, ciastach czy słodkich tartach. Ale czy można je łączyć z mięsem lub rybą? Owoce już nieraz gościły w naszym programie w takich daniach. Ale czekolada? Karol pokaże, że czekolada może być atrakcyjnym dodatkiem do mięsa. W dzisiejszym odcinku Karol Okrasa przygotuje potrawy z dodatkiem czekolady i owoców. Pierwszą potrawą będzie łosoś z ostrym musem jabłkowym i sałatka z jabłek, cebuli i kaszy gryczanej. Druga propozycja to marynowana w śliwkach i kardamonie pieczona pierś kaczki z czekoladą, podana z sałatką z jabłka, ogórka, cebuli i selera. Trzecie danie to pieczony boczek podany z pieczonym gruszkami pieprzno - czekoladowymi i sałatka z ciecierzycy i ogórka. Jak będą wyglądać i smakować takie potrawy? Zobaczymy w programie. 10:30 DAWNE ŚWIATY - ODC. 8/8 PERU NAJSTARSZA Z CYWILIZACJI. (CHOQUEKIRAW, THE INCA CRADLE OF THE CELESTIAL LAMAS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2007 Na świecie mamy 6 regionów, które nazywamy kolebkami cywilizacji. W pewnym okresie, w Indiach, Chinach, Mezopotamii, Egipcie, Ameryce Środkowej i w Andach człowiek postanowił się zatrzymać. Powstały bardziej złożone społeczności. Naukowcy są pewni, że pierwsza cywilizacja na kontynencie amerykańskim rozwinęła się na początku trzeciego tysiąclecia przed naszą erą - na wybrzeżu Peru. Co wywołało tę zmianę w dziejach ludzkości? Skąd iskierka, która spowodowała, że ludzie zarzucili wcześniejszy tryb życia? Czemu rzucili się w nieznane, czyli w wir cywilizacji? Kilka teorii próbuje wyjaśnić przyczyny narodzin społeczeństwa w tym regionie. Dla jednych cywilizacja ta powstała na wybrzeżu, dla innych w głębi lądu. Obecnie teorie te są analizowane z wykorzystaniem nowych technik i modeli analiz interdyscyplinarnych. Ekipa zajmująca się projektem archeologicznym w Norte Chico rozpoczęła poszukiwania. Celem jest wyjaśnienie, dlaczego cywilizacja zaczęła raczkować właśnie tutaj, w Norte Chico. Byc może uda się odpowiedzieć na pytanie, co było pierwsze: jajo czy kura? Peru jest jak bibuła. Wchłania ważne ślady z historii sięgającej daleko w przeszłość. Kultura Norte Chico rozwinęła się w czasach prekolumbijskich. Liczyła aż 30 dużych ośrodków osadniczych. Jest to najstarsza kultura na kontynencie amerykańskim. Powstała w późnym archaiku, czyli w latach 3.000 - 1800 przed naszą erą. Jej członkowie znali tkactwo i przypuszczalnie istniał kult wspólnego boga. Ludzie ci znali zasady budownictwa, czego dowodem są monumentalne konstrukcje. Norte Chico znajduje się 170 km od stolicy Peru, Limy. Odkrycie Norte Chico umożliwiło przesunięcie poszukiwań archeologicznych z gór nad wybrzeże. 11:35 ŻYCIE. CZ. 1. TRUDNA SZTUKA PRZETRWANIA (LIFE. CHALLENGES OF LIFE (1/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Doug Allan Muzyka: George Fenton Na Ziemi może żyć nawet do trzydziestu milionów gatunków zwierząt i roślin. Każdy organizm przez całe życie na swój sposób walczy o przetrwanie. Gdziekolwiek spojrzeć: na lądzie czy w morzu, wszędzie dostrzegamy przykłady niezwykłych zmagań o przeżycie. Dla wszystkich istot na Ziemi każdy dzień obfituje w wyzwania, którym trzeba podołać, by przetrwać. Od małej żaby tygodniami poświęcającej się dla swoich kijanek, po samicę orangutana, która wychowuje swoje młode przez osiem lat, wszystkie zwierzęta dążą do osiągnięcia jednego celu, jakim jest przekazanie genów i zapewnienie przetrwania kolejnemu pokoleniu. Na tym polega istota życia. Wraz z autorami filmu przemieszczamy się po całym świecie, obserwując najbardziej niesamowite strategie przetrwania, jakie rozwinęły się u zwierząt i roślin. Pierwsze poszukiwania ekipa prowadzi u wybrzeży Florydy. Osobliwe ślady, jakie odkryto na dnie morskim, są dowodem niezwykłej strategii, stosowanej przez jednego z tutejszych mieszkańców, delfina butlonosego uchodzącego za jedno z najinteligentniejszych zwierząt na świecie. Delfiny butlonose żywią się szybko pływającymi rybami, które niełatwo upolować, dlatego zwierzęta te wprowadziły zupełnie nową metodę łowów. Uderzając ogonem o dno, delfin wzburza osad zalegający na płyciźnie, a pływając w ciasnym kręgu, tworzy pierścień osadów, gwałtownie wznoszący się wokół ławicy ryb. Ryby wpadają w zacieśniający się pierścień jak w sieć. Przerażone wyskakują, by się wyswobodzić i trafiają wprost w otwarte pyski czekających na nie delfinów. I tak kiedy jeden z delfinów tworzy kolejny krąg, reszta ustawia się, doskonale wyczuwając najdogodniejszą chwilę. To szczególne zachowanie łowieckie wykształciło się jedynie u delfinów butlonosych i zapewnia im przewagę nad innymi gatunkami, a przewaga ta może decydować o życiu i śmierci w procesie przetrwania najlepiej przystosowanych. 12:35 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - CZ. 5. WIELKA WODA (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT FLOOD.) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania 2009 Narracja: David Attenborough Areną jednego z najbardziej niezwykłych widowisk natury są pustynne obszary Kotliny Kalahari, leżącej w południowej Afryce. Raz do roku ta wydawałoby się wysuszona do cna przez słońce równina zmienia się w prawdziwą ziemię obiecaną dla milionów zwierząt. Dzieje się to za sprawą wylewu rzeki Okawango. Zanim to wszakże nastąpi, rozciągająca się na przestrzeni sześciuset kilometrów kwadratowych kotlina stanowi jedno z najsuchszych miejsc na naszej planecie. Pomimo tego zamieszkuje ją wiele stad roślinożernych ssaków. Prowadzą wędrowny tryb życia. W poszukiwaniu żywności przemierzają nieraz ogromne odległości. Najlepiej radzą sobie słonie. Każdej grupie tych zwierząt przewodzi doświadczona samica. Ona najlepiej wie, jak rozłożyć siły i gdzie szukać pokarmu, a zwłaszcza wody, gdyż słonie muszą uzupełniać jej zapas przynajmniej raz na trzy dni. Na szczęście już niedługo nie będzie z tym problemu. Tysiące kilometrów na północ stąd, na wyżynach Angoli gromadzą się chmury, z których niebawem zaczną padać ulewne deszcze. Zgromadzona w ten sposób woda nie spływa ku morzu, lecz na południe. Dociera w sam środek Kotliny Kalahari, wypełniając zbliżoną do kształtu dłoni nieckę o nazwie Okawango. Najpierw nawadniają się bagna, leżące w jej delcie. Tutejsza ziemia, gęsto porośnięta ciborą papirusową wchłania wodę niczym gąbka. Trwa to nieraz całe miesiące. Dopiero kiedy bagna są wystarczająco mokre, woda może popłynąć dalej, rozlewając się do pozostałej części niecki. Początkowo wypełnia koryta, pozostawiając po obu stronach suche brzegi. Po drodze wpada do pustych zagłębień, tworząc bajorka, do których chętnie zlatują się ptaki, zwłaszcza prowadzące wędrowny tryb życia wikłacze czerwonodziobe. Wkrótce gromadnie przybywają inne zwierzęta: hipopotamy, zebry, słonie, bawoły oraz lwy, bardzo chętnie polujące na bawolątka i słoniątka. Tymczasem wody ciągle przybywa. Miliony litrów wylewają się z koryta rzeki. Wysuszona do niedawna kraina powoli przeobraża się w zielone, tętniące mnóstwem form życia, eldorado Natury. Nad brzegami wód znikąd pojawiają się dziesiątki tysięcy ważek, by odbyć tu swe rytuały godowe i dać życie młodym. W ciągu zaledwie kilku dni na wielkich obszarach zakwitają lilie. Kwiaty dostarczają pyłku dla rojów pszczół i schronienia dla rzekotek. Pawiany czakma, choć niechętnie moczą łapy, nie są w stanie odmówić sobie uczty z soczystych kwiatów i mięsistych ślimaków. Muszą jednak uważać, by same nie stały się łakomym kąskiem dla krokodyli. Wraz z podnoszącym się poziomem wody w krainie Okawango powstają tysiące wolnych od drapieżników wysepek, wokół których pływają liczne ryby. Trudno o lepsze miejsca dla ptaków na wychowywanie swoich piskląt. Rzeka Okawango nie wpływa do jeziora ani morza. Kończy swój bieg w rozległej bagiennej delcie. Jej wody, dające życie milionom zwierząt, niedługo wyparują w bezchmurny przestwór afrykańskiego nieba, by za kilka miesięcy wrócić na ziemię w postaci deszczu i znów stać się częścią niezwykłego widowiska natury w Kotlinie Kalahari. 13:40 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ZAKONNICY Z KLASZTORU W CZERNICHOWIE NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Cykl reportaży o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego. Program pokazuje zmiany, jakie tam zaszły w ciągu ostatnich lat. Przybliża nowe zjawiska i problemy ludzi ze wszystkich grup i środowisk społecznych. W tym wydaniu jeden dzień z życia siostry Marianiły pochodzącej z Kijowa. Od sześciu lat przebywa ona w prawosławnym zakonie w Czernichowie. Za klasztornym murem toczy się życie, o jakim większość ludzi nie ma pojęcia. Siostry zakonne nie lubią mówić o sobie i z zasady unikają filmowania po latach, kiedy prasa publicznie je wyśmiewała. Zrobiły jednak wyjątek dla Barbary Włodarczyk, której pokazały surowe zasady życia w zakonie i ascetyzm, stanowiący ucieczkę przed konsumpcjonizmem. 14:10 Z ANDRUSEM PO GALICJI - TARNOBRZEG Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Artur Andrus odwiedza najciekawsze miejsca w Tarnobrzegu. W odcinku: lekko absurdalna postać górnika, która intryguje widzów. Jego obecność w filmie zostanie wyjaśniona poprzez pokazanie tradycji górniczych Tarnobrzega: orkiestry, muzeum, jeziora w miejscu kopalni, które stało się niezwykła atrakcją turystyczną. 14:45 ZIEMIA, PLANETA ROŚLIN - TRAWY - 3/3 (HOW TO GROW A PLANET - EP. 3/3) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Nick Shoolingin-Jordan Przez setki milionów lat na Ziemi dominowały lasy. W epoce dinozaurów klimat był tak ciepły, że lasy pokrywały większość powierzchni planety. Drzewa tak wspaniale się wtedy rozwijały, bo wysoki pień dawał im lepszy dostęp do światła słonecznego. Ale wysokie wybujałe drzewa rzucają cień na wszystkie inne rośliny. Doskonale widać to z dołu. Chociaż nie jest tu tak całkowicie ciemno. Smugi światła przedostają się aż do poszycia. Te promienie stworzyły niszę, w której powstały nowe rośliny, rośliny, które z czasem stawiły czoło samym drzewom. A co to były za rośliny? Uczeni odkryli to dzięki dinozaurom, badając ich skamieniałe odchody, czyli koprolity. Skamieliny te ujawniają dietę dawnych zwierząt. Kilka lat temu poddano analizie koprolity zauropoda - dinozaura żyjącego na terenie dzisiejszych Indii. Wynik badań był zadziwiający. Pod mikroskopem uczeni zobaczyli fragment rośliny, która miała wyraźne struktury w kształcie podwójnych wypukłości, charakterystyczne dla trawy. Była to trawa sprzed 66 milionów lat. Najstarsza na świecie znana trawa, o nazwie Matleyites indicum. Trawy - krewne tej niepozornej roślinki stały się jedną z najpotężniejszych rodzin roślin na naszej planecie. Ostatni odcinek serialu poświęcony jest trawom. Ta niepozorna roślinka wywalczyła sobie czołową pozycję w królestwie roślin, wykorzystując przewagę ewolucyjną. Osiem tysięcy gatunków traw pokryło jedną czwartą wszystkich lądów. Trawy zdecydowały o tym, które zwierzęta wymarły, a które przeżyły. Zmieniły nawet oceany i odegrały ważną rolę w określeniu składu naszej atmosfery. Jednak najważniejszą zasługą traw był ich udział w ewolucji człowieka i w narodzinach cywilizacji. 15:45 SPÓR O HISTORIĘ - ORSZA 1514 Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2014 Scenariusz: Elżbieta Szumiec -Zielińska Wykonawcy: Mirosław Nagielski, Tomasz Kempa, Andrzej Smoliński, Marek Zając 8 września 1514 roku nieopodal Orszy liczące około trzydziestu tysięcy siły litewsko - polskie dowodzone przez hetmana litewskiego księcia Konstantego Ostrogskiego starły się z armią moskiewską kniazia Iwana Czeladnina. Pomimo przewagi liczebnej Moskwicinów - było ich około 80 tysięcy - batalia zakończyła się sukcesem oddziałów Ostrogskiego. Leżąca nad Dnieprem Orsza była w tym czasie, podobnie jak Smoleńsk, ważnym punktem oporu w tzw. Bramie Smoleńskiej, zabezpieczającej wschodnie granice Rzeczypospolitej. Konflikt między Rzeczpospolitą a prącym na Zachód Wielkim Księstwem Moskiewskim nasilał się od początku XVI w. W 1512 r. Wasyl III rozpoczął kolejną wojnę z Litwą. W lutym 1514 r. zawiązano w Moskwie wymierzony w Jagiellonów sojusz cesarsko - krzyżacko - moskiewski. Kilka miesięcy później, w lipcu wojska moskiewskie zajęły twierdzę smoleńską. Wobec zagrożenia granicy wschodniej, Zygmunt Stary zaczął mobilizować siły. W drugiej połowie sierpnia rozpoczęły one marsz w kierunku Smoleńska. Mimo że nie został on odbity, to Zygmuntowi Staremu udało się osłabić sojusz antyjagielloński i powstrzymać na kilkadziesiąt lat ekspansję Moskwy na ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego. 16:30 PLEMIENNA SZTUKA PRZETRWANIA 2 - ODC. 1/6. MORDERCZY CZARNY PRĄD (ODC. 1) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2016 Reżyseria: Alisiair Smith Scenariusz: Jon Hubbard Hazen Audel, instruktor survivalu i przewodnik po najtrudniejszych terenach, wraca z nową serią podróży do kolejnych najbardziej ekstremalnych miejsc na świecie, podejmując w pojedynkę kolejne wyzwania, które sprawdzą granice jego wytrzymałości, jego wiedzę i umiejętności. Żeby przetrwać, będzie musiał polegać na starożytnej wiedzy ludów plemiennych, które żyły w tych środowiskach przez tysiące lat. 17:50 ZMIENNICY - ODC. 7/15 - WARSZAWSKI ŁĄCZNIK Serial obyczajowy, komediowy, 55 min, Polska 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Piotr Pręgowski, Anna Gornostaj, Tomasz Dedek, Kazimierz Kaczor, Stanisław Bareja, Adam Ferency, Wojciech Pokora, Bronisław Pawlik, Katarzyna Tkacz, Krzysztof Kowalewski, Katarzyna Skawina i inni Wśród pasażerów samolotu z Bangkoku, którzy czekają na odprawę celną, znajduje się Krashan ze swoim towarem. Ponieważ tego dnia jest wzmożona kontrola, nawiązuje kontakt ze strażakiem Kuśmidrem, ażeby mu pomógł wynieść trefny bagaż z lotniska. Umawia się w hotelu. W tym czasie w Warszawie trwa akcja profilaktyczna MO, skierowana przeciwko panienkom, które okradają swoich klientów. Strażak Kuśmider, zorientowawszy się, co zawiera bagaż Krashana, chce otrzymać pokaźną dolę za swoją pomoc. Podczas pertraktacji do motelu wkracza milicja. Kuśmider ukrywa trefny towar na działkach w ulu, a Krashan przygotowane dewizy trzyma przy sobie. Obaj, złączeni wspólnymi interesami, korzystają z taxi 1313 z Jackiem za kierownicą. Tymczasem w domu Koniuszków syn Marian niespodziewanie i ku zaskoczeniu rodziców nabiera apetytu na przyniesiony przez działkowiczkę dopiero co zebrany miód. 21:05 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 1/18 - WIEM, KIM JESTEŚ Serial wojenno - przygodowy, 54 min, Polska 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Szypulski, Zbigniew Safjan Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Janina Borońska, Mieczysław Stoor, Krzysztof Chamiec, Andrzej May, Alicja Zommer, Seweryn Butrym, Wiktor Nanowski W 1966 roku Telewizja Polska nadała cykl widowisk telewizyjnych pod tytułem "Stawka większa niż życie". Ich olbrzymie powodzenie skłoniło autorów do przeniesienia na mały ekran bohaterskich przygód wojennych oficera polskiego wywiadu, działającego pod kryptonimem J - 23 i występującego jako oficer faszystowskiej Abwehry. Pomysł okazał się strzałem w dziesiątkę. Serial stał się ponadczasowy, kolejne pokolenia wychowywały się na "Stawce większej niż życie", która do dziś budzi nie słabnące emocje i zainteresowanie. Akcja serialu zaczyna się w roku 1941. Młody Polak Stanisław Kolicki rozpoczyna współpracę z wywiadem radzieckim. Przedostaje się na stronę sojusznika i przekazuje informacje o koncentracji niemieckich wojsk wzdłuż granicy. W tym samym czasie wywiad radziecki aresztuje oficera niemieckiego Hansa Klossa, do którego Kolicki jest łudząco podobny. Rosjanie postanawiają wykorzystać to podobieństwo do celów wywiadowczych. Kolicki jako Hans Kloss dokonuje brawurowej ucieczki na stronę niemiecką. Zajmuje miejsce oficera w wojsku. Jako agent J - 23 zaczyna tajną misję w niemieckiej armii. Sturmfhrer Staedtke i sturmbannfhrer Lothar podejrzewają jednak mistyfikację. Kolicki zostaje zdemaskowany. Udaje mu się jednak zbiec i upozorować własną śmierć. Wkrótce znowu przenika do sił niemieckich, tym razem już jako "prawdziwy" Kloss. 22:10 RODZINA NIEPODLEGŁEJ - OSIEDLE DYREKCJA Film animowany, 50 min, Polska, 2018 Osiedle Dyrekcja to przykład wspaniałego rozwoju polskiej myśli technicznej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. W okresie tym niezwykle dynamicznie postępował rozwój kraju, realizowano założenia budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, wybudowano port Gdynia, a Polska, po latach podległości obcym mocarstwom, podnosiła się z kolan i rozwijała w każdej dziedzinie życia. Budowa Osiedla Dyrekcja w Chełmie, wpisanego w kształt orła, była składową tego nastroju, jak i składową dynamicznego rozwoju kraju, który to rozwój przerwał wybuch II wojny światowej. 23:15 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRÓLOWA WIKTORIA (QUEEN VICTORIA) Film dokumentalny, 101 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Królowa Wiktoria, władająca Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii przez blisko 64 lata, uważana jest za największą monarchinię Anglii. Epoka, w której żyła, nazywana jest od jej imienia epoką wiktoriańską. Widzowie będą mogli poznać nie tylko życie królowej, ale i miejsca, w których żyła: rezydencje Osborne i Balmoral, zamek Eu w Normandii czy Wersal. Wiktora była najpotężniejszą władczynią XIX. wieku, władała jedną czwartą ludności na świecie, na trzech kontynentach. Chętnie korzystała z ówcześnie najnowszych wynalazków: kolei i kina. Lubiła bale. Nie była pięknością, mimo to bił z niej majestat. Zmarła 2 stycznia 1901 r. , a jej ciało złożono w mauzoleum w parku w Windsorze. 01:05 GRY WOJENNE - CZ. 1 Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dariusz Jabłoński Scenariusz: Dariusz Jabłoński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc Historia człowieka uważanego przez historyków za najważniejszego szpiega w historii zimnej wojny. On sam twierdził, że był zwykłym żołnierzem, który spełnił swój żołnierski obowiązek, a to, co zrobił, zrobił z miłości do swojej ojczyzny. Serial dokumentalny "Gry wojenne" przedstawia jego historię z wielu stron, szukając przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, kim naprawdę był pułkownik Kukliński. Wokół osoby pułkownika od lat toczy się w Polsce gorąca dyskusja, budząca ogromne emocje, polaryzująca społeczeństwo. Jak w soczewce skupiają się tu najważniejsze pytania nurtujące współczesnych Polaków. Serial dostarcza obszernego materiału do tej narodowej dyskusji, najpełniejszego, jaki obecnie można zebrać. W serialu zabierają głos tylko i wyłącznie świadkowie i bohaterowie wydarzeń związanych z historią pułkownika Kuklińskiego. Zebranie materiału było tym trudniejsze, że są to ludzie, którzy ponad trzydzieści lat temu dowodzili Układem Warszawskim lub pracowali w służbach specjalnych. Wioząc w USA prochy płk Kuklińskiego na uroczystości żałobne, reżyser szukał odpowiedzi na pytanie, jak i kiedy zaczęła się współpraca pułkownika sztabu generalnego LWP Ryszarda Kuklińskiego, o którym niektórzy mówią, że uratował świat od trzeciej wojny światowej. Wszystko prawdopodobnie zaczęło się w 1972 roku, kiedy grupa oficerów sztabu generalnego LWP pod kierownictwem Kuklińskiego wyruszyła na jachcie Legia w rejs do portów zachodniej Europy, mając na celu rozpoznanie zachodniego teatru działań wojennych. Powodem misji miało być zagrożenie, jakie stanowił dla Polski ewentualny konflikt militarny dwóch bloków. Wypowiedzi na ten temat udzielają dowódcy LWP z gen. Jaruzelskim na czele oraz odnalezieni w Moskwie dowódcy Układu Warszawskiego, a także stający dopiero teraz przed kamerą agenci CIA, którzy jako pierwsi spotkali się z Kuklińskim i odbierali przysyłane przez niego dokumenty do analizy. Przedstawiona przez tych ostatnich świadków wersja wydarzeń może być potwierdzona jedynie przez list z propozycją współpracy, który podobno został wysłany przez Kuklińskiego do ambasady amerykańskiej w Bonn. Ówczesna sytuacja polityczna i wojskowa jest przedstawiona w konwencji gier komputerowych, a historię prywatnego życia Kuklińskiego opowiada poruszająco jego żona Hanna, również po raz pierwszy pojawiająca się na ekranie. Dokumenty i zdjęcia dotyczące prywatnego życia pułkownika zostały odtworzone z wykorzystaniem nowoczesnych technik audiowizualnych. 02:00 DZIEJE GRZECHU Melodramat, 124 min, Polska 1974 Autor: Stefan Żeromski Scenariusz i reżyseria: Walerian Borowczyk Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Występują: Grażyna Długołęcka, Karolina Łubieńska, Zdzisław Mrożewski, Jolanat Szemberg, Jerzy Zelnik, Olgierd Łukaszewicz, Roman Wilhelmi, Marek Walczewski, Mieczysław Voit, Marek Bargiełowski, Jadwiga Chojnacka, Zbigniew Zapasiewicz "Romans kolejowy", "powieść seksualna", "estetyczna katastrofa w dwóch tomach" - tak określano na początku wieku "Dzieje grzechu" Stefana Żeromskiego. Drukowana na łamach warszawskiej "Nowej Gazety" - od września 1906 do lutego 1908 - powieść stała się skandalem literackim epoki. Filmowcy zainteresowali się nią już w roku 1911. Za przyzwoleniem pisarza pierwszej ekranizacji - oczywiście niemej - dokonał wówczas Antoni Bednarczyk, i była to pierwsza w Polsce filmowa adaptacja literackiego utworu. W roku 1933 wersję dźwiękową zrealizował Henryk Szaro. Nie zachowała się jednak żadna kopia tych filmów. Film Waleriana Borowczyka jest więc już trzecią adaptacją powieści Żeromskiego i to adaptacją bardzo wierną. "Czytając"Dzieje grzechu", myślałem jednak mniej o bohaterach, a bardziej o samym pisarzu, o tym, jaki był jego prawdziwy stosunek do nich, myślałem też o czytelniku, o jego reakcjach i wyobraźni. Na tym głównie polega wierność mojego filmu w stosunku do powieści" - mówił reżyser w jednym z wywiadów. Film zwraca uwagę bogatą scenografią i dbałością o szczegóły, większa część akcji rozgrywa się we wnętrzach naturalnych, głównie w Łodzi. Wszystko jest wierną kopią rzeczywistości, np. obrazy wiszące w domach bohaterów w większości zostały wypożyczone z muzeum. Autorce scenografii Teresie Barskiej zadanie ułatwiła drobiazgowość, z jaką Żeromski opisywał wnętrza. Walerian Borowczyk ogromną uwagę przywiązuje nie tylko do scenografii, ale i do zdjęć, sam bowiem jest operatorem. Dlatego też wybrał Zygmunta Samosiuka, którego uważał wówczas za najlepszego polskiego operatora, jak podkreślał "Jego zrozumienie roli operatora, ogromna elastyczność, umiejętność przystosowania się do życzeń i temperamentu reżysera są przykładowe" Akcja "Dziejów grzechu" rozgrywa się na przełomie wieków. Ewa Pobratymska, młoda dziewczyna pochodząca ze zubożałej rodziny ziemiańskiej, pracuje w biurze kolejowym. Zarobione pieniądze oddaje rodzicom, którzy utrzymują się jedynie z wynajmowania pokojów sublokatorom. Właśnie między jednym z nich, Łukaszem Niepołomskim, a Ewą rodzi się miłość. Łukasz jest jednak żonaty, a jego starania o rozwód nie przynoszą efektów. Matka Ewy, przeczuwając zbliżającą się tragedię, nakłania Niepołomskiego, by wyjechał z miasta. Zakochana Ewa trafia jednak na jego ślad, dowiaduje się, że jej ukochany został ranny w pojedynku i jest w szpitalu. Dziewczyna rzuca dom i pracę i jedzie do Łukasza. Jej opieka sprawia, że szybko wraca on do zdrowia. Na czas rekonwalescencji wynajmują pokój w żydowskiej dzielnicy. Szczęście Ewy trwa jednak krótko, Łukasz wyjeżdża do Rzymu, by starać się o rozwód, a ona uświadamia sobie, że jest w ciąży.