TVP Historia Środa, 09.01.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 9 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1797 - gen. Jan Henryk Dąbrowski podpisał z rządem Lombardii umowę o powołaniu Legionów Polskich; 1839 - Daguerre zaprezentował technikę utrwalania obrazów - dagerotyp; 1958 - wielogodzinna rozmowa Stefana kardynała Wyszyńskiego z Cyrankiewiczem i Gomułką o dyskryminacji wierzących; 1992 - czasopismo "Nature" donosi: Aleksander Wolszczan jako pierwszy odkrył planety poza naszym układem słonecznym; 07:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 85 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Monika Zięba-Rybowska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Karina Seweryn, Gabriela Chojecka , Marta Wiśniewska, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski , Marcin Rogacewicz , Krzysztof Wrona, Agnieszka Mandat , Paulina Lasota, Joanna Osyda, Paulian Kondrak Rok 1342. Król Kazimierz i jego druga żona Adelajda dostają wiadomość o poważnej chorobie Karola Roberta, króla Węgier. Królewska para nie rezygnuje jednak z uprzednich planów i podróżuje do Świdnicy na spotkanie z Bolkiem. Tymczasem Niemierza przywozi na Wawel niepomyślne wieści dotyczące Krzyżaków. Nowy papież, Klemens VI, okazuje się być nieprzychylny sprawom polskim. Po wielu latach na dworze pojawia się Jolenta, domniemana córka króla, wychowywana przez Cudkę i Niemierzę. Starsza córka Kazimierza, Elżbieta, jest o nią zazdrosna. Zaczyna knuć intrygi. 08:00 KORONA KRÓLÓW - ODC 86 Telenowela historyczna, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Monika Zięba -Rybowska, Anna Stańko Zdjęcia: Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Agnieszka Mandat, Karina Seweryn, Paulina Lasota, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Gabriela Chojecka, Monika Radziwon, Dagmara Brodziak Kazimierz i Bolko spotykają się z Henrykiem V, księciem żagańskim i liczą na wspólny sojusz przeciwko Czechom. Ten jednak zaczyna stawiać warunki. Król chce zdobyć Wschowę - ostatni skrawek Wielkopolski, którego nie udało się odzyskać Władysławowi Łokietkowi. Pragnie dokończyć dzieło ojca i jest gotowy wiele poświęcić. Tymczasem wyrusza do Wyszehradu na pogrzeb Karola Roberta. Czy zdąży? Niemierza ustala z biskupem Grotem dalsze plany dotyczące Krzyżaków. Wspólnie decydują, że trzeba natychmiast działać. 09:00 JAK BYŁO? - WIELCY NIEOBECNI Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Kiedy w 1945 roku świat świętował zakończenie wojny, wydawać by się mogło, że wielu Polaków będzie mogło wreszcie powrócić do swoich domów. Byli wśród nich zarówno żołnierze służący w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, jak i więźniowie obozów koncentracyjnych i robotnicy przymusowi. Byli to także Polacy, którym udało się w 1939 roku opuścić Polskę i przedostać na Zachód. Niestety, decyzje polityczne podjęte przez aliantów zmusiły tysiące z nich do pozostania za granicą. Dla nich nowa, komunistyczna Polska nie miała miejsca. Decydując się na emigrację, skazywali się na polityczny niebyt. Wielcy nieobecni. Żołnierze, literaci, naukowcy... Polacy. Jaki wpływ mieli na naszą kulturę? Co dali Polsce, mieszkając poza jej granicami? 09:40 HISTORIA POLSKI - HARRY - TUNEL DO WOLNOŚCI Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2011 Reżyseria: Andrzej Słodkowski Scenariusz: Robert Rewiński Zdjęcia: Zbigniew Lipowski, Marek Słodkowski, Piotr Banach, Tomasz Noskowicz, Roland Rasiński, Krzysztof Gonera Muzyka: Sound Ideas Stockmusic.Com Film dokumentalny opowiadający historię największej ucieczki w czasie II wojny światowej. Jeńcy obozu Stalag Luft III wykopali tunel o długości 111 metrów. W marcu 1944 roku uciekło nim 76 pilotów. Tylko trójce z nich - dwóm Norwegom i jednemu Holendrowi - udało się dotrzeć do domów. Reszta została schwytana. 50 z nich, w tym sześciu Polaków, na osobisty rozkaz Hitlera zostało zastrzelonych. Wydarzenie to upamiętnił głośny filmowy hit "Wielka ucieczka" ("The Great Escape") z 1963 r. ze Steve'em McQueenem, Charlesem Bronsonem i Jamesem Garnerem, jeden z najpopularniejszych obrazów w historii Hollywoodu. Wiele postaci w filmie wzorowano na konkretnych osobach. Historię ucieczki odtworzyli dla potrzeb filmu zafascynowani historią mieszkańcy Żagania. Zdjęcia do filmu rozpoczęto w rocznicę wydarzeń - w nocy z 24 na 25 marca 2011 r. na terenie obozu jenieckiego Stalag Luft III, niektóre sceny w replice słynnego Baraku 104. Pasjonaci z żagańskiej grupy rekonstrukcyjnej wcielili się w role zarówno aliantów, jak i hitlerowców, by odtworzyć dramatyczne chwile tamtego okresu. Mając do dyspozycji przedmioty codziennego użytku, podobne do tych z czasów wojny, stworzyli narzędzia budowlane i wydrążyli nimi tunel podobny do "Harrego". Mundury zostały przerobione na cywilne ubrania, wyprodukowano fałszywe dokumenty, a punktem kulminacyjnym działań stała się rekonstrukcja samej ucieczki. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Program przedstawia okoliczności dojścia do władzy w 1985 roku Michaiła Gorbaczowa, próbę zreformowania ZSRR i gwałtowne nasilenie ruchów wolnościowych w republikach, na co władze centralne postanowiły zareagować wprowadzeniem stanu wyjątkowego. 11:05 POWSTANIE WIELKOPOLSKIE - ZDOBYCIE ŁAWICY Reportaż, 44 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Sidor, Krzysztof Nowak Program przedstawia bitwę rozegraną 6 stycznia 1919 roku o wieś Ławica pod Poznaniem, gdzie zlokalizowane było niemieckie lotnictwo wojskowe. 12:00 LALKA - ODC. 6/9 - WIEJSKIE ROZRYWKI Serial obyczajowy, 78 min, Polska, 1977 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Aleksander Ścibor-Rylski, Jadwiga Wojtyłło Zdjęcia: Jacek Korcelli Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Alina Jankowska, Anna Milewska, Zofia Mrozowska, Bogdan Baer, Mieczysław Czechowicz, Jan Englert, Stefan Friedman, Emil Karewicz, Józef Nalberczak, Wojciech Pokora, Jerzy Turek, Czesław Wołłejko, Małgorzata Braunek, Jerzy Kamas, Bronisław Pawlik Wokulski wraca z Paryża, by na zaproszenie prezesowej spędzić lato w Zasławiu. Są tu już panna Izabela, Kazio Starski, Julian Ochocki, Fela i Ewelina Janockie, Kazia Wąsowska i baron Dalski. Widząc, że Wokulski cieszy się powszechnym szacunkiem i zainteresowaniem kobiet, panna Łęcka zmienia nieco swój stosunek do niego i po raz pierwszy pozwala mu mieć nadzieję na wspólną przyszłość. Wokulski wyjeżdża szczęśliwy. 13:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - MAROKO. W SERCU TRADYCJI (MOROCCO) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i wspaniałe zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. Podróż do Maroka to niezwykłe doświadczenie. Kraj ten wyróżnia się ogromnym bogactwem kulturowym, widocznym w tradycjach, mających korzenie w przeszłości i w życiu codziennym. Skromne warsztaty rzemieślnicze i pełne przepychu pałace działają na zmysły podróżnych. Jednak największym skarbem Maroka pozostają ludzie. Stolicą kraju jest Rabat. Jego historyczne centrum otoczone jest grubym murem obronnym, z którego rozpościera się niezwykły pejzaż. Widok spokojnie pracujących rybaków sprawia, że zapominamy o burzliwej przeszłości tego miasta. Począwszy od XV wieku, wybrzeże było atakowane przez wielkie europejskie mocarstwa i przez piratów. Ich terytorium stanowiło położone tuż obok miasto Sali, historyczny rywal Rabatu. Przybrzeżne miasta były dawniej stale narażone na niebezpieczeństwo od strony morza, dlatego chroniono je wysokimi murami obronnymi. Za murami cytadeli Kasba al - Udaja kryją się wąskie uliczki i biało - niebieskie fasady. To istny labirynt. Gra świateł i cieni sprawia, że miasto wygląda inaczej o różnych porach dnia. Mieszkańcy wybierają zacienioną stronę, szukając ochłody i świeżego powiewu od morza. 14:35 RODZINA NIEPODLEGŁEJ - OSIEDLE DYREKCJA Film animowany, 50 min, Polska, 2018 Osiedle Dyrekcja to przykład wspaniałego rozwoju polskiej myśli technicznej, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku. W okresie tym niezwykle dynamicznie postępował rozwój kraju, realizowano założenia budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego, wybudowano port Gdynia, a Polska, po latach podległości obcym mocarstwom, podnosiła się z kolan i rozwijała w każdej dziedzinie życia. Budowa Osiedla Dyrekcja w Chełmie, wpisanego w kształt orła, była składową tego nastroju, jak i składową dynamicznego rozwoju kraju, który to rozwój przerwał wybuch II wojny światowej. 15:40 CICHA WOJNA - POZNAJ SWOJEGO WROGA - ODC. 1 (KNOW YOUR ENEMY - EP. 1) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: David Belton W drugiej połowie XX wieku toczyła się zimna wojna między USA i ZSRR. Oba kraje dysponowały gigantycznymi arsenałami nuklearnymi. Kilkakrotnie dochodziło do sytuacji grożących globalnym konfliktem. Terenem konfrontacji były też, o czym mało kto wiedział, podmorskie głębiny. Dwuczęściowy film dokumentalny zawiera zupełnie nieznane materiały archiwalne, a także relacje osób bezpośrednio zaangażowanych w supertajne szpiegowskie działania okrętów podwodnych obu mocarstw. Dowiadujemy się, jak wyglądało życie na tych okrętach i jak tropiono się nawzajem, doprowadzając do dramatycznych sytuacji, gdy wydawało się, że wybuch wojny nuklearnej jest nieunikniony. 16:45 HISTORIA POLSKI - TOŃKO, CZYLI LEGENDA O OSTATNIM BACIARZE Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1988 Reżyseria: Jerzy Janicki, Włodzimierz Stępiński Scenariusz: Jerzy Janicki, Włodzimierz Stępiński Legendarny Tońko - Henryk Vogelfänger - partner Szczepka z "Wesołej Lwowskiej Fali" i pamiętnych przedwojennych komedii filmowych: "Będzie lepiej", "Włóczęgi" i zniszczonej w płomieniach września 1939 "Serce batiara" - snuje swą opowieść o życiu, o Lwowie i jego dawnych mieszkańcach. Urodził się na Łyczakowie, gdzie najżywiej biło serce Lwowa. Jak mało kto znał duszę tego miasta i mentalność ludzi, ich specyficzny sposób patrzenia na świat i jedyną w swoim rodzaju gwarę zwaną bałakiem. To, czym nasiąknął w dzieciństwie i młodości - język batiarski, ale nigdy wulgarny, humor ulicy i knajp, ale nigdy agresywny czy sprośny - stało się fundamentem niezrównanych dialogów Szczepka i Tońka przed mikrofonami lwowskiego radia. Przed wojną, gdy nadawano "Wesołą Lwowską Falę", pustoszały ulice. Po ewakuacji ze Lwowa w 1939 r. Szczepko i Tońko dotarli do Rumunii, potem przez Jugosławię do Włoch. Ze swymi programami jeździli do żołnierzy generała Maczka, grali dla nich. Po wojnie Szczepko - Kazimierz Wajda wrócił do Polski. Tońko osiadł w Londynie, w angielskim koledżu wykładał łacinę i prawo (z prawa doktoryzował się na Uniwersytecie Jana Kazimierza i miał we Lwowie kancelarię adwokacką). Wrócił do Polski półtora roku przed śmiercią, zamieszkał w domu kombatanta, który w przypływie dobrego humoru nazywał domem "kombatiara". Czuł się samotny, choć przyjaciele nieraz naciągali go na lwowskie wspomnienia. Zmarł w 1990 roku, w dwa dni po swoich 86. urodzinach. Pozostała legenda "ostatniego batiara" - i wspomnienie utrwalone na taśmie filmowej. 17:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z OTCHŁANI CZASU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odmaszerowali batalionami, pułkami w mglisty obszar zdarzeń odległych. Ale często mamy wrażenie, iż nie do końca z tym statusem pogodzeni co jakiś czas podrzucają nam a to dokument, a to znalezisko, coś na kształt listów wysyłanych z daleka z jednym tylko, dramatycznym pytaniem: czy wciąż pamiętacie? Dziś włączamy naszą kamerę w Łodzi. Tu kolejne stare budynki mają przyporządkowywane nowe funkcje, a przy okazji, ze względu na remonty, z otchłani czasu mogą wyjrzeć niesamowite rzeczy. W czasie remontu dawnego budynku Zakładu Higieny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, po zeskrobaniu kolejnych warstw farby ukazała się namalowana na ścianie odznaka 28. Pułku Strzelców Kaniowskich. Po prywatnym dochodzeniu władz uczelni ustalono, że przed wojną mieściła się tu Powszechna Szkoła Podstawowa nr 127, być może imienia 28. Pułku. Władze uczelni wraz z członkami Stowarzyszenia Historycznego Strzelcy Kaniowscy zamierzają to znalezisko odpowiednio zachować i wyeksponować. Można by rzec malowidło na ścianie rzecz w skali dziejowej drobna, a jednak dla nas to kolejny dowód na rosnącą wrażliwość historyczna naszych rodaków. Był pierwszy dzień wojny. Gdybyśmy się tu znaleźli 1.09.1939 r. bylibyśmy świadkami niezwykłego zdarzenia. Na spokojne na co dzień miasta spada samolot. Zestrzelono go gdzieś pomiędzy Swarzędzem a Poznaniem. Niemiecki pilot wyskoczył gdzieś pomiędzy tymi miastami. Był to prawdopodobnie messerschmitt, który kilka dni później został zaholowany na posterunek policji. Rozmawiamy o tym z Łukaszem Łydżbą - historykiem lotnictwa, który w swych badaniach poszedł drogą odmienną od naszej. My zajmujemy się głównie polskimi lotnikami, zaś nasz rozmówca poszedł śladami zestrzelonych niemieckich samolotów. Rozmawiamy także z Juliuszem Molskim - autorem książki "Wędrówki z notatnikiem i łopatą", prekursorem metody poszukiwań zwanej dziś archeologią lotnictwa. 18:50 KUCHNIA POLSKA - ODC. 2/6 Serial obyczajowy, 58 min, Polska, 1991 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Edward Kłosiński, Janusz Gauer Aktorzy: Krystyna Janda, Krzysztof Kolberger, Piotr Machalica, Marek Kondrat, Wiktor Zborowski, Krzysztof Majchrzak, Stanisława Kwaśniewska, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Anna Chodakowska Po aresztowaniu Stanisława Szymanki (Marek Kondrat), jego żona Margaret (Krystyna Janda), sama z małym dzieckiem, jest zdana na własne siły. Wszelkimi sposobami probuje znaleźć ratunek dla męża. Wreszcie trafia do urzędu Bergmana. Bergman (Krzysztof Kolberger) jest nią zafascynowany. Zaczyna prowadzić podwójną grę. Chcąc ratować męża, Margaret godzi się zostać jego kochanką. W sfingowanym procesie Szymanki zapada wyrok: wieloletnie więzienie. Jego żona postanawia uciec z kraju. Prowokatorzy "ułatwiają" jej ucieczkę. Akcją kieruje major Bolko (Krzysztof Majchrzak). Bergman ratuje kochankę przed uwięzieniem, zlecając jej wyjazd w misji dyplomatycznej do Berlina. Jednak na moście granicznym Margaret zostaje zastrzelona przez tajne służby. Jest rok 1956. Amnestia obejmuje również Stanisława Szymanka. 20:55 HISZPANIA. NARODZINY IMPERIUM - ODC. 2/3 (ODC. 2/3) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Mike Smith Kultury i religie, które ukształtowały Hiszpanię, jaką znamy dzisiaj, ujawniają się w trakcie podróży przez jej kluczowe miasta - Madryt, Granadę, Cordobę, Sewillę i Kartagene - w towarzystwie historyka Simona Sebag Montefiore. Jest to historia pełna niespodzianek, odnosząca się do wielkich cywilizacji starożytnego świata, a także przentująca najbardziej niezwykłe postacie. Od Hannibala do kalifatu, cesarzy rzymskich Trajana i Hadriana, żydowskich premierów pod panowaniem muzułmańskim, do wygnania Żydów, inkwizycji i powstania Habsburgów: Karola V, Filipa II i imperium, Burbonów, Napoleona i Franco. Odkrywamy, jak to jest być częścią świata, gdzie wpływ poprzednich miast i ich wiary jest widoczny na każdym kroku. 22:00 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski W odcinku: talibowie samobójcy atakują polską bazę. Bronią jej polski porucznik i amerykański sierżant. Na zawsze połączyła ich wspólna akcja przeciwko bezwzględnemu przeciwnikowi. To historia męskiej solidarności w obliczu zagrożenia. 22:35 RYŚ Dramat, 81 min, Polska 1981 Scenariusz i reżyseria: Stanisław Różewicz Zdjęcia: Jerzy Wójcik Muzyka: Lucjan Kaszycki Występują: Jerzy Radziwiłowicz, Franciszek Pieczka, Piotr Bajor, Ryszarda Hanin, Hanna Mikuć, Henryk Machalica, Maria Klejdysz, Ania Skuratowicz i inni Scenariusz filmu powstał na podstawie opowiadania Jerzego Iwaszkiewicza "Kościół w Skaryszewie" z roku 1967. II wojna światowa. W małym miasteczku w parafii pozostał jedynie wikary, pleban został aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu. Młody partyzant Ryś przychodzi wyspowiadać się przed wykonaniem wyroku na zdrajcy, którym jest stelmach Alojz. Ksiądz ma wątliwości co do słuszności tego rozkazu i prosi chłopca o jednodniowe odroczenie egzekucji. Wikary odwiedza Alojza. Stelmach zachowuje się dziwnie, unika rozmowy, a później proponuje wspólny wyjazd do lasu. Gdy na podwórku pojawia się żydowskie dziecko, ksiądz uświadamia sobie, że Alojz nie może być zdrajcą, skoro ukrywa Żydów. Nie chcąc, by młody partyzant splamił się ciężkim grzechem, sam postanawia wykonać wyrok. Kolejna rozmowa ze stelmachem przekonuje wikarego o niewinności Alojza. W chwili, gdy Ryś wręcza mu pistolet, ksiądz widzi w nim szatana i strzela do niego. Rano ksiądz i Alojz muszą uciekać, gdyż Niemcy odkryli, że stelmach ukrywał Żydów. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - PUCZ JANAJEWA, CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1998 Reżyseria: T Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W kolejnym odcinku Bogusław Wołoszański przedstawia wydarzenia związane z puczem 1991 r. W sierpniu 1991 r. grupa szefów KGB i członków rządu ZSRR podjęła próbę przechwycenia władzy. Według oficjalnej wersji Michaił Gorbaczow został uwięziony w swojej wilii na Krymie. W Moskwie spiskowcy przystąpili do internowania członków najwyższych władz. Taka jest oficjalna wersja, ale dziś wiadomo, że można ją podważyć. Wiele wskazuje na to, że Gorbaczow postanowił dokonać puczu przeciwko sobie, jednakże jego rachuby zawiodły. 00:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NARODZINY WOJNY - LUFTWAFFE CZ. 2 Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego genezie wojny, pokazująca przygotowania Niemiec do rozpoczęcia działań militarnych. Audycja poświęcona Luftwaffe. Obraz w całości tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - Z OTCHŁANI CZASU Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Odmaszerowali batalionami, pułkami w mglisty obszar zdarzeń odległych. Ale często mamy wrażenie, iż nie do końca z tym statusem pogodzeni co jakiś czas podrzucają nam a to dokument, a to znalezisko, coś na kształt listów wysyłanych z daleka z jednym tylko, dramatycznym pytaniem: czy wciąż pamiętacie? Dziś włączamy naszą kamerę w Łodzi. Tu kolejne stare budynki mają przyporządkowywane nowe funkcje, a przy okazji, ze względu na remonty, z otchłani czasu mogą wyjrzeć niesamowite rzeczy. W czasie remontu dawnego budynku Zakładu Higieny Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, po zeskrobaniu kolejnych warstw farby ukazała się namalowana na ścianie odznaka 28. Pułku Strzelców Kaniowskich. Po prywatnym dochodzeniu władz uczelni ustalono, że przed wojną mieściła się tu Powszechna Szkoła Podstawowa nr 127, być może imienia 28. Pułku. Władze uczelni wraz z członkami Stowarzyszenia Historycznego Strzelcy Kaniowscy zamierzają to znalezisko odpowiednio zachować i wyeksponować. Można by rzec malowidło na ścianie rzecz w skali dziejowej drobna, a jednak dla nas to kolejny dowód na rosnącą wrażliwość historyczna naszych rodaków. Był pierwszy dzień wojny. Gdybyśmy się tu znaleźli 1.09.1939 r. bylibyśmy świadkami niezwykłego zdarzenia. Na spokojne na co dzień miasta spada samolot. Zestrzelono go gdzieś pomiędzy Swarzędzem a Poznaniem. Niemiecki pilot wyskoczył gdzieś pomiędzy tymi miastami. Był to prawdopodobnie messerschmitt, który kilka dni później został zaholowany na posterunek policji. Rozmawiamy o tym z Łukaszem Łydżbą - historykiem lotnictwa, który w swych badaniach poszedł drogą odmienną od naszej. My zajmujemy się głównie polskimi lotnikami, zaś nasz rozmówca poszedł śladami zestrzelonych niemieckich samolotów. Rozmawiamy także z Juliuszem Molskim - autorem książki "Wędrówki z notatnikiem i łopatą", prekursorem metody poszukiwań zwanej dziś archeologią lotnictwa.