TVP Historia Sobota, 12.01.2019 06:20 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1578 - pierwsze wykonanie "Odprawy posłów greckich" Jana Kochanowskiego; 1948 - w USA wprowadzono równość białych i czarnych w postępowaniach przed sądami; 1993 - zmarł Józef Czapski; 07:00 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - QUEBEC. INNA AMERYKA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Quebecu. Quebec to największa kanadyjska prowincja, francuskojęzyczna enklawa na anglosaskim kontynencie. Gościnność i serdeczność mieszkańców kontrastują z lodowatymi, rozległymi pustkowiami, z których słynie ten region. W 1608 roku francuski podróżnik Samuel de Champlain założył niewielką osadę nad Rzeką Świętego Wawrzyńca. Czterysta lat później nazwa Quebec pozostaje obietnicą nowego świata. W miejscu dzisiejszego Montrealu, de Champlain utworzył ośrodek handlu futrami. Wkrótce powstała tu także misja katolicka. Francuzi stopniowo przekształcali Montreal w ważną metropolię. Miasto położone jest głównie na dwóch dużych wyspach, które opływają dwie odnogi Rzeki Świętego Wawrzyńca. Architektura ratusza odzwierciedla burzliwą historię Montrealu. 08:00 KOŁO SIĘ KRĘCI - ŚLADAMI ŚW. METODEGO Reportaż, 11 min, Polska, 2017 Autor: Dorota Kosierkiewicz Cykl o tematyce historycznej oparty na badaniach archeologiczno - historycznych, rozmowach z historykami i archeologami. Są w woj. świętokrzyskim takie miejsca, które w wymowny sposób uświadamiają nam drogę, jaką przeszliśmy od kłaniania się bożkom po wejście w krąg kultury europejskiej. 08:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 20 ZAMEK KSIĄŻ Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Natalia Kostenko Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) W tym odcinku Tomek Bednarek odwiedzi zamek Książ. Jego malownicze położenie na wysokim skalnym cyplu, ponad lasami, stawia go w gronie najbardziej oryginalnych rezydencji arystokratycznych w Europie. Nazwany dolnośląskim Wersalem przez ponad cztery stulecia należał do potężnego pruskiego rodu Hochbergów. To tutaj mieszkała księżna Daisy, której sława i uroda przyćmiła nawet księżniczkę Sissi. Potężny zamek w czasie II wojny światowej był przebudowywany na kwaterę główną Hitlera, w skałach wydrążono wówczas tajemnicze podziemne korytarze. Dziś jest atrakcją turystyczną, która potrafi zachwycić dosłownie wszystkich. Miłośnicy flory odkryją tarasowe ogrody i palmiarnię sprzed ponad stu, pasjonaci stylowych wnętrz będą podziwiać pałacowe wnętrza, a amatorzy zagadek z czasów II wojny światowej mogą eksplorować tajemnicze tunele wybudowane przez hitlerowców. 08:50 WIEDŹMIN - ODC. 3/13 CZŁOWIEK - PIERWSZE SPOTKANIE Serial fantastyczno - przygodowy, 46 min, Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski W lesie Geralt jest świadkiem próby gwałtu grupy żołdaków na kilkunastoletniej dziewczynie. Chcąc zapobiec złu, musi stanąć do walki z ludźmi, a więc sprzeniewierzyć się wiedźmińskiemu kodeksowi. Geralt zabija kilku napastników, lecz wobec ataku z tyłu pozostaje bezradny. Gdyby w porę nie pojawił się jego dawny opiekun, nie uszedłby z życiem. Uratowana z opresji dziewczyna to Renfri, księżniczka, która uciekła z zamku, nie mogąc znieść macochy. Chce przystąpić do leśnej bandy, by w przyszłości zemścić się na drugiej żonie ojca. Zdumiony Geralt odkrywa, że dziewczyna nie okazuje mu żadnej wdzięczności. Jest zarozumiała, dwulicowa, zepsuta. Do wiedźmina żywi zaś mieszaninę pogardy i litości. Odprowadziwszy Renfri do kryjówki zbójników, Geralt rusza dalej. Ratuje życie młodziutkiej driadzie Morenn, zabijając leśnego wija. Morenn jest poważnie ranna, ugodziła ją strzała siepaczy Falvicka, który prowadzi podjazdową wojnę przeciw elfom. Dzięki ziołowym miksturom Geraltowi udaje się wyleczyć driadę. Ta okazuje się przeciwieństwem Renfri - cicha, łagodna, a w dodatku zakochana w swym wybawcy. Widząc uczucie Morenn, zakłopotany Geralt postanawia odwieźć ją do rodzinnego Brokilonu. Mimo, że driada nie jest mu obojętna, zamierza dochować wierności kodeksowi wiedźmińskiemu, a w tym nie ma miejsca na miłość. 09:45 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - KRÓLIK PO POLSKU Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński W kolejnym odcinku Karol Okrasa na swój kulinarny warsztat weźmie mięso królika. Przypomni widzom swoje dzieciństwo spędzone na wsi, kiedy to w trudnych latach osiemdziesiątych na niedzielne obiady jego mama przygotowywała właśnie królika w marchewce. Króliki i marchewka pochodziły oczywiście z własnej hodowli. I tak mięso z królika było dla młodego Karola pierwszym doświadczeniem kulinarnym. A dziś warto powrócić do mięsa króliczego, u nas trochę zapomnianego, ale w wielu krajach, takich jak Francja czy Niemcy, uchodzącego za niezwykle wartościowe. Co więcej, w przetworach dla niemowląt i dzieci bardzo często pojawia się mięso królicze. Ale dorośli Polacy niewiele go jedzą. Czas to zmienić, bo to wyjątkowo wartościowe mięso. Pierwszą potrawą będą combry z królika, pieczone w szynce dojrzewającej, podane na sałatce z sosem malinowym. Druga propozycja to królik duszony w kapuście z pomidorami. Trzecia zaś to ragout z królika podane z makaronem i brukselką. Jak będą wyglądać takie potrawy? Przekonamy się po obejrzeniu odcinka. 11:25 LIFE - ŻYCIE CZ. 2. GADY I PŁAZY. (LIFE. REPTILES AND AMPHIBIANS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Kevin Flay Muzyka: George Fenton Węże i jaszczurki, żaby i ropuchy, gekony i kameleony, krokodyle i kajmany, wszystkie te gady i płazy wydają się prymitywne i przystosowane raczej do życia we wcześniejszych epokach. U zwierząt tych wykształciło się jednak zaskakująco wiele niezwykłych strategii przetrwania. Dzięki takim nowatorskim umiejętnościom w różnych częściach świata doskonale rozwijają się liczne gatunki gadów i płazów. Wśród nich jest waran z Komodo, wyjątkowo groźny, podstępny i jadowity drapieżnik. Ten trzymetrowy gad wygląda jak żywa pozostałość po epoce dinozaurów. Zwany też smokiem z Komodo, jest prawdziwym władcą tej niewielkiej indonezyjskiej wyspy. Jego dominacja nie jest zagrożona, bo na wyspie nie ma równych sobie rywali, a jedynym godnym jego przeciwnikiem może być tylko inny przedstawiciel tego gatunku. Zwykle poluje na jelenie, które atakuje z zaskoczenia i z łatwością powala. Ale w sytuacji krytycznej potrafi zaatakować znacznie większą zdobycz, jaką jest bawół domowy, dziesięć razy większy od warana z Komodo. Polowaniu na bawołu sprzyja pora sucha. Bawół przesypia upał w zbiorniku wodnym, tymczasem waran czai się na obrzeżach, szukając sposobności, by podgryźć upatrzoną ofiarę. Bawół postrzega warany bardziej jako drażniącą uciążliwość niż zagrożenie. To wielki błąd. Podgryzając bawołu, waran musi bardzo uważać, bo wielki drapieżnik mógłby go śmiertelnie ranić jednym dźgnięciem bądź kopnięciem. Takie podgryzanie powoduje tylko powierzchowne rany, ale krew może zwabić również inne warany. Tym razem bawół odchodzi, lekko utykając. Warany niezniechęcone porażką podążają za nim i wiedzą, co robią. Mijają dni, ale rany bawołu nie zanikają. Zwierzę słabnie. Teraz strategia łowiecka waranów staje się oczywista. Po trzech tygodniach bawół jest już bardzo słaby. Warany wyczuwają, że zbliża się jego koniec, ale muszą mieć się na baczności, bo bawół wciąż może zaatakować. Podchodzą coraz bliżej, chcąc zakończyć łowy. Strategia waranów jest bezlitosna, ale to jedyny sposób, by zdobyć pożywienie i przetrwać w trudnych czasach. Bawół padł nocą. Teraz warany gromadzą się, by zaspokoić głód. W ciągu czterech godzin pożerają ofiarę do kości. Nie musimy oglądać Parku Jurajskiego, by zobaczyć świat zdominowany przez gady. Tu widać go w całej okazałości. 12:30 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - CZ. 6. WIELKA UCZTA (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT FEAST.) Cykl dokumentalny, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough W rozległych obszarach Oceanu Spokojnego u wybrzeży Ameryki Północnej co roku dochodzi do prawdziwej eksplozji życia. A wszystko za sprawą miliardów małych organizmów, które służą za pożywienie rybom. Te z kolei padają ofiarą większych drapieżników. Największe z nich wieloryby humbaki potrafią zjeść tonę śledzi dziennie. Ów kulinarny festiwal, w którym uczestniczy ogromna liczba przedstawicieli morskiej fauny, to następne wielkie widowisko natury zarejestrowane kamerą telewizji BBC. Morza wzdłuż wybrzeży Alaski i Kolumbii Brytyjskiej słusznie uchodzą za największe zbiorowiska żywych organizmów na ziemi. Jednak w styczniu trudno w to uwierzyć. Mała ilość słońca i niska temperatura nie ułatwiają zdobywania pożywienia i wychowywania młodych. Jeszcze wiele miesięcy musi upłynąć, by nastąpił czas wielkiego ucztowania. Przy minus piętnastu stopniach Celsjusza uchatki grzywiaste skupiają się jak najbliżej siebie, by zachować tyle ciepła, ile tylko możliwe. Ławice ryb, którymi się żywią, spędzają zimę ukryte głęboko w wodzie, toteż niełatwo na nie polować. Tymczasem pięć tysięcy kilometrów stąd, u wybrzeży Hawajów, wieloryby humbaki szykują się już do wielkiej wędrówki. Instynkt niezawodnie podpowiada im, że w chwili, gdy dotrą do Alaski i Kolumbii Brytyjskiej, tamtejsze wody będą tak pełne pożywienia, że zwabią zwierzęta z całego Pacyfiku. Zarówno podczas pobytu w ciepłych wodach Hawajów, jak i podczas trzymiesięcznej peregrynacji na północ dorosłe humbaki nic nie jedzą. Ich post trwa w sumie około pół roku. W tym czasie młody humbak dostaje od samicy około czterystu litrów mleka dziennie. Nic dziwnego, że dorosłe wieloryby po przybyciu do celu podróży są niezwykle głodne i wychudzone. Na szczęście u wybrzeży Alaski nadchodzi marzec. Słońce świeci mocniej i dłużej. Ciepło dociera coraz głębiej do warstw bogatych w związki mineralne, aktywizując znajdujące się nich związki fosforu i azotu. Dzięki temu w wodzie pojawia się fitoplankton - organizmy samożywne wielkości drobiny kurzu, których ilość rośnie niemal w oczach. Wzrastająca temperatura morza sprawia, że ku przybrzeżnym płyciznom kierują się liczące setki milionów ryb ławice pacyficznych śledzi, dla których nadszedł właśnie czas rozmnażania. To z kolei prawdziwa gratka dla wygłodniałych uchatek. Jednak szybko pojawia się poważna konkurencja, miliony migrujących ptaków, dla których śledzie to również przysmak. Tymczasem rozwój fitoplanktonu szybko postępuje. Całe pasy morza pokrywają się zielonym osadem. W maju fitoplanktonu jest już tak dużo, że nawet laik przestaje się dziwić, skąd wzięło się określenie zakwit morza. Rozwijają się też prymitywne organizmy zwierzęce, tzw. zooplankton, skądinąd żerujący na swym roślinnym odpowiedniku. Rosnąca ilość fitoplanktonu zwabia coraz liczniejsze zastępy śledzi. Te z kolei przyciągają ptaki, delfiny i uchatki. Uchatki zaś przyciągają większe drapieżniki, np. orki. Wielkie ucztowanie zaczyna się w najlepsze. Jego ukoronowaniem staje się przybycie potężnych humbaków. Instynkt ich nie zawiódł. Jedzenia jest w bród. Przez kilkanaście tygodni na pewno zdołają powrócić do zwykłej masy ciała i zapewnić sobie energetyczne zapasy na kolejny półroczny post. 13:25 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA NAJBOGATSZEGO GRUZINA NA ŚWIECIE Reportaż, 25 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o nowym obliczu Moskwy i nowym stylu życia jej elit. Bohaterem jest Zurab Cereteli - główny rzeźbiarz rosyjski, autor kilku dyskusyjnych monumentów i jeden z najbogatszych ludzi w metropolii. 13:55 Z ANDRUSEM PO GALICJI - KROSNO Magazyn, 25 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz W tym odcinku galicyjskiej serii jej gospodarz Artur Andrus trafił do Krosna, gdzie m.in. w kościelnej krypcie, nad trumnami nieszczęśliwych kochanków, wysłuchał historii ich miłości, w hucie uczył się dmuchać szkło, a w ruinach średniowiecznego zamku spotkał bohaterów z kart fredrowskiej Zemsty. 14:35 PLANETA DINOZAURÓW - NOWE OLBRZYMY - ODC. 1/3 (PLANET DINOSAUR: NEW GIANTS - ODC. 1/3) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2011 Reżyseria: Mark Sherman, Phil Dobree W "Planecie dinozaurów" ożywają potwory dziwniejsze i straszniejsze od tych, jakie kiedykolwiek pokazano na ekranie. O ich istnieniu naukowcy dowiedzieli się zaledwie kilka lat temu. W ostatnim dziesięcioleciu odkryto bowiem więcej nowych gatunków dinozaurów niż w ciągu ostatnich 200 lat. Paleontolodzy wiedzą dziś, że dinozaury władały Ziemią ponad 250 milionów lat. Żyły w każdym jej zakątku, wypełniając każdą niszę ekologiczną i rozwinęły się w formy większe, straszniejsze i dziwniejsze, niż sobie dotąd wyobrażaliśmy. W "Planecie dinozaurów" sięgamy setki milionów lat w przeszłość i przenosimy do różnych miejsc na całej kuli ziemskiej. Dzięki najnowszym technikom komputerowym na ekranie ożywają najdziwniejsze istoty, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi: przerażające potwory morskie, jak np. Drapieżnik X, olbrzymie 17 - metrowe spinozaury czy kanibalistyczne mażungazaury i mapuzaury które, jak się przypuszcza, polowały w grupach na gigantyczne argentynozaury, uchodzące za największe zwierzęta w dziejach Ziemi, jakie dotąd poznano. Obok nich pojawi się notronychus - osobliwy drapieżnik, który przeszedł na wegetarianizm oraz maleńki epideksipteryks żyjący na drzewach i wyposażony w palce podobne do palców ET i ogon zakończony wachlarzem z piór. W pierwszym odcinku zobaczymy największe na świecie dinozaury, których szczątki odkryto w ostatnich latach. Żyły one 95 milionów lat temu na terenach dawnej Afryki. Są to gady takie jak uranozaur, oraz spinozaur i karcharodontozaur. Pojawią się także największe kolosy zamieszkujące Amerykę Południową w okresie kredowym: roślinożerny argentynozaur o długości 35 metrów i wadze 75 ton oraz drapieżny mapuzaur o długości 12 metrów i wadze 5 ton. Postęp w dziedzinie paleontologii oraz w sferze rekonstrukcji obrazu sprawia, że wiedza o dinozaurach nieustannie się poszerza. Czeka nas jeszcze dużo niespodzianek. 15:40 SPÓR O HISTORIĘ - KRÓLESTWO POLSKIE Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2011 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Wojciech Materski, Jan Ołdakowski Większość społeczeństwa polskiego z entuzjazmem poparła powstanie w 1815 roku Królestwa Polskiego i potraktowała ten moment jako przywrócenie niepodległości. Konstytucja nowego państwa uznawana była za najbardziej liberalną w tamtych czasach. Szybko się jednak okazało, że jej zasady były jednak lekceważone przez cara. Dlaczego władca Rosji wbrew ówczesnym mocarstwom utworzył to państwo? Powstanie Listopadowe formalnie miało na celu właśnie obronę Konstytucji Królestwa Polskiego. Później było tylko gorzej. Ale w ciągu swego istnienia Królestwo dynamicznie się rozwijało. Czym więc było Królestwo Kongresowe? Satelitą Rosji (jak później PRL) czy podmiotem o ograniczonej niepodległości, jak Finlandia po II wojnie? Straconą szansą czy złudzeniem, któremu przez chwilę poddali się współcześni? 16:20 PLEMIENNA SZTUKA PRZETRWANIA 2 - ODC. 2/6. AUSTRALIJSKIE PIEKŁO Film dokumentalny, 43 min, USA, 2016 Reżyseria: Alisiair Smith Scenariusz: Jon Hubbard Hazen Audel, instruktor survivalu i przewodnik po najtrudniejszych terenach, wraca z nową serią podróży do kolejnych najbardziej ekstremalnych miejsc na świecie, podejmując w pojedynkę kolejne wyzwania, które sprawdzą granice jego wytrzymałości, jego wiedzę i umiejętności. Żeby przetrwać, będzie musiał polegać na starożytnej wiedzy ludów plemiennych, które żyły w tych środowiskach przez tysiące lat. 17:10 LWÓW - MIASTO I LUDZIE NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ - ODC. 7/9 Reportaż, 20 min, Polska, 2018 Zdjęcia: Tomasz Smyk 9 - odcinkowy, reportażowy przewodnik po Lwowie śladami wybitnych Polaków. Odcinek 7. "Bo gdzie jeszcze ludziom tak dobrze" Rozrywka przedwojennego Lwowa to temat kolejnego odcinka serii reportaży. 17:35 ZMIENNICY - ODC. 9/15 - PODRÓŻ SENTYMENTALNA Serial komediowo - obyczajowy, 64 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Janczarski Zdjęcia: Wojciech Jastrzębowski Muzyka: Przemysław Gintrowski Aktorzy: Mieczysław Hryniewicz, Ewa Błaszczyk, Marcel Szytenchelm, Krystian Tomczak, Józef Pieracki, Mieczysław Czechowicz, Krzysztof Zaleski, Anna Gronostaj, Jerzy Przybylski, Tomasz Dedek, Bronisław Pawlik Kasia i Jacek jadą na cały dzień do Pomiechówka, gdzie chłopak mieszka na stałe. Randka nie udaje się, gdyż pan Mastalerz przystępuje do remontu zrujnowanego pałacyku, w którym mieszka Jacek - po obiekcie bez przerwy kręcą się murarze. Za to oboje pomagają Ksaweremu Radziwiłłowi w odnalezieniu zakopanego w parku rodzinnnego skarbu. Tymczasem Marian Koniuszko szaleje jako taksówkarz. Rozbija latarnie, dewastuje wóz, ucieka przed milicją. Idzie też do łóżka z prostytutką Mariolą. Nie wie, że jest ona w ciąży, a jej opiekun fotografuje ich oboje - zdjęcie ma być dowodem w sprawie o ustalenie ojcostwa. 18:55 URATOWANE Z POTOPU Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2014 Reżyseria: Marcin Jamkowski, Konstanty Kulik Scenariusz: Marcin Jamkowski, Konstanty Kulik Dlaczego miecz koronacyjny polskiego króla leży na strychu zamku w Szwecji, a pierwodruki polskiego astronoma Mikołaja Kopernika stoją na półkach w bibliotece Uppsali? Jak do tego doszło, że w Sztokholmie są królewskie zbroje z Polski, a w kościołach na szwedzkiej prowincji biją polskie dzwony? W XVII wieku Szwecja stała się krajem bogatym i potężnym, do tego stopnia, że historycy określają ten okres mianem Złotego Wieku. Przyczyniły się do tego sukcesy na polach walki w niemal całej Europie. W wojnie północnej (1563 - 1570) z Dania i Norwegią, wojnie trzydziestoletniej (1618 - 1648), która wyniszczyła Niemcy i Holandię. Wojnę z Polską określa się mianem potopu (1655 - 1660), który zrujnował kraj nad Wisłą. Żołnierze Karola X Gustawa Wazy grabili wszystko, co wpadło im w ręce, a zwłaszcza dzieła sztuki. Elementy architektoniczne z warszawskich rezydencji, w tym nawet płytki podłogowe, były ładowane na barki, które płynęły przez cały Bałtyk, aby w Szwecji ozdobić kościoły i szlacheckie pałace. Niektóre barki były przeładowane i zatonęły w pobliżu Warszawy. Pamięć o zatopionych skarbach stała się miejską legendą. Film "Uratowane z Potopu" opowiada historię rzeźb leżących na dnie Wisły przez 350 lat. W czasie trzyletniej naukowej ekspedycji zorganizowanej przez Uniwersytet Warszawski na podstawie źródeł historycznych ustalono położenie jednej z zatopionych barek. Grupa naukowców, której członkami byli reżyserzy filmu Marcin Jamkowski i Konstanty Kulik, wydobyła prawie 100 cennych elementów architektonicznych. Odnalezione skarby są jedynymi zachowanymi pamiątkami architektury XVII - wiecznej Warszawy. Staną się częścią wystawy Muzeum Warszawy. "Uratowane z Potopu" to dokument kreatywny o podróży w przeszłość pełnej przygód, która mierzy się z mitem zatopionych skarbów. Dzięki zastosowaniu animacji 2D oraz inscenizacjom, ujęciom współczesnym oraz wywiadom z bohaterami zanurzamy się w historię odnalezionych skarbów. A one mają nam dużo do powiedzenia. Film prowokuje do rozpoczęcia otwartej dyskusji na temat własności dzieł sztuki we wspólnej historii Europejczyków. Autorzy nie mają roszczeń, a koncentrują się na poszukiwaniu rozwiązania, które pozwoli na wspólne korzystanie z dóbr ponad granicami i historycznymi konfliktami. Rozwiązania stanowiącego część kulturalnego dziedzictwa zjednoczonej Europy. 20:20 JEDWABNY SZLAK - 1/3 (THE SILK ROAD) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Fascynująca opowieść o historii szlaku handlowego, który odmienił świat. A wszystko zaczęło się od jednego towaru - materiału utkanego z kokonu pewnej ćmy, z którego zaczęto szyć cesarskie szaty. Jedwabny Szlak mierzył ponad osiem tysięcy kilometrów i biegł z dawnej chińskiej stolicy przez mityczne miasta Azji Środkowej Samarkandę i Persepolis aż po Morze Śródziemne do bazarów Konstantynopola i do weneckich kupców. Od Aleksandra Wielkiego po Czyngis - chana, cesarze i książęta zawsze chcieli go kontrolować. Warto było o niego walczyć. Przynosił nie tylko zyski materialne. Ludy, których ziemie przecinał, wymieniały towary, ale też idee i zdobycze techniki, od których później zależał byt Zachodniej Europy. Papier. Proch. Instrumenty muzyczne. Jedwabny Szlak przekraczał granice, umożliwiał kontakt między różnymi kulturami, ale rodził też konflikty. W pierwszym odcinku nasz przewodnik dr Sam Willis przemierzy ponad trzy tysiące kilometrów śladem starożytnego chińskiego wysłannika, bez którego Jedwabny Szlak by nie powstał. Przedstawi boginię, która odkryła jedwab. Wybierze się w podróż z Chin przez Azję Środkową, Iran, Turcję z powrotem do Wenecji. Podobną trasę ponad 700 lat temu przebył Marco Polo, wenecki podróżnik, kupiec i niezwykły odkrywca. 21:25 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 2/18 - HOTEL EXCELSIOR Serial sensacyjny, 60 min, Polska 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych (pseud.) Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Lucyna Winnicka, Halina Kosznik, Tadeusz Bartosik, Andrzej Konic, Mieczysław Kalenik, Bronisław Pawlik, Tadeusz Gwiazdowski Staszek Koliński jako Hans Kloss trafia do Gdańska. Kontaktuje się z polskimi agentami. Ma dotrzeć do Ingrid Heizer, która jest szefową siatki szpiegowskiej. Niestety, kobieta ginie w tajemniczych okolicznościach. Kloss próbuje wytropić mordercę. Ślad prowadzi do Hotelu Excelsior. Okazuje się, że podejrzanych jest wielu: dyrektor, recepcjonistka, sprzątaczka Kluge. Dzielny Kloss rozwiązuje zagadkę. 22:40 RODZINA NIEPODLEGŁEJ - LANCKOROŃSKIE OKOPY KONFEDERACJI Reportaż, 21 min, Polska, 2018 W 2018 roku mija równa 250. rocznica wybuchu Konfederacji Barskiej, która przez niektórych klasyków polskiej myśli historycznej uważana jest za pierwsze powstanie narodowe, zmierzające do zachowania suwerenności i niepodległości Polski. Bezsprzecznie, z punktu widzenia dalszych losów kraju, było to wydarzenie o ogromnych konsekwencjach, biorąc pod uwagę, że wraz z upadkiem Konfederacji rozpoczął się proces rozbiorowy Polski. Jest rzeczą znamienną, że zryw ten odcisnął się bardzo mocno w polskiej tradycji kulturalnej. Charakter tych przekazów sprawia jednak, że w świadomości Polaków Konfederacja kojarzy się przede wszystkim z Kresami i miejscem jej ogłoszenia. Ogniskiem zorganizowanego oporu, z punktu widzenia dzisiejszego postrzegania tradycji historycznej zupełnie wyjątkowym, jest leżąca 40 km od Krakowa Lanckorona. W ogóle historia konfederacji na Ziemi Krakowskiej i Małopolskiej pełna jest ciekawych wątków i anegdot historycznych. Lanckorona dziś jest miejscem wyjątkowym nie tylko ze względu na koncentrację na bardzo małym terenie różnej wielkości i znaczenia pamiątek konfederackich, lecz także na budowanie przez lokalną społeczność własnej tożsamości na pamięci konfederacji. 23:00 PRZYSTANEK NIEPODLEGŁOŚĆ Film dokumentalny, 15 min, Polska, 2006 Autor: Zofia Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Zofia Kunert 11 listopada 1918 r. jest jedną z najważniejszych dat w historii świata (zakończenie I wojny światowej - podpisanie rozejmu w Compiegne pod Paryżem) i jednocześnie w historii Polski. Jest to data objęcia przez zwolnionego z Magdeburga Józefa Piłsudskiego naczelnego dowództwa nad tworzącym się wojskiem polskim. Dzień ten przyjęto w II Rzeczpospolitej za Święto Niepodległości. Po przełomie 1989 roku nawiązano do tej tradycji i obecnie jest to jedno z głównych, obok 3 Maja, polskich świąt państwowych. Film zrealizowany w koprodukcji z powstającym właśnie Muzeum Historii Polski ma za zadanie w atrakcyjnej formie, w sposób syntetyczny i oddziałujący na emocje widzów, pokazać najważniejsze działania zbrojne, wysiłki dyplomatyczne i organizacyjne, które doprowadziły do odbudowy państwa polskiego w listopadzie 1918 roku. 23:40 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - TALLEYRAND. DYPLOMATA BEZ SKRUPUŁÓW (TALLEYRAND) Film dokumentalny, 94 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Talleyrand był człowiekiem o wielu obliczach: biskupem, najbliższym współpracownikiem Napoleona Bonaparte, ministrem spraw zagranicznych, ambasadorem, który wyniósł na tron Burbonów. Przetrwał 70 lat politycznych zawirowań. Jedno, co mu trzeba oddać, to jego miłość do Francji, której interesu zawsze bronił. Bronił też pewnego stylu życia. Otoczony pięknymi kobietami w swoim pałacu w Valenncay wydawał królewskie przyjęcia przygotowane przez wielkiego szefa kuchni Careme’a. Spędzał czas naprzemiennie bogacąc się i rujnując. Niekiedy budził się milionerem, po czym, wszystko przegrywał w wista. Jeśli jakieś jedno słowo może scharakteryzować Talleyranda, to jest nim gracz. Grał życiem, grał w politykę, grał o władzę i z rządami. Był dyplomatą i biznesmenem, ale przede wszystkim człowiekiem czerpiącym radość z życia. 01:30 GRY WOJENNE - CZ. 2 Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Dariusz Jabłoński Scenariusz: Dariusz Jabłoński Zdjęcia: Tomasz Michałowski Muzyka: Michał Lorenc W 1972 r. Ryszard Kukliński kontynuuje rejs i spotkania z agentami CIA w kolejnych portach zachodniej Europy. Ostatnie spotkanie ma miejsce w Kilonii. Po powrocie do Warszawy Kukliński zaczyna przesyłać dokumenty, których liczba i jakość zdumiewa analityków CIA i sztabu armii amerykańskiej. Reżyser dokumentu dociera do listu wysłanego przez Ryszarda Kuklińskiego do amerykańskiej ambasady w Bonn, potwierdzającego wersję wydarzeń przedstawioną przez amerykańskich agentów. Dowódcy Kuklińskiego opowiadają o predyspozycjach pułkownika do rysowania map, mówią także o prezentacji broni jadrowej w latach 60. , która zrobiła na nim ogromne wrażenie. Po powrocie z rejsu Kukliński spotyka się regularnie z agentami CIA w Warszawie wykazując się zachowaniem i cechami charakteru, które nie kojarzą się z zawodowymi agentami. Dowódcy LWP, Układu Warszawskiego i CIA dyskutują o wartości materiałów przesyłanych przez Kuklińskiego. Rok po nawiązaniu współpracy Ryszard Kukliński ponownie wypływa jachtem w rejs do portów zachodniej Europy, gdzie czeka na niego nowy agent, tym razem wybrany specjalnie do prowadzenia tej bezprecedensowej sprawy. 02:25 SABRINA (SABRINA) Komedia romantyczna, 113 min, USA 1954 Reżyseria: Billy Wilder Scenariusz na podstawie sztuki "Sabrina Fair" Samuela Taylora: Ernest Lehman, Samuel Taylor, Billy Wilder Aktorzy: Humphrey Bogart, Audrey Hepburn, William Holden, Walter Hampden, John Williams, Martha Hyer, Joan Vohs, Marcel Hillaire, Nella Walker i inni Film został uhonorowany nominacjami do Oscara w kategoriach: najlepsza aktorka, reżyseria, scenariusz, scenografia i zdjęcia. Jedyną statuetkę Akademia przyznała za kostiumy. Emitowana w 1998 roku w TVP "Sabrina" w reżyserii Sydneya Pollacka z udziałem Julii Ormond i Harrisona Forda wzbudziła duże zainteresowanie widzów i aplauz krytyki. Mimo wysokich ocen nowa wersja nie zdołała jednak przyćmić sukcesu filmu z 1954 roku. "Sabrina" Billy'ego Wildera była absolutnym przebojem sezonu i wydarzeniem artystycznym, a krytyka właściwie nie miała nic do zarzucenia twórcom ani wykonawcom. Już same nazwiska w czołówce budziły emocje i kojarzyły się ze sztuką w najlepszym wydaniu. Mówiło się o filmowych odtwórcach z racji ich wcześniejszych dokonań artystycznych i zdobytych Oscarów. U szczytu sławy był wówczas Humphrey Bogart, mający za sobą głośne role m. in. w "Sokole maltańskim", "Casablance", "Key Largo" i "Afrykańskiej królowej", za którą otrzymał złotą statuetkę. Bogatszy o najwyższą nagrodę filmową był również William Holden, uhonorowany rok wcześniej za "Stalag 17", a wschodząca gwiazda ekranu Audrey Hepburn zdobyła sławę dzięki pamiętnej oscarowej roli w "Rzymskich wakacjach". Akcja "Sabriny" rozgrywa się wśród rekinów finansjery z Long Island. Tytułowa bohaterka, Sabrina Fairchild, jest tylko córką szofera zamożnych państwa Larrabee. Z wielkim i eleganckim światem co najwyżej może się zetknąć przez okienną szybę służbówki. Młoda dziewczyna marzy jednak o innym życiu. Chciałaby pewnego dnia znaleźć się po drugiej stronie, w samym centrum niedostępnego dla niej kręgu. Sabrina podkochuje się skrycie w Davidzie, młodszym z synów Larrabee, utracjuszu i uwodzicielu, który ma już za sobą trzy małżeństwa. Przekonawszy się, że nie ma u niego żadnych szans, życie traci dla niej sens. Wydaje się jej, że jedynym sposobem na rozwiązanie problemów jest samobójstwo. Z garażu wypełnionego trującymi spalinami ratuje dziewczynę starszy brat Davida, Linus, który jest dla odmiany stateczny i zrównoważony. Ojciec postanawia wysłać córkę do Paryża. Dziewczyna ma zgłębiać tajniki sztuki kulinarnej, by w przyszłości zostać dobrą służącą u zamożnych państwa. Jej losy potoczą się jednak zupełnie inaczej. We Francji poznaje starszego, bogatego barona, który postanawia wspomóc ubogą, uczciwą dziewczynę. Z kopciuszka Sabrina przeistacza się w młodą, atrakcyjną damę, która potrafi zadbać o własne interesy. Gdy wraca na Long Island, staje się obiektem westchnień wszystkich mężczyzn. Zafascynowany piękną Sabriną jest również David, ale Linus ma wobec swego brata inne plany. Chce wydać go za bogatą pannę, której majątek znacznie pomnoży rodzinną fortunę Larrabee. Aby jego plan się powiódł, postanawia udawać, że sam jest zakochany w Sabrinie.