TVP Historia Wtorek, 22.01.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 STYCZNIA Felieton, 2 min, Polska, 2005 Autor: Janusz Weychert 1863 - wybuch Powstania Styczniowego; 1980 - deportacja Andrieja Sacharowa do Gorkiego; 1983 - konspiracyjne kierownictwo "Solidarności" wydało oświadczenie programowe; 1984 - pierwszy komputer osobisty Macintosh trafił do sprzedaży; 07:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 103 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Oiejnik, Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Marta Wiśniewska, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Piotr Ligienza, Piotr Gawron - Jedlikowski, Karina Seweryn, Wiktoria Wolańska, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Izabela Noszczyk, Mateusz Lisiecki, Grzegorz Woś Odc 103 Przybysław za zgodą króla przywozi Helenę na Wawel. Elżbieta i Kunegunda szybko dostrzegają obecność dziewczyny, a jej widok wprawia je w osłupienie. Na dworze pojawia się także Bella z wizytą u Adelajdy. Kazimierz dostrzega jej niezwykłą urodę. Złotniczka z dumą prezentuje swoje wyroby. We włosach Egle dostrzega grzebień, który zgubiła jakiś czas temu. Niemierzę i jego rycerzy niespodziewanie atakuje Arnost. 08:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 104 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Monika Zięba -Rybowska, Ewa Bulanda Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Marta Wisniewska, Andrzej Hausner , Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Wenanty Nosul, Agnieszka Mandat, Karina Seweryn, Wiktoria Wolańska, Joanna Osyda, Hanna Wojak Odc. 104 Bogoria kolejny dzień oczekuje Wielkiego Mistrza Zakonu. Jego komturzy wodzą duchownego za nos i grają na zwłokę. W Malborku dzieje się coś tajemniczego i niezwykle dziwnego. Rozmowę Wójta z Marcinem ktoś podsłuchuje. Mikołaj chce się dowiedzieć jak najwięcej o zbliżającym się transporcie skór. Król dopytuje o postępy w śledztwie. Jasiek z Wójtem nie chcą zdradzać zbyt wiele. Egle zaczyna domyślać się, że Ligęzę i Bellę może coś łączyć. Prosi Gabiję o pomoc. 09:40 HISTORIA POLSKI - EWANGELIA I BUNT Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Leszek Wiśniewski Film dokumentalny prezentujący życie, działalność i twórczość pisarską księdza Piotra Ściegiennego, XIX - wiecznego działacza społecznego, spiskowca, radykalnego przywódcy Związku Chłopskiego. Ten 89 - letni ksiądz rewolucjonista, przebywający 25 lat na katordze, przeszedł do tradycji i legendy polskich ruchów niepodległościowych. Jego imię noszą ulice i szkoły, lecz życie, a zwłaszcza dokonania pisarskie są mało znane. Zamiarem autora filmu jest przybliżenie sylwetki tego niezwykłego człowieka. Tryptyk "Ewangelia i bunt" to film dokumentalny oparty na tekstach lektorskich, partiach narratorskich oraz inscenizacjach z udziałem aktorów i statystów. Inscenizacje służyć mają nadaniu opowieści filmowej większej dynamiki i dramaturgii, oddać klimat czasu, przemówić do wyobraźni widza. Partie lektorskie to przede wszystkim fragmenty pism księdza Ściegiennego, jego zeznań i wspomnień. Narratorem filmu jest prof. Eugeniusz Nebelski z KUL - u. Jego narrację cechuje oszczędny komentarz, podprowadzający poszczególne sekwencje filmu. 10:40 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwszy z serii programów o losach szefów tajnej policji politycznej w ZSRR. Prześledzimy losy trzech pierwszych szefów CzK, GPU i OGPU - Feliksa Dzierżyńskiego, Wiaczesława Mienżyńskiego i Gienricha Jagody. 11:10 SPÓR O HISTORIĘ - JAN DŁUGOSZ I INNI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska Wykonawcy: Henryk Samsonowicz, Lidia Korcz, Maria Starnawska, Marek Zając (prowadzący) Z pewnością dużo trudniej przyszłoby Henrykowi Sienkiewiczowi napisać Krzyżaków, gdyby nie mógł skorzystać ze słynnych Roczników, czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza. Liczące dwanaście tomów Kroniki są największym dziełem historiograficznym średniowiecznej Europy. Chętnie odwoływali się do niego późniejsi kronikarze. Długosz to nie tylko dziejopis, ale i duchowny, dyplomata, geograf, mecenas sztuki i wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka. Pisał Kroniki dwadzieścia pięć lat, zachęcony do tego - jak podkreślał - przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, na dworze którego wiele lat przebywał. Czerpał z wielu źródeł zarówno polskich, jak i zagranicznych. Jego zaufaniem, jako kronikarz, cieszył się Wincenty Kadłubek, autor Kroniki polskiej. Długosz mówił, że dziejopisowi potrzebna jest wielka bystrość umysłu, aby, czy co pochwalić, czy zganić przyjdzie, umiał zachować miarę. Czy sam jednak, mimo wielkich przymiotów swego intelektu, był obiektywny, pisząc Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae? Co dziś, z perspektywy sześciu wieków jest największą zaletą Kronik, o których Długosz mówił, że pisze je, iżby królowie i rządcy, i ci, którzy rzecz pospolitą sprawować mają, widząc w tej księdze wzory mężów najdzielniejszych rylcem dziejowym skreślone, brali pochop do ich naśladowania? 11:50 DALEKO OD SZOSY - ODC. 6/7 - EGZAMIN Serial obyczajowy, 71 min, Polska 1976 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Zbigniew Chmielewski, Henryk Czarnecki Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Piotr Marczewski Występują: Krzysztof Stroiński, Irena Szewczykówna, Sławomira Łozińska, Jolanta Lothe, Krzysztof Kołbasiuk, Janusz Paluszkiewicz, Irena Hrechorowicz, Antoni Jurasz inni Leszek jedzie do Warszawy, aby osobiście interweniować w Ministerstwie Oświaty. Wreszcie spotyka osobę gotową go wysłuchać i uznać jego racje. Pomyślnie zdaje egzaminy do technikum. W Łodzi ma kłopoty z mieszkaniem, nocuje w zajezdni, sypia w autobusach. Pokój znaleziony w jednorodzinnym domku przyspiesza decyzję zakochanych o zawarciu małżeństwa. Ania odbywa burzliwą rozmowę z matką, w efekcie zrywa kontakty z rodziną, definitywnie wyprowadza się z domu. Młodzi biorą ślub, ale właścicielka domku odmawia im wynajęcia mieszkania. 13:15 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 14:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - CHARLES DE GAULLE (CHARLES DE GAULLE) Film dokumentalny, 98 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel W 1940 roku radiowe przemówienie Charles ' a de Gaulle ' a, wzywające Francuzów, by nie godzili się z przegraną, odmieniło los Francji w walce z Niemcami, ale i jego los jako polityka. De Gaulle uosabiał wizję Francji, która nie kolaborowała z Niemcami i która wyparła ich z Paryża. To otworzyło mu drogę do sukcesu w polityce, czego zwieńczeniem był jego wybór na prezydenta Francji w 1959 roku. Był największym mężem stanu, a jednocześnie najwyższym (196 cm wzrostu), jakiego miała Francja w XX stuleciu. W życiu prywatnym oddany rodzinie mąż i ojciec, na pierwszym miejscu stawiający jednak Francję i interes państwa. 16:05 POJEDYNKI STULECIA - POJEDYNKI STULECIA - MAREK NOWAKOWSKI - ROMAN BRATNY Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jarosław Ostaszkiewicz Scenariusz: Mikołaj Mirowski Wykonawcy: Jarosław Ostaszkiewicz, Marta Perchuć - Burzyńska W kolejnym odcinku "Pojedynków stulecia" ścierają się ze sobą postawy twórcze dwóch niezwykłych prozaików: Marka Nowakowskiego i Romana Bratnego. Dwa literackie obrazy Warszawy i jeden obraz męskości. Niezłomni bohaterowie wykrwawiający się w powstaniu warszawskim i powojenny margines próbujący odnaleźć się w odbudowanej stolicy. Stanowiący kwiat polskiej młodzieży Kolumbowie i Benek Kwiaciarz, awangarda lumpenploretariatu. Który wizerunek stolicy jest bardziej pociągający - Bratnego czy Nowakowskiego? Kto wygra ten pojedynek stulecia? O tym rozmawiają zaproszeni do studia gościa. 16:35 HISTORIA POLSKI - ROK 1863 Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Film dokumentalny poświęcony Powstaniu Styczniowemu 1863 r. ; przedstawia sytuację ziem polskich przed powstaniem, jego przebieg oraz skutki po nieudanym zrywie. Jaki był ten drugi w XIX wieku zryw? Nieprzemyślany, niepotrzebny, niezaplanowany czy realistyczny, z szansą na powodzenie? Kim byli główni inspiratorzy Powstania styczniowego? Młodzi idealiści czy konserwatywni działacze polityczni, dążący do ugody i spokojnego życia? 17:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. Magazyn, 23 min, Polska, 2013 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kodeń 1863 Jesteśmy pod Kodniem. Gdyby w całym Królestwie Polskim w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. sprawy potoczyły się tak, jak tutaj, to następnego dnia wszyscy krzyknęliby Polska odrodzona!. W tym odcinku o tym niezwykłym miasteczku i jego mieszkańcach w czasach powstania. Dzięki spotkaniu z miejscowym regionalistą odkryjemy nowe źródło informacji o losach powstania w tym właśnie mieście. To niesamowite, kiedy po 150 latach objawiają się nowe, spisane wspomnienia o tym, jak to było z powstaniem w Kodniu. Działania powstańcze spełniały tu trzy podstawowe zasady decydujące o powodzeniu wojny partyzanckiej: uderzyć z zaskoczenia, mocno ukąsić i szybko odskoczyć. Trudno byłoby pogodzić się z tym, że tak niezwykły czyn powstańczy - jak ten w Kodniu - zupełnie przepadł w naszej pamięci. Dlatego są wspierane wszelkie lokalne akcje, które mają temu zapobiec. 18:20 ROZMOWY O NIEPODLEGŁOŚCI - DMOWSKI I PIŁSUDSKI - POROZUMIENIE PONAD PODZIAŁAMI Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2018 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Zdjęcia: Paweł Majak, Wojciech Ostapowicz Wykonawcy: Włodzimierz Suleja (prowadzący), Piotr Gursztyn (prowadzący) Odcinek poświęcony jest dwóm najważniejszym postaciom uznawanym za ojców polskiej niepodległości. Józef Piłsudski i Roman Dmowski należeli do pokolenia wychowanego w zaborze rosyjskim, którym przypadło w udziale nie tylko odzyskać dla Polski niepodległość, ale mieć ogromny wpływ na jej kształt. Wizje polityczne obydwu były różne. Do dziś zwolennicy Piłsudskiego i Dmowskiego potrafią spierać się o sprawy sprzed 100 lat. Ale był to w historii Polski moment, kiedy ci najwięksi oponenci potrafili, w imię wyższej sprawy, jaką była niepodległość, współpracować. Kiedy wybuchła wielka wojna, stało się jasne, że przyszedł dobry czas dla sprawy polskiej. Zarówno ruch narodowy jak i socjaliści pod wodzą Piłsudskiego mieli gotowe wizje odzyskania niepodległości i kształtu przyszłego państwa. Dmowski upatrywał szans w sojuszu z Rosją, natomiast Piłsudski w państwach centralnych. Wybuch wojny, jej skala oraz dynamizm zaskoczyły polskich liderów. Niewątpliwie przewagą Piłsudskiego była jego działalność na froncie, w samym sercu wydarzeń, z drugiej strony Dmowski, działając na zachodzie jako przewodniczący Komitetu Narodowego, czynił zabiegi dyplomatyczne na rzecz odzyskania niepodległości i utworzenia polskiej armii pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Kiedy wojna się kończy i trwają rozmowy pokojowe, po powrocie Piłsudskiego w listopadzie do Warszawy, powstaje lewicowy rząd Jedrzeja Moraczewskiego. Z takiego obrotu sprawy nie mógł być zadowolony przebywający w Paryżu, Dmowski. A mimo to widząc, że kompromis jest konieczny, za wszelką cenę powstrzymywał inicjatywy obalenia siłą rządu Moraczewskiego i wysłał do Piłsudskiego swojego przedstawiciela Stanisława Grabskiego. Została nawiązana korespondencja między liderami politycznymi. Wychodząc naprzeciw propozycji Dmowskiego, Piłsudski zdymisjonował w styczniu 1919 r. rząd Moraczewskiego, powołując rząd Paderewskiego, który miał znacznie szersze poparcie społeczne. 18:45 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 1 PUŁKOWNIK CESARZA Serial historyczny, 55 min, Polska 1979 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Marek Siudym, Henryk Machalica, Zdzisław Kozień, Mariusz Benoit, Bogusz Bilewski, Wieńczysław Gliński, Grażyna Szapołowska, Jerzy Janeczek, Ewa Milde, Stanisław Niwiński, Michał Białkowicz, Aleksander Gawroński, Andrzej Grzybowski, Bogdan Łysakowski Filmowa saga ukazująca na przykładzie kilku rodzin walkę Polaków z naporem germanizacyjnym w Wielkopolsce w okresie od 1815 do 1918 roku. Wielu krytyków zaliczyło "Najdłuższą wojnę..." do "najmądrzejszych i najważniejszych polskich seriali". "Oto historia jedynej polskiej wojny w XIX wieku, konsekwentnie przeprowadzonej i do końca wygranej, o której jednak głucho w podręcznikach historii. Czy dlatego, że jej największe batalie stoczono nie na koniu i z szablą, ale w zaciętej, organicznikowskiej pracy na wszystkich polach społecznej aktywności, od handlu, bankowości i wzorowej organizacji życia gospodarczego poczynając, a na wysokiej kulturze rolnej chłopa wielkopolskiego kończąc? Czyżby ten rozdział naszej historii był wstydliwy, niedorównujący barwnością stuleci spisków, powstań i klęsk, jakie w świadomości narodowej wyżłobiła romantyczna tradycja spod znaku wieszczów? Serial Jerzego Sztwiertni likwiduje te białe plamy w społecznej świadomości" - pisał recenzent "Filmu". Twórcy serialu zastosowali znakomicie sprawdzającą się w tym gatunku metodę narracji - vie romance, biografie autentycznych bohaterów przedstawiając w formie zbeletryzowanej i umieszczając ich w tłumie postaci fikcyjnych. Dzięki temu ten gigantyczny fresk historyczny pulsuje życiem, widz równie mocno przejmuje się i wzrusza losami bohaterów wymyślonych przez scenarzystów jak i głośnych postaci, jak hr. Dezydery Chłapowski, dr Karol Marcinkowski, hr. Edward Raczyński, Walenty Stefański, Maksymilian Jackowski, Hipolit Cegielski i wielu innych, znanych z kart historii. A właściwie - nieznanych. Stefan Bratkowski, autor scenariuszy trzech ostatnich odcinków, wspomniał, że nawet jeden z członków komisji kolaudacyjnej był przekonany, iż ks. Piotr Wawrzyniak to postać fikcyjna. Niepodważalną zasługą autorów serialu jest przywrócenie narodowej pamięci zapomnianych bohaterów. "Zapis dziejów ich wojny stanowił dla mnie - pisał Stefan Bratkowski - swoisty podręcznik polskości, nieco innej niż ta znana z doświadczeń ziem Królestwa Polskiego czy Galicji, rzekłbym - polskości na inne warunki. Przeciwnik nie dawał im szans w otwartej wojnie. Miał za sobą miażdżącą przewagę siły zbrojnej, aparatu administracyjnego, pieniędzy i oświaty (...) Trafił na polskość gotową do każdego poświęcenia, ale zaradną, umiejącą wytrwale, ciężko pracować. Ci Polacy potrafili skutecznie zrównoważyć przemożną siłę fizyczyną Prus oporem, który zbudowali z mądrości i zręczności, z umiejętności i odporności nerwowej, z pogody ducha i wierności sobie. Przetrzymali w końcu nie byle kogo - Bismarcka i hakatę, wrogów silnych, zdeterminowanych, przebiegłych i zaciekłych. Udowodnili, że na ich polskość nie ma mocnych? Akcja serialu rozpoczyna się w 1815 roku. Po klęsce wojen napoleońskich do domu wraca Józef Frankowski. Gospodarstwo po ojcu przejął jego brat. Teraz robi wszystko, by pozbyć się przybysza. Dzięki pomocy swego byłego dowódcy, hr. Dezyderego Chłapowskiego, Józef zostaje zarządcą w jednym z jego majątków. Sam hrabia też postanawia zająć się gospodarowaniem. Aby pogłębić wiedzę z zakresu agronomii i leśnictwa, wyjeżdża do Anglii. Po powrocie reformuje swój majątek, dając rodakom przykład dobrze pojętego patriotyzmu. 19:50 CZŁOWIEK ŚWIĘTEGO IMIENIA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2009 Reżyseria: Leszek Wasiuta, Teresa Gordon Scenariusz: Leszek Wasiuta, Teresa Gordon Legenda o losach i działalności Romualda Traugutta ewoluowała w literaturze i tradycji polskiej. Dla Elizy Orzeszkowej był herosem walki o sprawę narodową. W okresie międzywojennym otaczano go kultem i kreowano na duchowego przewodnika marszałka Józefa Piłsudskiego. W Polsce Ludowej przedstawiano go jako bojownika walczącego o wyzwolenie społeczne i narodowe w tej właśnie kolejności. W książce "Kompleks polski" Tadeusza Konwickiego jest podrzędnym człowiekiem, który nie tylko nie był bohaterem, ale nawet nie chciał nim zostać. Jakim człowiekiem zatem był naprawdę: czy był człowiekiem doskonałym, nieskazitelnym, czy też na jego życiorysie możemy znaleźć jakieś rysy - to główne pytania, na jakie odpowie nasza audycja dokumentalna. Głównym celem audycji jest przybliżenie sylwetki bohatera narodowego, postacji w gruncie rzeczy mało znanej, bohatera trochę przez lata zapomnianego i przysypanego pyłem kolejnych narodowych zrywów, zwycięstw i upadków. 20:30 SPRAWA TRAUGUTTA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2002 Reżyseria: Mariusz Kobzdej Film jest próbą odpowiedzi: czy szczątki znalezione w warszawskim klasztorze kamedułów na Bielanach należą do straconych w sierpniu 1864 roku bohaterów Powstania Styczniowego: Romualda Traugutta i jego czterech towarzyszy. Tłem opowieści o współczesnych poszukiwaniach są losy Romualda Traugutta. 22:00 JAK BYŁO? - STAN WOJENNY Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) W niedzielę rano, 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski informował Polaków o wprowadzeniu stanu wojennego. Wcześniej, o północy, żołnierze i funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej, w tym Służby Bezpieczeństwa, rozpoczęli operację Jodła. Opanowane zostały ośrodki radia i telewizji. Ulice patrolowały wojsko i milicja. Już pierwszego dnia stanu wojennego do więzień trafiło blisko 3, 5 tysiąca działaczy Solidarności i innych opozycjonistów. W sumie przez obozy internowania przeszło około 10 tysięcy osób. Kilkaset kluczowych zakładów pracy, między innymi kopalnie, huty, kolej, radio, telewizja, porty i szpitale zostało zmilitaryzowanych. Ich pracownicy zostali podani rygorom obowiązującym żołnierzy podczas wojny. Stan wojenny kosztował życie dziesiątek osób i to nie tylko ofiar milicyjnych kul, ale też ludzi, do których na przykład wskutek wyłączenia telefonów nie mogła dojechać pomoc lekarska. Jak dzisiaj postrzegamy stan wojenny? 22:40 SZWADRON (SZWADRON) Dramat historyczny, 97 min, Polska/Ukraina/Francja/Belgia, 1992 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Krzesimir Dębski Wykonawcy: Maciej Gudowski Aktorzy: Radosław Pazura, Janusz Gajos, Siergiej Szakurow, Jan Machulski, Franciszek Pieczka, Katarzyna Łochowska, Bernard-Pierre Donnadieu, Tomasz Stockinger, Wojtek Klata, Grzegorz Warchoł, Artur Barciś, Anna Majcher, Agnieszka Kruk, Henryk Machalica, Eugeniusz Kamiński Juliusz Machulski znany jest przede wszystkim jako twórca dowcipnych scenariuszy i kasowych filmów z wartką akcją - "Seksmisja", "Vabank", "Vabank II", "Kingsajz", "Deja vu". W roku 1992 po raz pierwszy w swej reżyserskiej karierze zrealizował - w dodatku z wielkim rozmachem - film historyczny. Tysiące statystów, koni, imponujące sceny batalistyczne, producenci z czterech krajów. Strona rosyjska dostarczyła nawet autentyczną broń z XIX wieku, a ta zrobiona specjalnie dla potrzeb filmu działała na tych samych zasadach co przed stuleciem. Za militaria, kostiumy, uprząż i układ jazd konnych odpowiedzialny był Tomasz Biernacki - etnograf, historyk i doskonały jeździec. Zadanie ułatwiły mu materiały zebrane podczas pracy nad poprzednimi filmami związanymi z okresem powstania styczniowego, m.in "Wierną rzeką". Akcja filmu rozgrywa się w roku 1863 na ziemiach zaboru rosyjskiego. Bohaterem "Szwadronu" jest pochodzący ze szlacheckiej rosyjskiej rodziny młody baron Fiodor Jeremin. Wstępuje on na ochotnika do szwadronu dragonów - chce zaimponować dziewczynie, w której zakochał się bez wzajemności. W Polsce wybucha powstanie, Jeremin zgłasza się do oddziału wysłanego do jego stłumienia. Wydaje mu się, że Polacy pokonani zostaną z łatwością, a on bez większego wysiłku zdobędzie stopień oficerski, ordery, łupy i sławę bohatera. W szwadronie służy również rotmistrz Dobrowolski, Polak. Właśnie on wyróżnia się największym okrucieństwem wobec miejscowej ludności. Patrol rosyjski chwyta młodego Żyda Symchę. Dobrowolski, przekonany, że Symcha jest powstańczym łącznikiem, każe go powiesić mimo protestów innych oficerów. Jeremin głęboko przeżywa egzekucję. Widzi brutalność Kozaków pacyfikujących wsie i zaczyna współczuć walczącym Polakom. Ze szwadronu dezerterują dwaj szeregowcy: Jemieljanow i Niczyporczuk. Jeremin martwi się losem Niczyporczuka, który w jednej z potyczek uratował mu życie. Spostrzega w wiejskiej karczmie polską szlachciankę i urzeczony jej urodą pragnie ją poznać. Tymczasem Rosjanom udaje się aresztować pułkownika Markowskiego. Ten legendarny żołnierz powstania jest dla nich bezcenny. Współpracujący z Rosjanami rządca Petersigle zaprasza oficerów szwadronu na obiad. Emilia Petersigle, jego córka, jest dziewczyną, którą Jeremin zachwycił się w karczmie, lecz ona traktuje go jak wroga, gdyż całym sercem opowiada się po stronie powstańców. Nocą aresztowany pułkownik popełnia samobójstwo. Niczyporczuk wpada w ręce Rosjan. Za dezercję zostaje skazany na karę dwóch tysięcy pałek. W czasie egzekucji umiera. Szwadron Jeremina oddala się z wioski w ulewnym deszczu 00:25 SENSACJE XX WIEKU - JAK UMIERALI BOGOWIE CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Drugi z serii programów o losach szefa tajnej policji politycznej w ZSRR, Nikołaja Jeżowa. Był on twórcą największego w dziejach ludzkości aparatu terroru, który pochłonął miliony istnień ludzkich. W 1938 roku Stalin postanowił pozbyć się Jeżowa, został on skazany na śmierć. 01:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA DO WOJNY Magazyn, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Kolejny odcinek cyklu poświęcony jest wydarzeniom związanym z prowadzonymi przez Niemców przygotowaniami do wojny. Omówiono między innymi współpracę Hitlera z Mussolinim oraz działania prowadzące do aneksji Austrii. Program bogato ilustrowany archiwalnymi materiałami filmowymi. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. Magazyn, 23 min, Polska, 2013 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kodeń 1863 Jesteśmy pod Kodniem. Gdyby w całym Królestwie Polskim w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. sprawy potoczyły się tak, jak tutaj, to następnego dnia wszyscy krzyknęliby Polska odrodzona!. W tym odcinku o tym niezwykłym miasteczku i jego mieszkańcach w czasach powstania. Dzięki spotkaniu z miejscowym regionalistą odkryjemy nowe źródło informacji o losach powstania w tym właśnie mieście. To niesamowite, kiedy po 150 latach objawiają się nowe, spisane wspomnienia o tym, jak to było z powstaniem w Kodniu. Działania powstańcze spełniały tu trzy podstawowe zasady decydujące o powodzeniu wojny partyzanckiej: uderzyć z zaskoczenia, mocno ukąsić i szybko odskoczyć. Trudno byłoby pogodzić się z tym, że tak niezwykły czyn powstańczy - jak ten w Kodniu - zupełnie przepadł w naszej pamięci. Dlatego są wspierane wszelkie lokalne akcje, które mają temu zapobiec.