TVP Historia Wtorek, 05.02.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 5 LUTEGO ODC. 463 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1916 - w kabarecie w Zurychu narodził sie artystyczny ruch "Dada"; 1951 - Maria Dąbrowska o planach "umasowienia" nauki języka rosyjskiego w polskich szkołach; 1971 - Apollo 14 na Księżycu, pierwsza lunarna partia golfa; 1982 - w Świdniku zapoczątkowano bojkot "Dziennika TV" poprzez masowe wychodzenie na spacer w czasie emisji; 07:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 123 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wociech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Anna Krasuska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Sławommir Orzechowski, Piotr Ligienza, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Karina Seweryn, Paulina Kondrak, Agata Bykowska, Gabriela Chojecka, Piotr Bała, Krzysztof Grabowski, Dominik Łoś Odc. 123. Ligęza odnajduje ciężko ranną Audre, którą przewozi na Wawel. Pomocy udziela dziewczynie Karl, czym po raz kolejny bardzo imponuje Jagnie. Medyka ponownie nachodzi Bogumił i prosi o kolejną sakiewkę z pieniędzmi. Do Świdnicy docierają wieści o planach Żagańskiego. Chce walczyć o Głogów, ponieważ nigdy nie pogodził się z jego utratą. 08:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 124 Telenowela historyczna,, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Andrzej Sołtysiak , Wojciech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Teresa Czepiec, Anna Stańko Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski , Paweł Figurski , Romuald Lewandowski , Krzysztof Pakulski , Rafał Paradowski , Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andzej Hausner, Aleksandra Przesław, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Hubert Wróblewski, Paulina Kondrak, Agata Bykowska, Tomasz Ciachorowski , Grzegorz Woś, Dagmara Brodziak, Dominik Łoś, Wojciech Starostecki, Marcin Trzęsowski , Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska odc. 124 Król chce wynagradzać urzędników płacąc im w monecie za piastowany urząd. Pełka ma coraz większe wątpliwości co do zmian, które wprowadza Kazimierz. W Świdnicy panuje niepokój, kobiety boją się wojny. Helena zwierza się Agnieszce z koszmarów, które dręczą ją w nocy. We śnie widziała, jak zamek został zaatakowany i płonął. 09:15 HISTORIA POLSKI - WOJNA TOTALNA CZ. 1 ODC. 2 Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Scenariusz: Jędzrzej Lipski, Piotr Mielech cz. 1, odc. 2 Dokument poświęcony stratom materialnym, jakie w czasie II wojny światowej poniosła Polska. Film jest rzetelną syntezą wiedzy, jaką posiadają naukowcy, historycy i dziennikarze zajmujący się tą tematyką. Realizacja oparta na wykorzystaniu wyników wieloletnich badań i poszukiwań naukowców z Polski, Niemiec, Francji, Holandii. Ich skrupulatna praca w archiwach rozmieszczonych w najodleglejszych zakątkach świata, doprowadziła do ujawnienia wstrząsających faktów, które dotąd nie były znane szerokiej opinii publicznej, nie tylko na zachodzie Europy, ale także w Polsce. 10:05 SENSACJE XX WIEKU - BROŃ CHEMICZNA Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) W tym odcinku Bogusław Wołoszański prezentuje historię produkcji broni chemicznej na świecie. 10:40 SPÓR O HISTORIĘ - GRANICE KOLABORACJI Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2012 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Ryszard Kaczmarek, Tadeusz Rutkowski, Krzysztof Jasiewicz Podczas II wojny światowej Niemcy na okupowanych terenach do administrowania podbitymi krajami korzystali z miejscowych kadr. Codzienne życie często zmuszało do choćby minimalnej współpracy z okupantem. Polacy jednak nigdy nie utworzyli tak rozległych kolaboracyjnych struktur, jak to miało miejsce na Zachodzie Europy. Mimo to było wiele form współpracy z okupantem: w gettach były Judenraty, na ulicach porządku pilnowała granatowa policja, zarządy miast, wójtowie i sołtysi wykonywali polecenia Niemców. Za zgodą okupanta funkcjonowała Rada Główna Opiekuńcza. Podobnych przykładów jest więcej. Czy i w jakim wypadku możemy w odneisieniu do tych sytuacji używać słowa kolaboracja? Gdzie była granica między pracą dla dobra okupowanego społeczeństwa a kolaboracją? 12:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 9 STĄD MÓJ RÓD. ROK 1920 Serial historyczny, 71 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Ewa Ziętek, Eugeniusz Kujawski, Jan Frycz, Teresa Lipowska, Czesław Stopka, Wincenty Grabarczyk, Grażyna Barszczewska, Tadeusz Szaniecki, Zbigniew Buczkowski, Sławomira Łozińska, Tadeusz Borowski, Stefan Szmidt, Izabela Trojanowska, Józef Nalberczak Niepodległościowe tradycje rodziny Pasterników dzielnie podtrzymują synowie Stanika i porucznik Tadeusz - syn Kazimierza i Anny Boruckiej. Ich losy splatają się nierozerwalnie z doniosłymi przemianami historycznymi na Śląsku. Dopiero co upadło II Powstanie Śląskie. Niemiecki terror przybiera na sile. W marcu 1921 roku ma się odbyć plebiscyt, który rozstrzygnie o przynależności narodowej Śląska. Niemcom udaje się sprowadzić na Śląsk wszystkich rodaków, którzy się tu urodzili. Dzięki temu wygrywają plebiscyt. Polacy nie zamierzają jednak rezygnować. Wybucha trzecie i ostatnie Powstanie Śląskie. 13:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - NIKARAGUA. NATURALNE PIĘKNO (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Nikaragua to państwo w Ameryce Środkowej. Słynie z serdecznych mieszkańców i ciekawej historii. Jej wyjątkowa przyroda to prawdziwe sanktuarium bioróżnorodności. Jeziora i wulkany nadają Nikaragui wyjątkowy charakter. Kilka lat temu ten barwny kraj otworzył się na podróżnych z całego świata. 14:25 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - KRÓLOWA WIKTORIA (QUEEN VICTORIA) Film dokumentalny, 101 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Królowa Wiktoria, władająca Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii przez blisko 64 lata, uważana jest za największą monarchinię Anglii. Epoka, w której żyła, nazywana jest od jej imienia epoką wiktoriańską. Widzowie będą mogli poznać nie tylko życie królowej, ale i miejsca, w których żyła: rezydencje Osborne i Balmoral, zamek Eu w Normandii czy Wersal. Wiktora była najpotężniejszą władczynią XIX. wieku, władała jedną czwartą ludności na świecie, na trzech kontynentach. Chętnie korzystała z ówcześnie najnowszych wynalazków: kolei i kina. Lubiła bale. Nie była pięknością, mimo to bił z niej majestat. Zmarła 2 stycznia 1901 r. , a jej ciało złożono w mauzoleum w parku w Windsorze. 16:15 MARZYCIELE - PADEREWSKI W KRAKOWIE Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Paweł Nowakowski, Piotr Legutko (prowadzący) Ignacy Paderewski, wybitny pianista i kompozytor, w pełni wykorzystał swoją światową sławę, aby przysłużyć się sprawie niepodległości Polski. Pod jego wpływem amerykański prezydent Wilson skutecznie domagał się, aby w traktacie wersalskim kończącym I wojnę światową wpisano utworzenie niepodległego państwa polskiego. Paderewski już jako młody artysta często koncertował w Krakowie, tu miał wielu przyjaciół. Zasłynął w Krakowie przede wszystkim jako fundator pomnika Grunwaldzkiego. Pomnik ten był urzeczywistnieniem jego młodzieńczych marzeń. Paderewski pisał: "Pragnąłem, aby to dzieło sztuki było w Krakowie, który jest sercem całej Polski, a którego piękność czuje się dopiero i ocenia należycie, przypatrując się innym, obcym, chociażby bogatszym, ale nigdy nie piękniejszym lub droższym sercu miastom". 15 lipca 1910 r. w 500. rocznicę zwycięstwa pod Grunwaldem Paderewski na placu Matejki wygłosił do 150 tysięcy zgromadzonych rodaków płomienne, patriotyczne przemówienie. W programie poznamy nie tylko artystyczne związki Paderewskiego z Krakowem, odwiedzimy też jego dwór pod Tarnowem. 16:45 HISTORIA POLSKI - NOWA HUTA WALCZY Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Miłosz Horodyski Scenariusz: Miłosz Horodyski Historia nowohuckich demonstracji ulicznych w latach 80. XX wieku opowiedziana przez ich uczestników, ilustrowana archiwalnymi nagraniami i niepublikowanymi zdjęciami operacyjnymi SB z zasobów IPN w Krakowie. Film opowiada o sprzeciwie mieszańców Nowej Huty wobec wprowadzenia stanu wojennego i represji wobec "Solidarności" oraz o śmierci dwóch nowohuckich robotników Bogdana Włosika i Ryszarda Smagura, którzy zginęli w trakcie demonstracji od kul milicji i SB. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SEKRETY KUROWSKIEJ ŚWIĄTYNI Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tym razem bohaterem magazynu jest kapłan, który wierzył, że dla dobra ojczyzny najwięcej uczynić można siłą powszechnie dostępnej wiedzy. Mowa o kapłanie Grzegorzu Piramowiczu, działaczu oświatowym, pisarzu i filozofie. To niezwykły patriota, który w okresie dla Rzeczpospolitej najbardziej dramatycznym, tuż u progu rozbiorów, całą swą energię poświęcił ratowaniu Ojczyzny. Jak na prowincjonalnego proboszcza to ks. Piramowicz pozostawił po sobie imponujący dorobek naukowy i literacki. Podobnie jak Hugo Kołłątaj wierzył, że nowe wyzwania wymagają ukształtowania świadomego i światłego obywatela. W programie odwiedzimy kurowską świątynię, dawną parafię ks. Piramowicza. Spróbujemy też zbadać, gdzie są zlokalizowane, a w przyszłości - być może - co kryją zamurowane krypty, znajdujące się w podziemiach tego kościoła. 18:10 ROZMOWY O NIEPODLEGŁOŚCI - WALKA O GRANICE Dysk./wywiad/debata, 16 min, Polska, 2018 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Zdjęcia: Paweł Majak, Wojciech Ostapowicz Wykonawcy: Włodzimierz Suleja (prowadzący), Piotr Gursztyn (prowadzący) Kolejny odcinek "Rozmów o Niepodległości" poświęcony jest kształtowaniu się granic odrodzonej Rzeczypospolitej. Traktat pokojowy podpisany w Wersalu 28 czerwca 1919 r. regulował częściowo sprawę polskich granic. Ustalenia dotyczyły ziem, które zostały odebrane Niemcom. Nie były one satysfakcjonujące dla nas Polaków, bo wiele spraw miało zostać załatwionych na drodze plebiscytów. Kolejnym nierozwiązanym problemem pozostawała sprawa granicy z Rosją, w której po wybuchu rewolucji toczyły się walki, a proponowane przez zachodnich polityków na czele z lordem Curzonem projekty odbierały Polsce szanse na powrót do granic zbliżonych nawet do tych sprzed rozbiorów. Dlatego tak ważne okazały się zabiegi podejmowane już nie na gruncie dyplomatycznym, w Paryżu, ale poprzez konkretne działania na miejscu. Pierwszym wielkim sukcesem było powstanie wielkopolskie, które zadecydowało w dużym stopniu o przyznaniu Wielkopolski Polsce. Brak przynależności Górnego Śląska do nowo odrodzonej Polski, pozbawiał młode państwo przemysłu wydobywczego i ciężkiego. Utworzenie Wolnego Miasta Gdańska utrudniało swobodny handel. Pozostawienie Mazur i Warmii przy Niemczech wbijało klin w polskie Pomorze. Na marginesie pozostawała też sprawa przynależności malutkiego, ale na wskroś polskiego Zaolzia. Kilka lat później u progu II wojny sprawa ta nabrała dużo większego znaczenia. 18:45 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 11 OJCOWIE I DZIECI Serial historyczny, 58 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Występują: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Piotr Machalica, Joanna Żółkowska, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Witold Dębicki, Piotr Wysocki, Sławomira Łozińska, Bogusław Sobczuk, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Andrzej Żółkiewski, Jan Łopuszański, Lech Ordon i inni Już od 13 lat Kasia Frankowska i Marcin Gierusz są razem. Ona prowadzi tajne nauczanie, Marcin zaś stację nasiennictwa i Bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dwoje ich dzieci uczęszcza do szkoły w Poturzycach. Uczniowie, którzy nie chcą odmawiać pacierza po niemiecku, są bici, szykanowani są również ich rodzice. Matylda Frankowska zostaje aresztowana za prowadzenie tajnego nauczania i skazana na 6 miesięcy więzienia. Wnuki Ludwika Frankego, które mieszkają w Niemczech, dowiadują się o swoim polskim pochodzeniu. Gotlib zmienia nazwisko i imię, przyjeżdża do Wielkopolski. 20:00 JEGO IMIĘ POLSKA. TADEUSZ KOŚCIUSZKO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2006 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Film przedstawia sylwetkę Tadeusza Kościuszki, bohatera dwojga narodów - Polski i Stanów Zjednoczonych, którego życie i dokonania żyją w legendzie. Urodził się w Siechnowicach, nauki pobierał w Szkole Rycerskiej w Warszawie, m. in. u księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, później studiował w Paryżu w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Doskonalił również swoje zainteresowania w dziedzinie inżynierii wojskowej, architekturze i malarstwie. Rozgoryczony sytuacją osobistą wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywał 8 lat, walcząc o niepodległość tego kraju i zdobywając wysokie uznanie wśród amerykańskich dowódców. Do dziś cieszy się tam popularnością; wystawiono mu wiele pomników, jego imieniem nazwano miasta i ulice. Po powrocie do Polski otrzymał podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych. Jego dokonania w czasie Insurekcji zapisały się na zawsze na kartach historii. Po niewoli i uwięzieniu przez cara wyjechał na emigrację do Francji i Szwajcarii, gdzie w Solurze spędził ostatnie dni swego życia i tam zmarł. 22:00 JAK BYŁO? - ZWIĄZEK TRZECH DUSZ POLAKÓW Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) "Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Nie ma ich! Wolność! Niepodległość. Zjednoczenie! Własne Państwo! Na zawsze! (...) Kto tych krótkich dni nie przeżył, kto nie szalał z radości w tym czasie wraz z całym narodem, ten nie dozna w swym życiu największej radości. Cztery pokolenia nadaremno na te chwilę czekały, piąte doczekało. Od rana do wieczora gromadziły się tłumy na rynkach miast; robotnik, urzędnik porzucał pracę, chłop porzucał rolę i leciał do miasta, na rynek, dowiedzieć się, przekonać się, zobaczyć wojsko polskie, polskie napisy, orły na urzędach" - tak wspominał pierwsze chwile odrodzonej Rzeczypospolitej Jędrzej Moraczewski, pierwszy premier odrodzonej w listopadzie 1918 roku Rzeczypospolitej. Jaka miała być ta nowa Polska? Na jakim fundamencie miała powstać? 22:40 SZCZUR Film sensacyjno - obyczajowy, 96 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jan Łomnicki Scenariusz: Jan Łomnicki, Jan Englert Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Piotr Hertel Aktorzy: Jan Englert, Mariusz Benoit, Marek Kondrat, Michał Pawlicki, Janusz Bukowski, Ewa Szykulska, Elżbieta Czyżewska, Tomasz Sapryk, Sylwester Maciejewski, Agnieszka Różańska Głównym bohaterem filmu jest biznesmen Jarek. Ostatnio prześladuje go pech. Chcąc zrobić przyjemność swojej dziewczynie, organizuje konkurs "Najpiękniejsza" i usiłuje wymusić na jury wygraną dla swej ukochanej. Popada jednak w tarapaty finansowe. A wierzycieli ma nie byle jakich - gang Szefa, mafię czeczeńską i UOP. Wszystkim winien jest też nie byle jakie kwoty. W odruchu desperacji próbuje ucieczki za granicę. Gdy się to nie udaje, trafia do bezdomnych, koczujących w podziemiach warszawskiego Dworca Centralnego. Ich przywódca roztacza nad Jarkiem opiekę. Biznesmen ze zdumieniem spostrzega, że jedynym prawdziwym przyjacielem jego dobroczyńcy jest...szczur o imieniu Lwie Serce. Za pierwszym odkryciem przychodzą następne. Kiedy żona Jarka nie chce oddać mu pieniędzy, przechwytuje teczki UB, będące w posiadaniu jego tajemniczego opiekuna. Postanawia wykorzystać je do własnych celów. Jan Łomnicki zrealizował swój film w konwencji dramatu sensacyjnego, choć są tu również elementy komedii, moralitetu i kina społeczno - obyczajowego. W wartki tok akcji reżyser wplótł liczne, nierzadko krytyczne obserwacje otaczajacej go rzeczywistości. Zadbał też o czytelne przesłanie "Szczura". Dałoby się ono streścić w zdaniu: "Władza niszczy i degeneruje moralnie każdego, kto ją posiada". 00:25 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 1 Magazyn, 23 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego bitwie o Kursk. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SEKRETY KUROWSKIEJ ŚWIĄTYNI Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tym razem bohaterem magazynu jest kapłan, który wierzył, że dla dobra ojczyzny najwięcej uczynić można siłą powszechnie dostępnej wiedzy. Mowa o kapłanie Grzegorzu Piramowiczu, działaczu oświatowym, pisarzu i filozofie. To niezwykły patriota, który w okresie dla Rzeczpospolitej najbardziej dramatycznym, tuż u progu rozbiorów, całą swą energię poświęcił ratowaniu Ojczyzny. Jak na prowincjonalnego proboszcza to ks. Piramowicz pozostawił po sobie imponujący dorobek naukowy i literacki. Podobnie jak Hugo Kołłątaj wierzył, że nowe wyzwania wymagają ukształtowania świadomego i światłego obywatela. W programie odwiedzimy kurowską świątynię, dawną parafię ks. Piramowicza. Spróbujemy też zbadać, gdzie są zlokalizowane, a w przyszłości - być może - co kryją zamurowane krypty, znajdujące się w podziemiach tego kościoła.