TVP Historia Środa, 06.02.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 LUTEGO ODC. 464 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - zmarł Gustaw Klimt; 1935 - zaczęła się sprzedaż gry planszowej "Monopoly"; 1968 - wydanie wyroku na Janusza Szpotańskiego; 1989 - początek obrad "Okrągłego Stołu"; 07:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 125 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Ewa Bulanda, Kondrad Sobieszczański Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Krzysztof Pakulski, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski , Rafał Paradowski , Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Sławomir Orzechowski, Krzysztof Wrona, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Mirosław Jękot, Agnieszka Mandat, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Agata Bykowska, Grzegorz Woś, Kacper Lech, Marcin Bubółka, Dominik Łoś, Wojciech Starostecki Odc. 125 Wciąż trwający konflikt Kazimierza ze Spytkiem tym razem próbuje załagodzić Pełka. Wójt i Gabija spędzają ze sobą coraz więcej czasu. Ochmistrzyni zaczyna rozmowy o ślubie, co spotyka się z wyraźnym oporem ze strony Mikołaja. Medyk Karl boi się konsekwencji i dotkliwej kary za uratowanie niemowlęcia z łona martwej matki. Zdenerwowany kłóci się z Jagną, kiedy niespodziewanie obydwoje słyszą płacz dziecka. 08:10 KORONA KRÓLÓW - ODC 126 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jerzy Krysiak , Jacek Sołtysiak , Wojciech Pacyna Scenariusz: Agnieszka Olejnik , Anna Krasuska, Monika Zięba Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Popiel, Natalia Wolska, Stanisław Sygitowicz, Bartosz Głogowski, Aleksander Mikołajczak, Mateusz Mosiewicz, Paulina Masiak, Dagmara Bąk, Mikołaj Klimek, Izabela Bujniewicz, Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Tomasz Sapryk, Sławomir Orzechowski, Karol Biskup Odc. 126 Dwór zaczyna huczeć od plotek. Eliasz dowiaduje się od służby o niemowlęciu urodzonym z łona martwej matki. Medyk chce się dowiedzieć od Jagny jak najwięcej, wiedząc, że spędza z Karlem sporo czasu. Gabija przypadkiem odkrywa tajemnicę skrywaną przez ukochanego Wójta. Czar pryska, a sprawy przyjmują zaskakujący obrót. Na zamek dociera wiadomość, że Henryk żagański oblega Głogów. 08:40 JAK BYŁO? - STALINIZACJA POLSKI Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) W dniach 15 - 21 grudnia 1948 roku odbył się w Warszawie Kongres Zjednoczeniowy Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. Tym samym powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Miała ona prowadzić naród do "socjalizmu według drogowskazu marksizmu i leninizmu". Stalinizacja Polski stawała się faktem. Było to zwieńczenie procesu trwającego od 1944 roku, kiedy to komuniści - stosując terror - zaczęli obejmować władzę na ziemiach polskich. Więzienia zapełniły się działaczami podziemia niepodległościowego. Wielu z nich zginęło. Prześladowania dotknęły również Kościół katolicki. W 1953 roku aresztowano prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego. Kontroli władz podlegała kultura. Obowiązującym kierunkiem w sztuce został socrealizm. Przemysł i gospodarstwa rolne zostały skolektywizowane. Zlikwidowany został handel prywatny. Wszystko to odbywało się w myśl sprawdzonych sowieckich wzorów. Bo jak mawiał Stalin, "tam, gdzie żołnierz Armii Czerwonej postawi stopę, tam sięga władza sowiecka". Gośćmi Przemysława Babiarza są: prof. Mirosław Szumiło z Instytutu Pamięci Narodowej i Tadeusz Płużański, dziennikarz TVP Historia, prezes Fundacji "Łączka". 09:25 HISTORIA POLSKI - NOWA HUTA WALCZY Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2008 Reżyseria: Miłosz Horodyski Scenariusz: Miłosz Horodyski Historia nowohuckich demonstracji ulicznych w latach 80. XX wieku opowiedziana przez ich uczestników, ilustrowana archiwalnymi nagraniami i niepublikowanymi zdjęciami operacyjnymi SB z zasobów IPN w Krakowie. Film opowiada o sprzeciwie mieszańców Nowej Huty wobec wprowadzenia stanu wojennego i represji wobec "Solidarności" oraz o śmierci dwóch nowohuckich robotników Bogdana Włosika i Ryszarda Smagura, którzy zginęli w trakcie demonstracji od kul milicji i SB. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 10:45 JEGO IMIĘ POLSKA. TADEUSZ KOŚCIUSZKO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2006 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Film przedstawia sylwetkę Tadeusza Kościuszki, bohatera dwojga narodów - Polski i Stanów Zjednoczonych, którego życie i dokonania żyją w legendzie. Urodził się w Siechnowicach, nauki pobierał w Szkole Rycerskiej w Warszawie, m. in. u księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, później studiował w Paryżu w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Doskonalił również swoje zainteresowania w dziedzinie inżynierii wojskowej, architekturze i malarstwie. Rozgoryczony sytuacją osobistą wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywał 8 lat, walcząc o niepodległość tego kraju i zdobywając wysokie uznanie wśród amerykańskich dowódców. Do dziś cieszy się tam popularnością; wystawiono mu wiele pomników, jego imieniem nazwano miasta i ulice. Po powrocie do Polski otrzymał podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych. Jego dokonania w czasie Insurekcji zapisały się na zawsze na kartach historii. Po niewoli i uwięzieniu przez cara wyjechał na emigrację do Francji i Szwajcarii, gdzie w Solurze spędził ostatnie dni swego życia i tam zmarł. 12:00 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 10 WITAJCIE W DOMU. ROK 1921/22 Serial historyczny, 82 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tomasz Zaliwski, Ewa Ziętek, Jerzy Trela, Jan Frycz, Teresa Lipowska, Czesław Stopka, Andrzej Wojaczek, Lidia Bienias, Tadeusz Szaniecki, Zbigniew Buczkowski, Janusz Szydłowski, Zbigniew Bielski, Józef Nalberczak, Andrzej Chrzanowski Lato 1921 roku. Trzecie Powstanie Śląskie zbiera coraz krwawsze żniwo. Mimo to Polacy nie rezygnują i wciąż nękają niemieckie bojówki, nieco zaskoczone uporem i zaciekłością swoich przeciwników. Rodzina Pasterników zaangażowała się w walkę. Henryk bierze nawet udział w pracach Grupy Wschód. Wojciech Korfanty, nie konsultując się z wojskowymi, niespodziewanie zawiesza działania zbrojne i rozpoczyna ofensywę dyplomatyczną. Wyniki jego zabiegów przynoszą bardzo korzystne dla powstańców rezultaty. Decyzją Międzysojuszniczej Komisji część Górnego Śląska zostaje przyznana Polsce. Nadchodzi 20 czerwca 1922 roku. Polskie oddziały wchodzą na Górny Śląsk. Wśród żołnierzy są Pasternikowie. 13:40 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - INDIE. TYSIĄCE ZAPACHÓW POŁUDNIA (FLAVORS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Indie południowe to kolebka kultury Drawidów, kraina o długiej historii dynastycznej, imperialnej i kupieckiej. Sztuka i tradycje są tu do dziś niezwykle żywe. Wspaniałe pejzaże, świątynie i pałace nie pozostawią obojętnym nikogo, kto postanowi zwiedzić ten region. To także idealne miejsce dla ludzi szukających strawy duchowej. Podróż na południe Indii to niezapomniane przeżycie. Stosunkowo spokojna Kerala słynie z gościnności. Ten bogaty stan od wieków przyciąga kupców i poszukiwaczy przygód. Największe miasto stanu - Koczin, składa się z wielu wysp i półwyspów, między którymi kursują promy. Fort Koczin to historyczne centrum miasta. Warto spędzić tu kilka dni, by poznać historię regionu i odwiedzić liczne galerie sztuki. Całe miasto jest zwrócone ku morzu. Jedną z atrakcji stanową rozłożone, charakterystyczne sieci rybackie. Zostały tu przywiezione przez Chińczyków, na przełomie XIV i XV wieku. 14:45 RODZINA NIEPODLEGŁEJ - O JEDNO MIASTO Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Odzyskanie przez Polskę niepodległości 11 listopada 1918 roku to tak naprawdę początek tworzenia niepodległego państwa. Pierwszym i najważniejszym czynnikiem było zapewnienie mu terytorium. Wśród wielu bitew, w tym tej najważniejszej Bitwy Warszawskiej 15 sierpnia 1920 roku, stoczono wiele bojów, które decydowały o graniach II Rzeczpospolitej. Pierwszym czynem zbrojnym, który wybuchł tuż po 11 listopada 1918 roku, było powstanie wielkopolskie. Jedną z jego decydujących bitew były walki stoczone o Szubin. Miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk. Niemcy zdawali sobie sprawę, że to ważny przyczółek na drodze Poznań - Bydgoszcz. Zdobycie Szubina oznaczało dla powstańców zabezpieczenie powstańczych zdobyczy przed silnie obsadzonym przez wojska pruskie garnizonem w Bydgoszczy. Wśród historyków nie brakuje głosów, że boje o Szubin były decydujące dla powodzenia całego powstania wielkopolskiego. Walki były bardzo zacięte, tutaj powstańcy zanotowali największe straty w stosunku do liczby poległych w całym powstaniu wielkopolskim. 15:15 ZAPOMNIANY BOHATER Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Film dokumentalny "Zapomniany bohater" to historia kapitana Pawła Cymsa, który walczył w powstaniu wielkopolskim, wojnie polsko - bolszewickiej oraz III powstaniu śląskim. Poprzez jego losy film ma opowiadać o trudach pierwszych tygodni i miesięcy niepodległej Rzeczpospolitej, która odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli. Początek II RP to walka o granicę, tę zachodnią i wschodnią. Cyms był głównym autorem działań powstańczych, dzięki którym zdobyto tereny zachodnich Kujaw w tym Gniezno i Inowrocław. Potem kapitan Cyms uczestniczył w wojnie polsko - bolszewickiej. Za swoje męstwo odznaczony został krzyżem Virtuti Militari. W 1921 roku brał udział w III powstaniu śląskim. Jego żołnierze zdobyli m.in. Bierawę, uczestniczył też w zdobyciu Kędzierzyna. Gdy ustały walki, nastał czas odbudowy i scalania ziem polskich, które znajdowały się pod obcym panowaniem. Dalsze losy naszego bohatera to studia prawniczo - ekonomiczne i praca nad rozwojem gospodarki kraju. W 1928 wraca w szeregi wojska. W 1939 walczy w kampanii wrześniowej, zostaje wzięty do niewoli w ostatniej bitwie polskiego Września - 5 października. W czasie okupacji działał w strukturach państwa podziemnego w Armii Krajowej. 15:45 HELIKOPTERY W AKCJI - ODC. 3/4 AFGANISTAN (ODC. 3/4) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2008 "Helikoptery w akcji" to trzymająca w napięciu seria, która przybliża śmiałe akcje ratunkowe przeprowadzone przez helikoptery podczas wojen w Wietnamie, na Falklandach, Afganistanie i Iraku. W jednym z odcinków autorzy pokażą, jak podczas wojny wietnamskiej pilot, przy pomocy wirników nośnych swojego helikoptera ściął w dżungli 12 - metrowe bambusy, żeby stworzyć lądowisko, tak by móc uratować stu ostrzeliwanych żołnierzy. W innym odcinku dramatyczną operację ratunkową na Falklandach, dzięki której uratowano członków brytyjskich sił specjalnych, których misja została sparaliżowana z powodu niskiej temperatury. Wojna o Falklandy. Georgia Południowa na południowym Atlantyku. 14 tysięcy kilometrów od Londynu. Od ponad dwustu lat wyspa należy do Wielkiej Brytanii. 19 marca 1982 roku argentyńskie wojska lądują na wyspie. Argentyna dokonuje aneksji Falklandów. Brytyjczycy postanawiają użyć siły. Na pokładzie wysłanych lotniskowców są miedzy innymi śmigłowce Westland Wessex3 (Humphrey). To z ich pokładu nastąpi desant na lodowcu. Na lodowcu huraganowy wiatr zatrzymuje oddział wojsk specjalnych. W czasie działań dwa z trzech śmigłowców ulegają katastrofie. Na pokład jednego, w burzy śnieżnej i braku widoczności musi zostać podjętych 16 komandosów. A potem trzeba przeładowanym jednosilnikowym helikopterem bezpiecznie wylądować na lotniskowcu. 16:50 HISTORIA POLSKI - CUDZE LISTY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Drygas Scenariusz: Maciej Drygas Służby bezpieczeństwa PRL - u kontrolowały rocznie kilkadziesiąt milionów listów. Wyspecjalizowane komórki zajmowały się codziennie odklejaniem kopert, czytaniem i analizą prywatnej korespondencji. Za sprawą tych zabiegów powstawały specjalne raporty o nastrojach społecznych. Cudze listy pisane przez okres całego PRL - u: intymne, pełne bólu i rozpaczy, ale i te z pogróżkami na władzę, jak również te bardziej pragmatyczne, żeby coś załatwić - stały się tkanką do zbudowania przejmującego portretu wewnętrznego Polaków w PRL - u. Na film składają się unikatowe materiały archiwalne. 19:10 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 12 PAŃSTWO W PAŃSTWIE Serial historyczny, 57 min, Polska 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszański, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wicekanclerz Posadowsky zleca poufną misję profesorowi Bernhardowi, wybitnemu ekonomiście niemieckiemu. Chodzi o zahamowanie i uniemożliwienie rozwoju polskich spółek kredytowych. 22:05 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI - /2/ Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2017 Reżyseria: Monika Jargot - Kędzierska, Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Monika Jargot - Kędzierska, Agnieszka Krótka - Żmijewska Odc. 2) Bohaterem odcinka jest st. sierżant Grzegorz Fedorowicz, który odniósł poważne obrażenia na misji w Afganistanie, kiedy podczas rutynowego patrolu pod jego wozem wybuchła mina - pułapka. 22:35 ARIA DLA ATLETY Film psychologiczny, 99 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Jerzy Zieliński Muzyka: Zdzisław Szostak Występują: Krzysztof Majchrzak, Pola Raksa, Roman Wilhelmi, Bogusz Bilewski, Wojciech Pszoniak, Ryszard Pietruski, Zdzisław Wardejn, Czesław Magnowski, Andrzej Wasilewicz, Witold Dederko, Witold Gruca, Emil Karewicz, Wirgiliusz Gryń, Bogumił Antczak, Ryszard Dembiński, Teodor Gendera, Elżbieta Goetel "Zazwyczaj, jeśli debiutant nie grzeszy zbytnio przeciwko zasadom filmowej narracji i potrafi jeszcze zaznaczyć swoją ludzką i artystyczną wrażliwość, uznawany jest za rewelację. Dla tego filmu recenzenci szukali innej skali. Debiut Bajona nie był skromną przymiarką do późniejszych szaleństw, ale właśnie"szaleństwem". Luźno potraktowana historia słynnego zapaśnika Zbyszka Cyganiewicza (w filmie Góralewicza) posłużyła za pretekst dla kina kreacyjnego, o którym sążniste artykuły wypisywali wyrafinowani znawcy wszelkich sztuk" - tak podsumowywał znaczenie "Arii dla atlety" miesięcznik "Film" szesnaście lat po premierze Bajonowego debiutu. Również i dziś trudno pozostać obojętnym wobec tego niezwykłego, ekranowego dzieła. Akcja filmu zaczyna się w chwili, gdy Władysław Góralewicz, były mistrz świata modnych u progu XX wieku zapasów w stylu francuskim i wolnoamerykańskim, przekazuje operze swą imponującą kolekcję nagród. Przy tej okazji udziela wywiadu i wspomina własne życie. U schyłku XIX wieku jako młody galicyjski wieśniak zaczyna występować w budach jarmarcznych oraz podrzędnych cyrkach. Jego niesamowita siła i zaskakująca elegancja walki sprawiają, że pnie się coraz wyżej po szczeblach zapaśniczej hierarchii. Nieprzejednanymi wrogami Góralewicza są bracia Abs, których szuka po całej Europie, powiększając przy okazji zbiór sportowych trofeów - posążków mitycznego Atlasa dźwigającego kulę ziemską. Liczne podróże i wciąż rosnąca sława zwracają nań uwagę pięknych kobiet, a także wybitnych osobistości przełomu wieków. W noc sylwestrową 1900 roku specjalnie dla niego śpiewa wybitny tenor Messalini. Dla Góralewicza ma to szczególne znaczenie, gdyż jest niemal obsesyjnym wielbicielem opery. Arię zaś uważa za synonim artystycznej doskonałości. Mocarz z Galicji to bowiem niezwykły zapaśnik niezłomnie wierny kilku podstawowym zasadom: niezależności, skromności, uczciwości. Marzący, by nadać swym cyrkowym wyczynom rangę prawdziwej sztuki, chcący tworzyć piękno, kreować na nowo świat. Czy jednak jest to możliwe? Choć temat filmu dawał liczne preteksty do ukłonów w stronę tzw. masowego widza, Filip Bajon nie skupił się bynajmniej na akcentowaniu dramatyzmu kolejnych walk, czy efektownych zbliżeniach umięśnionych męskich ciał. Zrealizował film o niecodziennej urodzie plastycznej, w poszczególnych scenach nawiązujący m.in. do płócien Toulouse - Lautreca, grafik Beardsleya i litografii Feliciena Ropsa. Wizualny i kolorystyczny rozmach "Arii..." skłaniał krytyków także do porównań z filmami Federico Felliniego i Kena Russella. W historii Góralewicza, rewelacyjnie zagranego przez Krzysztofa Majchrzaka, dopatrzono się również odwołań do ważnych prądów filozoficznych epoki modernizmu. Słynny zapaśnik uosabia z jednej strony nietzscheański kult siły, walki, witalności; z drugiej zaś tak typowe dla fine de siecle'u duchowe rozdarcie i upatrywanie sensu egzystencji w uprawianiu oraz kontemplacji sztuki. Nagrody za debiut reżyserski i zdjęcia na FPFF w Gdańsku - Gdyni (1979), nagroda dziennikarzy za najlepszy debiut reżyserski i "Jantar" na KSF "Młodzi i Film" (1979), nagroda im. Zbyszka Cybulskiego dla Krzysztofa Majchrzaka (1980), nagroda za debiut reżyserski na MFF Autorskich w San Remo (1980) i wyróżnienie w sekcji nowych realizatorów na MFF 00:30 SENSACJE XX WIEKU - NAJGŁĘBSZA TAJEMNICA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1993 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczny magazyn popularyzujący historię XX wieku. Druga część odcinka poświęconego katastrofie radzieckiego okrętu K - 278 Komsomolec. Komsomolec był radzieckim atomowym okrętem podwodnym typu Mike, jedynym ukończonym okrętem tego typu. Zwodowany w 1983 roku, zatonął 7 kwietnia 1989 na Morzu Norweskim. W wyniku katastrofy śmierć poniosło 42 członków załogi. 01:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KURSK CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Druga część odcinka poświęconego bitwie o Kursk.