TVP Historia Sobota, 16.02.2019 06:20 BYŁ TAKI DZIEŃ - 16 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1918 - Taryba proklamowała w Wilnie powstanie niepodległej Litwy ze stolicą w Wilnie, nie licząc się ze zdaniem polskiej większości mieszkańców miasta; 1937 - opatentowano nylon; 1968 - premiera dramatu Witolda Leszczyńskiego "Żywot Mateusza"; 1983 - zmarła Kazimiera Iłłakowiczówna; 07:10 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SYCYLIA. WULKANICZNA PIĘKNOŚĆ (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Sycylia to włoska wyspa wulkaniczna, położona na Morzu Śródziemnym, zaledwie 150 kilometrów od Tunezji. Spotykają się tu europejskie i afrykańskie wpływy. Sycylia wyróżnia się niezwykłym bogactwem kulturowym, przyrodniczym i kulinarnym. Ciekawa historia, serdeczni mieszkańcy i zmysłowe barwy. 08:10 KOŁO SIĘ KRĘCI - DOM ŚWIĘTEJ RODZINY Reportaż, 11 min, Polska, 2017 Autor: Dorota Kosierkiewicz Sanktuarium w Piotrkowicach, na drodze do Chmielnika w woj. świętokrzyskim, to słynące łaskami, jedno z najstarszych sanktuariów w Polsce. Sanktuarium niezwykłe, sanktuarium, które upamiętnia domek św. rodziny z Nazaretu, jego replika znajduje się we wnętrzu świątyni. Według tradycji chrześcijańskiej dom nazaretański został przeniesiony na ziemię świętego Kościoła na skrzydłach aniołów. 08:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 25 SZYDŁOWIEC Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Norbert Dachl, Jacek Banach Wykonawcy: Tomasz Bednarek (prowadzący) Tomek Bednarek odwiedza Szydłowiec, miasto, w którym znajdują się zasoby bardzo cennego surowca - piaskowca. To jeden z polskich materiałów naturalnych, który wybitni architekci wykorzystywali od stuleci, nie tylko w naszym kraju. Za czasów dynastii Piastów i Jagiellonów Szydłowiec był prężnym i mocno znaczącym ośrodkiem w kraju przede wszystkim ze względu na szybki rozwój handlu i rzemiosła. Dziś warto odwiedzić to miasto, ze m.in. względu na wspaniałe zabytki oraz unikatową na skalę światową kolekcję ludowych instrumentów muzycznych oraz dawnych polskich samochodów i motocykli. 08:50 WIEDŹMIN - ODC. 13 (OSTATNI) CIRI Serial fantastyczno - przygodowy, 47 min, Polska 2002 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Michał Szczerbic Zdjęcia: Bogdan Stachurski Muzyka: Grzegorz Ciechowski Aktorzy: Michał Żebrowski, Anna Dymna, Ewa Wiśniewska, Grażyna Wolszczak, Andrzej Chyra, Maciej Kozłowski, Zbigniew Zamachowski, Michał Milowicz, Dorota Kamińska, Henryk Talar, Karolina Gruszka, Agnieszka Sitek, Maja Ostaszewska, Agata Buzek, Daniel Olbrychski Po wydostaniu się z lochów wiedźmin Geralt i Jaskier znajdują schronienie u gospodarza. Bard, pamiętając o podziemnych skarbach, wraca do katakumb, narażając się na niebezpieczeństwo pożarcia przez skrzydlate potwory. Atakującą go gadzinę odpędza za pomocą srebnych monet i zabiera trochę złota. Już on najlepiej wie, jak pożytecznie wydać te pieniądze. Pod nieobecność Jaskra do zagrody przyjeżdża dwoje elfów. Okazuje się, że to starzy znajomi z krańców świata, Galarr i Toruviel. Mimo dawnych konfliktów wiedźminowi udaje się nawiązać z nimi nić porozumienia. Tymczasem powraca Jaskier, strojny jak paw. Śpiewak oprócz żywności dla elfów i swojej ukochanej lutni przywozi odzyskane miecze Geralta. Jaskier wpada na pomysł, jak pomóc głodującym elfom. Uzbrojony już wiedźmin wchodzi do lochów i stacza walkę ze skrzydlatymi potworami. Wiedźmin i bard rozstają się. Geralt wędruje od miasta do miasta, poszukując Ciri, lecz także swojej tożsamości. Wątpiąc w odnalezienie swojego Dziecka Przeznaczenia, powraca na wiedźmiński szlak. W ruinach zamczyska ratuje od śmierci przygodnie spotkanego kupca. Wiedźmińskim Prawem Niespodzianki Geralt zobowiązuje znajdującego się w tarapatach Yurgę, by ten oddał mu w zamian za ocalenie życia to, co zastanie w domu, a czego się nie spodziewał. Poranionego i mocno krwawiącego po starciu z potworami Geralta Yurga wiezie do swego domu. Po drodze spotykają uzdrowicielkę, Visennę, która troskliwie opiekuje się chorym, lecząc ciężkie rany. Yurga i wieziony na wozie Geralt docierają w końcu do domu kupca. Ten jest gotów dopełnić przysięgi danej, gdy był w potrzebie. Oprócz dwóch synów Yurgi, w domu czeka przygarnięta w zawierusze wojennej dziewczynka. Przeznaczenie się wypełnia. 09:50 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - OGNISTA KUCHNIA Magazyn, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Dariusz Panas Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Aleksander Trąbczyński, Karol Okrasa (prowadzący) W tym odcinku Karol Okrasa wyruszy do Siennicy Różanej, niedaleko Krasnegostawu. Odwiedzi zabytkową gorzelnię, rzadki przykład neogotyckiej architektury przemysłowej. Co prawda od dawna nie produkuje się tu alkoholu, ale pozostały stare urządzenia. Ta wizyta to okazja do pokazania różnych sposobów wykorzystania trunków do celów kulinarnych. Już nasze babcie i mamy wiedziały, że ciasto na pączki czy faworki bez odrobiny spirytusu nie będzie dobre. Różne alkohole wykorzystuje się też do marynowania mięsa, doprawiania sosów czy do flambirowania, czyli podpalania smażonych potraw. Pierwszą potrawą, którą przyrządzi Karol Okrasa będą flambirowane polędwiczki wieprzowe z boczkiem. Druga propozycja kulinarna to ciasto czekoladowe z marynowanymi w whisky morelami, a trzecią stanowią udka kurczaka w sosie winnym z pieczoną kalarepką. 10:30 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 1. ZIMA (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Andrew Murray Zdjęcia: John Aitchison Muzyka: Edmund Butt Zimą 1807 roku samotny traper, John Colter, dotarł w samo serce Gór Skalistych w Ameryce Północnej. W okolicach górnego biegu rzeki Yellowstone odkrył zaginiony świat. W tym malowniczym krajobrazie królują: lód, ogień i siarka. Kraina wielkich kontrastów jest dużym wyzwaniem dla każdego organizmu, żyjącego tu i walczącego o przetrwanie. Yellowstone - to jeden z najcenniejszych skarbów przyrody na ziemi. Pierwszego marca 1872 roku amerykański prezydent Ulisses Simpson Grant docenił wyjątkowość tego miejsca, tworząc tu pierwszy w świecie park narodowy. Seria BBC "Opowieści o Yellowstone" składa się z trzech odcinków: "Zima", "Lato" i "Jesień". Całość tworzy niezwykły obraz przyrody najstarszego parku narodowego. Żyjące tu zwierzęta muszą przystosować się do ekstremalnych warunków, wynikających w nietypowego usytuowania tej krainy. Pod powierzchnią rozciągającego się tu wulkanicznego płaskowyżu znajduje się olbrzymia komora magmowa. Yellowstone to najbardziej rozległy obszar geotermalny na Ziemi. Słynie m. in. z gejzerów, gorących źródeł i wodospadów. Każda pora roku jest tu wyrazista. Niektóre zwierzęta odwiedzają to miejsce sezonowo, lokalne gatunki muszą stawić czoło zmianom zachodzącym wraz z kolejnymi porami roku. Brytyjscy dokumentaliści przybliżają widzom zwyczaje żyjących tu drapieżników i roślinożerców. Kamera podpatruje m. in. wilki, niedźwiedzie grizzly, bieliki amerykańskie, bizony i jelenie wapiti. Zima to raj dla wilków. Właśnie o tej porze roku te drapieżniki nabierają sił, polując na swoje ofiary osłabione mrozami. Kamera śledzi stado wilków, jedną z największych i najpotężniejszych watah w Yellowstone, które otaczają samca jelenia wapiti. Ten jednak nie daje łatwo za wygraną i szala zwycięstwa przechyla się raz na jedną, raz na drugą stronę. Wilki muszą działać razem nawet przeciwko pojedynczemu osobnikowi. To właśnie życie w stadzie pozwala im przetrwać. Mieszkańcami Yellowstone są także bizony, dobrze przystosowane do panujących tu zimą ciężkich warunków. Grube futro dobrze chroni je przed mrozem, zapewnia ciepło nawet przy temperaturze do minus 35 stopni Celsjusza. Te ostatnie stada bizonów przetrwały dziesiątki tysięcy lat. W ekstremalnych warunkach skupiają się na jedzeniu. Aby uniknąć głodu przed nadejściem wiosny, bizony muszą za wszelką cenę zachować cenną energię, która pozwoli im dotrzeć do pożywienia ukrytego pod grubą i twardą warstwą śniegu. Sroga zima w Yellowstone trwa. W lutym, gdy większość zwierząt jest już na skraju wyczerpania, wataha wilków jest w pełni sił. O tej porze młode samice wkraczają w okres rozrodczy. Ale wraz z końcem zimy nadchodzi zmierzch panowania wilków. Z legowiska wyłania się bowiem samica niedźwiedzia grizzly z potomstwem. 11:30 ŻYCIE. CZ. 9. ROŚLINY (LIFE. PLANTS. (9/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Tim Shepherd Muzyka: George Fenton Historia roślin sięga blisko pół miliarda lat wstecz. U tych organizmów wykształciły się wyjątkowo różnorodne strategie przetrwania. Podobnie jak zwierzęta, rośliny nieustannie rywalizują o pożywienie, dążą do rozmnażania się i walczą z drapieżnikami. Stosują podstępy, a w niektórych przypadkach nawet same polują. Od zwierząt odróżnia je jednak walka o dostęp do światła. Roślina nie rozwinie się bez światła, dlatego zrobi wszystko, by uzyskać go tyle, ile potrzebuje. 12:30 ŚWIAT Z LOTU PTAKA - ODC. 4. AMERYKA POŁUDNIOWA (EARTHFLIGHT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Marzymy, by jak ptak wznieść się na skrzydłach ku niebu. Ziemia widziana z góry jest bardziej niezwykła, niż nam się wydaje. Dziś możemy przyjrzeć się jej inaczej, z ptasiej perspektywy. Przed nami wędrówka po całym świecie, pełna niezwykłych wydarzeń, wielkich wyzwań i zasłużonych nagród. Odbędziemy ją razem z ptakami. W czwartej serialu części przelecimy nad Ameryką Południową. Ziemia Ognista w Patagonii to najbardziej wysunięty na południe skrawek Ameryki Południowej. Królestwo kondora olbrzymiego. Tutejszy krajobraz, w którym dominują lodowce i zamarznięte jeziora, w niczym nie przypomina bujnych lasów deszczowych z głębi kontynentu. Głębokie wąwozy i szczeliny lodowe czasami stają się śmiertelną pułapką dla nieostrożnych zwierząt. Król padlinożerców ma wtedy zapewniony posiłek. W tym nieustannie zmieniającym się świecie od lodowców odrywają się ogromne bryły lodu wielkości naszych bloków mieszkalnych. Dziś nie ma tu pożywienia. Ale dla kondorów stusześćdziesięciokilometrowa wyprawa w poszukiwaniu padliny to nic trudnego. Kondor szybuje na rozpostartych skrzydłach, większych niż u innych ptaków. Ma doskonały wzrok i wie, gdzie patrzeć. Tysiąc kilometrów dalej na wschód, na wybrzeżu Patagonii, petrelec olbrzymi również szuka pożywienia. Ten padlinożerca najchętniej przeczesuje teren kolonii uchatek patagońskich. Wodospad Iguazu, jeden z największych na świecie, to ulubione miejsce urubu. Urubu uwielbiają pełne zawirowań wiatry, wywoływane przez kaskady wody. Wiele tych ptaków zamieszkuje obszary wokół wodospadu. Ptaki z całego kontynentu gromadzą się nad Kanałem Panamskim, łączącym Pacyfik z Atlantykiem. W filmie zobaczymy, jak największe nagromadzenie ptaków na świecie przelatuje nad miastem Panama w Ameryce Środkowej. W następnym odcinku dokumentalnego serialu BBC odwiedzimy Azję i Australię, by spojrzeć z lotu ptaka na te dwa tak odmienne kontynenty. 13:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MASZYNISTY METRA W MOSKWIE Reportaż, 24 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o moskiewskim metrze. Jest to nie tylko środek transportu i ciekawy zabytek architektury. Metro w Moskwie to także hala targowa, dom dla bezdomnych i miejsce pracy potężnej armii ludzi. To mikroświat, który odzwierciedla znaki czasu i przemiany rosyjskiej metropolii. 14:05 Z ANDRUSEM PO GALICJI - JEDLICZE Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Paulukiewicz Satyryk i dziennikarz Artur Andrus odwiedza Jedlicze i Żarnowiec na Podkarpaciu. W pełnych humoru rozmowach i spotkaniach poznajemy atrakcje tego terenu. m.in. dworek Marii Konopnickiej czy tajemnicze kiwony. Program kończy jak zwykle autorska piosenka zainspirowana wizytą w tym miejscu. 15:45 SPÓR O HISTORIĘ - GOSPODARKA II RP Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Tomasz Muller (prowadzący) Odradzająca się po 123 latach niewoli Rzeczpospolita stanęła wobec poważnych problemów gospodarczych. Poza katastrofalnymi zniszczeniami wojennymi należało uporać się z połączeniem w jedną całość trzech różnych systemów gospodarczych i pieniężnych oraz przezwyciężyć duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym dzielnic zaborczych. Konieczność zapewnienia krajowi swobodnego eksportu leżała u podstaw odważnej decyzji o budowie portu i miasta Gdyni. Prace rozpoczęto wiosną 1921 roku. Oficjalnie port otwarty został dwa lata później. Linia kolejowa z Gdyni na Śląsk umożliwiła eksportowanie węgla. Już po 10 latach port w Gdyni stał się jednym z największych na Bałtyku. Mimo kryzysu światowego polska gospodarka rozwijała się. Podstawą rozwoju stała się reforma monetarna i wprowadzenie stabilnej złotówki. Powstawały nowe fabryki - prywatne i państwowe. Samoloty projektowane i produkowane w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie należały do najlepszych na świecie. Wybudowane dwie wielkie elektrownie wodne w Rożnowie i Porąbce. W 1937 roku, w ramach inwestycyjnego planu czteroletniego zainicjowano budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego. Było to nawiązanie do wysuniętej w 1928 roku koncepcji rozwoju przemysłu wojennego w widłach Wisły, Sanu i Dunajca. Okręg został zlokalizowany we wschodniej części woj. kieleckiego, płd. lubelskiego, wsch. krakowskiego i zach. lwowskiego. Wybór tego miejsca na lokalizację przemysłu wojennego uzasadniano przede wszystkim oddaleniem od granicy z Niemcami i Związkiem Sowieckim. Nowe inwestycje w Centralnym Okręgu Przemysłowym dawały blisko 107 tysięcy miejsc pracy, aktywizując tym samym słabiej uprzemysłowiony region Polski. 16:25 Z BIEGIEM NILU - ODC. 1/4 (ODC. 1/4) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Fotograf i pisarz, Levison Wood, marzył o wyprawie wzdłuż Nilu, odkąd był małym chłopcem, podjął więc wyzwanie wędrówki biegiem drugiej najdłuższej rzeki świata. Wyruszył z Rwandy dawną trasą oficerów armii brytyjskiej przez pustynie, dżungle, sawanny, góry i strefy wojny. Po drodze, żyjąc wśród napotkanych społeczności, poznaje ich życie i zwyczaje. W Rwandzie Levison i jego przewodnik Boston udają się do źródła Nilu. Stamtąd przedzierają się przez gęstą dżunglę i moczary do Tanzanii, gdzie świętują Boże Narodzenie, ozdabiając pobliskie drzewa skarpetkami i kapeluszami. W Ugandzie podróżników niezwykle gorąco wita podekscytowany tłum mieszkańców miast Kasensero i Kampala. W południowym Sudanie Levison zostaje wraz z plemieniem Mundari i ich bydłem na wyspie, gdzie bierze udział w walce zapaśniczej. W ochronie przed komarami musi posmarować włosy krowim moczem i pokryć swoje ciało odchodami krów. W Sudanie Levison spełnia dziecięce marzenia i obozuje w cieniu piramid Meroe. Podróżując po Egipcie Levison zostaje pierwszym człowiekiem, któremu pozwolono wędrować wokół jeziora Nasera. Wreszcie, po zadziwiającej podróży obejmującej ponad 5000 km, 6 krajów, około 7 milionów kroków w ciągu 9 miesięcy, Levison Wood dociera do Morza Śródziemnego. 17:20 MARZYCIELE - DMOWSKI. POLAK NOWOCZESNY Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Paweł Nowakowski, Piotr Legutko (prowadzący) Roman Dmowski przebywał w Krakowie w latach 1900 - 1904. O jego pobycie dowiadujemy się m. in. ze wspomnień Marii Niklewiczowej, która opisuje częste wizyty pana Romana w mieszkaniu Lutosławskich przy pl. Na Groblach 7, niedaleko Wawelu. Okres krakowski jest mało znany, ale istotny dla formacji przyszłego polskiego dyplomaty; w salonie u Lutosławskich spotyka się z elitą krakowską, w tym m. in. z Wyspiańskim - "Wesele" i "Wyzwolenie" stanowiły dla niego strawę duchową, był m.in. na premierze "Wesela", na którą zabrał też dzieci przyjaciół. W tym okresie powstało jego najważniejsze dzieło polityczne, "Myśli nowoczesnego Polaka", którego korekty robił w Zakopanem. Wybór Krakowa podyktowany był też pragmatyzmem - tu mieszkał Zygmunt Balicki, z którym Dmowski zakładał Stronnictwo Narodowo - Demokratyczne, stąd blisko było do organizujących ruch narodowy na Śląsku, stąd wiodła najlepsza trasa do transportu podziemnej prasy do Warszawy. Okres ten to również czas pomiędzy podróżami Dmowskiego między Brazylią, z której przyjechał do Krakowa, a Japonią, do której pojechał u progu wojny rosyjsko - japońskiej i gdzie mierzył się z Józefem Piłsudskim w różnych wizjach wykorzystania tego konfliktu dla sprawy polskiej. 17:50 KRÓLOWA BONA - ODC. 3 Serial historyczny, 54 min, Polska, 1980 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Halina Auderska Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Zdzisław Szostak Aktorzy: Aleksandra Śląska, Zdzisław Kozień, Piotr Garlicki, Piotr Fronczewski, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Leonard Pietraszak, Jerzy Kamas, Jan Machulski, Wiktor Sadecki, Józef Para, Konrad Morawski, Marek Kondrat, Janusz Bylczyński, Józef Duriasz W 1525 roku, po wieloletnich wojnach, królowi Zygmuntowi udaje się zmusić Albrechta Hohenzollerna do złożenia hołdu. ZakonKrzyżacki przestaje istnieć, a wielki mistrz staje się lennikiem Korony. Albrecht jako świecki książę daje początek dynastii Hohenzollernów w Prusach. Wkrótce na dom Jagiellonów spadają ciężkie ciosy: ginie pod Mohaczem Ludwik - bratanek Zygmunta, król Czech i Węgier. Pretensje do obu tronów natychmiast zgłaszają Habsburgowie. Ferdynand opanowuje Pragę, ale Sejm Węgierski ogłasza królem Jana Zapolyę, spokrewnionego z Zygmuntem. Królowa Bona rodzi swemu mężowi już czwarte dziecko. 18:55 TALA OD RÓŻAŃCA Dokument fabularyzowany, 58 min, Polska, 2012 Reżyseria: Sławomir Rogowski, Stanisław Zawiśliński Scenariusz: Sławomir Rogowski, Stanisław Zawiśliński Zdjęcia: Jerzy Grabowski Wykonawcy: Natalia Rolleczek, Izabala Olszewska, Józefa Hennelowa, Dr Piotr Marecki, Michał Olszewski, Zdzisława Sienkiewicz, Hubert Korombel, Paweł Korombel Jej pierwszy i największy sukces stał się jej życiowym przekleństwem. "Tala od różańca" to dokument o niesamowitych losach 93 - letniej dzisiaj pisarki Natalii Rolleczek. W latach 50. wydała m. in. głośną, zekranizowaną potem przez Ewę i Czesława Petelskich książkę pt. "Drewniany różaniec", w której skrytykowała zakon sióstr felicjanek i pośrednio cały Kościół katolicki. To sprawiło, że została "zaszufladkowana" w katolickim kraju jako wojująca ateistka. Znana i popularna, z czasem stała się zapomniana, choć wydawała kolejne książki, cenione zwłaszcza przez młodzież i miłośników antyku. Kilka lat temu "Drewniany różaniec" został niespodziewanie wydany przez "Ha!art". Znowu wzbudził kontrowersje. Skłonił autorów filmu, Sławomira Rogowskiego i Stanisława Zawiślińskiego, do prześledzenia całej kariery pisarki, jej wzlotów i upadków, prawdziwie bohaterskich czynów i "pokuty" - nierozerwalnie wiążących się z polskimi dramatami i przemianami ostatniego wieku. W dokumencie, bogatym w unikalne archiwalia oraz inscenizacje, wypowiadają się zarówno osoby bliskie bohaterce, jak i jej ideowi przeciwnicy, reprezentanci różnych pokoleń. Mówią o niej m. in. Józefa Hennelowa i Michał Olszewski z "Tygodnika Powszechnego" oraz wydawca Piotr Marecki z "Krytyki Politycznej", a także siostra i synowie. Intrygują: historia znajomości Rolleczek z Karolem Wojtyłą, jej spotkania z nim w czasach konspiracji i gdy był papieżem, a także potyczki z cenzurą, rodzinne dramaty i zmagania duchowe. Pisarka barwnie komentuje własne życie; prezentuje niekonwencjonalne poglądy na temat wiary, hipokryzji i polskich zawirowań. Reżyserzy zaś podsuwają widzowi niezwykle ciekawy materiał do refleksji - np. o cenie sławy i wielorakich uwikłaniach, zderzeniach ze światem człowieka wrażliwego. 20:05 WYPRAWY KRZYŻOWE - ODC. 3/3 ZWYCIĘSTWO I PORAŻKA (THE CRUSADES) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: James Gray Scenariusz: Thomas Asbridge Wykonawcy: Thomas Asbridge (prowadzący) Pewnego listopadowego poranka 1095 roku papież Urban II wygłosił kazanie, które miało zmienić historię Europy. Jego słowa porwały tłumy zgromadzone we francuskim Claremont. W kolejnych miesiącach ich przesłanie odbiło się echem po Europie Zachodniej. Zaczęła się epoka krucjat. Papież ogłosił Świętą Wojnę przeciwko islamowi; wojnę o najświętsze miejsce chrześcijańskiego świata, Jerozolimę. Rozpoczęła się trwająca dwa stulecia walka, która do dzisiaj działa na wyobraźnię i jest tematem debat historycznych. Krucjaty najczęściej kojarzone były z fanatyzmem religijnym i przemocą, średniowiecznym rycerstwem i muzułmańskimi wojownikami, zamkami i królami, bohaterstwem, zdradą i poświęceniem. Współczesne badania, zarówno ze świata chrześcijan, jak i islamu, rzucają nowe światło na prowadzoną przez dwie wielkie religie wojnę w imię Boga. Dlaczego setki tysięcy chrześcijan i muzułmanów odpowiedziało na wezwanie do krucjat i dżihadu? I kto, koniec końców, wygrał wojnę o Ziemię Świętą? Odpowiedzi na te pytania widzowie znajdą w serii BBC "Wyprawy krzyżowe". 21:10 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 7/18 - PODWÓJNY NELSON Serial sensacyjny, przygodowy, 54 min, Polska 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Wiesława Mazurkiewicz, Ewa Młodnicka, Henryk Bąk, Iwa Młodnicka, Feliks Żukowski, Aleksander Sewruk, Adam Pawlikowski i inni Aresztowana przez Niemców agentka aliancka Eva Fromm nie wytrzymuje tortur i zaczyna sypać. W efekcie Kloss i major Hanna Busel zostają wysłani do małej miejscowości wypoczynkowej Liski, by do końca rozpracować informacje wydobyte od Evy Fromm. Kloss i Busel prowadzą przed sobą grę. Każde z nich dociera do partyzanckiego oddziału "Kornela", oboje żądają, by Kornel zlikwidował "tajnego agenta". Okazuje się, że Hanna Busel też jest agentką aliancką, ale Kloss, któremu tamci nie wierzą, jest w śmiertelnym niebezpieczeństwie. Dopiero w ostatniej chwili Hans i Hanna sprzymierzają się przeciw prawdziwemu wrogowi. 22:15 RODZINA NIEPODLEGŁEJ - W OBRONIE SUWALSZCZYZNY Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2018 Dzieje południowej Suwalszczyzny okresu 1918 - 1920 nie doczekały się pełnego opisu. Powstanie Sejneńskie zostało wymazane z podręczników historii, a przecież wniosło niezaprzeczalny wkład w proces kształtowania się granic Państwa Polskiego. My, synowie tej ziemi, obarczeni dziedzictwem jej losów, postanowiliśmy przywołać prawdę o czynach naszych ojców i dziadów. 23:20 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - JULIUSZ CEZAR (JULIUSZ CEZAR) Film dokumentalny, 106 min, Francja, 2013 Reżyseria: Laure Delalex Wykonawcy: Marek Ciuniel Film z cyklu "Historia w postaciach zapisana" zabiera widzów w podróż do starożytnego Rzymu. Mogą tu poznać wyjątkową postać Juliusza Cezara. Wielkiego wodza, polityka i uwodziciela. Człowieka wybitnie uzdolnionego, o ponadprzeciętnych walorach fizycznych i umysłowych, przy tym jednak przekonanego o swoim geniuszu, wręcz boskości. To za jego panowania Rzym z małego, brudnego miasteczka zaczął stawać się centrum administracyjnym, politycznym i kulturalnym imperium. A serca Rzymian podbił, dając im to czego pragnęli: chleba i igrzysk. Film przybliży fascynujący świat gladiatorów i olimpiad, zabawy i rozpusty. Dzięki zręcznym zabiegom politycznym i czterem małżeństwom Cezar stał się pierwszym po bogach w Cesarstwie Rzymskim. Nim do tego doszło, przez 8 lat podbił tereny leżące w granicach dzisiejszej Szwajcarii, Francji, Niemiec, Belgii. Jednak jego celem był Rzym. W 49 roku p.n.e. Cezar przekroczył Rubikon. To otworzyło mu drogę do cesarstwa i do spotkania na swojej drodze Kleopatry. Panował krótko. Zamordowano go podczas id marcowych, 15 marca 44 roku przed Chrystusem. Zamach zorganizowała grupa republikanów obawiających się powrotu monarchii. 01:20 ZMORY Dramat psychologiczno - obyczajowy, 99 min, Polska, 1979 Reżyseria: Wojciech Marczewski Scenariusz: Pavel Hajny Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Piotr Łysak, Tomasz Hudziec, Bronisław Pawlik, Teresa Marczewska, Hanna Skarżanka, Maria Chwalibóg, Janusz Michałowski Adaptacja powieści Emila Zegadłowicza "Zmory", rozwijającej wątki z trzech wcześniejszych książek tego autora - "Godziny przed jutrznią", "Spod młyńskich kamieni", "Cienie nad falami". Po raz pierwszy "Zmory" wydane zostały w roku 1935 i wzbudziły wówczas wielkie poruszenie. Zegadłowiczowi zarzucano, że w fałszywym świetle przedstawia system szkolny w przedwojennej Polsce, a także zbyt śmiałe sceny erotyczne. One też stały się pretekstem do skonfiskowania przez prokuraturę krakowską drugiego wydania książki. Ataki te - głównie ze strony prasy prawicowej - jak się wydaje, miały swoje głębsze przyczyny. Otóż Zegadłowicz, dotąd cieszący się opinią pisarza o raczej zachowaczych poglądach, ujawnił się jako antyklerykał o sympatiach lewicowych. "Zmory" to powieść niezwykle obszerna, a nawet, jak to określił Wojciech Marczewski - rozbuchana, pełna wątków pobocznych, co musiało przysporzyć wiele trudności przy jej adaptacji. Dlatego też reżyser nie podjął się napisania scenariusza. Zadanie powierzył czeskiemu scenarzyście Pavlowi Hajn, który m.in. napisał scenariusz do "Zaklętych rewirów" Janusza Majewskiego. Mikołaj Srebrny, zwany przez najbliższych Mikiem mieszka razem z ojcem, emerytowanym nauczycielem, we dworze w Porębie Murowanej. Matka, młoda i piękna Zofia cierpiąca na suchoty, mieszka oddzielnie. Gdy Mik zostaje przyjęty do gimnazjum, zamieszkuje u wujostwa Komendów i na co dzień jest świadkiem pijackich wybryków wuja. W szkole chłopiec nie czuje się najlepiej. Sadystyczni nauczyciele znęcają się nad dziećmi fizycznie i psychicznie. Wrażliwy i samodzielnie myślący Mik często im podpada. Po śmierci ojca Komendowie przenoszą się do Poręby, a Mik zamieszkuje wraz z matką u babki. Na wakacje przyjeżdża do Poręby. Poznaje tu swego rówieśnika, który w dosyć brutalny sposób go uświadamia. Mika zaczynają dręczyć pierwsze erotyczne niepokoje. Po powrocie do szkoły razem z innymi kolegami podgląda zabawy miejscowego przedsiębiorcy pogrzebowego z prostytutką, jednak dla niego oglądane brutalne sceny stają się źródłem silnego wstrząsu. W szkole pojawia się nowy nauczyciel, Chwostek. Szybko staje się ulubieńcem uczniów, a jego lewicowe poglądy sprawiają, że wśród młodzieży zaczynają się szerzyć idee socjalistyczne. Umiera matka Mika. Chłopiec zostaje sam z despotyczną babką. Wkrótce przekonuje się, że z pieniędzy przeznaczonych na jego naukę babka opłaca swojego kochanka. Trzej koledzy Mikołaja zostają aresztowani za działalność konspiracyjną. Usunięty ze szkoły Chwostek popełnia w swoim gabinecie samobójstwo. Zbliża się koniec nauki Mika w gimnazjum. Pożegnalny bal zamienia się w wielkie pijaństwo. Kończy się okres uczniowskich niepokojów, Mik i jego koledzy przekraczają próg dorosłości.