TVP Historia Czwartek, 21.02.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LUTEGO ODC. 479 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1431 - początek procesu Joanny d'Arc; 1914 - odczyt Jozefa Piłsudskiego w Paryżu, w którym przepowiadał on wielką wojnę; 1916 - początek bitwy o Verdun; 1958 - zmarł Henryk Arctowski, polarnik; 07:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 151 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Marcin Marciniak, Joanna Ślesicka Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Hubert Wróblewski, Wenanty Nosul, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska Bolko nabiera wątpliwości co do sojuszu z Kazimierzem. Z pomocą przychodzi mu Agnieszka, dając w tych trudnych chwilach dużo wsparcia. Pełna lęku modli się o ocalenie męża i pomyślność bitwy. W czasie walk Helena dowiaduje się, że Nikel donosi Czechom. Guncel nie może uwierzyć w zdradę urzędnika. Opiekujący się Odą medycy orzekają z całą pewnością, że dwórka wypiła truciznę. Na Wawelu wybucha panika. 08:10 KORONA KRÓLÓW - ODC 152 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Ewa Bulanda, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Krzysztof Pakulski , Jacek Fabrowicz, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik, Romuald Lewandowski , Paweł Figurski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Sławomir Orzechowski, Piotr Gawron - Jedlikowski, Krzysztof Wrona, Marcin Rogacewicz, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Wenanty Nosul, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Maksymilian Michasiów, Zbigniew Waleryś, Sebastian Ziomek Odc 152. Pojmany przez Jaśka Idzi staje przed obliczem Kazimierza, który nie ma dla niego litości. Król chce natychmiastowej kary, jednak Adelajda sugeruje mężowi inne rozwiązanie. Władca otrzymuje długo oczekiwany list od cesarza. Jego treść jest wyraźnie dużym rozczarowaniem. Bolko jest wzburzony z powodu donosiciela na jego dworze. Każe jak najszybciej schwytać Nikela, który ze starchu przed konsekwencjami dopuszcza się kolejnych przewinień. 08:45 ŚLADAMI HISTORII - ŚLADY PAMIĘCI (JĘZYK MIGOWY) Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Monika Mazanek-Wilczyńska "Ślady pamięci" to opowieść o naszej trudnej historii, ludziach, którzy 60 lat temu ginęli w walce o niepodległą Polskę z reżimem komunistycznym. Konspiratorzy, partyzanci, przywódcy polskiego państwa podziemnego zginęli i pochowani zostali w nieznanych dotąd miejscach. Dziś są one odkrywane, m.in. podczas badań na terenie warszawskich Powązek, gdzie w bezimiennych grobach zostali pochowani polscy bohaterowie, m.in. generał August Fieldorf Nil, rotmistrz Witold Pilecki, mjr Zygmunt Szendzielorz Łupaszka i wielu innych. Jest to bardzo ważny element prac prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej. Należy do nich także stworzenie bazy genetycznej pozwalającej na rozpoznanie ofiar zbrodni komunistycznych pochowanych w bezimiennych dotąd grobach. Taka właśnie powstaje w Szczecinie, gdzie w zakładzie medycyny sądowej PUM prowadzone są główne badania genetyczne, przez dr. Andrzeja Ossowskiego jednego z najlepszych specjalistów w tej dziedzinie w Polsce. Baza to element porozumienia pomiędzy Zachodniopomorskim Uniwersytetem Medycznym a szczecińskim oddziałem IPN. Pobierane są próbki od rodzin ofiar, tak aby po przeprowadzeniu analiz genetycznych odpowiedzieć na pytanie, czy znalezione szczątki to ich bliscy. W programie opowieść o bazie, prowadzonych badaniach, działaniach IPN - u, ekshumacjach na warszawskich Powązkach, a także osobach poszukiwanych, zarówno tych znanych, jak i tych, których historie nie są jeszcze opowiedziane. Należy do nich Władysław Manikowski, polski lotnik, nawigator, który latał w Anglii. Był jednym z pierwszych oficerów, którzy zajmowali się analizą zdjęć lotniczych. I jest także jednym z zaginionych, których szczątki znajdują się być może w kwaterze na warszawskich Powązkach. 09:20 HISTORIA POLSKI - NIEZNANE ŻYCIE JANA PAWŁA II Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2012 Reżyseria: Krzysztof Tadej, Krzysztof Tadej Scenariusz: Krzysztof Tadej, Ks. Andrzej Majewski Zdjęcia: Wojciech Kozłowski Wykonawcy: Marcin Sanakiewicz, Ks. Andrzej Majewski Fascynujące wspomnienia z życia Jana Pawła II. Bohaterowie filmu opowiadają o nieznanych wydarzeniach pontyfikatu. W filmie wypowiadają się osoby, które bardzo dobrze znały Ojca Świętego: Renato Buzzonetti - osobisty lekarz Jana Pawła II, Francesco Masella - opiekun apartamentów Jana Pawła II, Arturo Mari - osobisty fotograf papieski, Grzegorz Gałązka - słynny fotograf, autor ponad miliona zdjęć Jana Pawła II, ks. kard. Tarcisio Bertone - sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, a także osobiści sekretarze Ojca Świętego: kard. Stanisław Dziwisz i ks. abp Mieczysław Mokrzycki. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJNA KWATERA /3/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Zamek w Książu od lat budzi zainteresowanie historyków i poszukiwaczy skarbów. Co kryły gigantyczne podziemia, dlaczego 3 tysiące więźniów drążyło tunele i wznosiło betonowe budowle? W programie podejmiemy próbę odpowiedzi na te pytania, przekazując w ten sposób wiedzę o historii Dolnego Śląska i sposobie sprawowania władzy w III Rzeszy. W tym odcinku: jakie skarby przetrzymywane były w zamku w Książu, czego szukały oddziały specjalne NKWD, po co drążono podziemne tunele? 10:40 DZIEJE ARCHEOLOGII WEDŁUG RICHARDA MILESA - POCZĄTEK. ODC. 1/3 (ARCHAEOLOGY A SECRET HISTORY) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Nicola Seare Od czasów Rzymian ludzie zawsze chcieli dowiedzieć, jak powstały budowle i jak przetrwały tyle czasu. Trzyodcinkowa seria przybliża dzieje badań archeologicznych. Archeolog Richard Miles przemierza wieki renesansu, oświecenia, aż do dnia dzisiejszego, aby odkryć, jak staraliśmy zrozumieć naszą zamierzchłą przeszłość w ciągu ostatnich 2000 lat historii. 12:00 MARIA CURIE - ODC. 2/3 (MARIA CURIE UNE FEMME HONORABLE) Film biograficzny, 82 min, 3 odc. , Francja/Polska 1990 Reżyseria: Michel Boisrond Scenariusz na podstawie własnej powieści: Franoise Giroud Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jean - Marie Senia Wykonawcy: Tadeusz Karolak Aktorzy: Wojtek Klata, Karolina Kunkiewicz, Aleksandra Koncewicz, Henryk Machalica, Tomasz Marzecki, Piotr Pawłowski, Barbara Rachwalska, Hanna Stańkówna, Joanna Sobieska, Marie Christine Barrault, Jean-Luc Moreau, Roger Van Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Monika Scatti Jako laureaci Nagrody Nobla Maria i Piotr Curie rozpoczynają nowy etap życia. Nieprzyzwyczajeni do zaszczytów i powszechnego zainteresowania, czują się trochę zagubieni w nowej sytuacji. Piotr obejmuje katedrę fizyki na Sorbonie. Maria rodzi drugą córkę, Ewę. Starsza, Irena, ma już 9 lat. Nieoczekiwanie na rodzinę spada nieszczęście - Piotr ginie w wypadku. Maria z trudem dochodzi do siebie po tej tragedii. Przyjmuje jednak propozycję przejęcia po mężu katedry fizyki. Jest pierwszą kobietą wykładającą na Sorbonie. W jej życiu pojawia się nowy mężczyzna - prof. Paul Langevin. Maria zgłasza swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej, ale nie zostaje przyjęta. Pretekstem do jej odrzucenia jest skandal wywołany przez rodzinę Langevina. Atakującym ją dziennikarzom Maria przekazuje otrzymaną właśnie wiadomość o przyznaniu jej po raz drugi Nagrody Nobla, tym razem w dziedzinie chemii. 13:45 OPOWIEŚCI O YELLOWSTONE - ODC. 2. LATO (YELLOWSTONE TALES FROM THE WILD) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: John Shier Muzyka: Edmund Butt Przez pół roku w Yellowstone panuje bezlitosna zima. W świecie skutym lodem muszą sobie radzić wszystkie zwierzęta, zarówno te ścigające, jak i ścigane. W kwietniu liczne oznaki na górskim zboczu nareszcie zwiastują zmianę pory roku, choć widać jeszcze ślady ciężkiej zimy. Słońce powoli odzyskuje swoją moc. W rzekach i strumieniach zanika gruba warstwa lodu. Teraz zaczyna się wyścig o odrobienie zimowych strat. To czas, by się bawić, uczyć i rozmnażać. Po krótkotrwałej wiośnie nastaje równie krótkie lato. Nie tak łatwo więc będzie przetrwać w tej nieprzewidywalnej krainie. W Yellowstone zima trzyma szczególnie długo. W samym środku na wysokości dwóch tysięcy czterystu metrów n. p. m. znajduje się płaskowyż otoczony wierzchołkami Gór Skalistych. Po pięciu miesiącach snu w górach wyłania się potężny drapieżnik. Samica niedźwiedzia grizzly obudziła się wcześnie, żeby wyszukać pożywienie dla swoich młodych. Cieplejszymi równinami i dolinami, które otaczają płaskowyż, wędrują zwierzęta roślinożerne. Opuściły one wysoko położone tereny, by uniknąć najcięższego okresu zimy. Teraz rozpoczynają długą wyprawę ku centralnej części Yellowstone, gdzie spędzą lato. Wśród roślinożerców znajdują się przedstawiciele najstarszego gatunku amerykańskich przeżuwaczy widłorogi, jedne z najszybszych zwierząt świata. Lato ukazało niezwykłą różnorodność Yellowstone. Wkrótce jednak znów wszystko pokryje zimowa powłoka. Na przygotowanie się do zimy zostało już niewiele tygodni. To czas jeszcze jednej, ostatniej eksplozji życia w Yellowstone. Nadchodzi najkrótsza, ale za to najpiękniejsza pora roku - jesień. 14:45 LIFE - ŻYCIE. CZ. 10. NACZELNE (LIFE. PRIMATES. (10/10)) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Barrie Britton Muzyka: George Fenton Na Ziemi żyje ponad 350 gatunków naczelnych. Pierwsze osobniki pojawiły się ponad 65 milionów lat temu. Przez ten czas te inteligentne zwierzęta zdołały przystosować się do rozmaitych, często zupełnie odmiennych środowisk. Dłonie naczelnych mają mocny chwyt. Oczy skierowane do przodu pomagają dokładnie ocenić odległość. Obie te cechy są niezbędne dla trybu życia, który ukształtował się wśród drzew. Ale naczelne potrafią też rozwiązywać złożone problemy, wykorzystywać nowe pomysły i tworzyć długotrwałe związki i co najważniejsze, zapamiętują to, czego się nauczyły. Inteligencja pomaga naszym najbliższym krewnym stawiać czoło wielu wyzwaniom. 15:45 OSTATNIE DNI DYKTATORA: ZAKAZANA BIOGRAFIA KIM DZONG ILA (KIM JONG - IL: THE FORBIDDEN BIOGRAPHY/NORTH KOREA: THE LAST DAYS OF KIM JONG IL/LES DERNIERS JOURS DE KIM JONG IL) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2010 Reżyseria: Anthony Dufour Zdjęcia: Anthony Dufour, Mathias Lavergne Muzyka: Fred Momont, Jochris Gomez Kim Dzong Il był uważany za najbardziej tajemniczego przywódcę politycznego na ziemi. Niby groteskowy dyktator, z palcem trzymanym na spuście w kwestii elektrowni jądrowej. Ale od 2008 roku Kim Dzong Il wiedział, że umiera. Tyran rozpoczął wyścig z czasem do utrwalenia swojego reżimu. Film prezentuje jego postać w różnych aspektach: począwszy od profilu osobowości tego schizofrenicznego lidera, po geopolityczne analizy tego, co się dzieje na Półwyspie Koreańskim, a także rosyjskie, chińskie i koreańskie zdjęcia archiwalne. "Ostatnie dni Kim Dzong Ila" rzucają światło na sprawę, która może pewnego dnia dotyczyć nas wszystkich. 16:55 HISTORIA POLSKI - WSZYSTKO MOŻE SIĘ PRZYTRAFIĆ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1995 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Wykonawcy: Tomek Łoziński Bohater filmu, rezolutny Tomek Łoziński, ma 6 lat. Poznaje świat, przemierzając park na hulajnodze. Zatrzymuje się, by wąchać kwiaty, gonić motyle, nakarmić wiewiórkę i łabędzie. Przede wszystkim jednak zatrzymuje się przy stojących wzdłuż parkowych alejek ławkach, na których siedzą stare kobiety i starzy mężczyźni. Rozmawiając z nimi konfrontuje swoją wiedzę z ich doświadczeniami. Dowiaduje się o potrzebie wiary i nieuchronności śmierci, wartości zdrowia, pracy i rodziny, dolegliwościach starości, przyczynach biedy, roli pamięci i kolejach ludzkich losów, na które wpływ miewa i historia, i ich własne decyzje. Przekonuje się, że samotność może być przekleństwem, ale i cenioną wartością. Nie chce przyjąć do wiadomości, że los ma wypisany na dłoni. Nie chce pogodzić się z nieuchronnością. Pełen dziecięcych złudzeń jest przekonany, że w życiu wszystko może się przytrafić: można na przykład spotkać małego dinozaura, albo starszy pan w okularach może żyć 120, a nawet dużo więcej lat. Przejażdżka Tomka przez park stopniowo zmienia się w symboliczną wędrówkę przez życie. Film w 1995 roku zdobył m. in. Grand Prix i wyróżnienie FIPRESCI na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie; nagrodę Ministerstwa Kultury Północnej Westfalii, jury katolickiego oraz Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC) na XLI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen, a także Grand Prix na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych w Bornholmie. 17:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKRZYDLATE MARZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Latanie w najróżniejszych wariantach stało się naturalnym doświadczeniem większości z nas. Intrygująca więc staje się odpowiedź na pytanie: co sprawiło, iż pierwsze dorastające pokolenie II Rzeczpospolitej, mające na co dzień kontakt z techniką co najwyżej na poziomie konnego wozu, rozkochało się w lotnictwie. Tysiące kandydatów na wojskowych awiatorów, rosnące jak grzyby po deszczu wytwórnie samolotów i rzesza bardzo utalentowanych konstruktorów, którymi chwalimy się do dziś. A my odwiedzamy dom pasjonata lotnictwa, którego garaż zamiast samochodu zajmuje powstający właśnie według prawideł przedwojennej technologii piękny motoszybowiec projektu wybitnego polskiego konstruktora, Antoniego Kocjana. 19:05 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 5/7 - MURY Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Zofia Tomaszewska - Charewicz, Wojciech Solarz, Krzysztof Stroiński, Anna Dereszowska, Borys Szyc, Jakub Mazurek, Marta Chodorowska Odc. 5 Jesień 1942. Basia i Stefan jadą na wieś, na imieniny profesora Kaniewskiego. Przy stole siedzi także rodzina Kohnów. Pani Kohnowa jest już bardzo ciężko chora. Matka Zygmunta wyrzuca Inę z domu i okłamuje Zygmunta, że kobieta wróciła do męża. Henryk Letajner, który wraz z żoną ukrywa się w próbnym szybie metra, ostrzega Stefana, że ich wspólny znajomy Pilnik to zajadły gestapowiec i tropiciel Żydów po aryjskiej stronie. Stefan uświadamia sobie, że Pilnik obserwował klasztor. Postanawia ostrzec siostry. Jan, przełożony Basi z Żegoty, postanawia natychmiast wyprowadzić żydowskie dzieci z klasztoru. Przebrani w mundury policjantów Stefan i Jan odprowadzają dzieci w bezpieczne miejsce. Przechodząc przez miasto, zostają zatrzymani przez niemiecki patrol. Z opresji ratuje ich nieoczekiwane spotkanie z Hermanem, dawnym znajomym Stefana. Niemcy, ktorzy wpadają do klasztoru w poszukiwaniu żydowskich dzieci, muszą odejść z pustymi rękami. W zrujnowanym getcie Zygmunt odnajduje Inę. Kobieta nie chce z nim iść. W czasie współczesnym, na lotnisku Basia pyta Jacka o pochodzenie. Mówi mu, że ma zły wygląd i w czasie okupacji nie mógłby swobodnie chodzić po ulicy. 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: JAN I OLBRACHT Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący) "Młodzieniec szlachetny, rzadkiej zdolności i pamiętnej rozwagi" - pisał o swoim królewskim wychowanku, Janie I Olbrachcie kronikarz Jan Długosz. Jan Olbracht był trzecim synem Kazimierza Jagiellończyka. Zaraz na początku swojego dziewięcioletniego panowania potwierdził przywileje, jakie nadał szlachcie jego ojciec. W 1496 roku na sejmie w Piotrkowie wydał tak zwany przywilej piotrkowski. Miał nadzieję, że tym posunięciem przekona szlachtę do wyprawy na Mołdawię, pozostającą od niemal wieku lennem polskim. Królowi nie udało się odbić z rąk Turków portów czarnomorskich. Rozpoczęta w 1497 roku wyprawa zakończyła się klęską. W okolicach Koźmina na Wołoszczyźnie zginęło około 5 tysięcy uczestników wyprawy. Poległo także sześciuset Mazowszan spieszących na pomoc królowi. Jan I Olbracht nie ożenił się. Zmarł w 1501 roku w Toruniu, podczas przygotowań do wojny z Krzyżakami. Spoczywa w katedrze na Wawelu. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - NARODZINY WOJNY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Obraz polityki 1939 roku rządów Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii i ZSRR, która doprowadziła do największego kataklizmu w dziejach ludzkośći - II wojny światowej. Adolf Hitler, przemawiając 22 sierpnia 1939 roku do najwyższych oficerów Wehrmachtu, powiedział, że zamierzał uderzyć na zachód, lecz wystąpiły nowe okoliczności, które kazały mu zmienić ten plan i rzucić wojska do wojny z Polską. Jakie to okoliczności? Czy Polska padła ofiarą gry brytyjskiego premiera Neville'a Chamberlaina? Jaką rolę odegrał polski minister spraw zagranicznych Józef Beck? Czy mógł odwrócić niekorzystny bieg wydarzeń? 00:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 3 Magazyn, 27 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Tematem odcinka jest przebieg Bitwy o Atlantyk. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKRZYDLATE MARZENIA Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski. Latanie w najróżniejszych wariantach stało się naturalnym doświadczeniem większości z nas. Intrygująca więc staje się odpowiedź na pytanie: co sprawiło, iż pierwsze dorastające pokolenie II Rzeczpospolitej, mające na co dzień kontakt z techniką co najwyżej na poziomie konnego wozu, rozkochało się w lotnictwie. Tysiące kandydatów na wojskowych awiatorów, rosnące jak grzyby po deszczu wytwórnie samolotów i rzesza bardzo utalentowanych konstruktorów, którymi chwalimy się do dziś. A my odwiedzamy dom pasjonata lotnictwa, którego garaż zamiast samochodu zajmuje powstający właśnie według prawideł przedwojennej technologii piękny motoszybowiec projektu wybitnego polskiego konstruktora, Antoniego Kocjana.