TVP Historia Piątek, 22.02.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1919 - w ciągu tygodnia na grypę "hiszpankę" zmarło w Paryżu tysiąc osób; 1982 - ks. Jerzy Popiełuszko wygłosił pierwszą ze swych homilii; 1983 - zmarł Mieczysław Jastrun; 1987 - zmarł Andy Warhol; 07:40 KORONA KRÓLÓW - ODC 153 Telenowela historyczna, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna Scenariusz: Anna Krasuska, Monika Zięba, Jan Piotr Szafraniec Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Marcin Rogacewicz, Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Mateusz Kmiecik, Wenanty Nosul, Paulina Kondrak, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Grzegorz Woś, Monika Radziwon, Wojciech Czerwiński, Andrzej Popiel, Ewelina Pankowska Odc. 153 Dwór w Świdnicy szykuje się do ślubu Heleny i zaufanego rycerza Guncela. Zazdrosna o mężczyznę Weronika stara się popsuć radosną atmosferę. Bolka odwiedza stryj - książę jaworski. Jest pełen podziwu dla bratanka, który walecznie odparł atak i obronił miasto. Na Wawelu panuje niepokój związany z przemieszczaniem się czeskiej armii w kierunku Śląska. Dwór węgierski, na czele z Ludwikiem, jest gotowy do wymarszu wojsk, aby wspomóc Kazimierza w walce. Król rusza na wojnę. 08:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 154 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Teresa Czepiec, Monika Zięba, Andrzej Haliński Zdjęcia: Jacek Fabrowicz, Paweł Figurski, Romuald Lewandowski, Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Piotr Gawron - Jedlikowski, Marcin Rogacewicz, Krzysztof Wrona, Karol Biskup, Piotr Nowak, Mirosław Jękot, Agnieszka Mandat, Marianna Zydek, Paulina Lasota, Hanna Wojak, Agata Bykowska, Kacper Lech, Monika Radziwon, Dominik Łoś, Maksymilian Michasiów Odc. 154 Rok 1345. Czesi przesuwają swoją armię w stronę Krakowa. Adelajda żarliwie modli się o powodzenie walk i bezpieczeństwo Kazimierza. Na zamku niespodziewanie pojawia się Ludwik, syn cesarza wraz ze swoim orszakiem, co wywołuje ogromne poruszenie. W końcu dochodzi do spotkania młodzieńca z jego przyszłą żoną Kunegundą. Jednocześnie na Wawelu pojawia się Warcisław, książę pomorski, który wyraźnie się wywyższa i jest opryskliwy. Na szczęście przywozi ze sobą dobre wieści. 08:45 MARZYCIELE - DASZYŃSKI W KRAKOWIE Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Paweł Nowakowski, Piotr Legutko (prowadzący) Ignacy Daszyński był bardzo aktywnym politykiem, działającym najpierw w Galicji pod zaborem austriackim, a następnie w niepodległej Polsce. Był wybitnym mówcą, co doceniali nawet jego przeciwnicy polityczni: "Sarkazmem, ironią w połączeniu z patosem i szlachetnym dźwiękiem głosu gniótł przeciwnika jak świecę woskową" (Stanisław Cat - Mackiewicz). Pochodził z Kresów, ale w Krakowie zdawał maturę w gimnazjum św. Anny (Nowodworek) i tutaj podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od początku był zaangażowany w nurt ruchu socjalistycznego, który odrzucał ideologię marksistowską i dążył do odzyskania przez Polskę niepodległości. W 1897 r. został wybrany do parlamentu austriackiego, w którym zasiadał nieprzerwanie aż do roku 1918, był także radnym miasta Krakowa. Wspierał rozwijające się na terenie Galicji organizacje strzeleckie, które stały się zalążkiem polskiego wojska. To jemu, jako pierwszemu, została powierzona misja utworzenia pierwszego rządu odradzającej się Rzeczypospolitej. W programie przewodnik zaprowadzi nas do Sali Obrad Rady Miasta Krakowa, w której przemawiał charyzmatyczny mówca Daszyński. 09:15 HISTORIA POLSKI - WSZYSTKO MOŻE SIĘ PRZYTRAFIĆ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1995 Reżyseria: Marcel Łoziński Scenariusz: Marcel Łoziński Zdjęcia: Arthur Reinhart Wykonawcy: Tomek Łoziński Bohater filmu, rezolutny Tomek Łoziński, ma 6 lat. Poznaje świat, przemierzając park na hulajnodze. Zatrzymuje się, by wąchać kwiaty, gonić motyle, nakarmić wiewiórkę i łabędzie. Przede wszystkim jednak zatrzymuje się przy stojących wzdłuż parkowych alejek ławkach, na których siedzą stare kobiety i starzy mężczyźni. Rozmawiając z nimi konfrontuje swoją wiedzę z ich doświadczeniami. Dowiaduje się o potrzebie wiary i nieuchronności śmierci, wartości zdrowia, pracy i rodziny, dolegliwościach starości, przyczynach biedy, roli pamięci i kolejach ludzkich losów, na które wpływ miewa i historia, i ich własne decyzje. Przekonuje się, że samotność może być przekleństwem, ale i cenioną wartością. Nie chce przyjąć do wiadomości, że los ma wypisany na dłoni. Nie chce pogodzić się z nieuchronnością. Pełen dziecięcych złudzeń jest przekonany, że w życiu wszystko może się przytrafić: można na przykład spotkać małego dinozaura, albo starszy pan w okularach może żyć 120, a nawet dużo więcej lat. Przejażdżka Tomka przez park stopniowo zmienia się w symboliczną wędrówkę przez życie. Film w 1995 roku zdobył m. in. Grand Prix i wyróżnienie FIPRESCI na XXXII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie; nagrodę Ministerstwa Kultury Północnej Westfalii, jury katolickiego oraz Międzynarodowej Federacji Klubów Filmowych (FICC) na XLI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen, a także Grand Prix na Bałtyckim Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Telewizyjnych w Bornholmie. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - NARODZINY WOJNY /1/ Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Obraz polityki 1939 roku rządów Polski, Niemiec, Wielkiej Brytanii i ZSRR, która doprowadziła do największego kataklizmu w dziejach ludzkośći - II wojny światowej. Adolf Hitler, przemawiając 22 sierpnia 1939 roku do najwyższych oficerów Wehrmachtu, powiedział, że zamierzał uderzyć na zachód, lecz wystąpiły nowe okoliczności, które kazały mu zmienić ten plan i rzucić wojska do wojny z Polską. Jakie to okoliczności? Czy Polska padła ofiarą gry brytyjskiego premiera Neville'a Chamberlaina? Jaką rolę odegrał polski minister spraw zagranicznych Józef Beck? Czy mógł odwrócić niekorzystny bieg wydarzeń? 10:45 Z BIEGIEM NILU - ODC. 2/4 (ODC. 2/4) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2014 Fotograf i pisarz Levison Wood marzył o wyprawie wzdłuż Nilu, odkąd był małym chłopcem, podjął więc wyzwanie wędrówki biegiem drugiej najdłuższej rzeki świata. Wyruszył z Rwandy, dawną trasą oficerów armii brytyjskiej przez pustynie, dżungle, sawanny, góry i strefy wojny. Po drodze, żyjąc wśród napotkanych społeczności, poznaje ich życie i zwyczaje. W Rwandzie Levison i jego przewodnik Boston udają się do źródła Nilu. Stamtąd przedzierają się przez gęstą dżunglę i moczary do Tanzanii, gdzie świętują Boże Narodzenie, ozdabiając pobliskie drzewa skarpetkami i kapeluszami. W Ugandzie podróżników niezwykle gorąco wita podekscytowany tłum mieszkańców miast Kasensero i Kampala. W południowym Sudanie Levison zostaje wraz z plemieniem Mundari i ich bydłem na wyspie, gdzie bierze udział w walce zapaśniczej. W ochronie przed komarami musi posmarować włosy krowim moczem i pokryć swoje ciało odchodami krów. W Sudanie Levison spełnia dziecięce marzenia i obozuje w cieniu piramid Meroe. W Egipcie, ostatnim kraju na trasie podróży, Levison zostaje pierwszym człowiekiem, któremu pozwolono wędrować wokół jeziora Nasera. Wreszcie, po zadziwiającej podróży obejmującej ponad 5000 km, 6 krajów, około 7 milionów kroków w ciągu 9 miesięcy, Levison Wood dociera do Morza Śródziemnego. 12:00 MARIA CURIE - ODC. 3/3 (MARIA CURIE UNE FEMME HONORABLE) Film biograficzny 80 min, Francja/Polska, 1991 Autor: Francoise Giroud Reżyseria: Michel Boisrond Scenariusz: Francoise Giroud na podstawie własnej powieści Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Jean - Marie Senia Wykonawcy: Tadeusz Karolak Aktorzy: Wojtek Klata, Karolina Kunkiewicz, Aleksandra Koncewicz, Henryk Machalica, Tomasz Marzecki, Piotr Pawłowski, Barbara Rachwalska, Hanna Stańkówna, Joanna Sobieska, Marie Christine Barrault, Jean-Luc Moreau, Roger Van Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Monika Scatti Mimo załamania spowodowanego skandalem wokół jej osoby Maria Curie postanawia osobiście odebrać Nagrodę Nobla przyznaną jej w 1911 roku w dziedzinie chemii. Pobyt u przyjaciółki w Anglii i propozycja utworzenia instytutu radowego wyrywają ją z przejściowej apatii. Słynna uczona sama kontroluje prace przy budowie placówki. Wybucha I wojna światowa. Maria ze starszą córką postanawiają pomóc walczącym na froncie. Organizują tzw. samochody Curie. Wykonują badania radiologiczne w szpitalach polowych, tuż za linią frontu. Po wojnie amerykańska dziennikarka Mary Malloney organizuje podróż Marii do Stanów Zjednoczonych w celu zdobycia pieniędzy na zakup jednego grama radu dla instytutu radowego. Stan zdrowia uczonej pogarsza się, mimo to odbywa jeszcze jedną podróż do USA. Zebrane tym razem pieniądze mają być przeznaczone dla instytutu radowego w Warszawie. 13:30 ZŁOTO JUKONU - ODC. 2/3 (ODC. 2/3) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Ben Crichton Scenariusz: Ben Crichton Wykonawcy: Piotr Banasz, Dan Snow (prowadzący) W tej epickiej przygodzie zespół odkrywców próbuje zdobyć złoto na zamarzniętej północy Kanady. Idąc tą samą drogą co pierwotni poszukiwacze złota, wyruszają w niebezpieczną i ekscytującą podróż. Muszą pokonać zdradziecką przełęcz, poruszać się po rozległych, lodowych jeziorach i walczyć z potężną rzeką Jukon w drewnianej łodzi. 16:35 HISTORIA POLSKI - MY, DZIECI Z LAGRÓW Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2008 Scenariusz: Andrzej Machnowski Film to świadectwo tych, którzy przeżyli Auschwitz - Birkenau - Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny i Zagłady 1940 - 1945. O swoich przeżyciach opowiadają ci, którzy w chwili aresztowania i osadzenia nie mieli 16 lat. Są wśród opowiadających i tacy którzy urodzili się za drutami lub zostali przywiezieni do obozu w wózkach niemowlęcych. Są to niezwykłe relacje budzące zgrozę. Długo próbowano zaprzeczać istnieniu i publicznie głoszono tezę, że w niemieckich obozach koncentracyjnych nie było w ogóle polskich dzieci. 17:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W ZAKOLU NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jeśli gdzieś w szczerym polu gromadzi się grupa wielu ludzi w różnym wieku i różnych profesji, to znak to szczególny. Dla nas zaczyna się tak na ogół każda ważna, historyczna opowieść. Dziś tropić będziemy losy wrześniowych samolotów. Historia dotyczy Karasia z 41. Eskadry Rozpoznawczej, przypisanej do lotnictwa Armii Modlin. Samolot wyruszył rankiem 7 września 1939 r. na rozpoznanie w rejonie Różana. To co jest nam obecnie wiadome, to skład załogi oraz fakt, że samolot z rozpoznania nigdy nie powrócił. Pancerne nowinki Przynajmniej raz do roku korci nas, by zajrzeć na ekspozycję broni pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu. Od naszej ostatniej wizyty sporo się zmieniło. Szczególnie zaś cieszy nas, że ekspozycję otwierają polskie akcenty, a miedzy nimi kopia polskiego samochodu pancernego wz. 34 i tankietka TKS z 1935 r. Zachęcamy widzów, by zechcieli bliżej zapoznać się z tą wartościową kolekcją. 19:05 SPRAWIEDLIWI. KTO RATUJE JEDNO ŻYCIE... - ODC. 6/7 - WIRTUOZ Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Waldemar Krzystek Scenariusz: Wojciech Tomczyk Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Zbigniew Karnecki Aktorzy: Marta Chodorowska, Wojciech Solarz, Anna Dereszowska, Jakub Mazurek, Katarzyna Gniewkowska, Cezary Morawski, Bogusława Schubert - Massoc, Maria Gładkowska, Zofia Tomaszewska - Charewicz, Krzysztof Stroiński, Małgorzata Buczkowska Wiosna 1943 roku. Na Pilnika zostaje wydany wyrok śmierci. Stefan składa przysięgę i wstępuje w szeregi AK. Bierze udział w pierwszej akcji: mają za zadanie zlikwidować Pilnika. Prof. Kaniewski musi zostać w Warszawie z chorą żoną. Prosi Stefana, aby ten wraz z Basią pojechał do jego domu w Tarczynie, gdzie ukrywają się Żydzi. Taka podróż może być ryzykowna, ale Basia uspokaja, że na pewno będą bezpieczni. Tymczasem ukrywająca się pani Kohn umiera. Rodzina pod osłoną nocy grzebie ciało w sadzie. Niestety, jest świadek nocnego pochówku. Na Pilniku, którego ostatecznie zdemaskowano jako donosiciela, zostaje wykonany wyrok śmierci. Basia i Stefan docierają do wiejskiej posiadłości Kaniewskich. Następnego dnia dom otaczają Niemcy. Przyjechali na rabunek, kiedy dowiedzieli się o zakopanym w sadzie skarbie. Wywlekają na podwórko wszystkich domowników, znajdują też Żydów. Młodszemu synowi Kohnów, Jakubowi, udaje się ukryć. Niemcy domagają się wydania złota, chcą wiedzieć, gdzie dokładnie został zakopany skarb. Jeden z nich przeszukuje kryjówkę Kohnów, znajduje skrzypce Jakuba. Niemcy stają się coraz bardziej brutalni, żądają wydania grajka. Jeden z nich przystawia lufę do brzucha ciężarnej Basi. Niespodziewanie wywiązuje się kłótnia między Niemacami, co wykorzystuje Stefan. Niestety, sam ginie, ale umożliwia ucieczkę Basi i Jakubowi. Niemcy mordują resztę rodziny Kohnów. Sześćdziesiąt trzy lata później rodzina Kowalskich przylatuje do Izraela. W hotelu wita ich Nick, syn Jakuba - światowej klasy wirtuoza Jakoba Cohena. 20:00 KHIANGYANG KISH ZNACZY GÓRA NAROŻNA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 1972 Relacja z wyprawy członków klubu wysokogórskiego w góry Karakorum na szczyt Khiangyang Kish. Mierzący 7852 metry nad poziom morza był wówczas drugim pod względem wysokości niezdobytym szczytem na Ziemi. Podczas wyprawy poniósł śmierć Jan Franczuk, wpadając do szczeliny lodowca. W materiale: - baza wyprawy i kolejne obozy himalaistów - trudy wspinaczki na szczyt - symboliczny pogrzeb Jana Franczuka - zdobycie szczytu przez czterech uczestników wyprawy. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA OFIAR TRZĘSIENIA ZIEMI W SPITAKU Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż z Armenii, z ormiańskiego miasta Spitak, gdzie w grudniu 1988 roku miało miejsce jedno z największych trzęsień ziemi w historii regionu. W wyniku wstrząsów miasto zostało całkowicie zniszczone. Reportaż pokazuje, jak wyglądało codzienne życie w Spitaku 15 lat po katastrofie. Bohaterem jest rdzenny mieszkaniec miasta - świadek i ofiara trzęsienia ziemi, stracił żonę i córkę. Kamera towarzyszy mu w dniu, w którym po 15 latach oczekiwania dostaje wreszcie mieszkanie. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - NARODZINY WOJNY /2/ Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1997 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Druga część programu, w którym Bogusław Wołoszański poddaje analizie politykę ostatnich dni sierpnia 1939 roku, gdy rząd polski podjął działania, aby odwrócić bieg wydarzeń i nie dopuścić do wojny. Czy mieliśmy szansę na uniknięcie wojny? Jakie błędy popełnił Józef Beck, polski minister spraw zagranicznych? 00:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŚMIERTELNY UŚCISK Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony współpracy militarnej ZSRR z Niemcami. Wykorzystano czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - W ZAKOLU NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jeśli gdzieś w szczerym polu gromadzi się grupa wielu ludzi w różnym wieku i różnych profesji, to znak to szczególny. Dla nas zaczyna się tak na ogół każda ważna, historyczna opowieść. Dziś tropić będziemy losy wrześniowych samolotów. Historia dotyczy Karasia z 41. Eskadry Rozpoznawczej, przypisanej do lotnictwa Armii Modlin. Samolot wyruszył rankiem 7 września 1939 r. na rozpoznanie w rejonie Różana. To co jest nam obecnie wiadome, to skład załogi oraz fakt, że samolot z rozpoznania nigdy nie powrócił. Pancerne nowinki Przynajmniej raz do roku korci nas, by zajrzeć na ekspozycję broni pancernej Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu. Od naszej ostatniej wizyty sporo się zmieniło. Szczególnie zaś cieszy nas, że ekspozycję otwierają polskie akcenty, a miedzy nimi kopia polskiego samochodu pancernego wz. 34 i tankietka TKS z 1935 r. Zachęcamy widzów, by zechcieli bliżej zapoznać się z tą wartościową kolekcją.