TVP Kultura Sobota, 23.02.2019 07:00 SZLAKIEM KOLBERGA - MELA KOTELUK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Scenariusz: Michał Pietrusiewicz, Elżbieta Rottermund Wykonawcy: Mela Koteluk, Teresa Mirga Cykl dokumentalny prezentujący znanych polskich muzyków, którzy wyruszają w Polskę szlakiem Oskara Kolberga. Tym razem szlakiem Kolberga wyruszamy razem z Melą Koteluk, wokalistką, autorką tekstów i kompozytorką na Spisz. Ruszamy na spotkanie niezwykle barwnej, tajemniczej i zupełnie nieznanej kultury romskiej - szczepu Cyganów górskich Bergitka Roma. Odwiedzimy pieśniarkę i poetkę romską Teresę Mirgę, która wprowadzi Melę Koteluk w tajniki muzyki i kultury cygańskiej. 09:00 SERIALOWA NOSTALGIA - KARINO - ODC. 5/13 PORWANIE Serial przygodowy, 25 min, Polska 1975 Reżyseria: Jan Batory Scenariusz: Jan Batory, Jan Dobraczyński, Marek Nowakowski Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Wanda Warska Aktorzy: Claudia Rieschel, Stanisław Niwiński, Zdzisław Maklakiewicz, Karol Strasburger, Tadeusz Schmidt, Zdzisław Kuźniar, Krzysztof Wakuliński, Tadeusz Wojtych, Janusz Gajos i inni Do stadniny przyjeżdża z krótką wizytą dziadek Grażyny, rotmistrz Pawłowicz. Zjawia się też zakochany w młodej lekarce Henryk Waszkowski. Tymczasem Rusin i Małecki zabierają parę koni na kilkudniowy wypas. Karino przedostaje się przez sztachety prowizorycznego ogrodzenia i wędruje na spacer do lasu. Znajdują go dwaj robotnicy leśni i ukrywają w starej szopie, zamierzając korzystnie sprzedać pięknego konia. Zaalarmowani pracownicy stadniny wszczynają poszukiwania. Nagle Karino powraca. Gdy złodzieje próbowali wypalić mu znak stadniny, wyrwał się z niewoli. 09:35 SERIALOWA NOSTALGIA - KARINO - ODC. 6/13 UJARZMIONY Serial przygodowy, 25 min, Polska 1975 Reżyseria: Jan Batory Scenariusz: Jan Batory, Jan Dobraczyński, Marek Nowakowski Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Wanda Warska Aktorzy: Claudia Rieschel, Karol Strasburger, Tadeusz Schmidt, Zdzisław Kuźniar, Janusz Gajos, Zdzisław Maklakiewicz, Stanisław Niwiński i inni Trener Stolarek przystępuje do ujeżdżania Karino. Jego metody wydają się Grażynie zbyt brutalne, dlatego rankami z pomocą Małeckiego sama oswaja swego ulubieńca z siodłem. Kiedy podejmuje próbę ujeżdżania, Karino ją ponosi. Pędzi jak szalony przez las, przez łąkę, dopiero Stolarek ratuje dziewczynę z opresji. Wreszcie koń jest gotowy do startu na torach wyścigowych. Żegna go Grażyna, pracownicy stadniny i przyjaciel, cyrkowy koń Eryk. 10:10 ZAŚPIEWAJMY TO JESZCZE RAZ - TO ZIEMIA Koncert, 30 min, Polska, 1974 Reżyseria: Grzegorz Lasota Scenariusz: Grzegorz Lasota, Jerzy Wittlin Zdjęcia: Witold Adamek, Wfd Archiwum Film jest rodzajem montażu teledysków - piosenkarze występują w miejscach najważniejszych inwestycji przemysłowych i socjalnych roku 1974. 10:45 DOKUMENT TYGODNIA - CZTERY ŻYCIA LIDII LWOW Film dokumentalny, 66 min, Polska, 2015 Reżyseria: Rafał Mierzejewski Scenariusz: Rafał Mierzejewski Zdjęcia: Andrzej Adamczek Muzyka: Rafał Rozmus Film poświęcony jest życiu ponad dziewięćdziesięcioletniej dzisiaj Lidii Lwow - Eberle (pseudonim okupacyjny Lala), córce rosyjskich emigrantów w międzywojennej Polsce, żołnierzowi AK i konspiracji niepodległościowej 1944 - 1948, ostatniej towarzyszce życia mjr. Zygmunta Szendzielarza Łupaszki, więźniarce politycznej PRL 12:10 DUŻE ZWIERZĘ Film obyczajowy, 71 min, Polska 2000 Autor: Kazimierz Orłoś Reżyseria: Jerzy Stuhr Scenariusz: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Paweł Edelman Muzyka: Abel Korzeniowski Występują: Jerzy Stuhr, Anna Dymna, Dominika Bednarczyk, Błażej Wójcik, Andrzej Franczyk, Feliks Szajnert, Zbigniew Kaleta, Andrzej Kozak, Radosław Krzyżowski, Stanisław Banaś, Piotr Dąbrowski, Zbigniew Rola, Ewa Worytkiewicz, Małgorzata Ząbkowska, Beata Schimscheiner, Tomasz Schimscheiner i inni "Duże zwierzę" - czwarty film w reżyserskim dorobku Jerzego Stuhra - był już głośny na długo przed premierą. Stało się tak za sprawą scenariusza. Pierwszą jego wersję (na podstawie opowiadania Kazimierza Orłosia pt. "Wielbłąd") napisał bowiem w roku 1973 sam Krzysztof Kieślowski, noszący się wówczas z zamiarem debiutu fabularnego. Niestety, tekst nie spodobał się peerelowskim decydentom od kultury i musiał powędrować do szuflady. Przed kilkoma laty odnalazł go w Wiesbaden Janusz Morgenstern. Takiej okazji nie można było zmarnować. Morgenstern, zarezerwowawszy sobie rolę producenta, zaprosił do współpracy Jerzego Stuhra, jednego z ulubionych aktorów Kieślowskiego. Twórca "Tygodnia z życia mężczyzny" nie tylko wziął na swoje barki reżyserię i opracowanie scenariusza (w pierwotnej wersji były tylko dwie sceny z rozpisanym dialogiem), lecz także zagrał głównego bohatera. Realizacja "Dużego zwierzęcia" stała się dla aktora szczególnym doświadczeniem. "Po pierwsze dlatego, że w sensie symbolicznym znów byłem współpracownikiem Krzysztofa, mojego przyjaciela. Dane mi było nadać kształt czemuś, co było jego ideą, jego dążeniem. Po drugie, to był mój pierwszy film poetycki. Zawsze miałem skłonność do realistycznego oglądania świata. Odważyłem się na metaforę, spróbowałem znaleźć w sobie inną wrażliwość" - mówił w jednym z wywiadów. To jednak nie wszystko. Już w swych poprzednich filmach Stuhr - reżyser dowiódł, jak bliski jest mu temat tolerancji, zrozumienia dla inności i niedoskonałości bliźniego. Typ jego talentu kazał mu wszakże ukazywać ludzkie losy w konkretnym kontekście czasowo - przestrzennym, co z kolei zmuszało do balansowania na granicy doraźnej publicystyki. Dopiero scenariusz Kieślowskiego pozwolił autorowi "Historii miłosnych" na zmianę perspektywy i bardziej uniwersalne potraktowanie problemu. "Stuhr niemodny temat ujął w formę przypowieści, dotykającej za pośrednictwem mikrozdarzeń ponadczasowych prawideł" - pisała po premierze "Dużego zwierzęcia" jedna z recenzentek. Nie wszyscy wszakże podzielali jej zdanie. Film wywołał liczne dyskusje. Jedni chwalili i nagradzali (Nagroda Specjalna na MFF w Karlovych Varach, nagroda publiczności na Lecie Filmowym w Kazimierzu Dolnym, Syrenka Warszawska w kategorii filmu fabularnego), inni zarzucali reżyserowi jałowe powielanie wzorców kina moralnego niepokoju. Jedno wszakże pozostaje bezsporne: "Duże zwierzę" to kolejne niebanalne dokonanie Jerzego Stuhra, jednego z niewielu polskich artystów filmowych, którzy bez oglądania się na mody, konsekwentnie budują na ekranie własną, oryginalną wizję świata Mała, górska miejscowość, gdzieś w Polsce. Pan Sawicki, szanowany obywatel, tak samo zwyczajny jak jego otoczenie, pewnego dnia zaczyna spacerować ulicami w towarzystwie wielbłąda. Zdziwieni mieszkańcy nie wiedzą, co o tym myśleć. Mijają kolejne dni, a zwierzę ciągle jest u Sawickich. Mało tego, zajmuje w ich życiu coraz ważniejsze miejsce. Dlaczego? - to pytanie coraz bardziej dręczy całe miasteczko. Sawiccy nie potrafią odpowiedzieć. Po prostu polubili dwugarbnego czworonoga i tyle. Mieszkańcom wszakże to nie wystarcza. Nie wiedzieć czemu nie potrafią przystosować się do nowej sytuacji i reagują agresywnie. Odpowiednie urzędy nagle zaczynają domagać się rejestracji i opodatkowania wielbłąda. Pojawiają się donosy, że wielbłąd przeszkadza dzieciom w nauce, zanieczyszcza ulice, a także - czy są granice absurdu? - może roznosić groźną afrykańską odmianę choroby wenerycznej. W stosunku do Sawickich mnożą się szykany. Ona traci pracę w przedszkolu, jego nie chcą już w lokalnej orkiestrze. Przed ich domem hałasują protestacyjne pikiety. Mimo że odrzuceni i osamotnieni, Sawiccy nie zamierzają pozbyć się wielbłąda. Przeciwnie, są do niego coraz mocniej przywiązani. 13:35 SUBLOKATOR Komedia, 95 min, Polska 1966 Scenariusz i reżyseria: Janusz Majewski Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Jan Machulski, Barbara Ludwiżanka, Katarzyna Łaniewska, Magdalena Zawadzka, Teresa Lipowska, Krystyna Feldman Zanim Janusz Majewski otrzymał w 1961 roku dyplom ukończenia łódzkiej Szkoły Filmowej, miał już na swoim koncie krótkometrażowy film "Rondo", który zwrócił uwagę krytyki. Później, już jako dyplomowany reżyser, zrealizował jeszcze kilka filmów dokumentalnych, m. in. "Album Fleischera", "Różę", "Pojedynek", "Avatar". "Sublokator" to jego debiut w filmie pełnometrażowym, który okazał się początkiem udanej reżyserskiej kariery. "Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię", "Lokis", "Zazdrość i medycyna", "Zaklęte rewiry", "Sprawa Gorgonowej", "Lekcja martwego języka", "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny", "C. K. Dezerterzy" czy "Królowa Bona" to tytuły znane i chętnie oglądane. "Sublokator" to obyczajowa, wdzięczna komedia w tonacji groteskowej, wykorzystująca znany w naszym kinie motyw wspólnego mieszkania. Do domu zamieszkanego przez same kobiety wprowdza się nowy lokator - naukowiec Ludwik szukający spokojnego kąta do pracy. Łamie sobie jednak nogę i dostaje się pod opiekę sąsiadek prześcigających się w niesieniu pomocy jedynemu mężczyźnie w domu. Każda z nich ma swoje dziwactwa i marzenia. Pani Maria, właścicielka willi, zamierza założyć hodowlę szynszyli skrzyżowanych ze szczurami, jej siostrzenica Małgosia knuje, jak tu pozbyć się cioci, sportsmenka Kazimiera żąda przekształcenia domu w ośrodek rehabilitacyjny dla kobiet. Każda z nich stara się wciągnąć sąsiada do pomocy przy realizacji swoich planów. Doprowadzony do rozstroju nerwowego Ludwik postanawia najpierw zdemolować cały dom, a poźniej czmychnąć z niego jak najdalej. Nieszczęśnik łamie jednak drugą nogę. 15:45 MĘŻCZYŹNI WOLĄ BLONDYNKI (GENTLEMEN PREFER BLONDES) Komedia muzyczna, 87 min, USA, 1953 Reżyseria: Howard Hawks Aktorzy: Jane Russell, Marylin Monroe, Charles Coburn, Elliott Reid, Tommy Noonan Musical oparty na broadwayowskim przedstawieniu z lat dwudziestych. Dwie ładne dziewczyny płyną luksusowym statkiem do Europy. Obie chcą sobie urządzić szczęśliwe życie. Dorothy łatwo zakochuje się bez względu na pozycję i majątek konkurenta. Wyrachowana Lorelei chce wyjść za mąż za bardzo bogatego mężczyznę. 18:20 ONE MORE TIME WITH FEELING (ONE MORE TIME WITH FEELING) Film dokumentalny, 108 min, Francja/Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Andrew Dominik "One More Time with Feeling" to surowy i wyjątkowy dokument przedstawiający kulisy tworzenia szesnastego albumu studyjnego grupy Nick Cave and the Bad Seeds. Nagrywaniu płyty "Skeleton Tree" towarzyszyły przygnębiające okoliczności. Lider formacji, Nick Cave, musiał poradzić sobą ze stratą syna. Nagrany w czarno - białej stylistyce film urzeka swoją prostotą. Pokazuje zmagania Cave 'a z odnalezieniem światła pośród otaczającej ciemności. 20:20 BILET DO KINA - DIABELSKA PRZEŁĘCZ (DEVIL'S KNOT) Dramat kryminalny, biograficzny, 109 min, USA 2013 Reżyseria: Atom Egoyan Scenariusz: Paul Harris Boardman, Scott Derrickson Aktorzy: Colin Firth, Reese Whiterspoon, Dane DeHaan, Bruce Greenwood, Stephen Moyer, Brandon Spink, Paul Boardman Jr. , Kevin Durand, Amy Ryan Scenariusz filmu oparty na prawdziwych wydarzeniach opisanych w książce Mary Leveritt "Devil’s Knot: The True Story of the West Memphis Three" z 2002 roku o trzech nastolatkach oskarżonych o zabicie trzech chłopców podczas satanistycznego rytuału. Jeden z nich otrzymał wyrok śmierci, dwóch pozostałych skazano na karę dożywotniego więzienia. Do tragedii doszło w 1993 r. w robotniczej dzielnicy miasteczka West Memphis w stanie Arkansas. Giną trzej ośmioletni chłopcy: Stevie Branch, Christopher Byers i Michael Moore. Szeroko zakrojone poszukiwania zaginionych doprowadzają do makabrycznego odkrycia. Ciała ośmiolatków powiązane z licznymi obrażeniami odnaleziono następnego dnia na brzegu rzeki. Prowadzący dochodzenie policjanci od razu przyjmują, że zbrodnia była efektem satanistycznego rytuału. Po miesiącu śledztwa mają już rzekomych sprawców ohydnego czynu, nastolatków Damiena Echolsa, Jasona Baldwina, Jessie Misskelleya, którzy zostają aresztowani. W sprawę mocno angażuje się też prywatny detektyw Ron Lax, wynajęty przez obrońców oskarżonych nastolatków. Jeden z chłopców przyznaje się do popełnienia tego czynu, ale pozostali dwaj przez cały czas utrzymują, że są niewinni. Proces sądowy kończy się surowymi wyrokami. Czy konserwatywnej, małomiasteczkowej społeczności wystarczą pozory, by domniemanych winowajców posłać za kratki? 22:20 PLACEBO LIVE IN LONDON - MTV UNPLUGGED (PLACEBO LIVE IN LONDON - MTV UNPLUGGED) Koncert, 59 min, USA, 2015 Wykonawcy: Placebo Muzyka Placebo to niezwykle ważny element w rozwoju brytyjskiej alternatywny. Sprzedając 12 milionów płyt, zespół wpłynął na zmianę stylu muzycznego Wielkiej Brytanii. Grupa była antytezą Britpopu i zainspirowała pokolenia nowych muzyków. Ich albumy osiągnęły szczyty list przebojów, a sami muzycy współpracowali z takimi legendami jak David Bowie, Michel Stipe czy Robert Smith. W 2015 roku Placebo zagrało wyjątkowy koncert dla MTV Unplugged w London Studios. 23:35 SEANS KULTOWY - WSTRĘT (REPULSION) Dramat psychologiczny, 100 min, Wielka Brytania, 1965 Reżyseria: Roman Polański Scenariusz: Gerard Brach, Roman Polański Zdjęcia: Gilbert Taylor Muzyka: Chico Hamilton Aktorzy: Catherine Deneuve, Ian Hendry, John Fraser, Patrick Wymark, Yvonne Furneaux, Renee Houston, Helen Fraser, Valerie Taylor, James Villiers "Wstręt" to pierwsza długometrażowa fabuła zrealizowana przez Romana Polańskiego po wyjeździe z Polski. Film powstał za pieniądze brytyjskiej wytwórni Compton, która w połowie lat sześćdziesiątych robiła wiele, by ugruntować swój wizerunek kompanii promującej artystów ambitnych i nietuzinkowych. Chętnie więc zgodziła się finansować produkcję Polańskiego, tym bardziej że Polak miał już na koncie entuzjastycznie przyjęty na Zachodzie "Nóż w wodzie" (nominacja do Oscara) i jako świeżo upieczony emigrant nie miał wygórowanych oczekiwań co do budżetu filmu. Po ustaleniu warunków reżyser zabrał się do pracy. Miał pełną świadomość, jak wiele zależy od efektu jego starań. W rezultacie powstał film, który dziś krytycy zgodnie zaliczają do klasyki dreszczowca i horroru, stawiając go na równi z "Psychozą" Alfreda Hitchcocka czy "Halloween" Johna Carpentera. "Wstręt", choć nie okazał się wielkim sukcesem frekwencyjnym, otrzymał znakomite recenzje. Wychwalano nie tylko reżyserską wirtuozerię i znakomite zdjęcia, lecz także popisową grę dwudziestojednoletniej Francuzki Catherine Deneuve. Zarówno dla niej, jak i dla Polańskiego "Wstręt" stał się przepustką na filmowy Olimp. Fabuła "Wstrętu" jest niezwykle prosta. Młoda Belgijka Carol Ledoux dzieli wraz z siostrą Helen mieszkanie w Londynie. Mimo niewątpliwej urody, Carol nie tylko nie ma chłopaka, lecz także nie potrafi normalnie rozmawiać z mężczyznami. Zamknięta w sobie, pełna seksualnych zahamowań, unika ludzkiego wzroku i towarzystwa. Jej siostra nie zadaje sobie nawet trudu, by zrozumieć dziwne zachowanie dziewczyny. Całkowicie pochłania ją własna osoba i romans z żonatym mężczyzną. Nie wyobraża sobie nawet, że jej głośne jęki rozkoszy słyszy zza ściany Carol, na próżno starająca się zasnąć (tropiciele filmowych ciekawostek ustalili, że "Wstręt" jest pierwszy angielskim filmem, w którym można usłyszeć odgłosy orgazmu). Prawdziwy dramat zaczyna się wszakże z chwilą wyjazdu Helen i jej kochanka na wakacje do Włoch. Carol zostaje w domu sama. Coraz bardziej sparaliżowana przez strach przestaje chodzić do pracy i stopniowo pogrąża się w obłędzie. Tykanie zegara, kapanie wody z kranu urastają w jej świadomości do zwiastunów nieokreślonego, monstrualnego niebezpieczeństwa. Na domiar złego Carol zaczyna mieć halucynacje. Słyszy wyimaginowane kroki na korytarzu, czuje, jak ze ścian nagle wyrastają ręce i obejmują ją za piersi. Zaszczuta przez własną psychikę traci kontakt z rzeczywistością i przestaje odpowiadać za swoje czyny. Niekłamana groza obecna w filmie Polańskiego powstaje wskutek mistrzowsko wcielonego w życie pomysłu realizacyjnego. Widz ogląda bowiem świat przedstawiony na ekranie z punktu widzenia głównej bohaterki. Jej przerażenie i paranoja stają się przez to wyjątkowo realistyczne, odbierane jako coś znajomego, lecz trwożliwie spychanego w podświadomość. Wrażenie potęguje klaustrofobiczna atmosfera utworu. Gros akcji rozgrywa się przecież w czterech ścianach mieszkania Carol, które staje się dobrowolnym więzieniem dziewczyny, a jednocześnie obrazem jej udręczonej świadomości. Specjalna Nagroda Jury dla Romana Polańskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie w 1965 roku. 01:35 TAŚMY KULTURY - STEFANIA I SANTOS Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 Telenowela polska. Piękne kobiety i bogaci mężczyźni. Władza, afery i namiętności. Tłuste miliony. 01:45 TAŚMY KULTURY - TYLE W TEMATACH Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Każdy temat można omawiać w nieskończoność, ale Taśmy Kultury trwają 12 minut i tyle. Więc tyle w tematach. 02:10 MISTRZOWSKIE KINO - MAMA (MOMMY) Dramat, 132 min, Kanada, 2014 Reżyseria: Xavier Dolan Aktorzy: Anne Dorval, Antoine-Oliver Pilon, Suzanne Clement, Alexandre Goyette Diane to młoda duchem i nieco wyzywająca w swoim dziewczyńskim stylu czterdziestosześcioletnia wdowa, której nie udało się do tej pory w pełni zawodowo ustabilizować i odnaleźć. Kiedy po wznieceniu pożaru jej piętnastoletni syn Steve zostaje zwolniony z kliniki dla dzieci z problemami psychicznym, aby nie trafić do zamkniętego zakładu, musi wprowadzić się do jej domu. Dorosła nastolatka i wyrostek z ADHD zaczynają wspólnie odrabiać kolejne burzliwe lekcje koegzystowania, a ich efekty bywają niekiedy katastrofalne. 04:40 IKONY MUZYKI - QUEEN (DISCOVERING MUSIC - QUEEN) Film dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Lyndy Saville "Discovering Music" to cykl dokumentalny poświęcony różnym artystom muzyki rockowej i popularnej. Bohaterem tego odcinka jest zespół Queen. Grupa uważana jest za jedną z najlepszych w historii muzyki. Wielowątkowe kompozycje, połączenie różnych stylów i niezwykle charyzmatyczny głos Freddiego Mercury ' ego to charakterystyczne elementy utworów Queen. Dzięki temu zdobyli szczyty list przebojów i sprzedali miliony płyt.