TVP Historia Wtorek, 26.02.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 LUTEGO Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1806 - początek budowy Łuku Triumfalnego w Paryżu; 1808 - urodził się Honore Daumier, francuski malarz i rzexbiarz; 1927 - sejm uchwalił, że hymnem RP jest "Mazurek Dąbrowskiego"; 1973 - wyprodukowano ostatni samochód marki "Warszawa"; 07:45 KORONA KRÓLÓW - ODC 157 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz, Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Marcin Marciniak, Joanna Ślesicka Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Rafał Paradowski, Romuald Lewandowski, Paweł Figurski, Jacek Fabrowicz, Tomasz Wójcik Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Piotr Gawron - Jedlikowski, Hubert Wróblewski, Paulina Lasota, Joanna Osyda, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Dominik Łoś, Maksymilian Michasiów, Robert Gonera, Wojciech Czerwiński, Zbigniew Waleryś Odc 157 Na ulicach Krakowa dochodzi do napaści na bawarski orszak, w wyniku którego ciężko ranny zostaje sokolnik. Do zdrowia pomaga mu dojść nadworny medyk Karl. Rycerz cesarski, Hasso Wedel, niespodziewanie zakochuje się w jednej z wawelskich dwórek. Jutta i Oda nie ukrywają swojego zadowolenia z powodu wyjazdu Gabiji i Kunegundy. Na zamku nie będzie już nikogo z Litwy i wszyscy zapomną o Annie. Uważają, że pamięć o Annie przyćmiewa obecną królową. 08:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 158 Telenowela historyczna, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Jan Piotr Szafraniec, Ewa Bulanda, Anna Stańko Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz, Romuald Lewandowski, Rafał Paradowski, Tomasz Wójcik , Paweł Figurski Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Andrzej Hausner, Aleksandra Przesław, Martyna Dudek, Piotr Gawron - Jedlikowski, Krzysztof Wrona, Piotr Nowak, Agnieszka Mandat, Paulina Lasota, Joanna Osyda, Hanna Wojak, Karolina Kominek, Agata Bykowska, Sylwia Skrzypczak, Dominik Łoś, Andrzej Deskur Odc 158 Lipiec 1345 roku. Na Wawelu odbywa się ślub Kunegundy z Ludwikiem. Syn cesarza rozmaitymi niespodziankami umila czas zebranym. Podczas świętowania w karczmie dochodzi do kolejnej awantury z Bawarczykami. Hasso Wedel prosi o rękę Jolenty, jednak jej ojciec nadal chce, by trafiła do klasztoru. Mimo próśb Cudki, Kazimierz stara się zachować bezstronność w tej sprawie. Dochodzi do pojedynku Niemierzy z ukochanym Jolenty. 09:15 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WIELKOPOLSKIE CZARNKÓW ODZYSKANY Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2017 Reżyseria: Paweł Różycki Historia dwóch kuzynów, których zaangażowanie i walka włączyły Czarnków w granice tworzącej się II Rzeczpospolitej. Opowiada o ludziach, którzy podjęli walkę o wolną Polskę, aby po ponad 120 latach niewoli ich miasto znalazło się w granicach odradzającego się państwa polskiego. Wątki fabularyzowanego dokumentu opartego o historię działań ppłk. Zdzisława Ostrowskiego i jego kuzyna Włodzimierza Raczyńskiego zostały również wzbogacone o materiały i archiwalia powstańcze. Zwycięskie Powstanie Wielkopolskie przywróciło Wielkopolskę Polsce, a w dolinie Noteci została przeprowadzona granica polsko - niemiecka. Sam Czarnków dzięki heroicznej walce powstańczej finalnie znalazł się w granicach II Rzeczpospolitej. 10:15 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Ławrentij Beria, szef tajnej policji politycznej, przez 15 lat był jednym z najpotężniejszych ludzi w Związku Radzieckim. Jednak w lipcu 1953 roku trafił do więzienia, by zginąć kilka miesiecy później. Jak zaczęła się kariera tego człowieka? Kim był Nikołaj Jeżow i dlaczego tak nagle zniknął? Dlaczego Stalin, przy pomocy takich ludzi jak Jagoda, Jeżow czy Beria, tak okrutnie obchodził się ze swymi najbliższymi współpracownikami? 10:50 SPÓR O HISTORIĘ - ZŁOTE LATA GIERKA? Dysk./wywiad/debata, 29 min, Polska, 2011 Scenariusz: Borys Hass Wykonawcy: Wojciech Materski, Jan Ołdakowski "Za Gomułki puste półki, a za Gierka choć nadziei jest iskierka" - ten dwuwiersz powtarzali Polacy, gdy w grudniu 1970 roku Edward Gierek, doszedł do władzy. Szybko jednak okazało się, że zwiększanie zadłużenia oraz kolejne kosztowne inwestycje nie przynoszą pożądanych zmian, prowadzą do strajków i wzrostu niezadowolenia społeczeństwa. O skutkach i znaczeniu rządów Edwarda Gierka w programie dyskutują: profesor Witold Orłowski, profesor Antoni Dudek oraz doktor Kazimierz Miroszewski. 11:25 ŚLADAMI HISTORII - HISTORIA POLSKIEGO RADIA (JĘZYK MIGOWY) Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Monika Mazanek-Wilczyńska Zdjęcia: Marcin Przylecki, Włodzimierz Szulc Celem programu jest skrótowe przedstawienie historii Polskiego Radia Szczecin w latach 1945 - 1989. O tym medium opowie dr Paweł Szulc ze szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, autor monografii pt. "Zniewolony eter". Ale przede wszystkim o historii Radia opowiedzą jego pracownicy, m. in. o dyrektorze z lat 50. Władysławie Daniszewskim wypowie się jego przyjaciel prof. Kazimierz Kozłowski. O swoim długim dyrektorowaniu w przełomowych czasach 1968 roku oraz 1970 roku opowie Zbigniew Puchalski, a jego wypowiedź uzupełnią historyk dr Eryk Krasucki oraz Zbigniew Arabski. Marek Koszur opowie, jak Polskie Radio Szczecin relacjonowało wydarzenia z sierpnia 1980 roku, a Małgorzata Furga opowie o kampanii wyborczej z 1989 roku. Zdaniem historyka dr. Pawła Szulca, Polskie Radio Szczecin było - jak każde medium w PRL - u - prorządowe i miało swoje miejsce w całym systemie propagandowym, jednak postaramy się przedstawić tę historię poprzez wspomnienia ludzi, którzy w tym Radiu pracowali wiele lat. 12:15 CZTERDZIESTOLATEK - DWADZIEŚCIA LAT PÓŹNIEJ - ODC. 2/15 - GŁODÓWKA, CZYLI ZAMYKANIE PARASOLA Serial komediowy, 56 min, Polska 1993 Reżyseria: Jerzy Gruza Scenariusz: Jerzy Gruza, Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Jerzy Gościk Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Andrzej Kopiczyński, Anna Seniuk, Wojciech Pokora, Marek Kondrat, Joanna Kurowska, Irena Kwiatkowska, Zofia Czerwińska, Wojciech Malajkat, Wojciech Mann, Wiesław Gołas, Leonard Pietraszak i inni Pan Stefan pracuje na budowie Teatru Narodowego. Załoga ogłasza strajk, by wreszcie wyegzekwować nie zrealizowane postulaty płacowe. Inżynier Karwowski zostaje wytypowany do udziału w drugim etapie strajku, czyli głodówce. Przerażona tą perspektywą pani Madzia prowadzi męża do gerontologa, ale lekarz jest młodą i atrakcyjną kobietą, więc pacjent robi wszystko, by okazać się mężczyzną pełnym sił witalnych i absolutnie zdrowym. Wynik badania jest oczywiście zadowalający, Karwowski podejmuje głodówkę. Dopiero na wieść o tym, że firma jego córki będzie nowym właścicielem teatru, pada zemdlony. Trafia do szpitala, gdzie odwiedza go syn i trzech szalejących wnuków. 13:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KAZACHSTAN. SERCE AZJI ŚRODKOWEJ. (FLAVORS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W kolejnym odcinku serii podróż do Kazachstanu. Stepy i góry Kazachstanu tworzą ciekawy i zróżnicowany krajobraz. Jego bogata i długa historia sięga czasów wielkiego Jedwabnego Szlaku. Kraj między Ałtajem a brzegami Wołgi tworzą liczne i różnorodne narodowości. Mieszkańcy tego ogromnego kraju chętnie podejmują podróżnych, odrywając przed nimi jego sekrety. 14:30 LEGENDA WIEŻY EIFFLA (THE TRUE LEGEND OF THE EIFFEL TOWER) Dokument fabularyzowany, 94 min, Francja, 2005 Reżyseria: Simon Brook Wykonawcy: Maciej Gudowski Film przybliżający historię projektu i budowy wieży Eiffla. 16:10 MARZYCIELE - KORFANTY W KRAKOWIE Dysk./wywiad/debata, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Paweł Nowakowski, Piotr Legutko (prowadzący) W poniedziałek, 5 października 1903 roku wielkie tłumy krakowian wypełniły plac przy kościele św. Krzyża, aby uczestniczyć w ślubie Wojciecha Korfantego i Elżbiety Sprott. Potem odbyło się przyjęcie, w którym uczestniczył m. in. malarz Włodzimierz Tetmajer, słynny jako inspiracja dla postaci Gospodarza w "Weselu" Wyspiańskiego. Dlaczego polski działacz narodowy z Górnego Śląska żenił się w Krakowie, czyli wówczas na terenie innego państwa? Bo na niemieckim Śląsku odmówiono mu ślubu. Narzeczeni musieli wyjechać za granicę, dopełnić obowiązku sześciu tygodni zamieszkania w monarchii habsburskiej i w końcu pobrali się otoczeni gromadą przyjaciół i sympatyków. Korfanty w tym czasie był członkiem Ligi Narodowej, w ramach której współpracował z Romanem Dmowskim, pracował jako redaktor naczelny polskiego dziennika "Górnoślązak". W 1902 r. trafił do pruskiego więzienia za publikację artykułów "Do Niemców" i "Do moich braci Górnoślązaków". Był posłem do parlamentu niemieckiego, 25 października 1918 r. wystąpił w Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich polskich ziem zaboru pruskiego: Mości panowie, nie chcemy ani piędzi ziemi niemieckiej. (...) Wierzę, że w nowych warunkach żądanie oddzielenia od Rzeszy polskich obszarów nie może uwłaczać niemieckim odczuciom. Był zaangażowany w powstanie wielkopolskie i w powstania śląskie - dwa polskie zrywy zbrojne zakończone sukcesem. W programie odwiedzimy krakowski kościół Świętego Krzyża, w którym Ślązak skosztował wymarzonej wolności. 16:40 HISTORIA POLSKI - LIST BISKUPÓW Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2015 Reżyseria: Mirosław Bork, Mirosław Bork Muzyka: Michał Muzyka, Marek Kuczyński "List biskupów" Rok 1965 był szczególny dla relacji polsko - niemieckich. W czasie Soboru Watykańskiego II polscy biskupi, wykorzystując zbliżające się 1000 - lecie chrztu Polski, zwrócili się do narodu niemieckiego: "W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu, na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie". Prośba o wybaczenie, skierowana do Niemców, w czasie kiedy wciąż żywa była w Polsce i Europie pamięć o ofiarach II wojny światowej, wzbudziła wściekłość w komunistycznych władzach Polski, a w społeczeństwie polskim konsternację. Jakby tego było mało, odpowiedź biskupów niemieckich była spóźniona, nie zawierała przeprosin i nie odnosiła się do podstawowej tezy listu, jakim była chęć ostatecznego uregulowania relacji pomiędzy Polską i Niemcami, w tym powojennych zmian terytorialnych i granicy na Odrze i Nysie. Znaczna część społeczeństwa i niemieckie media odniosły się krytycznie do polskiej inicjatywy. Jaki mieli cel i na co liczyli polscy biskupi, występując z tak radykalnym posłaniem? Chęć prowadzenia własnej polityki zagranicznej ponad komunistyczną władzą? Wybaczenie traktowane wyłącznie w kategoriach teologicznych czy też misterny plan obliczony na najbliższe dziesięciolecia? Dlaczego nie powstrzymał ich tragiczny kontekst historyczny: milionowe ofiary wojny, zniszczony kraj, przesunięcie granic i związane z tym wypędzenia ludności polskiej ze wschodu, a niemieckiej z tzw. ziem odzyskanych, brak trwałej administracji kościelnej na dawnych terenach niemieckich, brutalna obecność Rosjan i otwarta wojna z religią, istnienie dwóch państw niemieckich, z których jedno zostało uznane za przyjaciela? Uroczystości milenijne, które trwały w Polsce od maja do października 1966 roku, przyniosły jeszcze jedno zaskoczenie: mimo wszystkich wątpliwości i zmasowanej propagandy, polscy wierni stanęli po stronie biskupów. Również niemieckie środowiska katolickie nie były zadowolone ze zdawkowej odpowiedzi na list polskich biskupów. W marcu 1968 roku w miasteczku Bensberg pod Kolonią zebrała się grupa 149 katolickich intelektualistów (Bensberger Kreis). Podpisano memorandum, w którym wzywano rząd RFN i niemiecki episkopat do uznania granicy na Odrze i Nysie. Memorandum wywołało falę protestów, a sygnatariuszy przedstawiano jako lewaków i zdrajców. Ale już rok później do władzy doszła koalicja SPD - FDP, w roku 1970 Willy Brandt i Józef Cyrankiewicz podpisali traktat o normalizacji stosunków między RFN i PRL. Strona niemiecka potwierdziła ustaloną w Poczdamie zachodnią granicę Polski, a rząd PRL zezwolił na wyjazdy do Niemiec w ramach łączenia rodzin. Papież Paweł VI utworzył na włączonych do Polski terenach cztery nowe diecezje: opolską, gorzowską, szczecińsko - kamieńską, koszalińsko - kołobrzeską i podporządkował je odpowiednim polskim metropoliom. Bundestag ratyfikował układ PRL - RFN 248 głosami, przy 238 wstrzymujących się i 10 sprzeciwu. 12 listopada 1989 roku w Krzyżowej na Dolnym Śląsku została odprawiona historyczna msza święta, podczas której premier pierwszego niekomunistycznego rządu w Polsce Tadeusz Mazowiecki i kanclerz Niemiec Helmut Kohl objęli się na znak przekazania sobie pokoju. Trudno w to uwierzyć. W zlaicyzowanym świecie wystąpienia niemieckich i polskich chrześcijan obu wyznań, traktujących swoje zaangażowanie jako nakaz sumienia, przygotowywały grunt społeczny do późniejszych decyzji politycznych. Czy we współczesnym, równie podzielonym świecie, jest to jeszcze możliwe? 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZA PROGIEM PUSZCZY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jesteśmy w Górecku Kościelnym u wrót Puszczy Solskiej, po to by po raz kolejny powrócić na Kapliczną Górę, do partyzanckiej bazy - ziemianki Konrada Bartoszewskiego Wira. Nazwa kapliczna Góra to coś, co funkcjonuje jedynie w pamięci starszych mieszkańców tej okolicy. Samej kapliczki już nie ma, a my zamierzamy podjąć starania, żeby wróciła. Dzięki uprzejmości miejscowego artysty rzeźbiarza będziemy mogli w tym miejscu zawiesić nową kapliczkę, w asyście przyjaciół z Grupy Rekonstrukcyjnej Wir. Mamy świadomość, że pokolenia odchodzą, a nazwy miejscowości, które często są kluczem do zrozumienia historii miejsca, zostają. W bliskiej odległości znajdował się także legendarny szpital polowy 665. Dziś, korzystając z bliskości miejsca, przy pomocy aparatury poszukiwawczej spróbujemy zlokalizować teren dawnego szpitala. Pojawił się bowiem w środowisku miejscowych grup rekonstrukcyjnych pomysł odrestaurowania tego miejsca dla celów edukacyjnych i upamiętniających. W kolejnej naszej wyprawie las także będzie zasadniczym tłem opowieści. Ale już nie jako forteca niepodległości, ale jako miejsce straszliwych zbrodni. Przenosimy się do lasów Lućmierskich, w okolice Zgierza. Tu znajdują się dwie zbiorowe mogiły Polaków pomordowanych przez Niemców w 1940 r. w ramach Akcji AB, mającej na celu likwidację polskiej inteligencji. 18:10 ROZMOWY O NIEPODLEGŁOŚCI - LATA 1921 - 1924 Dysk./wywiad/debata, 15 min, Polska, 2018 Scenariusz: Bartłomiej Grudnik Zdjęcia: Paweł Majak, Wojciech Ostapowicz Wykonawcy: Włodzimierz Suleja (prowadzący), Piotr Gursztyn (prowadzący) Rozmowa na temat pierwszych lat istnienia Polski, wysiłku podjętego przez naród i władze II Rzeczpospolitej. Lata 1921 - 1924 można uznać symbolicznie za pierwszy etap budowania struktur państwowych w Polsce. W marcu 1921 roku uchwalono ustawę zasadniczą regulującą porządek prawny. W 1924 roku Władysław Grabski przeprowadza reformę walutową, wprowadzając polską walutę złoty. W wymiarze symbolicznym na placu Saskim w Warszawie rozpoczyna się rozbiórka soboru pobudowanego przez władze zaborcze. Te pierwsze lata to okres intensywny w polityce. Jednocześnie to wielki wysiłek na rzecz scalenia wszystkich ziem polskich, znajdujących się przed 1918 r. w trzech w zaborach, w jedno państwo. 18:45 PRZEPROWADZKI - ODC. 1/10 - KUFER LILIANY Serial obyczajowy, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Małgorzata Kożuchowska, Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Artur Janusiak, Andrzej Mastalerz, Jacek Lenartowicz, Anna Radwan, Edyta Jungowska, Andrzej Strzelecki, Jan Nowicki, Łukasz Nowicki, Sławomira Łozińska, Józef Fryźlewicz, Waldemar Obłoza, Tomasz Marzecki "Pomysł scenariusza przyszedł mi do głowy podczas własnej przeprowadzki, którą powierzyłem znanej warszawskiej firmie. Pomyślałem, że to świetny filmowy temat. Upewniłem się, kiedy moja mama, widząc wygrzebaną z piwnicy walizkę, popłakała się i opowiedziała historię ucieczki ze Lwowa z tą właśnie walizką. Jej opowieść uświadomiła mi, że historia Polski to historia ciągłych przeprowadzek i towarzyszących im emocji" - mówił w jednym z wywiadów Cezary Harasimowicz. Reżyserem serialu został Leszek Wosiewicz ("Kornblumenblau", "Kroniki domowe"), mimo że do realizacji cykli telewizyjnych odnosił się dotychczas sceptycznie. "Przeprowadzki" ujęły go jednak ciepłem, łagodnym humorem i z lekka ironicznym dystansem do przedstawianych w nich zdarzeń. Serial Harasimowicza i Wosiewicza to oryginalnie ujęta saga rodzinna, odległa klimatem od brazylijskich czy wenezuelskich telenowel. Melodramatyczne efekty ustępują tu miejsca Hrabalowskiej i Munkowskiej z ducha refleksji nad tragikomizmem ludzkiej egzystencji. Akcja cyklu trwa równo sto lat - od sylwestra 1900 do sylwestra 2000. Każdy z odcinków to odrębna fabularna całość, opowiadająca o jakiejś przeprowadzce i zagubionym podczas niej przedmiocie. Jedynym łącznikiem między poszczególnymi częściami jest rodzina Szczygłów, kierująca firmą przewożącą dobytek ludzi zmieniających mieszkanie. Z woli scenarzysty w tle każdej z dwudziestu jeden opowieści rozgrywają się doniosłe wydarzenia historyczne. Nie pozostają one, rzecz jasna, bez wpływu na dzieje rodziny Szczygłów. Zbliża się koniec roku 2000, a zarazem XX wieku. W firmie "Szczygieł - Przeprowadzki. Rok zał. 1901" wybucha pożar. Stanisław Szczygieł, obecny właściciel przedsiębiorstwa, zostaje śmiertelnie ranny. Przed zgonem przekazuje synowi pilnie strzeżoną przez lata tajemnicę. W firmie znajduje się tajny magazyn zagubionych podczas przeprowadzek rzeczy. W ręce Bogusia Szczygła trafia pożółkła ze starości księga, w której opisane są losy tych przedmiotów. Chłopak zaczyna czytać. Pierwsza historia dotyczy "kufra Lilianny" i rozgrywa się w roku 1900 na warszawskim Powiślu. Bracia Mietek i Czesiek Szczygłowie zarabiają na życie, wożąc gnój. Pewnego dnia spotykają piękną pannę, która postanowiła porzucić swą bogatą, bankierską rodzinę i poświęcić się walce o oswobodzenie proletariatu z pazernych rąk kapitalistów. Liliannę, która w swoim kufrze ukrywa rewolucyjną bibułę, ściga ochrana. Dziewczyna musi uciekać z kraju. Emigruje aż do Ameryki. W sylwestrową noc na peron odwozi ją zakochany Czesiek Szczygieł. Przypadek sprawia, że Lilianna odjeżdża bez kuferka, w którym znajduje się teraz tylko elegancka suknia i skromny zestaw niezbędnych do życia rzeczy. Zrozpaczony Czesiek nagle doznaje olśnienia. A może by tak zamiast gnoju wozić ludzi i ich dobytek? Pomysł przedni, tylko skąd wziąć pieniądze na rozkręcenie interesu? I wówczas, jeszcze tej samej nocy, spotyka niejaką Różę Żychniewicz, dzięki której jego życie całkowicie się odmieni. 19:50 ZAPOMNIANY GENERAŁ TADEUSZ JORDAN ROZWADOWSKI Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Reżyseria: Piotr Boruszkowski Scenariusz: Piotr Boruszkowski Zdjęcia: Michał Jarosiński Film dokumentalny przypominający postać i historię jednego z najbardziej niezwykłych i niestety zapomnianych polskich generałów Tadeusza Jordana Rozwadowskiego. Pochodził z rodziny o długich tradycjach patriotycznych. Jego przodkowie walczyli u boku Króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w Powstaniach Kościuszkowskim, Listopadowym i Styczniowym. Tadeusz Rozwadowski studiował w Wojskowej Akademii Technicznej w Wiedniu. Szybko ujawnił się jego talent stratega i konstruktora. Jego wynalazki to bardzo skuteczny przyrząd celowniczy oraz granato - szrapnel, którego podczas I wojny światowej używały armie niemiecka i austriacka. Za zasługi na polach bitewnych został odznaczony przez cesarza Wilhelma II Krzyżem Żelaznym I klasy. Już w 1916 roku nawiązał współpracę z Tymczasową Radą Stanu. Został pierwszym szefem Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. O niezwykłej roli generała Rozwadowskiego w walce o niepodległość Polski oraz jego udziale w budowaniu II Rzeczpospolitej opowiada autorom filmu prof. Wojciech Roszkowski oraz biograf generała dr Mariusz Patelski. Unikatowe są wypowiedzi pani Kazimiery Rozwadowskiej, ostatniej już z żyjących i pamiętających generała Rozwadowskiego. Film przedstawia fakty z biografii generała Rozwadowskiego oraz tło historyczne wybuchu I wojny światowej i odzyskania przez Polskę niepodległości, nie tylko w formie wypowiedzi historyków i świadków, ale także inscenizacji przypominających widzom atmosferę tamtych czasów. W rolę generała Rozwadowskiego wcielił się Tomasz Marzecki. 21:00 TIAN ANMEN - ZAKAZANA PAMIĘĆ (TIAN ANMEN: THE FORBIDDEN MEMORY) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2009 Reżyseria: Charlie Buffet Zdjęcia: Francois Cauwel W czerwcu 1989 roku rzeź na placu Tiananmen położyła kres demokratycznym aspiracjom pekińskich studentów. Czy po 20 latach w zbiorowej pamięci Chińczyków są jakieś ślady tamtych wydarzeń? Dziennikarskie dochodzenie prowadzi Charlie Buffet. Dzang Dzielan miał 17 lat. Jego matka, była wykładowczyni filozofii na Uniwersytecie Pekińskim, nie chce mówić o okolicznościach jego śmierci. Ale nie zapomniała... "Tamtej wiosny syn spędzał dużo czasu na Placu Niebiańskiego Spokoju. Był w służbie porządkowej licealistów. Roznosił jedzenie i napoje. Wówczas miałam przekonania konserwatywne. Chciałam zatrzymać go w domu, ale wymykał się nocą, gdy już spałam..." Wszystko zaczęło się w połowie kwietnia, po śmierci byłego sekretarza ChPK, Hu Yaobanga. W 1987 roku poparł demokratyczne manifestacje i został usunięty ze stanowiska. Dziesięć tysięcy studentów zebrało się, by złożyć hołd jego pamięci. Żądali zlikwidowania korupcji i podjęcia reform. Do studentów dołączyli robotnicy i urzędnicy. Manifestanci pojawili się w wielu miastach kraju. 19 maja, Deng Xiaoping wprowadził stan wojenny. W nocy z 3 na 4 czerwca, wojsko otrzymało rozkaz usunięcia manifestantów z placu. "... Krew popłynie strumieniami... na Placu Niebiańskiego Spokoju... Pojawiły się czołgi - opowiada Lin Huan. Każda seria ścinała ludzi z nóg. Padaliśmy..." 22:00 JAK BYŁO? - WIELCY NIEOBECNI Dysk./wywiad/debata, 28 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Przemysław Babiarz (prowadzący) Kiedy w 1945 roku świat świętował zakończenie wojny, wydawać by się mogło, że wielu Polaków będzie mogło wreszcie powrócić do swoich domów. Byli wśród nich zarówno żołnierze służący w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, jak i więźniowie obozów koncentracyjnych i robotnicy przymusowi. Byli to także Polacy, którym udało się w 1939 roku opuścić Polskę i przedostać na Zachód. Niestety, decyzje polityczne podjęte przez aliantów zmusiły tysiące z nich do pozostania za granicą. Dla nich nowa, komunistyczna Polska nie miała miejsca. Decydując się na emigrację, skazywali się na polityczny niebyt. Wielcy nieobecni. Żołnierze, literaci, naukowcy... Polacy. Jaki wpływ mieli na naszą kulturę? Co dali Polsce, mieszkając poza jej granicami? 22:40 PROGNOZA POGODY Film obyczajowy, 87 min, Polska 1982 Scenariusz i reżyseria: Antoni Krauze Zdjęcia: Krzysztof Pakulski Muzyka: Zbigniew Preisner Występują: Halina Buyno - Łoza, Zofia Cegiełkowa, Barbara Chojecka, Eugenia Horecka, Henryka Janikowska, Lena Wilczyńska, Jerzy Block, Włodzimierz Kwaskowski, Jan Łopuszniak, Mieczysław Łoza, Witold Pyrkosz i inni Jesień 1981 roku. Grupa pensjonariuszy domu starców wysłuchuje prognozy pogody na nadchodzącą zimę. Warunki atmosferyczne mają być tak ciężkie, że w ówczesnej sytuacji gospodarczej wiele starszych osób może zimy nie przeżyć - głosi komunikat. Tej samej nocy staruszkowie stają się mimowolnymi świadkami wnoszenia do domu opieki trumien. Są przekonani, że przeznaczone są dla nich, gdyż, jak sądzą, wobec dramatycznej sytuacji gospodarczej kierownictwo domu starców chce pozbyć się części pensjonariuszy. Odizolowani od rzeczywistości opacznie interpretują fakty, czują się zagrożeni i postanawiają uciec. Za ogrodzeniem świat wygląda zupełnie inaczej. Pasąca się na łące krowa jest dla starszych ludzi widokiem wręcz malowniczym - z radością raczą się świeżym mlekiem. Odgłosy odbywającego się w pobliżu polowania wzbudzają panikę wśród uciekinierów i podrywają ich do dalszej drogi. Noc spędzają na opuszczonej budowie. Powoli opadają emocje związane z ucieczką, a pojawiają się wątpliwości, zmęczenie, rozdrażnienie. Tymczasem rozwija się akcja poszukiwawcza, w której bierze udział także kierownik domu opieki. Staruszkowie docierają do stojącego na uboczu motelu. Zlekceważeni przez obsługę restauracji wywołują awanturę, po czym zabierają kilka butelek alkoholu, zostawiają zmarłego kolegę i ruszają dalej. Noc spędzają w opuszczonym młynie razem z grupą koczujących tam narkomanów. Bohaterami wielu filmów Antoniego Krauze są życiowi nieudacznicy, zepchnięci na boczny tor życia społecznego, dotknięci społeczną znieczulicą, pozbawieni często pomocy. Tak było w przypadku filmów "Meta", "Palec boży", "Podróż do Arabii" i omawianej "Prognozy pogody". Bohaterowie tego ostatniego filmu starsi ludzie umieszczeni w domu opieki - buntują się przeciwko lekceważeniu ich prawa do godnej starości. Pomiatani przez personel, zalęknieni, jedyne wyjście z sytuacji widzą w ucieczce. I choć kończy się ona niepowodzeniem - po trzech dniach zostają odnalezieni - przywraca im wiarę we własne siły i szacunek dla samych siebie. 00:20 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Układ z 23 sierpnia 1939 roku zadecydował o rozbiorze ziem polskich. Około 200 tysięcy polskich żołnierzy trafiło do radzieckiej niewoli. 4 grudnia rząd radziecki podjął uchwałę o deportowaniu Polaków z ziem Ukrainy i Białorusi. To oni stali się przedmiotem szczególnego zainteresowania NKWD. Trafili w ręce Berii. 00:45 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko, komisarz obrony - wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - B - BARBAROSSA Magazyn, 23 min, Polska, 1993 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę na temat II wojny światowej. W tym wydaniu okoliczności planu Barbarossa - ataku Niemiec na Związek Radziecki 22 czerwca 1941 roku. 01:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ZA PROGIEM PUSZCZY Magazyn, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Jesteśmy w Górecku Kościelnym u wrót Puszczy Solskiej, po to by po raz kolejny powrócić na Kapliczną Górę, do partyzanckiej bazy - ziemianki Konrada Bartoszewskiego Wira. Nazwa kapliczna Góra to coś, co funkcjonuje jedynie w pamięci starszych mieszkańców tej okolicy. Samej kapliczki już nie ma, a my zamierzamy podjąć starania, żeby wróciła. Dzięki uprzejmości miejscowego artysty rzeźbiarza będziemy mogli w tym miejscu zawiesić nową kapliczkę, w asyście przyjaciół z Grupy Rekonstrukcyjnej Wir. Mamy świadomość, że pokolenia odchodzą, a nazwy miejscowości, które często są kluczem do zrozumienia historii miejsca, zostają. W bliskiej odległości znajdował się także legendarny szpital polowy 665. Dziś, korzystając z bliskości miejsca, przy pomocy aparatury poszukiwawczej spróbujemy zlokalizować teren dawnego szpitala. Pojawił się bowiem w środowisku miejscowych grup rekonstrukcyjnych pomysł odrestaurowania tego miejsca dla celów edukacyjnych i upamiętniających. W kolejnej naszej wyprawie las także będzie zasadniczym tłem opowieści. Ale już nie jako forteca niepodległości, ale jako miejsce straszliwych zbrodni. Przenosimy się do lasów Lućmierskich, w okolice Zgierza. Tu znajdują się dwie zbiorowe mogiły Polaków pomordowanych przez Niemców w 1940 r. w ramach Akcji AB, mającej na celu likwidację polskiej inteligencji.