TVP Historia Środa, 20.03.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 20 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1908 - pierwsze egzemplarze "Ani z Zielonego Wzgórza"; 1934 - pierwsze urządzenie radarowe; 1942 - pierwszy raz w Warszawie pojawiła się "Kotwica", symbol Polski Walczącej; 1978 - kpt. Krystyna Chojnowska - Listkiewicz, jako pierwsza kobieta na świecie, samotnie opłynęła kulę ziemską; 07:45 CHŁOPI - ODC. 5/13 - GODY Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Stanisław Milski, Mieczysław Czechowicz, Barbara Ludwiżanka Nadchodzi zima. Antek wraz z rodziną, wygnany z domu przez ojca, boryka się z kłopotami. Jego najbliższym głód zagląda w oczy, muszą sprzedać ostatnią krowę, jedyną żywicielkę rodziny. Młody Boryna podejmuje wreszcie pracę w młynie. Wkrótce jednak wda się w bójkę i skatuje do nieprzytomności jednego z robotników, który przechwalał się swoimi sukcesami u Jagny. Zbliża się Boże Narodzenie. We wszystkich domach trwają przygotowania do wieczerzy wigilijnej. 09:15 HISTORIA POLSKI - HISTORIA KOWALSKICH Dokument fabularyzowany, 59 min, Polska, 2008 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski, Maciej Pawlicki Zdjęcia: Tomasz Madejski, Adam Palenta Muzyka: Marcin Pospieszalski Aktorzy: Maja Barełkowska, Artur Lis, Jolanta Grusznic-Nowicka, Wenanty Nosul, Ewelina Gnysińska, Maciej Rayzacher, Jerzy Pożarowski, Stefan Knothe, Ireneusz Dydliński, Mikołaj Muller, Dymitr Hołówko, Krzysztof Gostkiewicz, Wiesława Gutowska-Siemianowska, Wojciech Glanc, Andrzej Pośniak Fabularyzowany dokument Arkadiusza Gołębiewskiego i Macieja Pawlickiego był prezentowany podczas 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Na przykładzie historii Kowalskich i innych rodzin zamordowanych przez niemieckie oddziały SS za pomoc Żydom, twórcy podejmują próbę rekonstrukcji życia typowego polskiego miasteczka oraz stosunków polsko - żydowskich w latach okupacji. Relacje naocznych świadków tamtych wydarzeń przeplatają się z fragmentami inscenizowanymi. Polska i Ukraina były jedynymi krajami w Europie, gdzie Niemcy za pomoc udzieloną Żydowi karali śmiercią całe rodziny. Miejscem akcji filmu jest wieś Ciepielów koło Radomia, a główny wątek koncentruje się wokół tragedii Bronisławy i Adama Kowalskich, którzy za udzielenie pomocy żydowskim sąsiadom zapłacili najwyższą cenę: zginęli wraz z pięciorgiem swoich małych dzieci. 6 grudnia 1942 roku stał się jednym z najczarniejszych dni w historii tej wioski. Niemieccy żandarmi, którzy zaledwie kilka tygodni wcześniej w opustoszałym majątku Ciepielów utworzyli posterunek, rankiem zorganizowali obławę na rodziny Kowalskich, Obuchiewiczów, Skoczylasów i dwie rodziny Kosiorów. Dowodzeni przez Carla Bruno esesmani za ukrywanie Żydów spalili żywcem 34 Polaków. W Ciepielowie, typowym polskim miasteczku, przed wojną żyła w symbiozie społeczność polska i znacznie liczniejsza - żydowska. Mimo różnic kulturowych i wyznaniowych rodziły się wielkie przyjaźnie i miłości. Starsi również żyli w dobrych stosunkach z sąsiadami, choć zdarzali się i tacy, którym Żydzi w polskim miasteczku zawadzali. O mordzie sprzed 67 lat nie mówiło się dotąd wiele, ta bulwersująca sprawa owiana była milczeniem. We wspomnieniach krewnych osób pomordowanych sprawa ta ciągle jednak wywołuje silne emocje. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA RUDOLFA HESSA Kameralne i studyjne (widowisko), 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony Rudolfowi Hessowi. 10:55 JEGO IMIĘ POLSKA. TADEUSZ KOŚCIUSZKO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2006 Reżyseria: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Scenariusz: Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka Film przedstawia sylwetkę Tadeusza Kościuszki, bohatera dwojga narodów - Polski i Stanów Zjednoczonych, którego życie i dokonania żyją w legendzie. Urodził się w Siechnowicach, nauki pobierał w Szkole Rycerskiej w Warszawie, m. in. u księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, później studiował w Paryżu w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby. Doskonalił również swoje zainteresowania w dziedzinie inżynierii wojskowej, architekturze i malarstwie. Rozgoryczony sytuacją osobistą wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie przebywał 8 lat, walcząc o niepodległość tego kraju i zdobywając wysokie uznanie wśród amerykańskich dowódców. Do dziś cieszy się tam popularnością; wystawiono mu wiele pomników, jego imieniem nazwano miasta i ulice. Po powrocie do Polski otrzymał podpisaną przez króla nominację na generała majora wojsk koronnych. Jego dokonania w czasie Insurekcji zapisały się na zawsze na kartach historii. Po niewoli i uwięzieniu przez cara wyjechał na emigrację do Francji i Szwajcarii, gdzie w Solurze spędził ostatnie dni swego życia i tam zmarł. 12:15 CZAS HONORU - ODC. 2 NA POLSKIEJ ZIEMI Serial wojenny, 47 min, Polska 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Aktorzy: Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Jan Englert, Katarzyna Gniewkowska, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Krzysztof Stelmaszyk, Krystian Wieczorek, Łukasz Konopka, Michał Kowalczyk, Paulina Chapko, Leon Charewicz i inni Oddział dywersyjny podejmuje kolejną próbę dotarcia nad terytorium Polski. Tym razem się udaje, chociaż cała piątka omyłkowo ląduje ok. 20 km od planowanego miejsca zrzutu. Nie obywa się też bez poważniejszych kłopotów - spadochron Władka zaczepia się o gałęzie drzew, chłopak musi skakać ze sporej wysokości i skręca nogę. Co gorsza, spadochroniarze natykają się na niemiecki patrol: są zmuszeni zabić dwóch żołnierzy, nie wiedząc, że wśród drzew ukrył się trzeci z nich. Zakopują też pasy z przywiezionym złotem i kierują się w stronę Warszawy. Ponieważ przygotowana przez gestapo obława na "zrzut" z Anglii kończy się fiaskiem, rozwścieczony standartenfuhrer Gerd Keller dochodzi do wniosku, że Karol Ryszkowski go oszukał. Oddaje go w ręce sadysty Rappkego, który torturuje go podczas przesłuchań. Niewiele pomaga interwencja majora Halbe z Abwehry. Dopiero kiedy zostaje odnaleziony jeden ze spadochronów, Karol odzyskuje zaufanie Niemców. Wanda prosi doktor Marię o skontaktowanie jej z działaczami podziemia. Chce się włączyć do walki. Lekarka początkowo odmawia, sytuacja zmusza ją jednak do skorzystania z oferty Wandy. Kiedy gestapo przeszukuje szpitale w poszukiwaniu zbiegłego Antka, ciężko ranny i wciąż bardzo osłabiony chłopak zostaje ukryty w mieszkaniu Wandy i jej matki Heleny (Ewa Wencel). Oddział majora Konarskiego trafia do pierwszego punktu kontaktowego, którym jest mieszkanie niejakiego Rogalskiego (Leon Charewicz). Wskutek nieporozumienia dywersanci biorą Rogalskiego za zdrajcę, o mały włos nie dochodzi do strzelaniny. Poznają też łączniczkę Olę (Paulina Chapko), studentkę medycyny i podopieczną doktor Marii, która ma im pomóc w przemieszczaniu się po Warszawie. 13:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. 14:35 LISTA SENDLEROWEJ Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2001 Reżyseria: Michał Dudziewicz Scenariusz: Michał Dudziewicz Zdjęcia: Andrzej Jaroszewicz, Jerzy Rudziński Oskar Schindler uratował od niechybnej śmierci 1500 Żydów. Cztery nastolatki z małego miasteczka w stanie Kansas odkryły, że w Warszawie mieszka 92 - letnia Irena Sendler, która uratowała 2500 żydowskich dzieci z warszawskiego getta. Napisały o niej sztukę, a potem postanowiły ją poznać osobiście. 15:35 TAJNA BROŃ JAPONII (JAPAN'S SECRET WEAPON) Film dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2009 Reżyseria: Masumi Mizunuma Scenariusz: Jeremy Evans Jednym z najlepiej strzeżonych sekretów II wojny światowej był ogromny okręt podwodny, który miał przetransportować japońskie bombowce, tak by znalazły się w zasięgu amerykańskich miast. Inżynierowie i historycy przeprowadzają serię eksperymentów, żeby odkryć tajemnice tego technologicznego cudu, który mógł zmienić losy wojny. W filmie pokazane zostaną także materiały archiwalne wyjaśniające, dlaczego okręty podwodne typu I - 400 były tak śmiercionośne i dlaczego technologia ta ostatecznie nie została wykorzystana w ataku na USA? 16:35 HISTORIA POLSKI - GENERAŁ POLSKICH NADZIEI - WŁADYSŁAW ANDERS - CZ. 1 Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2007 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Tadeusz Kondracki, Jan Tarczyński Wykonawcy: Jan Machulski Dwuczęściowy film dokumentalny, fabularyzowany, zrealizowany dla TV Polonia przez Hannę Kramarczuk według scenariusza Jana Tarczyńskiego pod opieką merytoryczną Wojskowego Biura Badań Historycznych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jest to jedyny film prezentujący w tak pełny i prawdziwy sposób życie i przebieg służby wojskowej wielkiego patrioty, utalentowanego stratega i dowódcy dbającego o swoich żołnierzy, legendarnego bohatera czasów wojny polsko - bolszewickiej, II wojny światowej i emigracji londyńskiej. W roli starszego generała Andersa wracającego wspomnieniami do odległych czasów wystąpił Jan Machulski, w scenach fabularyzowanych - aktor Teatru Narodowego, znany również z kultowych seriali telewizyjnych - Robert Jarociński. W scenach fabularyzowanych zobaczymy generała Andersa między innymi w więzieniu na Łubiance, na występach Polish Parade w Iranie, kiedy to generał poznał swoja przyszłą żonę, w scenie zdobycia Monte Cassino, podczas rozmowy z Churchillem, z Mikołajczykiem oraz podczas spotkania z młodym pilotem, uciekinierem z socjalistycznej Polski. W filmie pokazane zostaną obszerne fragmenty unikalnych filmów archiwalnych ze zbiorów Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie. Podziwiać będziemy niezłomną postawę generała, prawdziwego człowieka z krwi i kości, dla którego hasło "Bóg, honor, ojczyzna" nie były nigdy pustymi słowami, postać spiżową, poruszaną głęboką miłością do dalekiej ojczyzny. 17:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LISTY Z DALEKA Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski W tym odcinku w Orłowie Murowanym rozpoczynamy zbieranie informacji na temat rozbitego we wrześniu 1939 roku samolotu. Dysponujemy odręczną mapką i metalowym fragmentem, którego jak na razie nie jesteśmy w stanie zidentyfikować. Wskazówki te, wraz z listem przysłał do nas z Niemiec jeden z telewidzów. Mamy nadzieję, że zagadka wkrótce się rozwikła. Następnie zgodnie z obietnicą wrócimy na Roztocze pod Józefów, który kryje doły śmierci 1 500 żydowskich mieszkańców tego miasteczka. Chcemy owe mogiły odnaleźć i raz na zawsze oznaczyć. W tle tej zbrodni w józefowskim lesie stoi demoniczna postać szefa SS i Policji dystryktu lubelskiego Odilo Globocnika, który dokonywał szaleńczych wysiłków, by zademonstrować Himmlerowi, iż w dziele ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej nie ma sobie równych. 18:55 CHŁOPI - ODC. 6/13 - OGIEŃ Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Tadeusz Janczar, Wirgiliusz Gryń, Aleksander Fogiel, Wiktor Sadecki, Barbara Byrska, Józef Nowak, Janusz Paluszkiewicz Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie do Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar. 21:00 W POSZUKIWANIU WIKINGÓW - ODC. 3/3 (VIKINGS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: Jon Eastman Najczęściej wyobrażamy sobie wikingów jako bandę spragnionych krwi piratów niszczących chrześcijańskie klasztory - i bez wahania można powiedzieć, że to prawda. Wikingowie nie brali jeńców, wyjątkowo okrutnie rozprawiali się z wrogami i sami uznawali się za najlepszych wojowników. W trzyodcinkowej serii BBC "W poszukiwaniu wikingów", podążając szlakiem prawdziwych wikingów, odkrywamy niezwykłą historię ludzi, którzy będąc na skraju upadku, zbudowali imperium obejmujące czwartą część globu. Skąd pochodzili? Jak naprawdę żyli? Co skłaniało ich do wyruszania na wyprawy kończące się często niesamowitymi odkryciami? W poszukiwaniu prawdy o krwawych wikingach wędrujemy od Islandii po Istambuł. 22:00 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI - /8/ Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Monika Jargot - Kędzierska, Agnieszka Krótka - Żmijewska Scenariusz: Monika Jargot - Kędzierska, Agnieszka Krótka - Żmijewska Historie polskich żołnierzy, którym cudem udało się przeżyć, a także polskich lekarzy, którzy ich ratowali. Bohaterowie serialu przeżyli piekło, patrzyli na śmierć i cały czas musieli mierzyć się z własnym strachem, niesprawiedliwością i całkowitym brakiem zasad po stronie wroga. Każdy odcinek opowiada o jednym z nich. O drodze, którą przeszli, niebywałym szczęściu, poświęceniu kolegów i lekarzy. Bohaterem tego odcinka jest Andrzej Sinkiewicz. 22:30 KAMIEŃ NA KAMIENIU Dramat obyczajowy, 98 min, Polska 1995 Reżyseria: Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Muzyka: Marek Kuczyński Aktorzy: Jerzy Radziwiłowicz, Bożena Adamek, Adam Ferency, Janusz Michałowski, Bronisław Pawlik, Joanna Żółkowska, Paweł Gędełek, Ignacy Machowski, Stefan Popkowski, Bogusław Sochnacki, Szymon Bobrowski, Piotr Grabowski, Andrzej Grąziewicz, Marek Kasprzyk, Agnieszka Kietlińska Jeszcze przed publikacją powieść "Kamień na kamieniu" (1984) Wiesława Myśliwskiego okrzyknięto arcydziełem. W opinii krytyki utwór autora "Pałacu" nawiązywał do najlepszych tradycji polskiej literatury "wiejskiej". Mało tego, epicki rozmach i ranga artystyczna sprawiły, że stawiano ją w jednym rzędzie z "Chłopami" Reymonta. Saga Myśliwskiego, barwnie kreśląc burzliwe dzieje Szymona Pietruszki, opowiada również o skomplikowanych losach polskiej wsi powojennej. Szkicuje wnikliwą i szeroką panoramę przemian społecznych oraz zmian w chłopskiej mentalności. Sugestywnie ukazuje odchodzenie w przeszłość dawnych tradycji i obyczajów wypieranych przez industrialną cywilizację. Demaskuje wreszcie meandry uwikłania wsi w politykę, dramaty związane z "awansem społecznym", konsekwencje zaangażowania w budowanie nowej, socjalistycznej rzeczywistości. W filmie Ryszarda Bera widać staranie, by nie uronić wiele z niepowtarzalnego klimatu powieści. Jednak odbiór filmowego "Kamienia na kamieniu" nie był jednoznaczny. Oprócz recenzenckich pochwał, pojawiły się zarzuty o "spłaszczenie" literackiego pierwowzoru, nadmierną dosłowność obrazu, eliminującą poetyckość i rytm prozy Myśliwskiego. Mniej wątpliwości wzbudziły kreacje aktorskie. Odtwórcy głównych ról z Jerzym Radziwiłowiczem, Joanną Żółkowską, Bronisławem Pawlikiem i Januszem Michałowskim na czele nie mieli powodu wybrzydzać na krytyków. Filmowy "Kamień na kamieniu" zaczyna się w momencie, gdy po długiej nieobecności Szymek Pietruszka wraca do rodzinnej wsi. Niedgyś był kimś. W partyzantce wyróżnił się walecznością i odwagą. Po wojnie został urzędnikiem, nadzorującym realizację obowiązkowych dostaw. Podobał się kobietom, cenili go sąsiedzi, był mile widzianym kompanem do wypitki i wybitki. Po wypadku samochodowym wylądował w szpitalu. Teraz, po powrocie chce spotkać się ze swoim starszym bratem Michałem. Nie zastaje go jednak w domu. Mało tego, nikt dokładnie nie wie, gdzie można go znaleźć. Szymek rozpoczyna więc obchód wsi w poszukiwaniu informacji o nieobecnym bracie. Każde spotkanie z dawnym znajomym, każde odwiedziny starego miejsca wywołują w nim wspomnienia, przywołują dobre i złe duchy przeszłości. 00:10 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA CICERO Kameralne i studyjne (widowisko), 49 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Glacel Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Był październik 1943 roku. Niemcy przegrały dwie wielkie bitwy na froncie wschodnim. Losy wojny odwróciły się. Wielka Armia Czerwona zaczęła spychać na zachód Wermacht. W Wielkiej Brytanii alianci zachodni przygotowywali się do inwazji na kontynent, która miała nastąpić w połowie 1944 roku. Nie zapadła jednak decyzja, gdzie wyladują wojska alianckie. Dla Niemców poznanie miejsca inwazji miało cenę wygrania wojny. 01:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ŻUKOW Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Biografia marszałka Georgija Żukowa. Wykorzystano pamiętniki Żukowa i kroniki filmowe. Przedstawiono udział marszałka w walkach z Japończykami, zbrojenia ZSRR, wielką czystkę w wojsku, wojnę zimową, decydującą rolę Żukowa w zwycięstwie nad armią niemiecką, okoliczności popadnięcia w niełaskę u Stalina. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LISTY Z DALEKA Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Autorski program Adama Sikorskiego, przypominający postacie i miejsca, które odegrały znaczącą rolę w historii Polski W tym odcinku w Orłowie Murowanym rozpoczynamy zbieranie informacji na temat rozbitego we wrześniu 1939 roku samolotu. Dysponujemy odręczną mapką i metalowym fragmentem, którego jak na razie nie jesteśmy w stanie zidentyfikować. Wskazówki te, wraz z listem przysłał do nas z Niemiec jeden z telewidzów. Mamy nadzieję, że zagadka wkrótce się rozwikła. Następnie zgodnie z obietnicą wrócimy na Roztocze pod Józefów, który kryje doły śmierci 1 500 żydowskich mieszkańców tego miasteczka. Chcemy owe mogiły odnaleźć i raz na zawsze oznaczyć. W tle tej zbrodni w józefowskim lesie stoi demoniczna postać szefa SS i Policji dystryktu lubelskiego Odilo Globocnika, który dokonywał szaleńczych wysiłków, by zademonstrować Himmlerowi, iż w dziele ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej nie ma sobie równych.