TVP Historia Czwartek, 21.03.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 MARCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1968 - strajk okupacyjny na UW; 1985 - śmierć Leopolda Tyrmanda; 1988 - groteskowe działania SB przeciw grupie "Wolnośc i Pokój" na plaży w Sopocie; 1994 - siedem Oscarów dla "Listy Schindlera" w tym trzy dla Polaków; 07:45 CHŁOPI - ODC. 6/13 - OGIEŃ Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna, August Kowalczyk, Magda Wołłejko, Jadwiga Chojnacka, Bronisław Pawlik, Irena Karel, Barbara Ludwiżanka, Tadeusz Janczar, Wirgiliusz Gryń, Aleksander Fogiel, Wiktor Sadecki, Barbara Byrska, Józef Nowak, Janusz Paluszkiewicz Antek jest gotów pogodzić się z Mateuszem, który odwołuje swoje przechwałki odnośnie do Jagny. W karczmie chłopi radzą, co zrobić, by uniemożliwić dziedzicowi sprzedaż lasu. Tymczasem w drugiej izbie Antek tańczy z Jagną tak ogniście, że cała wieś znowu "bierze ich na języki". Jagna już o to nie dba, regularnie wymyka się z chałupy na spotkania z Antkiem. Boryna domyśla się, że żona go zdradza, ale nie ma na to dowodu. We wsi pojawia się agitator Roch, który podburza gospodarzy przeciw panom. Maciej Boryna przyłapuje Jagnę z Antkiem w stogu siana. Oszalały z zazdrości podpala stóg. Kochankowie ratują się, ale wybucha pożar. 08:50 HISTORIA POLSKI - GENERAŁ POLSKICH NADZIEI - WŁADYSŁAW ANDERS - CZ. 1 Dokument fabularyzowany, 54 min, Polska, 2007 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Tadeusz Kondracki, Jan Tarczyński Wykonawcy: Jan Machulski Dwuczęściowy film dokumentalny, fabularyzowany, zrealizowany dla TV Polonia przez Hannę Kramarczuk według scenariusza Jana Tarczyńskiego pod opieką merytoryczną Wojskowego Biura Badań Historycznych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jest to jedyny film prezentujący w tak pełny i prawdziwy sposób życie i przebieg służby wojskowej wielkiego patrioty, utalentowanego stratega i dowódcy dbającego o swoich żołnierzy, legendarnego bohatera czasów wojny polsko - bolszewickiej, II wojny światowej i emigracji londyńskiej. W roli starszego generała Andersa wracającego wspomnieniami do odległych czasów wystąpił Jan Machulski, w scenach fabularyzowanych - aktor Teatru Narodowego, znany również z kultowych seriali telewizyjnych - Robert Jarociński. W scenach fabularyzowanych zobaczymy generała Andersa między innymi w więzieniu na Łubiance, na występach Polish Parade w Iranie, kiedy to generał poznał swoja przyszłą żonę, w scenie zdobycia Monte Cassino, podczas rozmowy z Churchillem, z Mikołajczykiem oraz podczas spotkania z młodym pilotem, uciekinierem z socjalistycznej Polski. W filmie pokazane zostaną obszerne fragmenty unikalnych filmów archiwalnych ze zbiorów Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie. Podziwiać będziemy niezłomną postawę generała, prawdziwego człowieka z krwi i kości, dla którego hasło "Bóg, honor, ojczyzna" nie były nigdy pustymi słowami, postać spiżową, poruszaną głęboką miłością do dalekiej ojczyzny. 09:50 PO PRL-U - CZY REFORMA BALCEROWICZA BYŁA KONIECZNA? Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Michał Jarosiński, Witold Karaś, Marcin Krynicki Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) W trzecim odcinku razem z ekspertami analizujemy przebieg reformy gospodarczej, nazywanej planem Balcerowicza - od nazwiska jej autora, ówczesnego wicepremiera i ministra finansów, Leszka Balcerowicza, 10:20 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roko. Przebieg zamachu na prezydenta Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 4 PRZYSIĘGA Serial wojenny, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Wojciech Wójcik Scenariusz: Jarosław Sokół, Jerzy Matysiak Aktorzy: Jan Englert, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Maja Ostaszewska, Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Piotr Żurawski, Łukasz Konopka, Agnieszka Więdłocha, Anna Romantowska Janek mieszka u stolarza Maciejewskiego. Jego 16 - letnia wnuczka Jadzia podkochuje się w Janku. Z kolei Bronek mieszka u kolejarza Edwarda, którego żona Wisia próbuje uwieść przystojnego dywersanta. Czesław i Michał mieszkają w dworku Dobrzańskich. Mają zorganizować komórkę kontrwywiadu. Bronek spotyka się ze swoimi ludźmi, którzy przeprowadzili ostatnio nieudaną akcję i chcą wbrew rozkazom naprawić swój błąd - zlikwidować zdrajcę. Władek podejmuje nieudaną próbę ucieczki. Jest przesłuchiwany i torturowany. Leon Sajkowski próbuje bezskutecznie wydostać się razem z rodziną z getta. Składa podania do władz, twierdzi, że on i jego bliscy nie są żydowskiego pochodzenia. Karol zaprzysięga Wandę i swojego dawnego podwładnego Woźniaka. Wykorzystuje w tym celu zaprzyjaźnionego księdza. 14:25 BIZANCJUM: OPOWIEŚĆ O TRZECH MIASTACH - ODC. 1/3 (BYZANTIUM: A TALE OF THREE CITIES) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Anna Cox Bizancjum, Konstantynopol, Stambuł. Jedna metropolia była stolicą trzech imperiów - rzymskiego, bizantyjskiego i tureckiego. Każde z nich przyniosło inne wyznanie, przekonania i tradycje, i każde pozostawiło swoje piętno na architekturze miasta, które jest jedyną na świecie metropolią położoną na dwóch kontynentach oraz, u boku Jerozolimy i Rzymu, jednym z najwspanialszych świętych miast świata. Jego nazwa - Bizancjum - pochodzi od imienia Byzasa, legendarnego greckiego króla, syna Posejdona. Zdobywcy i pielgrzymi, kupcy i podróżnicy przybywali do miasta dla władzy, rozrywki i religii. Nic więc dziwnego, że Bizancjum nazywano miastem pragnień. Obecnie Stambuł roi się od minaretów muzułmanów, którzy przejęli miasto. Z nich muzułmańscy mieszkańcy miasta wzywani są na modlitwy. To jeden z przejawów zmienności tego miejsca. Jednak zanim pojawiły się minarety, ulice zapełniały świątynie greckich i rzymskich bogów i chrześcijańskie kościoły. 15:30 PANCERNI POGROMCY HITLERA - ODC. 1/2 (THE MEN AND THE MACHINES THAT BEAT HITLER) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2013 Druga wojna światowa była konfliktem epoki maszyn. O zwycięstwie na lądzie decydowały czołgi. Temu, kto zaniedbał broń pancerną, groziła zagłada. Czołgi uczestniczyły w tej wojnie od pierwszego do ostatniego dnia. Walczący w nich ludzie mieli całościowy obraz konfliktu: od upadku Francji po wojnę w Afryce, od lądowania w Normandii po ostateczne zwycięstwo w Niemczech. Brytyjski film "Pancerni pogromcy Hitlera" jest opowieścią o szóstce niezwykłych żołnierzy z jednej jednostki Piątego Królewskiego Pułku Pancernego, znanego też pod nazwą Parszywej Piątki. Szlak bojowy tego pułku został wskrzeszony dzięki relacjom żyjących jeszcze weteranów oraz nieznanym dotąd listom i dziennikom pozwalającym nam wniknąć w twardą rzeczywistość wojny pancernej. Odyseja Parszywej Piątki zaczyna się na początku wojny. Nie jest to mocne wejście, ale odwrót z podkulonym ogonem. Po ewakuacji z Francji i porażkach w Afryce na pierwsze zwycięstwa będą musieli poczekać... 16:30 HISTORIA POLSKI - GENERAŁ POLSKICH NADZIEI - WŁADYSŁAW ANDERS - CZ. 2 Dokument fabularyzowany, 56 min, Polska, 2007 Reżyseria: Hanna Kramarczuk Scenariusz: Tadeusz Kondracki, Jan Tarczyński Wykonawcy: Jan Machulski Druga część fabularyzowanego filmu dokumentalnego, zrealizowanego dla TV Polonia przez Hannę Kramarczuk według scenariusza Jana Tarczyńskiego pod opieką merytoryczną Wojskowego Biura Badań Historycznych Ministerstwa Obrony Narodowej. Jest to jedyny film prezentujący w tak pełny i prawdziwy sposób życie i przebieg służby wojskowej wielkiego patrioty, utalentowanego stratega i dowódcy dbającego o swoich żołnierzy, legendarnego bohatera czasów wojny polsko - bolszewickiej, II wojny światowej i emigracji londyńskiej. W roli starszego generała Andersa wracającego wspomnieniami do odległych czasów wystąpił Jan Machulski, w scenach fabularyzowanych - aktor Teatru Narodowego, znany również z kultowych seriali telewizyjnych - Robert Jarociński. W scenach fabularyzowanych zobaczymy generała Andersa między innymi w więzieniu na Łubiance, na występach Polish Parade w Iranie, kiedy to generał poznał swoja przyszłą żonę, w scenie zdobycia Monte Cassino, podczas rozmowy z Churchillem, z Mikołajczykiem oraz podczas spotkania z młodym pilotem, uciekinierem z socjalistycznej Polski. W filmie pokazane zostaną obszerne fragmenty unikalnych filmów archiwalnych ze zbiorów Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie. Podziwiać będziemy niezłomną postawę generała, prawdziwego człowieka z krwi i kości, dla którego hasło "Bóg, honor, ojczyzna" nie były nigdy pustymi słowami, postać spiżową, poruszaną głęboką miłością do dalekiej ojczyzny. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKARB Z RZECZNYCH ODMĘTÓW - FINAŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dzisiejszą przygodę zawdzięczamy rzeszowskiemu archeologowi profesorowi Michałowi Parczewskiemu, który na warsztat wziął prasowe i pamiętnikarskie doniesienia z roku 1826, o tym jak to rybacy szukający w starorzeczu Sanu pod Radymnem czarnych dębów, wydobyli z piachu srebrną głowę byka. Poszarpany i lśniący metal dolnej części rzeźby sugerował, iż została ona oderwana od korpusu, pozostawiając resztę w piachu. Czyż może być wspanialsze wyzwanie dla zespołu archeologów, poszukiwaczy i geofizyków? 18:10 TAŚMY BEZPIEKI - ODC. 13 ORMO Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2016 Reżyseria: Cezary Gmyz Scenariusz: Cezary Gmyz Zdjęcia: Maciej Figurski, Mariusz Knopik, Rafał Gabzydyl, Michał Gmyz Muzyka: Michal Rawicz Cykl "Taśmy bezpieki" ma na celu przybliżenie widzowi działań służb PRL-u. Dzięki zachowanym w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej nagraniom zrealizowanym przez komunistyczne służby, widz ma możliwośc poznać tajniki ich działań. Autor cyklu Cezary Gmyz z zaproszonymi ekspertami komentują przedstawione w trakcie programu filmy, wprowadzając widza w świat agentury - do tej pory, dla niego niedostępny. Różnorodność tematyki społecznej, politycznej i kryminalnej, którymi ówczesne służby były zainteresowane, gwarantuje atrakcyjność każdego odcinka cyklu. 18:55 CHŁOPI - ODC. 8/13 - GOSPODYNIE Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1972 Reżyseria: Jan Rybkowski Scenariusz: Jan Rybkowski, Ryszard Kosiński Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Władysław Hańcza, Ignacy Gogolewski, Emilia Krakowska, Jadwiga Chojnacka, Tadeusz Fijewski, Tadeusz Janczar, Kazimierz Wichniarz, Krystyna Królówna, Franciszek Pieczka, Irena Karel, Lech Ordon, Halina Kossobudzka, Bronisław Pawlik, August Kowalczyk, Wanda Łuczycka, Stanisław Milski i inni Zbliżają się święta wielkanocne, ale w Lipcach panuje smutek. Uczestników bójki o las zamknięto w kryminale, szczególnie surowo traktując Antka. We wsi zostali wójt, kowal, para parobków i ciężko chory, niewstający z łóżka po pobiciu Maciej Boryna. Przeczuwając jego rychłą śmierć, kowal czuwa przy łożu teścia w nadziei, że Boryna zdradzi, gdzie ukrył pieniądze. Maciej mówi o tym tylko Hance, a synowa znajduje mieszek ukryty w zbożu. Jagna bagatelizuje sytuację, mimo napomnień matki i rzadko pojawia się przy łożu męża. Im bliżej Wielkanocy, tym intensywniejsze stają się przygotowania do świąt. Odbywa się świniobicie, gospodynie pieką ciasta. 20:00 CAŁA PRAWDA O GREKACH - ODC. 2/2 (WHO WERE THE GREEKS?) Film dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Ishbel Hall Scenariusz: Michael Scott Wykonawcy: Michael Scott (prowadzący) Dr Michael Scott odkrywa dziwny, obcy świat starożytnych Greków. Pyta, kim byli ludzie, którzy dali nam demokrację, architekturę, filozofię i literaturę. 21:10 NORMANDIA. OSTATNI BOHATEROWIE DESANTU - ODC. 2/2 (THE LAST HEROES OF D - DAY) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Tim Dunn Jedną z dat, która zmieniła bieg historii, jest 6 czerwca 1944 - D - Day. Stawką była wolność świata zachodniego. W dwuczęściowej serii Dan Snow bada, jak dwa lata skrupulatnego planowania, szpiegowania i analizy milionów trójwymiarowych zdjęć lotniczych rozpoznawczych wpłynęło na ten dzień. D - Day to również opowieść o heroizmie, poświęceniu i determinacji i to jest być może ostatnia szansa, by usłyszeć niezwykłe świadectwa z pierwszej ręki tych, którzy ryzykowali życie, by uratować świat od nazistowskiej tyranii. Bezprecedensowy dostęp do tysięcy tajnych zdjęć szpiegowskich. 22:10 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: HENRYK WALEZY Dysk./wywiad/debata, 30 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Po bezpotomnej śmierci ostatniego z Jagiellonów, Zygmunta Augusta, zgromadzona na sejmie elekcyjnym szlachta wybrała w maju 1573 roku nowego króla. Został nim Henryk Walezy, brat króla Francji. Nowo wybrany władca zatwierdził obowiązujące w Rzeczypospolitej - i sformułowane na sejmie elekcyjnym - prawa i przywileje. Od jego imienia nazwano je artykułami henrykowskimi. Walezy zaprzysiągł także pacta conventa, czyli osobiste zobowiązania króla. Henryk Walezy zasiadał na tronie polsko - litewskim zaledwie kilka miesięcy. Zniewieściały władca niechętnie wypełniał obowiązki króla, a dostojnicy czekali tygodniami na audiencję. Gdy otrzymał wiadomość o śmierci brata, w nocy z 18 na 19 czerwca 1574 roku, w przebraniu opuścił Kraków. Uciekł w gronie kilku Francuzów. Andrzej Tęczyński dogonił króla na Śląsku, ale ten odmówił powrotu. Pozostało po nim powiedzenie "Rex Henricus spłatał Polsce psikus". W listach zapewniał senatorów i szlachtę, że mimo iż objął tron francuski jako Henryk III, nadal pozostaje polskim królem. Do końca życia używał tytułu król Polski. Kiedy Walezjusz nie wrócił do Polski, choć to obiecywał, zebrał się sejm elekcyjny i obwołał królem Stefana Batorego. Poślubił on wybraną na królową Polski infantkę Annę Jagiellonkę, córkę Zygmunta I Starego i Bony. 22:50 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. KRYMSCY TATARZY Reportaż, 24 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk Wysiedlili ich z Krymu w ciągu dwóch dni i wywieźli do Uzbekistanu. Z rozkazu Stalina, który oskarżył Tatarów o zdradę ojczyzny w czasie II wojny światowej. Na Krym wrócili dopiero w latach 90. Niektórzy z nich do tej pory nie mogą się przystosować do życia w nowym miejscu, a część z nich marzy o tatarskiej autonomii. Bohaterem reportażu jest jeden z najbogatszych Tatarów na Krymie, właściciel kilku restauracji, hoteli, firm handlowych i budowlanych, Riszat Menetow. Kamera towarzyszy bohaterowi w meczecie, pracy, domu, podczas spotkań z innymi Tatarami, którzy opowiadają o swoim życiu, problemach, oczekiwaniach. 00:20 SENSACJE XX WIEKU - OPERACJA ODESSA CZ. I Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański W końcu 1944 roku wojna miała się ku końcowi, Hitler liczył na ostatnie uderzenie swoich wojsk. Ofensywa w Ardenach miała rozdzielić wojska amerykańskie od brytyjskich i doprowadzić do zajęcia przez Niemcy portu w Antwerpii. Istotnym elementem operacji była akcja Otto Skorzennego, którego żołnierze przebrani w amerykańskie mundury siali zamęt wśród aliantów. Ofensywa niemiecka załamała się, co wzmorzyło bombardowanie niemieckich miast. Żołnierze SS rozpoczęli masową grabież bogactw zgromadzonych przez Rzeszę. Bogactwa te miały być kluczem w ucieczce. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - STRAŻNICY MORZA Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony roli, jaką odegrały w czasie walk morskich torpedy i okręty niszczyciele. 01:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SKARB Z RZECZNYCH ODMĘTÓW - FINAŁ Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Dzisiejszą przygodę zawdzięczamy rzeszowskiemu archeologowi profesorowi Michałowi Parczewskiemu, który na warsztat wziął prasowe i pamiętnikarskie doniesienia z roku 1826, o tym jak to rybacy szukający w starorzeczu Sanu pod Radymnem czarnych dębów, wydobyli z piachu srebrną głowę byka. Poszarpany i lśniący metal dolnej części rzeźby sugerował, iż została ona oderwana od korpusu, pozostawiając resztę w piachu. Czyż może być wspanialsze wyzwanie dla zespołu archeologów, poszukiwaczy i geofizyków?