TVP Kultura Czwartek, 21.03.2019 08:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - ALINA SZAPOCZNIKOW Magazyn, 5 min, Polska, 2017 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Alina Szapocznikow to jedna z najciekawszych polskich rzeźbiarek. Urodziła się w 16 maja 1926 roku w Kaliszu. Kiedy miała 13 lat, wybuchła wojna. Mieszkała w Pabianicach, w tamtejszym gettcie wraz z matką spędziła dwa lata okupacji (1940 - 42), potem przeniesiono ją do łódzkiego getta, a stamtąd do obozów koncentracyjnych: Auschwitz (spędziła tam tydzień w 1942 roku), Bergen - Belsen (gdzie była dziesięć miesięcy), a następnie do Theresienstadt w Czechach. Pokazywała swoje życie poprzez sztukę, utrwalając to co najszybciej przemijające, czyli ciało. W odpowiedzi na jego nietrwałość zapamiętywała je, wykorzystując do tego nietypowe materiały spoza kanonu języka sztuki. Eksperymentując z nimi utrwalała ciało w jego biologiczności, fizjologii i seksualności, a tworzywa sztuczne takie jak poliester i poliuretan nadawały rzeźbom jeszcze większą materialną cielesność. Jej prace szczególnie uderzają na tle obowiązującej wówczas doktryny sztuki socrealistycznej, w ramach której Szapocznikow także poruszała się, tworząc np. pomniki. Jednak w pewnym momencie przeciwstawiła jej intymność i sięgającą granicy ekshibicjonizmu bezpośredniość opowiadania o tym, co najbardziej osobiste i przez to niepozwalające się opanować totalitarnemu systemowi. 08:40 BROKEN TALE (BROKEN TALE) Film animowany, 9 min, Irlandia, 2016 Reżyseria: Paweł Kleszczewski, Kasia Zimnoch Scenariusz: Kasia Zimnoch Muzyka: Yann Ciennik Animacja przedstawia podróż dziewczynki przez las do jego wnętrza. Nieodparta siła ciągnie ją do serca lasu, do jeziora ukrytego głęboko w prastarym borze. Jej przewodnikiem i mistycznym opiekunem jest łoś. Podczas podróży spotykają tajemniczych mieszkańców lasu, postacie znane z folkloru ludów europejskich. Fabuła oparta jest na szwedzkiej baśni ludowej "Sagan om lilla älgtjuren Skutt och prinsessan Tuvstarr". 08:55 SŁONECZNY ZEGAR Komediodramat, 107 min, Polska, 1997 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Zbigniew Hałatek, Andrzej Kondratiuk, Maciej Kijowski, Józef Romasz Muzyka: Iga Cembrzyńska Aktorzy: Iga Cembrzyńska, Andrzej Kondratiuk, Katarzyna Figura, Roman Mielczarek Sfiksowany na tle kina, starzejący się filmowiec nadal z uporem maniaka realizuje swój film życia. Chce pokazać jak przedziwnym metaforom podlega człowiek w miarę upływu lat. Pozbawiony profesjonalnej ekipy posługuje się archaicznym sprzętem. Filmuje wszystko co wydaje mu się godne uwiecznienia: przyrodę, epizody z życia, sytuacje w pracy z naturszczykami. Poszukując w życiu sensu, piękna i radości filmowiec odnajduje te wartości w sztuce iluzji, na ekranie. 11:00 TRZECIA GRANICA - ODC. 5 - NIEZNAJOMA Z BARU BOLERO (.) Serial przygodowy, 48 min, Polska/Węgry 1975 Reżyseria: Lech Lorentowicz Scenariusz: Adam Bahdaj Zdjęcia: Sandor Kocsis Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Andrzej Wasilewicz, Grażyna Barszczewska, Borys Marynowski, Andrzej Szalawski, Grzegorz Warchoł, Józef Kalita, Leopold Matuszczak, Krzysztof Kowalewski, Nora Kaldi, Istvan Nagy i inni W Budapeszcie Bukowian poznaje piękną kobietę imieniem Marta, która często gości w barze "Bolero". Polscy oficerowie przebywający w stolicy Węgier widują Martę w towarzystwie Niemców i podejrzewają o współpracę z nimi. Marta zostaje zatrzymana i podczas próby ucieczki zastrzelona. Okazuje się, że paszport na nazwisko Ruecksteiner był fałszywy - Marta Bormicka była agentką polskiego wywiadu. 12:00 TRZECIA GRANICA - ODC. 6 - ORDER Z KSIĘŻYCA (.) Serial przygodowy, 59 min, 8 odc. , Polska/Węgry 1975 Reżyseria: Wojciech Solarz Scenariusz: Adam Bahdaj Występują: Andrzej Wasilewicz, Marek Walczewski, Nora Kaldi, Borys Marynowski, Zofia Saretok, Irena Orska, Krzysztof Kowalewski, Wirgiliusz Gryń, Jerzy Cnota, Stanisław Zatłoka, Jacek Domański, Marian Moor, Edward Rączkowski Andrzej Bukowian otrzymuje rozkaz przeniesienia z Budapesztu do Polski 20 tys. dolarów przeznaczonych na walkę z okupantem. Bukowian wykonuje zadanie, ale na miejscu okazuje się, że w przyniesionej przez niego torbie są skrawki papieru. Zostaje posądzony o kradzież. Wraca na Węgry z zamiarem odnalezienia złodzieja. 13:20 TAŚMY KULTURY - SZMATY CZASU Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Telewizja Polska istnieje już szmat czasu. Moda istnieje tak długo jak historia ludzkości. Zobaczmy czasy pięknych ubrań i czasy szmat. 13:30 TAŚMY KULTURY - KOSZTY INWENTARZA Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 W komunizmie i czasach transformacji nie rozumiano zasad rynku. My jesteśmy mądrzejsi i na tamtych ludzi patrzymy z politowaniem. Są naiwni jak żywy inwentarz - owce do strzyżenia. My jesteśmy mądrzejsi? 13:50 MIASTO Z MORZA Dramat historyczny, obyczajowy, 113 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Muzyka: Tomasz Gąssowski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Olgierd Łukaszewicz, Zdzisław Wardejn, Marian Dziędziel, Piotr Polk Scenariusz filmu oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać". To opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego - w owym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od wiosny 1923 roku do uzyskania przez Gdynię praw miejskich w 1926 roku. Główni bohaterowie filmu to cała galeria barwnych postaci. Butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień pochodzi ze wsi pod Przeworskiem. Wyruszył na Wybrzeże w poszukiwaniu pracy i swojego miejsca w życiu. Jest sierotą, jego rodzice zginęli w czasie bombardowania. W czasie podróży Krzysztof zostaje okradziony, dociera do Gdyni nocą, nie ma się pieniędzy na nocleg. Nazajutrz w kolejce do punktu werbującego robotników do pracy poznaje Wołodię Jazowieckiego, który proponuje mu niezbyt legalny, ale za to opłacalny interes. Razem zatrudniają się w garkuchni, gdzie pracuje też Łucka, dziewczyna z Kaszub. Krzysztof podoba się jej, a on odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość szybko przeradza się w miłość. Kariera Grabienia na Wybrzeżu rozwija się. Młody człowiek podejmuje pracę przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką i wreszcie idzie na studia. Sukcesywnie wrasta w rodzące się miasto. Jego miłość, Łucka, pochodzi z rodziny z Konków. Początkowo zatrudniona w garkuchni dla robotników, później znajduje zatrudnienie w biurze inż. Tadeusza Wendy, kierownika budowy portu w Gdyni. Łucka zostaje żoną Krzysztofa zostaje wbrew woli ojca, Augustyna. Ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich. Równie ciekawą postacią w filmie jest Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i serdeczny przyjaciel Krzysztofa. Umie czerpać radości, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wrócił do kraju ze Związku Sowieckiego wraz z ojcem. Jego matka nie przeżyła trudów podróży. Początkowo Wołodia zajmuje się lewymi interesami, jednak wszystko się zmienia, gdy ma okazję wykorzystać swoją znajomość języków obcych. Od tej pory pracuje jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port w Gdyni, a później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć uchodzi za lekkoducha, jest jednocześnie człowiekiem honoru. Skłócony z ojcem, kategorycznie odmawia przyjęcia od niego pomocy finansowej. Woli pozostać na własnym utrzymaniu. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe do Gdyni z Warszawy prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Francuscy inżynierowie oraz Krzysztof i Wołodia często bywają w restauracji Heleny, tu koncentruje się życie towarzyskie, tu przychodzą miejscowi i letnicy w sezonie. Helena związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw na przyszłość, zamierza pozostać w Gdyni. W czasie weselnego przyjęcia Krzysztofa i Łucki, organizowanego w restauracji Heleny, wszystkich poraża wiadomość, że wskutek kryzysu konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Roboty zostają wstrzymane, ludzie tracą pracę, Francuzi wyjeżdżają. W czasie pożegnania na dworcu w Gdyni Helena zapewnia Lebraca, że przyjedzie do Paryża. Kryzys niemieckiej marki sprawia, że przepadają wszystkie oszczędności Augustyna Konki, trzymane w gdańskim banku. Konka pada rażony apopleksją. Sprowadzony przez Krzysztofa lekarz niewiele może pomóc. Pielęgnowany przez rodzinę Augustyn, leży w domu, nie ma kontaktu ze światem.Krzysztof, Łucka, Helena i Wołodia spotykają się w restauracji. Rozmawiają o przyszłości. Wszyscy są w podłym nastroju. Losy tej czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i tworzącym się miastem. 16:00 LEGENDA TATR Film obyczajowy, 105 min, Polsa 1994 Autor: Kazimierz Przerwa - Tetmajer Scenariusz i reżyseria: Wojciech Solarz Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Rafał Królikowski, Ryszard Sobolewski, Andrzej Kozak, Joanna Żurawska - Fedorowicz, Agnieszka Brzezińska, Jerzy Trela, Krzysztof Jasiński, Andrzej Buszewicz, Tomasz Schimscheiner, Maciej Luśnia, Jerzy Binczycki, Edward Linde - Lubaszenko i inni Scenariusz "Legendy Tatr" oparty został na dwóch dziełach Kazimierza Przerwy - Tetmajera - "Na skalnym Podhalu" i "Legendzie Tatr". Z bogactwa wątków i motywów reżyser wybrał to, co go najbardziej interesowało, pominął natomiast całą warstwę historyczną obu książek. Ograniczył się do spraw najbardziej uniwersalnych - obyczajów zbójeckich, legend góralskich, mistyki, majestatu gór. Szczególną atmosferę filmu tworzy też muzyka góralska i inspirowane nią kompozycje Wojciecha Kilara. "Legenda Tatr" pozbawiona jest klasycznej fabuły, właściwymi jej bohaterami są natura i kultura Podhala. Rok 1994. Do Zakopanego przyjeżdża mieszkający na nizinach Andrzej. Wynajmuje dorożkę i każe się zawieźć do Doliny Strążyskiej. Pod Giewontem dostrzega światełko. Dorożkarz wyjaśnia mu, że to kowal Fatla podkuwa co 10 lat konia. Andrzej spada ze skały wdrapując się na szczyt, Fatla opiekuje się nim w swoim szałasie. Przybysz chce udać się do Groty Śpiących Rycerzy. Jednak kowal powstrzymuje go mówiąc, że jeszcze na to nie pora, a tymczasem poddaje go próbie. Andrzej musi nanieść wody z potoku, narąbać drzew i nagi wskoczyć do strumienia. Dopiero gdy próba wypada pomyślnie, Fatla zgadza sie uczyć go kłusownictwa i gwary góralskiej. 18:00 PRZEŻYJMY TO JESZCZE RAZ. PLAKAT W PRL Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2011 Reżyseria: Krzysztof Tchórzewski Scenariusz: Krzysztof Tchórzewski Zdjęcia: Stanisław Plewa, Paweł Rybowski, Piotr Augustynek, Adam Turula Muzyka: Krystyna Barańska Film dokumentalny o plakatach powstających w PRL - u. Film opowiada między innymi o politycznych plakatach powstających po drugiej wojnie światowej i polskiej szkole plakatu. W szarej rzeczywistości powojennej Polski, na zburzonych ulicach pojawiły się kolorowe afisze filmowe. Plakat filmowy stworzony przez wybitnych artystów został podniesiony do rangi sztuki. Polska szkoła plakatu zdobyła uznanie na całym świecie i zagościła w galeriach oraz muzeach. W filmie występują Między innymi. Wojciech Fangor, Franciszek Starowieyski oraz Waldemar Świerzy. 20:20 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - CIEMNONIEBIESKI ŚWIAT (TMAVOMODRY SVET) Dramat wojenno-obyczajowy, 108 min, Czechy/Wielka Brytania/Niemcy/ Dania/Włochy 2001 Reżyseria: Jan Sverak Scenariusz : Zdenek Sverak Występują: Ondrej Vetchy, Krystof Hadek, Tara Fitzgerald, Oldrich Kaiser, Hans-Jorg Assmann, Charles Dance, David Novotny, Linda Rybova, Jaromir Dulava i inni "Ciemnoniebieski świat" to jedna z najdroższych produkcji czeskiej kinematografii. Jego twórca Jan Sverak (rocznik 1965) to dziś w tym kraju ścisła reżyserska czołówka. Zdobywca Oscara za film "Kola" jest znany polskim widzom także jako autor filmów: "Szkoła podstawowa" czy "Jazda". Scenariusz napisał jego ojciec, znany czeski aktor i scenarzysta Zdenek Sverak, z którym Jan współpracował przy niemal wszystkich swoich dziełach. Akcja filmu rozpoczyna się w 1950 r., w okresie największego nasilenia zimnej wojny. W obozie pracy Mirov na terenie Czechosłowacji przebywa czterdziestoparoletni Franta Slama osadzony tam jako rzekomy "wróg ludu". Komunistyczne władze kraju uznały, że Franta, który w czasie wojny służył jako pilot w jednostce RAF-u w Wielkiej Brytanii i przesiąkł tam niebezpiecznymi ideami wolności i demokracji, stanowi teraz zagrożenie dla porządku państwa. Gdy Franta zapada na zapalenie płuc, trafia do więziennego szpitala, gdzie zaprzyjaźnia się z innym pacjentem, Houfem. Razem obmyślają plan ucieczki z obozu. Snując refleksje nad swoim dotychczasowym życiem, Franta cofa się pamięcią do roku 1938. Czechosłowacja zostaje wówczas włączona do III Rzeszy. Kontrolę nad czeską armią przejmują Niemcy. Część niepogodzonych z losem żołnierzy ucieka do Anglii, by tam prowadzić dalej walkę z okupantem. Wśród uciekinierów są dwaj przyjaciele, wytrawni piloci: młodziutki Karel Vojtisek i właśnie Franta, który zostawił w kraju swoją ukochaną Hanickę. Obaj wstępują na służbę do angielskich sił powietrznych i przechodzą intensywne trzymiesięczne szkolenie bojowe i językowe. W końcu stają się pełnoprawnymi żołnierzami. W czasie jednego z pierwszych lotów samolot Karela zostaje poważnie uszkodzony. Pilot ląduje przymusowo i szuka schronienia na nieodległej farmie należącej do młodej, ładnej Susan Whitmore. Kobieta, początkowo wystraszona i nieufna, pozwala mu wreszcie zostać pod swoim dachem. Wyjaśnia też, że jej mąż, który służył w marynarce, zaginął podczas działań wojennych. Karel i Susan spędzają razem miłosną noc. Chłopak zakochuje się w Angielce, którą postanawia przedstawić swemu przyjacielowi i mentorowi. Niestety, Susan wybiera starszego Frantę. Nawiązuje z nim potajemny romans, który Karel niebawem odkrywa. Zdesperowany, po pijanemu atakuje przyjaciela. W czasie następnej powietrznej misji obaj piloci przeżywają dramatyczne chwile: w ogniu walki Franta omyłkowo stwierdza, że Karel ostrzelał jego samolot. Dopiero później odkrywa, że w rzeczywistości chłopak uratował mu życie. Ale urażony pilot nie chce jego przeprosin i zrywa wszelkie kontakty. Trzy miesiące później dochodzi do tragedii. 23:30 SCENA KLASYCZNA - (34) ALEKSANDER DĘBICZ PIANISTA Koncert, 39 min, Polska, 2018 W tym odcinku Sceny Klasycznej wystąpi Aleksander Dębicz. Artysta wykona utwory z płyty zatytułowanej "Invention", która jest połączeniem muzyki barokowej, hip - hopu, improwizacji i klasyki. W programie usłyszymy Inwencje i Sinfonie Jana Sebastiana Bacha oraz autorskie kompozycje inspirowane zetknięciem muzyki hiphopowej i barokowej. To autorskie spojrzenie na muzykę arcymistrza muzyki klawiszowej pokazujące skondensowane piękno oraz zaklętą w tych utworach ponadczasowość i prawdę. Program: Jan Sebastian Bach - Inwencje 1. C - dur BWV 772 (01:10) 2. d - moll BWV 775 (0:51) 3. E - dur BWV 777 (3:07) 4. F - dur BWV 779 (0:51) 5. f - moll BWV 780 (1:53) 6. a - moll BWV 784 (1:04) Jan Sebastian Bach - Sinfonie 7. C - dur BWV 787 (1:12) 8. c - moll BWV 788 (1:27) 9. Es - dur BWV 791 (2:48) 10. e - moll BWV 793 (2:01) 11. F - dur BWV 794 (1:03) 12. g - moll BWV797 (2:04) Aleksander Dębicz - Toccaty 14. Toccata 1 (3:04) 15. Toccata 2 (2:40) 16. Toccata 3 (2:40) 02:25 KINO NOCNE - POD ELEKTRYCZNYMI CHMURAMI (POD ELEKTRICZESKIMI OBŁAKAMI) Dramat science fiction, 131 min, Rosja/Ukraina/Polska, 2014 Reżyseria: Aleksiej German Jr Scenariusz: Aleksiej German Jr Zdjęcia: Jewgienij Priwin, Siergiej Michalczuk Muzyka: Andriej Surotdinow Aktorzy: Louis Franck - Pietr, Merab Ninidze - Nikołaj, Wiktoria Korotkowa - Sasza, Piotr Gąsowski W 2017 roku, sto lat po rewolucji, która na zawsze zmieniła oblicze kraju, Rosja tkwi w stanie zawieszenia - zupełnie jak niedokończony wieżowiec, zamówiony przed laty przez zmarłego niedawno ojca Sashy i Danyi. Gdy wstrzymano jego budowę, architekt Peter próbował się podpalić, ale zamokły mu zapałki - teraz wokół jego betonowego szkieletu krążą zagubieni we mgle ludzie, nigdy nie znajdując tego, czego szukają. W podzielonym na siedem rozdziałów "Pod elektrycznymi chmurami" Aleksiej German Jr przedstawia Rosję jako ziemię niczyją. Przeszłość na każdym kroku zderza się tu z przyszłością; przykryty śniegiem pomnik Lenina stoi obok kolorowych neonów, po mieszkaniu zubożałego oligarchy krąży zapomniany robot, a Sołżenicyn wymieniany jest jednym tchem obok psa Mickeya Rourke'a - po dawnych ideałach zostały tylko niszczejące symbole. Rosyjski reżyser stara się zajrzeć w duszę kraju, w którym człowiek czuje się czasem maleńki jak molekuła i gdzie lepiej być elfem niż Żydem. Jak zaznacza German, tragedia Rosji polega na tym, że tak naprawdę nie leży ani w Azji, ani w Europie. Zupełnie jak opisana przez braci Strugackich tajemnicza Strefa jest gdzieś pomiędzy. Nagrody: 2015 Jewgienij Priwin Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) - Srebrny Niedźwiedź za zdjęcia 2015 Siergiej Michalczuk Berlin (Międzynarodowy Festiwal Filmowy) - Srebrny Niedźwiedź za zdjęcia 04:45 TAŚMY KULTURY - DOBRE POCZĄTKI Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Dobre złego początki, albo złe początki dobrego. Jedno jest pewne - każdy jakoś zaczynał i każdy jakoś skończy.