TVP Kultura Poniedziałek, 01.04.2019 07:40 RZECZ POLSKA - MEBLE DLA IGNACEGO MOŚCICKIEGO Film dokumentalny, 11 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! W trzecim odcinku zespół mebli z Zameczku Prezydenta RP w Wiśle. Zarówno pałac, jak i meble powstały jako dar Województwa Śląskiego dla prezydenta Ignacego Mościckiego. Meble były pierwszym w Polsce przykładem funkcjonalizmu w projektowaniu. W kraju, gdzie wciąż modny był styl dworkowy, połączenie metalowych rur ze skórami egzotycznych zwierząt, musiało wręcz szokować nowoczesnością. 08:00 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - WOJCIECH ROSZKOWSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac(Prowadzący) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest profesor Wojciech Roszkowski, ekonomista, profesor nauk humanistycznych. Przedmiotem rozmowy jest opublikowana niedawno jego książka "Roztrzaskane lustro. Upadek cywilizacji zachodniej". 08:20 KAMIZELKA Film obyczajowy, nowela, 43 min, Polska, 1971 Autor: Bolesław Prus Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Stanisław Jędryka Zdjęcia: Jacek Korcelli Aktorzy: Jerzy Zelnik, Tadeusz Fijewski, Ligia Branice, Tadeusz Kondrat Adaptacja noweli Bolesława Prusa. Akcja filmu, podobnie jak i literackiego pierwowzoru, rozgrywa się w XIX - wiecznej Warszawie. W oficynie pewnej kamienicy mieszka młode, ubogie małżeństwo: Anna i Filip. On jest buchalterem, ona dorabia do skromnej pensji męża szyciem i prywatnymi lekcjami. Jedyną ozdobą ich małego mieszkanka jest wiszący nad łóżkiem obraz przedstawiający sielski, wiejski krajobraz. Oboje lubią sobie wyobrażać, że pewnego dnia, gdy ich sytuacja materialna się poprawi, pojadą w takie urocze miejsce na wakacje. Chociaż żyją biednie, bardzo się kochają. Mieszkający naprzeciwko stary doktor często widzi ich w oknie tulących się do siebie i śmiejących. Pewnego dnia Anna wręcza mężowi prezent: uszytą własnoręcznie kamizelkę. Filip, który zarywał noce, ślęcząc nad księgami rachunkowymi, nieoczekiwanie dostaje wymarzony awans - zostaje głównym buchalterem w cukrowni. Wierzy, że ich trudny los wreszcie się odmieni. Ale właśnie wtedy na małżonków spada wielki cios: Filip zapada na zdrowiu, ujawnia się gruźlica, która od dawna go nękała. Anna wzywa doktora, nie chce jednak pogodzić się ze straszną prawdą. Próbuje udawać przed sobą i mężem, że ten wyzdrowieje. Tymczasem stan Filipa się pogarsza, coraz bardziej opada z sił i chudnie. Otrzymana od żony kamizelka coraz luźniej na nim zwisa. Chory ma świadomość, że utrata wagi to jeden z symptomów choroby. Gdyby znów nabrał ciała, może by wyzdrowiał? By nie martwić ukochanej Anny, ucieka się do drobnego oszustwa. Nie wie, że i ona, nie chcąc mu odbierać ostatniej nadziei, stosuje ten sam wybieg. 09:20 KLUCZNIK Dramat, 80 min, Polska 1979 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Marczewski Zdjęcia: Jerzy Zieliński Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Wirgiliusz Gryń, Tadeusz Łomnicki, Stanisława Celińska, Halina Gryglaszewska, Jerzy Radziwiłowicz, Jerzy Kryszak, Teresa Lipowska, Henryk Machalica, Włodzimierz Musiał, Juliusz Lubicz - Lisowski, Konrad Morawski, Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski i inni Scenariusz filmu (Grand Prix za reżyserię, nagrody za muzykę i za zdjęcia na IV FPTT w Olsztynie w 1980 r.) powstał na motywach sztuki Wiesława Myśliwskiego. Akcja "Klucznika" rozgrywa się w małej wiosce na przełomie lat 1944/45. Jej mieszkańcy wiedzą już o reformie rolnej, ale ziemia pobliskiego dworu nie została jeszcze podzielona, a w pałacu w dalszym ciągu mieszka schorowany hrabia z siostrą i córką. Majątek pałacowy został już niemal kompletnie rozgrabiony, w parku bawią się chłopskie dzieci, nie ma zwierząt. Jedynie pałac pozostał nietknięty, żaden z chłopów nie śmie bowiem doń wejść, póki "on" tam jest. Dawny klucznik Kazimierz nadal pełni swoją funkcję, chociaż właściwie nie ma już czego pilnować. "Posprawdzało się panie hrabio, pozamykało, stworzenie jeść dostało na całą noc..." - relacjonuje co wieczór hrabiemu, bojąc się, że prawda o stanie majątku mogłaby zabić chorego na serce pana. Ale hrabia doskonale zdaje sobie sprawę z tego, co się wokół niego dzieje, jednak - podobnie jak klucznik - udaje, że nic się nie zmieniło. Wie, że nie był dobrym panem i spodziewa się, że któregoś dnia chłopi wtargną do pałacu, by zamordować jego i jego rodzinę. A on chce umrzeć godnie i pięknie, odejść wraz z epoką, w której żył, z klasą, tradycją, kulturą, do której należał. Dlatego też któregoś wieczoru przyjmuje klucznika w kontuszu i z karabelą u boku. Podziw, jaki widzi w oczach sługi, sprawia hrabiemu satysfakcję. Za obietnicę dochowania wierności ofiarowuje Kazimierzowi swój majątek, przypina karabelę, a do ręki daje dzwonek, którym dzwonił na służbę. Razem przemierzają pałacowe korytarze. W pewnym momencie hrabia pada rażony atakiem serca. Klucznik idzie dalej sam, zasiada w fotelu swego pana i nieśmiało, a potem coraz energiczniej potrząsa dzwoneczkiem. Dźwięk dzwonka potęguje muzyka i zmienia w brzmienie wielkich dzwonów. Ale lokaj się nie pojawia. 11:00 NOCE I DNIE - ODC. 3/12 - BABCIA Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Bińczycki, Elżbieta Starostecka, Barbara Ludwiżanka, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin i inni Dla Bogumiła i Barbary nadchodzą dobre dni. Gospodarstwo serbinowskie kwitnie, dwie córki, Agnieszka i Emilka, chowają się znakomicie, na świat przychodzi trzecie dziecko - Tomaszek. Niechcicowie sprowadzają do siebie babcię Ostrzeńską, matkę Barbary. Starsza pani czuje się tu potrzebna i szczęśliwa. Choroba babci zaskakuje wszystkich. Oboje Niechcicowie przez wiele miesięcy pielęgnują chorą z wielkim oddaniem, ale los jest nieubłagany. 12:05 NOCE I DNIE - ODC. 4/12 - WIECZNE ZMARTWIENIA Serial obyczajowy, 50 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Beata Tyszkiewicz, Karol Strasburger, Andrzej Szczepkowski, Janina Traczykówna, Jerzy Kamas, Irena Kownas, Ryszarda Hanin i inni Pozornie szczęśliwą rodzinę ciągle nurtują jakieś zmartwienia i kłopoty. Barbarę dręczy zwłaszcza sprawa wychowania dzieci. Nauczycielki angażowane do domu Niechciców zmieniają się często i z różnych powodów. Powrót do miasta to stałe, od lat niespełnione marzenie Barbary. Rozgoryczona i wiecznie zmęczona, odsuwa Bogumiła od siebie. 13:05 PIES NA ŚRODKU DROGI Film obyczajowy, 36 min, Polska, 1986 Reżyseria: Stanisław Jędryka Scenariusz: Andrzej Roman Zdjęcia: Wiesław Zdort Aktorzy: Tadeusz Chudecki, Krzysztof Majchrzak Opowieść o samotności w wielkim mieście. Bohater, pracownik fizyczny Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu, ma jedyną bliską istotę - wychowaną od szczeniaka sukę o imieniu Kora. Kiedy zwierzę ginie pod kołami ciężarówki, zrozpaczony mężczyzna postanawia odszukać kierowcę i zabić go... 13:55 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - WOJCIECH ROSZKOWSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Małgorzata Nieciecka - Mac (prowadząca) Gościem Małgorzaty Niecieckiej - Mac jest profesor Wojciech Roszkowski, ekonomista, profesor nauk humanistycznych. Przedmiotem rozmowy jest opublikowana niedawno jego książka "Roztrzaskane lustro. Upadek cywilizacji zachodniej". 14:20 NIEZAPOMNIANY LEONARD BERNSTEIN - SPOTKANIA Z MUZYKĄ - CO TO JEST KONCERT? (YOUNG PEOPLE'S CONCERTS - LEONARD BERNSTEIN, WHAT IS A CONCERTO??) Film dokumentalny, 59 min, USA, 1960 Reżyseria: Roger Englander Scenariusz: Leonard Bernstein Wykonawcy: Orkiestra Symfoniczna Filharmoników Nowojorskich, Leonard Bernstein (prowadzący) Koncerty "Young People's Concerts" (koncerty dla młodzieży) to cykl koncertów organizowanych w Philharmonic Hall w Lincoln Center, a wcześniej w Carnegie Hall, w okresie od 1958 do 1972 roku. Prowadzone przez wybitnego amerykańskiego kompozytora, dyrygenta i pianistę, a także popularyzatora muzyki - Leonarda Bernsteina, z udziałem New York Philharmonic oraz zapraszanych przez dyrygenta debiutujących artystów. W tym, siódmym spotkaniu z Leonardem Bernsteinem - "What is Concerto?" - "Co to jest koncert?" - dyrygent przedstawia historię rozwoju koncertu jako formy muzycznej, od formy concerto grosso do konceru solowego. W koncercie, który odbył się 18 marca 1959 roku, wzięli udział: Leonard Bernstein i New York Philharmonic. 15:25 NOS Nowela filmowa, 27 min, Polska 1971 Autor: Mikołaj Gogol Scenariusz i reżyseria: Stanisław Lenartowicz Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Modest Musorgski Występują: Zdzisław Maklakiewicz, Elżbieta Góralczyk, Krzysztof Litwin, Janusz Kłosiński, Ferdynand Matysik, Maja Komorowska, Kalina Jędrusik, Ryszard Kotys, Krystyna Borowicz, Leonard Andrzejewski, Wirgiliusz Gryń, Zdzisław Kuźniar, Edward Lubaszenko, Wiesława Mazurkiewicz, Leopold R. Nowak, Igor Przegrodzki, Andrzej Rettinger, Janusz Zakrzeński i inni Adaptacja znanej noweli Mikołaja Gogola. Bohaterem tej historii pełnej zabawnych, a także dających do myślenia paradoksów, jest kolegialny asesor, który przybywa do stolicy, by zdobyć majętną żonę i wysokie stanowisko w hierarchii służbowej. Rosja za czasów autora "Martwych dusz" była prawdziwym "społeczeństwem mundurów", w którym o wartości człowieka decydowało miejsce na drabinie urzędniczej. Ów kult rangi stał się jednak przyczyną nieszczęść bohatera, któryw pewnym momencie stracił...nos. Obarczony piętnem inności nie ma już co marzyć o awansach w zuniformizowanym świecie. Na domiar złego nos zaczyna niejako żyć własnym życiem i zostaje... radcą stanu. A to o wiele, wiele więcej niż marny asesor kolegialny. Przenosząc arcydzieło Gogola na ekran, Lenartowicz zadbał o odpowiednią oprawę scenograficzną i kostiumową. Podobały się także zdjęcia Jerzego Stawickiego. Reżyser, trzymając się z grubsza litery oryginału, pozwolił sobie tu i ówdzie na odstępstwa, nasycając swój krótki film - nieobecną u Gogola - atmosferą frywolności. 16:05 WEISER (WEISER) Film psychologiczny, 97 min, Polska/Niemcy/Szwajcaria/Dania 2000 Scenariusz i reżyseria: Wojciech Marczewski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Zbigniew Preisner Aktorzy: Marek Kondrat, Krystyna Janda, Juliane Kehler, Teresa Marczewska, Zbigniew Zamachowski, Krzysztof Globisz, Michael Mendl, Mariusz Benoit, Marian Opania, Piotr Fronczewski, Teresa Budzisz - Krzyżanowska, Magdalena Cielecka, Olga Frycz, Andrzej Basiukiewicz, Maciej Jaszczuk, Rafał Bednarz i inni "To film o próbie docierania do czegoś, czego nie możemy złapać, co wciąż wymyka się nam. Istnieje w nas i wokół nas rzeczywistość, którą czujemy, ale której nie umiemy opisać ani zrozumieć. I nie pomoże rozum ani komputery" - mówił w czasie realizacji "Weisera" reżyser Wojciech Marczewski. Gdy film wszedł na ekrany, stało się jasne, że tym nieuchwytnym "czymś" jest okres dzieciństwa, a właściwie jego zagadkowa, zagnieżdżona gdzieś w podświadomości, obecność w życiu dorosłego człowieka. Bohater "Weisera"przekroczył już"smugę cienia". Jego myśli niezbyt ochoczo wybiegają w przyszłość, wolą raczej wracać do przeszłości, tym bardziej że kryje się tam wciąż nierozwiązana tajemnica. W miarę rozwoju filmowej akcji rozwikłanie tragicznej zagadki z dzieciństwa staje się dla bohatera obsesją. Kanwą scenariusza "Weisera" jest debiutancka powieść Pawła Huelle "Weiser Dawidek", którą w latach osiemdziesiątych okrzyknięto książką dziesięciolecia. Film znacznie różni się od literackiego pierwowzoru. Miejsce fabuły zostało przeniesione z Wybrzeża na Śląsk (Wałbrzych i okolice). Głównym bohaterem jest zbliżający się do pięćdziesiątki mężczyzna, zajmujący się czyszczeniem starych płyt i wydawaniem ich na CD. Paweł Heller dopiero co wrócił z Niemiec do Polski i otwiera własne studio. Wkrótce dołącza do niego niemiecka przyjaciółka Juliana. Niespodziewane spotkanie z Szymkiem, kolegą z lat szkolnych, przywołuje wspomnienie dziwnego zdarzenia jeszcze z lat sześćdziesiątych. Rzecz miała miejsce w czasie upalnych wakacji. Dwunastoletni Paweł wraz z Szymkiem i Piotrem zwrócili wówczas uwagę na pewną dziewczynkę imieniem Elka i jej tajemniczego, milczącego towarzysza, Dawida Weisera. Chłopiec ten miał opinię odmieńca. Jako Żyd nie chodził z innymi na religię, poza Elką nie miał przyjaciół. Posiadał za to niezwykłe umiejętności, igrał ze śmiercią, lewitował, fascynował się wybuchami. Po pewnym czasie Paweł, Szymek i Piotr zostali przez Elkę i Dawidka dopuszczeni do "paczki". Okazało się, że ulubioną zabawą "odmieńca" i dziewczynki jest wywoływanie coraz większych eksplozji. Po jednej z nich Dawid i Elka zniknęli. Dziewczynkę (nieprzytomną) udało się odnaleźć. Po Weiserze wszelki ślad zaginął. Po z górą trzydziestu latach Paweł postanawia rozwikłać zagadkę zniknięcia Dawida. Kontaktuje się z dawnymi znajomymi, stopniowo traci zainteresowanie swoją pracą i Julianą. Zaczyna obsesyjnie wierzyć, że rozszyfrowanie tajemnicy Dawida pomoże mu nadać sens własnemu życiu i wewnętrznie pogodzić się z sobą. Krytyka podkreślała precyzyjną konstrukcję i estetyczne wyrafinowanie "Weisera". Zwracano też uwagę na jego wieloznaczność, otwierającą różne ścieżki interpretacji. Film Marczewskiego w równej mierze daje się bowiem odczytać jako opowieść o przyjaźni i lojalności, o poczuciu wspólnoty i wtajemniczenia, a także o tym "jak smakuje zakazany owoc i jak traci się niewinność". Reżyser zresztą celowo postawił na poezję i niedomówienie. Nie jest istotne, czy Paweł wyjaśni zagadkę żydowskiego kolegi z dzieciństwa. Ważne jest natomiast, że dotknie tajemnicy. Poczuje obecność rozpościerającej się poza granicą zmysłów krainy metafizyki. Kto wie, może Dawid czeka na niego właśnie tam? 18:00 LEGENDY POLSKIEGO TEATRU - OMNIA MEA... OMNIA MEA MECUM PORTO - WSZYSTKO MOJE NIOSĘ Z SOBĄ... (PORTRET JÓZEFA SZAJNY) Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2002 Autor: Stefan Szlachtycz Reżyseria: Stefan Szlachtycz Scenariusz: Stefan Szlachtycz Zdjęcia: Jerzy Drużkowski Muzyka: Stefan Szlachtycz Wykonawcy: Józef Szajna Światowej sławy artysta, który obchodził w 2002 roku 80. urodziny i 55 - lecie pracy artystycznej, uprawia dwa, przeplatające się wzajemnie gatunki sztuki: plastykę i teatr. Sam nazywa swoją synkretyczną twórczość TEARTem. Z pochodzenia rzeszowianin, jego bogaty życiorys byłby znakomitym materiałem na książkę. Jako maturzysta trafił do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, gdzie był więziony cztery lata, kilkakrotnie skazywany na śmierć i za każdym razem niemal cudem ocalony. Jego twórczość nosi tragiczne znamię tego okresu, tamtych przeżyć i wspomnień. Jest artystą "osobnym", don kichotem sztuki polskiej, nieprzynależącym do żadnych kierunków i szkół. Film Stefana Szlachtycza ukazuje zarówno jego biografię, jak i niezwykle ekspresyjną, przejmującą twórczość. Teatr Szajny poruszał widzów na całym świecie, odkrył nowe jego horyzonty. "Obraz jest poezją" - głosi ten niezwykły człowiek, poeta i filozof moralista, niepowtarzalny artysta. Filmową opowieść o nim dopełnia muzyka innego wielkiego twórcy, Romana Maciejewskiego. Józef Szajna zmarł 24 czerwca 2008 roku 19:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - AI WEIWEI Magazyn, 4 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks O sztuce Ai Weiweia opowiada Monika Kozioł. Praca Oil spills została wykonana w technice ceramicznej, która nieodłącznie kojarzy się z kulturą chińską. Porcelanowe obiekty zostały wypalone w tradycyjnych piecach w Jingdezhen. Sześć elementów z kolekcji MOCAK - u, które symulują plamy ropy, pochodzi z instalacji składającej się z 25 części. Praca jest komentarzem do współczesnych uwarunkowań ekonomicznych. Jest to symboliczne zaplamienie świata przez ropę, która jako surowiec wpływa na politykę międzynarodową. 19:40 MARINA ABRAMOVIĆ Dysk./wywiad/debata, 13 min, Polska, 2018 Wywiad z Mariną Abramovic, jugosłowiańską artystką intermedialną, której twórczość jest związana w dużej mierze z miejscem jej pochodzenia, sytuacją na Bałkanach i z doświadczeniem XX wieku. Prace wideo często połączone są z aktywnością performance, w którym ciało artystki jest podstawowym medium i jednocześnie częstym tematem. 20:20 NOCNY RECEPCJONISTA - ODC 5/8 (THE NIGHT MANAGER) Serial szpiegowski, 43 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Susanne Bier Scenariusz: David Farr, John Le Carre Aktorzy: Tom Hiddleston, Hugh Laurie, Olivia Colman, Tom Hollander Odc. 5 Pine umacnia swą sytuację w otoczeniu Ropera i przejmuje od Corky ’ego kierownictwo fikcyjnej firmy Tradepass. Wiadomo już, że Roper ma swoich ludzi w MI6, którzy starają się storpedować operację Angeli Burr. Okazuje się, że wystawiają fałszywe certyfikaty, na podstawie których Roper może kupować broń od brytyjskich i amerykańskich producentów. W spisek jest zamieszana też londyńska przedstawicielka CIA, Barbara Vandon. Hiszpański prawnik Apostol zostaje zamordowany, gdy informacje o jego niedyskrecji docierają (via MI6) do Ropera. Tymczasem podejrzenia Corky ’ego okazują się uzasadnione, dochodzi do zbliżenia między Jonathanem i Jed. 21:15 PANORAMA KINA POLSKIEGO - WARSAW BY NIGHT Film obyczajowy, 97 min, Polska 2014 Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz Scenariusz Marek Modzelewski Zdjęcia: Zdzisław Najda, Michał Sobociński Muzyka: Aleksander Gruz Aktorzy: Stanisława Celińska (Helena), Izabela Kuna (Iga), Roma Gąsiorowska - Żurawska (Maja), Marta Mazurek (Renata), Leszek Lichota (Rafał), Maja Malcher (Karolina), Julia Zielińska (Paulina), Jan Wieczorkowski (Paweł), Piotr Nowak (taksówkarz), Agata Kulesza (Ola), Agnieszka Żulewska (Ala), Marian Dziędziel, Kazimierz Kaczor, Joanna Kulig, Tomasz Sapryk Obyczajowa opowieść z komediową nutą o samotności w wielkim mieście. To film o kobietach wyreżyserowany przez kobietę. Bohaterki są w różnym wieku, każda z nich ma inny bagaż życiowych doświadczeń, inne wyobrażenie o miłości, inne spojrzenie na świat i na związki damsko - męskie. W ich nocnej eskapadzie po Warszawie towarzyszą im nowo poznani ludzie, a także zawsze ten sam taksówkarz. Najmłodsza z bohaterek to dwudziestoparoletnia Renata, przyjechała do wielkiego miasta w poszukiwaniu prawdziwej miłości, złamane serce leczy u boku Konrada. Najstarsza Helena jest po sześćdziesiątce, od 35 lat żyje przeszłością, do tej pory nie pogodziła się z rozpadem swojego małżeństwa. Mimo upływu czasu, wciąż tęskni za mężem. Iga i Maja też szukają swego miejsca w życiu. Pierwszą miotają sprzeczne uczucia, tylko na pozór żyje w szczęśliwym związku z Rafałem, bo tak naprawdę nie czuje się spełniona w tym małżeństwie. A Maja obawia się stabilizacji, zastanawia się jak żyć, by uniknąć monotonii i rutyny. Losy tych czterech kobiet splatają się w nocnym klubie. 23:40 ŻELAZNA KLASYKA - M - MORDERCA (M - EINE STADT SUCHT EINEN MORDER) Dramat kryminalny, 105 min, Niemcy 1931 Reż. Fritz Lang Scenariusz na podstawie artykułu Egona Jacobsona: Thea von Harbou, Paul Falkenberg, Adolf Jang, Karl Vash Zdjęcia: Fritz Arno Wagner Muzyka: Edward Grieg Wyk. Peter Lorre, Otto Wernicke, Gustaf Grndgens, Theodor Loos, Inge Landgut, Ellen Widmann, Georg John, Theo Lingen, Friedrich Gnass i inni Klasyczne dzieło filmu kryminalnego, jedno z najlepszych tego gatunku i - zdaniem wielu krytyków - najwybitniejsze dokonanie Fritza Langa. Choć był to pierwszy dźwiękowy obraz tego twórcy, Lang, czołowy przedstawiciel ekspresjonizmu, udowodnił, że potrafi posługiwać się nowym środkiem wyrazu z takim samym mistrzostwem, z jakim wcześniej operował światłem czy prowadził aktorów. Ten pochodzący z Wiednia artysta, początkowo rysownik, malarz, scenograf i scenarzysta, zadebiutował jako reżyser w 1919 r. w Berlinie. Międzynarodowy rozgłos zyskał kilka lat później dzięki "Zmęczonej śmierci", "Doktorowi Mabuse", "Nibelungom", "Szpiegom" i arcydziełu ekspresjonizmu - "Metropolis". Nakręcony w 1931 r. dla wytwórni Nero Film "M - morderca" nosił pierwotnie tytuł "Moerder unter uns" (Mordercy wśród nas), ale nazistowskie władze, widząc w tym polityczną aluzję, nakazały jego zmianę. Ostatecznie pozostało tylko"M". Pomysł scenariusza zaczerpnął Lang z gazetowej kroniki kryminalnej, gdzie opisano przypadek niejakiego Kuertena zwanego"wampirem z Duesseldorfu". Wzbogacił temat o elementy zaczerpnięte z artykułów o dwóch innych głośnych zbrodniarzach tamtych czasów - Hartmannie i Grosmannie, a nawet wykorzystał autentyczne materiały filmowe z pracy policji. Reżyser nie miał wielkich ambicji intelektualnych, nie zamierzał przeprowadzać dogłębnej analizy psychiki tytułowego mordercy. Chodziło mu o stworzenie filmu sensacyjnego, pokazującego, w jaki sposób bandyta został ujawniony i ujęty. Ale obok działań policji poszukującej sprawcy pokazał działania świata przestępczego, który niezależnie od stróżów prawa usiłuje zlikwidować zbrodniarza. Nie tyle ze względów moralnych, co w trosce o własny spokój i bezpieczeństwo - czyny psychopaty stawiają bowiem na nogi cały aparat śledczy. Tym sposobem w "M - mordercy" pojawiła się również problematyka społeczna. Tło ich obu stanowi świetnie oddana atmosfera wielkiego miasta. Powierzenie roli mordercy znakomitemu aktorowi Peterowi Lorre dodatkowo pogłębiło film, choć jednocześnie naznaczyło go na zawsze swoistym piętnem tej kreacji. Uśmiechnięty mężczyzna pogwizdujący arię z"Peer Gynta"zaczepia na ulicy uczennicę Elsie Beckmann. Od ociemniałego sprzedawcy kupuje dziewczynce balonik i odchodzi z nią w nieznanym kierunku. Wkrótce miastem wstrząsa wiadomość, że podmiejskim lesie znaleziono trupa Elsie. Ponieważ nie jest to pierwsza tego rodzaju zbrodnia, opinia publiczna i prasa podnoszą alarm. Prowadzący śledztwo komisarz Lohmann bezskutecznie usiłuje schwytać sprawcę, wywołując tylko zamieszanie w kryminalnym światku. Wkrótce policja i przestępcze podziemie niezależnie od siebie prowadzą poszukiwania "wampira". Złodzieje i oszuści wciągają do współpracy żebraków i kloszardów. Niewidomy sprzedawca baloników identyfikuje w końcu mordercę słysząc, jak ten pogwizduje znów swoją ulubioną arię. Jednemu z wciągniętych do współpracy złodziei udaje się wypisać winnemu kredą na płaszczu literę M (od słowa"morderca"). Zbrodniarz, orientując się, że został zdemaskowany, ukrywa się w budynku biurowym, gdzie pozostaje po jego zamknięciu. Bandyci, otoczywszy urząd, postanawiają sami wymierzyć mu sprawiedliwość. 02:00 KINO NOCNE - WIRUS Film sensacyjny, 89 min, Polska/Wielka Brytania/Francja 1996 Reżyseria: Jan Kidawa Błoński Scenariusz: Maciej Ślesicki Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz Muzyka: Zbigniew Raj Aktorzy: Cezary Pazura, Paulina Młynarska, Olaf Lubaszenko, Jan Englert, Tomasz Sapryk, Ilja Zmiejew, Małgorzata Ostrowska, Edward Linde - Lubaszenko, Maciej Kozłowski, Barbara Brylska, Adam Siemion, Jerzy Bończak, Marek Barbasiewicz, Piotr Zelt, Mirosław Zbrojewicz i inni "Jest to thriller, opowiadający o bezradności jednostki wobec systemu, za którym stoją władza i wielkie pieniądze, o namiętnym związku z niebezpieczną - i przez to fascynującą - kobietą, o geniuszu technicznym, który można w różny sposób wykorzystać, a wreszcie o dwóch przyjaciołach, stojących po przeciwnej stronie barykady" - tak mówił o "Wirusie" Jan Kidawa - Błoński. Enuncjacje te wywołały pewne zdziwienie. Wcześniejsze produkcje śląskiego reżysera, takie jak "Pierścień w świńskim ryju" (1981), "Trzy stopy nad ziemią" (1985), "Męskie sprawy" (1988) czy "Pamiętnik znaleziony w garbie" (1993) dość mocno odbiegały od stylistyki kina akcji. W "Wirusie" Kidawa ujawnił skrywane dotąd fascynacje postmodernizmem, a zwłaszcza twórczością Davida Lyncha i Quentina Tarantino. Zrealizował utwór bardzo nowoczesny, zarówno pod względem formy (niektóre sceny graniczą wręcz z surrealistycznymi wizjami), jak i treści. Sensacyjna intryga, zabójstwa, eksplozje i obowiązkowe sceny erotyczne nie przeszkodziły jednak Kidawie w zabawie z konwencją. Sporo jest w "Wirusie" kpin z polskiej rzeczywistości oraz zabawnych nieraz cytatów z klasyki gatunku. Te ostatnie to zapewne wpływ Macieja Ślesickiego, autora scenariusza, który na skutek licznych zmian w pierwotnym tekście, zdystansował się do filmu i dlatego w czołówce jego nazwisko podano w cudzysłowie. W sieci komputerowej pewnego szpitala pojawia się wirus, który wywołuje sporo zamieszania. Jego twórca zapowiada w najbliższym czasie "zakażenie" innych, kluczowych dla życia kraju, instytucji, w tym warszawskiej giełdy. Tajemniczy szaleniec rzeczywiście zaraża krajowy system bankowy, paraliżuje system sterowania pociągów i samolotów. Podejrzenia padają na trzydziestoletniego Michała, informatycznego geniusza i właściciela małej firmy komputerowej. Czy zagubiony, nieszczęśliwy w życiu osobistym Michał zdoła dowieść, że jest niewinny? 03:40 TAŚMY KULTURY - TWÓRCA I STWÓRCA Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Kto stworzył twórcę? Co stworzył stwórca? Czy stwórca jest twórcą, a twórca stwórcą? Co jest w takim razie tworzywem? 04:00 SCENA ALTERNATYWNA - LASY Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Joanna Makowska Wykonawcy: Lasy LASY to projekt muzyczny z Trójmiasta, którego twórcą jest Stendek (Maciej Wojcieszkiewicz), laureat Fryderyka w kategorii Elektronika za produkcję album Reni Jusis "Bang"!. W swojej karierze supportował m.in. Nosaj Thing, Squarepusher, Tim Hecker, Booka Shade czy Boys Noize, a także zagrał na największych polskich festiwalach jak Open’er czy Selector. Na scenie wspiera go perkusista wh0wh0 (Jacek Prościński), muzyk współpracujący z takimi artystami jak Tymon Tymański, MaJLo, Coldair. Na Scenie Alternatywnej zespół promował album "Little Giant".