TVP Kultura Czwartek, 04.04.2019 08:15 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - LECHOSŁAW LAMEŃSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadząca) Niedawno ukazał się pierwszy polski album prezentujący twórczość Stanisława Szukalskiego, rzeźbiarza, rysownika, malarza, teoretyka i krytyka sztuki, wydawcy i dramaturga w jednej osobie. O tej niezwykłej postaci i albumie wydawnictwa Evivalarte rozmawialiśmy z historykiem sztuki - profesorem Lechosławem Lameńskim. 08:40 LISTY NASZYCH CZYTELNIKÓW Film obyczajowy, 22 min, Polska, 1974 Reżyseria: Stanisław Latałło Scenariusz: Stanisław Latałło Zdjęcia: Jacek Mierosławski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Stanisław Jaroszyński, Andrzej Jurczak, Jan Orse, Grzegorz Dudek Bohater filmu jest przykładem osobnika nieprzystosowanego do życia, typowego pechowca. Jest zbyt słaby, aby przeciwstawić się kolejno po sobie następującym przeciwnościom losu. Spokój ducha i pozorną radość życia znajduje dopiero w realizacji zainteresowań filatelistycznych. Pomysł filmu zaczerpnięty został ze słuchowiska radiowego "Listy naszych czytelników" Zbigniewa Herberta. Premiera filmu miała miejsce dopiero w grudniu 1980 roku. 09:15 W SUMIE RODZINA (THE AMAZING CATFISH/LOS INSÓLITOS PECES GATO) Komediodramat, 87 min, Meksyk, 2013 Reżyseria: Claudia Sainte - Luce Scenariusz: Claudia Sainte - Luce Zdjęcia: Agns Godard Muzyka: Madame Recamier Aktorzy: Ximena Ayala, Lisa Owen, Sonia Franco Cierpiąca na depresję Claudia po wypisaniu ze szpitala dostaje zaproszenie od Marthy, z którą dzieliła szpitalną salę. Niespodziewanie okazuje się, że wizyta w chaotycznym, zaniedbanym, pełnym wrzeszczących dzieciaków, ale uroczym domku sprawia, że Claudia rozkwita i zaczyna inaczej patrzeć na swoje życie. (release24.pl) 11:00 NOCE I DNIE - ODC. 9/12 - OJCOWIE I DZIECI Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Muzyka: Waldemar Kazanecki Zdjęcia: Stanisław Loth Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Stanisława Celińska, Ilona Kuśmierska, Kazimierz Mazur, Jan Englert, Andrzej Kopiczyński, Ewa Dałkowska, Zdzisław Mrożewski Niechcicowie żyją sprawami swoich dzieci. Agnieszka, która przyjechała na wakacje do Serbinowa, otrzymuje list od swego ukochanego wzywający ją do powrotu do Lozanny. Bogumił rozumie, że traci córkę, dla której marzył o innym losie. Agnieszka wychodzi za mąż za Marcina i wraz z nim przenosi się do Brukseli. Wkrótce jednak, ku radości Barbary i Bogumiła, znów odwiedza dom rodzinny. Tomaszek zaś kradnie, pije, nie uczy się, przysparzając rodzicom kłopotów i zmartwień. 12:05 NOCE I DNIE - ODC. 10/12 - RODZIMY SIĘ I UMIERAMY A ŻYCIA WCIĄŻ WYSTARCZA. Serial obyczajowy, 55 min, Polska 1977 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Antczak Zdjęcia: Stanisław Loth Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Jadwiga Barańska, Jerzy Binczycki, Andrzej Seweryn, Olgierd Łukaszewicz, Janina Traczykówna, Beata Tyszkiewicz, Andrzej Szczepkowski, Jerzy Kamas, Mieczysław Milecki i inni Niechcicowie sprzedają Anzelmowi Ostrzeńskiemu plac w Kalińcu zakupiony za pieniądze otrzymane w spadku. Wkrótce wychodzi na jaw, że Anzelm ich oszukał. W Serbinowie umiera zaprzyjaźniony z Niechcicami proboszcz, a w Kalińcu - Juliusz Ostrzeński. Wszystkich zasmuca też wiadomość o sprzedaży Serbinowa. Bogumił musi opuścić stare kąty. Kupuje mały majątek Pamiętów, który trzeba urządzać na nowo. I znów nadchodzi bulwersująca wiadomość - nowy właściciel Serbinowa, Owrucki, został zamordowany w pociągu. 13:10 STUDIO KULTURA - ROZMOWY - LECHOSŁAW LAMEŃSKI Dysk./wywiad/debata, 9 min, Polska, 2019 Wykonawcy: Katarzyna Sanocka (prowadzący) Niedawno ukazał się pierwszy polski album prezentujący twórczość Stanisława Szukalskiego, rzeźbiarza, rysownika, malarza, teoretyka i krytyka sztuki, wydawcy i dramaturga w jednej osobie. O tej niezwykłej postaci i albumie wydawnictwa Evivalarte rozmawialiśmy z historykiem sztuki - profesorem Lechosławem Lameńskim. 13:25 TAŚMY KULTURY - KOBIECE INSPIRACJE Artystyczne/estradowe (widowisko), 12 min, Polska, 2018 Kobiety. Nie można z nimi wytrzymać, ale bez nich żyć jeszcze trudniej. Kobiety od rajskich czasów inspirują do rzeczy dobrych i złych. A co inspiruje kobiety? 13:35 TAŚMY KULTURY - ODRUCHY SERCA Artystyczne/estradowe (widowisko), 11 min, Polska, 2018 Serce nie sługa, a kochać "to nie znaczy zawsze to samo". Ile w świecie serca, a ile tylko jego odruchów? 14:00 KONTRAKT Film obyczajowy, 108 min, Polska 1980 Scenariusz i reżyseria: Krzysztof Zanussi Zdjęcia: Sławomir Idziak Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Maja Komorowska, Tadeusz Łomnicki, Magda Jaroszówna, Krzysztof Kolberger, Nina Andrycz, Zofia Mrozowska, Beata Tyszkiewicz, Janusz Gajos, Edward Lubaszenko, Ignacy Machowski, Christine Paul, Peter Bonke, Leslie Caron, Liliana Głąbczyńska Piotr jest synem ordynatora jednej ze stołecznych klinik, budującego swój dobrobyt na łapówkach uzyskiwanych od pacjentów, Lilka - córką wojewódzkiego dygnitarza. Stąd na ślubie tych dwojga gromadzą się najróżniejsze figury i grube ryby - ordynator, dyrektor zakładów, tajemniczy przyjaciel, dziewczyna, której marzeniem jest ślub ze Szwedem, humanista związany z redakcją jednego z pism, a nawet pani z klubów inteligencji katolickiej i bogata ciotka z Ameryki. Młodzi nie potrafią się zdecydować czy ważniejszy jest ślub kościelny, czy cywilny, czy przyjąć prezent od ojca, czy odrzucić - tak naprawdę nie są do końca przekonani, czy w ogóle chcą się pobrać. Lilka w czasie ceremonii ślubu kościelnego mówi "nie" i ucieka sprzed ołtarza. Wybucha skandal, który za wszelką cenę starają się zatuszować rodzice młodych. "Zanussi oczywiście nie atakuje całych warstw społecznych, ukazuje jedynie nieautentyczność pewnych awansów kulturowych, których motorem są wyłącznie pieniądze. Rozwój wypadków unaocznia bowiem, że posiadająca liczne powiązania artystyczne familia szanowanego lekarza w sferze mentalności niewiele wyrosła jeszcze ponad kołtuństwo Dulskich (...) podczas gdy ojciec panny młodej, mimo dobrze skrojonego garnituru i limuzyny z kierowcą nie przestaje być plebejuszem." - pisano w jednej z recenzji filmu. "Kontrakt" był realizowany jednocześnie z innym filmem Zanussiego, "Constansem". Reżyser tłumaczył to trudnościami produkcyjnymi. Ponieważ udało mu się zgromadzić na planie wielu aktorów, z którymi chciał pracować, postanowił wykorzystać ten fakt i nakręcić dwa filmy jednocześnie. W roli bogatej ciotki z Ameryki wystąpiła amerykańska aktorka francuskiego pochodzenia Leslie Caron, która zagrała także w innym filmie Zanussiego - w "Niedostępnej". 16:05 NADZIEJA (HOPE) Dramat, 97 min, Polska/Niemcy 2007 Reżyseria: Stanisław Mucha Scenariusz: Krzysztof Piesiewicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Max Richter Aktorzy: Rafał Fudalej, Kamilla Baar, Wojciech Pszoniak, Zbigniew Zapasiewicz, Grzegorz Artman, Jerzy Trela, Jan Frycz, Lilith Mucha, Dominika Ostałowska, Kacper Michalak, Jędrzej Cempura, Marzena Trybała "Nadzieja" to pierwsza część scenariuszowego tryptyku Krzysztofa Piesiewicza - wieloletniego przyjaciela i współtwórcy największych filmowych sukcesów Krzysztofa Kieślowskiego (cykle: "Dekalog" i "Trzy kolory" oraz "Podwójne życie Weroniki" i "Bez końca"). "Wiara - Nadzieja - Miłość" pierwotnie powstała na zamówienie włoskiej telewizji RAI, jednak ostatecznie Włosi wycofali się z projektu i scenariusze powędrowały na kilka lat do szuflady. Piesiewiczowi pomógł jednak przypadek. Na festiwalu filmowym w Karlovych Varach jego uwagę przykuł intrygujący dokument "Absolut Warhola", autorstwa mieszkającego w Niemczech Polaka Stanisława Muchy. W wyniku spotkania obu twórców Mucha postanowił zainteresować scenariuszem "Nadziei" niemieckich producentów. Na efekty nie trzeba było długo czekać. Prace nad realizacją filmu ruszyły z kopyta, a za kamerą stanął sam Mucha, dla którego był to debiut w pełnometrażowej fabule kinowej. Twórcom udało się skompletować prawdziwie gwiazdorską obsadę, z Wojciechem Pszoniakiem, Zbigniewem Zapasiewiczem, Zbigniewem Zamachowskim, Jerzym Trelą i Janem Fryczem na czele. Zdaniem Krzysztofa Piesiewicza zarówno "Nadzieja", jak i pozostałe filmy z tryptyku "nie mają absolutnie nic wspólnego z aspektami teologicznymi, co się często im przypisuje. Są to historie, które starają się w sposób jak najbardziej przekonujący i wiarygodny opowiedzieć o trzech bardzo istotnych w naszym życiu pojęciach i to niezależnie od tego, kto skąd pochodzi". "To, co nas wypełnia w kontekście tych pojęć' - wyjaśniał w jednym z wywiadów Piesiewicz -"staram się tłumaczyć antropologicznie lub - mówiąc wprost - po ludzku. Tematyką tą zajmowało się już bardzo wiele wspaniałych osób. Swego czasu fantastycznie pisał o tym między innymi Dostojewski, a mianowicie, że bez nadziei nie można wręcz żyć. Ten wybitny rosyjski pisarz postawił tę kwestię na ostrzu noża. Tymczasem my mówimy o tym, że jeśli bardzo się chce, to można ludzkie mikrokosmosy czy mikroświaty przekształcać tak, by nadzieja trwała, a przez to dalsza perspektywa była coraz jaśniejsza. O tym jest to opowiadanie, w którym znalazło się też miejsce na suspens i wątek kryminalny. Wybrzeże Helskie. Młoda kobieta siedzi przed domkiem letniskowym, słuchając w radiu koncertu orkiestry, którą dyryguje jej mąż. Jednocześnie z uśmiechem obserwuje swoich synów Michała i Franciszka, grających w piłkę. W pewnej chwili starszy Michał, tak niefortunnie kopie futbolówkę, że ta ląduje na ulicy. Mały Franciszek biegnie, by ją złapać. Niestety, nie widzi szybko nadjeżdżającej ciężarówki. Przerażona matka rzuca się ratować syna i udaje jej się to, lecz kosztem własnego życia. Gdy ginie, w tej chwili w radiu rozlegają się oklaski rozentuzjazmowanej publiczności. Mija kilkanaście lat. Dorosły już Franciszek mieszka w Warszawie z ojcem i spotyka się z dziewczyną imieniem Klara. Przy jej niewielkiej pomocy śledzi Benedykta Webera, zamożnego właściciela galerii malarstwa. Pewnej nocy udaje mu się sfilmować, jak wynajęci przez Webera ludzie kradną zabytkowy obraz z kościoła. Mając niepodważalne dowody przestępstwa biznesmena (był on obecny podczas kradzieży) Franciszek zaczyna go szantażować, domagając się zwrotu płótna. Niestety, rychło okazuje się, że wplątał się w sprawy, nad którymi nie jest w stanie zapanować. Zarówno Franciszkiem, jak i jego dziewczyną zaczyna się interesować policja oraz co gorsza - bezwzględny paser Gustaw. 18:00 MAŁY LALKARZ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2010 Reżyseria: Thierri Paladino Scenariusz: Thierri Paladino Zdjęcia: Marcin Sauter, Michał Marczak Sergio Dotti jest jednym z ostatnich mistrzów sztuki lalkarskiej we Francji. Mieszka na południu Francji. Tutaj Nicea nazywa się Nissa. Duchy Catherine Sgurane i Giuseppe Garibaldiego są tu ciągle żywe. Pewnego dnia po spektaklu Sergio spotyka dziewięcioletniego chłopca o imieniu Thomas. Występ zaciekawił malca do tego stopnia, że powrócił następnego dnia, aby znowu znaleźć się w tym magicznym świecie. Latem wyruszą w trasę po raz pierwszy razem, aby odkrywać gościnne i malownicze okolice Nicei. Jeżdżąc z miasteczka do miasteczka, będą pokazywać ich świat wyobraźni dla przyjemności dzieci i dorosłych. Kamera będzie im towarzyszyła w tej przygodzie. Jest to historia o sielskim świecie, w którym czas płynie powoli i ludzie żyją w zgodzie z rytmem natury. Jest to świat nadal istniejący i jeszcze dostępny. "Mały Lalkarz" to dziennik tej podróży, historia relacji między mistrzem a uczniem, pokazana w naturalnych i ciągle autentycznych plenerach południa Francji. 20:25 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - SPRAWA MORANTA (BREAKER MORANT) Film fabularny kinowy, 102 min, Australia, 1980 Reżyseria: Bruce Beresford Scenariusz: Jonathan Hardy Zdjęcia: Donald Mcalpine Muzyka: Phil Cunneen Aktorzy: Chris Haywood, Bryan Brown, Edward Woodward, Charles Tingwell, John Waters Akcja filmu toczy się w Afryce Południowej w czasie II wojny burskiej na początku XX wieku (1901). Australijski kontyngent wojskowy pod wodzą porucznika Moranta, uczestniczy w wojnie przeciw Burom, stosując ich metody. Kiedy nadchodzi pokój, trzej oficerowie zostają oskarżeni o zabicie siedmiu jeńców burskich i misjonarza niemieckiego. Proces ten jest procesem pokazowym - ma udowodnić dobrą wolę walczących Anglików. W związku z tym prawa oskarżonych do obrony są znacznie ograniczane. 00:25 NA WSCHÓD OD HOLLYWOOD - PARK (PARK) Film obyczajowy, 96 min, Grecja/Polska 2016 Scenariusz i reżyseria: Sofia Exarchou Aktorzy: Dimitris Kitsos, Dimitria Vlagopoulou, Thomas Bo Larsen, Enuki Gvenatadze, Lena Kitsopoulou, Yorgos Pandeleakis "Park" został nagrodzony na festiwalach w Salonikach i San Sebastian. W swoim debiutanckim filmie grecka reżyserka i scenarzystka Sofia Exarchou pokazuje obraz sfrustrowanej młodzieży pozbawionej szans na lepszą przyszłość, żyjącej w marazmie i zatracającej się w beznadziejności. Exarchou przybliża widzom stan ducha młodego pokolenia Greków, wchodzących w dorosłość w najgorszym czasie, w podupadającym kraju, wyniszczonym przez kryzys gospodarczy. Akcja "Parku" rozgrywa się w opuszczonej ateńskiej wiosce olimpijskiej, która dziesięć lat po zakończeniu igrzysk zieje pustką i grozą, gdzie toczą swoje wojny hordy wyrostków i wałęsają się bezpańskie psy, gdzie znalazły dach nad głową najbiedniejsze rodziny, gdzie dogorywają zapomniani sportowcy. Kilkunastoletni Dimitris, podobnie jak wielu jego rówieśników, chciałby na zawsze opuścić to przeklęte miejsce. I właśnie nadarza się okazja, by choćby przez chwilę otrzeć się o wielki świat, gdy nastolatek przypadkowo poznaje bogatego skandynawskiego turystę, który ma dla niego pewną propozycję. Finał tej znajomości nie będzie jednak szczęśliwy. 02:30 KINO NOCNE - KOBIETA SAMOTNA Dramat psychologiczno - obyczajowy, 93 min, Polska 1981 Reżyseria: Agnieszka Holland Scenariusz: Agnieszka Holland, Maciej Karpiński Zdjęcia: Jacek Petrycki Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Maria Chwalibóg, Bogusław Linda, Paweł Witczak, Sława Kwaśniewska, Jerzy Matula, Jerzy Trela, Magda Teresa Wójcik, Krzysztof Zaleski Sytuacji kobiety we współczesnym społeczeństwie Agnieszka Holland poświęciła już swoje dwa wcześniejsze filmy telewizyjne: "Niedzielne dzieci" (1976) i "Coś za coś". Pierwszy to historia małżeństwa, które za wszelką cenę pragnie mieć dziecko, oraz młodej dziewczyny - matki, która powoli dojrzewa do macierzyństwa. Bohaterką drugiego filmu była czterdziestoletnia pracownica naukowa, dla której celem nadrzędnym była kariera. Spotkanie z niedoszłą samobójczynią budzi w niej uśpione dotąd pragnienie macierzyństwa i refleksje nad własnym życiem. Irena, tytułowa kobieta samotna, jest niemłodą już listonoszką pracującą w jednej z dzielnic Wrocławia. Boryka się z tak wieloma przeciwnościami losu, iż wydaje się, że jest to ciężar nie do udźwignięcia przez jedną osobę. Tragiczne warunki mieszkaniowe, nieludzki sąsiad, który chce zająć jej mieszkanie, mordercze dojazdy do pracy i świadomość, że pozostawia w domu na cały dzień małego synka. W pracy sytuacja nie jest wcale lepsza; bezduszny szef i koleżanki, które chcą przejąć jej atrakcyjny rejon doręczycielski. Spadek po ciotce, na który Irena bardzo liczyła, trafia w ręce sąsiadek zmarłej. Ale najgorsza jest samotność, na którą jest skazana jako kobieta wychowująca nieślubne dziecko. W pewnym momencie między nią a kalekim rencistą rodzi się powoli uczucie. Oboje są życiowymi rozbitkami, ofiarami społecznej znieczulicy, rozpaczliwie pragnącymi odrobiny uczucia. Jednak finał tej - jak się wydaje Irenie - miłości, jest tragiczny. 04:15 TAŚMY KULTURY - OPTYMISTYCZNIE BARDZO Artystyczne/estradowe (widowisko), 13 min, Polska, 2018 Kiedy wszystko idzie źle, należy zachować optymizm. Kiedy idzie bardzo źle, potrzeba jeszcze więcej optymizmu. Czyli nawet jak jest najgorzej, to nie znaczy, że nie może być optymistycznie. Nawet bardzo.