TVP Historia Środa, 10.04.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 10 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1896 - Spiros Luis wygrał pierwszy bieg maratoński na pierwszej nowożytnej olimpiadzie; 1940 - druga fala deportacji z ziem polskich zagrabionych w 1939 r. przez ZSRS; 1968 - w Sejmie dyskutowno interpelację "Znaku" wzywającąj do zmiany kłamliwej interpretacji wydarzeń marca; 1988 - zmarł Włodzimierz Boruński - aktor, poeta, satyryk; 07:40 CZARNE CHMURY - ODC. 8/10 - WILCZE DOŁY Serial przygodowo - historyczny, 49 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka i inni Zdemaskowany Hollstein musi stanąć do pojedynku z Dowgirdem i ginie z jego ręki. Jednak intrygi elektorskiego namiestnika kontynuują inni. W gospodzie w Wilczych Dołach zamaskowani zbóje napadają na podróżujących do stolicy kupców pruskich. Pułkownik i jego wierny wachmistrz pragną rozszyfrować inspiratorów rozboju. 09:35 HISTORIA POLSKI - GORYCZ I CHWAŁA Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2010 Scenariusz i reżyseria: Ewa Świecińska Współpraca: Radosław Jankiewicz Muzyka: Michał Lorenc Film dokumentalny o prezydencie Lechu Kaczyńskim powstał w pierwszych tygodniach żałoby narodowej, po katastrofie polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku, do której doszło 10 kwietnia 2010 roku. Zginęło wówczas 96 osób, wśród nich był prezydent RP z małżonką. Córka tragicznie zmarłego prezydenta, Marta Kaczyńska - Dubieniecka, odbywając sentymentalną podróż po rodzinnym albumie ze zdjęciami, opowiada o swoim szczęśliwym dzieciństwie, o wspaniałych relacjach z ojcem, o tym jaki był prywatnie i o jego karierze politycznej, o którą nigdy nie zabiegał za wszelką cenę, ale też bez polityki nie umiał żyć. Był wielkim patriotą, interesował się historią Polski i świata, chętnie prowadził z córką długie rozmowy na historyczne tematy. Był bardzo dobrym ojcem, mężem, dziadkiem. Nigdy nie zawiódł swoich bliskich. Marta Kaczyńska wspomina wielokrotne odwiedziny u ojca w obozie dla internowanych w Strzebielinku, kiedy miała zaledwie kilka lat. Ostatnie wyobrażenie taty pozostanie na zawsze w jej pamięci ze spotkania rodzinnego przy wielkanocnym śniadaniu, na kilka dni przed katastrofą. Ciepło i wzruszająco o prezydencie Lechu Kaczyńskim, który, jak wszyscy podkreślają, był wyjątkowo prawym człowiekiem, mówią także jego znajomi i przyjaciele: Krzysztof Wyszkowski, współzałożyciel Wolnych Związków Zawodowych, Mirosława i Krzysztof Żukowscy, przyjaciele prezydenta, Zbigniew i Zofia Romaszewscy, działacze KOR, Maciej Łopiński i Narcyz Sienkiewicz, przyjaciele prezydenta, Piotr Semka, publicysta, autor biografii o prezydencie. 10:35 SENSACJE XX WIEKU - PREZYDENT DZIĘKUJE Kameralne i studyjne (widowisko), 25 min, Polska, 1994 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Kulisy wybuchu wojny w Wietnamie, która rozpoczęła się w wyniku eskalacji działań amerykańskich po bitwie w Zatoce Tonkińskiej. Bitwa ta została przeprowadzona na papierze, było to kłamstwo wymyślone przez doradców prezydenta Johnsona. 11:05 W IMIĘ HONORU Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2016 Reżyseria: Anita Gargas Scenariusz: Anita Gargas Zdjęcia: Mikołaj Gliniecki Poruszająca opowieść o trzech wybitnych dowódcach Sił Zbrojnych RP, którzy 10 kwietnia 2010 roku zginęli w katastrofie w Smoleńsku: gen. Bronisławie Kwiatkowskim, adm. Andrzeju Karwecie, i gen. Andrzeju Błasiku. Narratorkami filmu są ich żony. Krystyna Kwiatkowska, Mariola Karweta i Ewa Błasik opowiadają, w jakich okolicznościach poznały przyszłych wybranków i wyszły za nich za mąż. Przypominają najważniejsze momenty w ich błyskotliwych karierach zawodowych, a także najistotniejsze dokonania. Historia o trzech dowódcach, reprezentujących trzy - na podobieństwo żywiołów (powietrze, woda, ziemia) - rodzaje wojsk, lotnictwo, marynarka, siły operacyjne i ich wspólny kres, którym jest tragiczna katastrofa w Smoleńsku. Wdowy kreślą obraz ostatnich chwil z mężami. Relacjonują, jak dotarły do nich informacje o tym, co wydarzyło się w Rosji. Opisują swoje emocje z 10 kwietnia 2010 r. , a także późniejsze obawy i niepokojące pytania, które rodziły się w miarę trwania badania okoliczności katastrofy i śledztwa. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 18 "MOCNE PAPIERY" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Magdalena Różczka, Daniel Olbrychski Sowińska informuje Bronka, że ich córka została zwolniona z Pawiaka. Helena dowiaduje się, że Fisher, któremu przekazała pieniądze, został zamordowany. Danka zachęca Helenę do pracy w restauracji Woźniaka. Rainer i Halbe uruchamiają tam podsłuch i punkt obserwacyjny. Graba każe Wandzie przygotować się do transportu do Oświęcimia. Władek dostaje pracę w Reichsbanku. Michał chce nawiązać bezpośredni kontakt z Halbem. Otrzymuje na to zgodę dowództwa. Proponuje Celinie współpracę. Władek spotyka się z mecenasem Radwańskim, zobowiązuje się zorganizować podziemną radiostację. Do współpracy angażuje Kamila, o szczegółach budowy radiostacji rozmawiają w lokalu Woźniaka. Janek wchodzi na teren getta, prosi Sajkowskich o rękę Leny. Bronek próbuje dowiedzieć się czegoś o Wandzie uwięzionej na Pawiaku. Wanda zachęca Ninę do ucieczki. Doktor Maria zastaje w swoim gabinecie niemieckiego lekarza. Rozpoznaje w nim Otta, znajomego medyka sprzed lat. 13:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LAOS. W RYTMIE FAL MEKONGU. (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Laosu. Wtulony miedzy meandry Mekongu Laos przez długi czas trzymał się z dala od zgiełku i nowoczesności. Dziś otwiera się na podróżnych, prezentując im wszystko, co najlepsze w wiecznej Azji. Dawna "kraina miliona słoni" zachowała swój niepowtarzalny urok. 14:25 KRYSTYNA - OSTATNIA KLASÓWKA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011 Reżyseria: Grażyna Ogrodowska, Bożena Klimach Krystyna Bochenek, dziennikarka, polityk, senator, wicemarszałek. Zginęła 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu w Smoleńsku. Nie chcielibyśmy filmu, w którym smutne wspomnienia "jaka była", przeplatają się ze zdjęciami archiwalnymi. Krystyna nie byłaby z niego zadowolona. Sama pewnie zrobiłaby go inaczej. Nie po to nigdy nie zadowoliła się jednym sukcesem, udaną akcją i projektem, żyjąc jak wulkan energii, żeby zostawić po sobie tylko łzawe reminiscencje i żal, że "tak było i już nie będzie". Dlatego w filmie o Krystynie Bochenek staramy się pokazać, że to, co wymyśliła i konsekwentnie przeprowadzała, starczyłoby na życiorys dla kilku aktywnych osób. I co ważne, żaden z tych projektów nie umarł wraz z Nią. Były to jednak takie przedsięwzięcia i pomysły, które, jak się teraz okazuje, można poprowadzić dalej. 15:30 WOJNA STULETNIA - WYSŁANNICY BOGA 1415 - 1453. ODC. 3/3 (THE HUNDRED YEARS WAR) Film dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2013 Reżyseria: Serena Davies, Graham Johnston Wojna stuletnia to nazwa nadana przez XIX - wiecznych historyków serii konfliktów zbrojnych, które z przerwami toczyły się przez 116 lat w XIV i XV wieku pomiędzy Anglią i Francją. Podstawową przyczyną konfliktu był spór feudalny wokół statusu króla angielskiego wobec francuskiego. Historyk kultury, dr Nina Ramirez, próbuje przybliżyć widzom skutki działań wojennych, które odbijały się na każdym aspekcie życia obydwu państw, artystycznym, kulturalnym i religijnym. Wojna stuletnia zapoczątkowała ostateczny rozwód między Francją i Anglią, czego skutki można dostrzec do dziś. 16:35 HISTORIA POLSKI - SMOLEŃSK 2010 - NA WŁASNE OCZY. Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2012 Reżyseria: Jacek Kruczkowski Film dokumentalny będący zbiorem relacji operatorów polskich stacji telewizyjnych, którzy 10 kwietnia 2010 r. byli w Smoleńsku. Sławomir Wiśniewski, Radosław Sęp, Krzysztof Łapacz, Paweł Wudarczyk, Krzysztof Kołosionek, Jan Mróz, Jurij Kołtowicz, Włodzimierz Resiak przedstawiają tamte tragiczne wydarzenia, widziane z różnych perspektyw. Ich relacje są dramatycznym zapisem chwil i emocji, jakie im tego dnia towarzyszyły. Warstwę wizualną tworzą zrealizowane przez nich ujęcia, które z różnych względów nie pojawiły się w relacjach reporterskich. Sławomir Wiśniewski to jedyny operator, któremu udało się z bliska sfilmować miejsce katastrofy TU154M nr 101. Jego zdjęcia były pokazywane przez wszystkie stacje telewizyjne. Inni operatorzy nie mogąc przedostać się przez szczelny kordon milicji, szukali dowodów katastrofy daleko od miejsca zdarzenia. I trafiali na nie. 17:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DOPÓKI JEST NADZIEJA Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Obcowanie z historią z roku na rok uczy nas coraz większej pokory wobec jej powikłanej natury. I tak, dwa miesiące temu w miejscowości Grabie Nowe poszukiwaliśmy śladów katastrofy karasia z 55. Eskadry Bombowej lekkiej. Zamykając te poszukiwania, mieliśmy poczucie, że ta historia nie jest dopowiedziana do końca. I rzeczywiście tak było. Taki był charakter lotniczej wrześniowej wojny, iż o większości zadań stawianych załogom musimy powiedzieć ponad możliwości i siły. Wystarczy spojrzeć na mapę Polski, by do takich zakwalifikować rozkaz, który 7 września otrzymała załoga naszego karasia. Najpierw lot na zachód pod Częstochowę i rozpoznanie sytuacji, potem mieli w locie sporządzić meldunek sytuacyjny i zrzucić go przed Ministerstwem Spraw Wojskowych w Warszawie. Dalej skierować maszynę na front północy i dopiero potem powrócić do bazy. Dwie pierwsze części zadania wykonali szczęśliwie, ale nad Wołominem limit szczęścia dla nich został wyczerpany. Po krótkiej walce z messerschmittem maszyna zmieniona w kulę ognia runęła na pola wsi Grabie Nowe. Polegli porucznik Stanisław Pytlakowski, kapral pilot Stanisław Zarzecki i strzelec samolotowy szeregowy Antoni Iwaniuk. Czasem słyszmy: po co wracacie w miejsca dobrze już w literaturze opisanych katastrof? I nasze odpowiedzi są niezmienne, chcemy sporządzić dokładną mapę tych dramatycznych zdarzeń, wydobyć i zabezpieczyć ile się da błyskawicznie zjadanych przez korozję fragmentów maszyn, a wreszcie sprawdzić, ponieważ pozwalają na to technologie, jakie ślady zachowała dotknięta ogniem i śmiercią ziemia. 18:10 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - ZAGŁĘBIE NAFTOWE I COP ODC. 6 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe Dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś - jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów, serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Szósty odcinek z serii opowiada o powstaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zbudowany w latach 1936 - 39 COP był dzieckiem ówczesnego ministra przemysłu, Eugeniusza Kwiatkowskiego, a zarazem jednym z największych osiągnięć gospodarczych przedwojennej Polski. Jego budowa została drastycznie przerwana w wyniku wybuchu II wojny światowej. Odcinek przedstawia też mało znaną historię galicyjskiego zagłębia naftowego, które w początkach XX wieku było jednym z rejonów największego wydobycia ropy naftowej na świecie. Czy mogliśmy być europejskim Kuwejtem i dlaczego tak się nie stało? O tym wszystkim można dowiedzieć się z ostatniego odcinka serialu. 18:55 CZARNE CHMURY - ODC. 9/10 - ZARĘCZYNY Serial przygodowo - historyczny, 51 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Elżbieta Starostecka i inni Dowgird z Andrzejem dostają się do lochów i uwalniają porwanych delegatów, lecz ich ucieczkę zaobserwowali członkowie bandy. Rozpoczyna się pościg. Przybywa pomoc z Anną i Magdą na czele. W drodze powrotnej piękna szlachcianka przyjmuje oświadczyny pułkownika. Margrabia Ansbach nie ustaje w swoich knowaniach. Uzależnia uwolnienie więzionego w Prusach chorążego Odrowąża od wydania przez pułkownika porwanej wcześniej listy. Gdy podczas umówionego spotkania okazuje się, że Dowgird jej nie przyniósł, rajtarzy napadają na niego. Związany trafia do powozu poczty elektorskiej. Margrabia ma nadzieję, że wykona rozkaz elektora - przewiezie żywego pułkownika do Prus Książęcych. Tymczasem hetman Sobieski i szlachta zebrana na wieczornych zrękowinach zaczyna się niepokoić nieobecnością Dowgirda. 21:40 ZOBACZYŁEM ZJEDNOCZONY NARÓD Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2011 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Film dokumentalny w reżyserii Anny Ferens (autorka m.in. "Trzech kumpli" i "Co mogą martwi jeńcy") - to obraz Polski widziany oczami zagranicznych korespondentów po katastrofie polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku. Widzą oni nasz kraj pogrążony w bólu, zjednoczony, wspólnie przeżywający żałobę. Ten film to piękny zapis tych smutnych, ale i wzruszających dni, które wszyscy pamiętamy. To też dowód na to, że potrafimy być razem w ważnych chwilach naszej historii. Na ile ten wizerunek za granicą został już naruszony i na ile jesteśmy w stanie ponownie się zjednoczyć? To pytanie, które z pewnością wielu z nas sobie zadaje... Jak wyglądała żałoba widziana oczami korespondentów zagranicznych w pierwszych dniach po katastrofie? 22:40 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 23 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski "Weterani: wyrwani śmierci 2" to dziesięcioodcinkowa kontynuacja serialu dokumentalnego ukazującego losy polskich żołnierzy walczących w Afganistanie. Walka z terroryzmem w tym kraju była jedną z najtrudniejszych misji w historii sztuki wojennej. Także dla Polaków. Po raz pierwszy armie wielu krajów musiały mierzyć się z niewidzialnym wrogiem, którym mógł być każdy mieszkaniec Afganistanu. Talibowie nie mają przecież ojczyzny, narodowości, regularnej armii z mundurami, dowództwem czy jakimikolwiek zasadami. W Afganistanie wszystko działo się z zaskoczenia, niespodziewanie. Polscy weterani wojenni wspominają akcje, potyczki czy patrole, w trakcie których musieli głęboko śmierci patrzeć w oczy. Wielu z weteranów zostało okrutnie i trwale okaleczonych. Wszyscy pamiętają o wyjątkowym poświęceniu towarzyszy broni bezinteresownie ratującym im życie. Osiem z dziesięciu nowych odcinków to dokumentacja historii polskich żołnierzy ocalonych przez kolegów z oddziału. Dwa odcinki specjalne to opowieści o żołnierzach armii Stanów Zjednoczonych. Jeden z nich zginął od kuli, osłaniając własnym ciałem żołnierza polskiego kontyngentu. Drugi z Amerykanów, będąc pod ciągłym ostrzałem talibów, uratował życie Polskiego kolegi. W odcinku: Poznamy losy sierżanta Szymona Mutwickiego. Do polskiej bazy w Afganistanie trafił jako ochotnik w 2007 roku. W połowie sierpnia jego patrol wpadł w zasadzkę zastawioną przez talibów. Mutwicki był świadkiem przerażających scen cierpienia i śmierci swoich kolegów. Po powrocie do kraju prześladowały go koszmary, które niszczyły mu życie. Zdiagnozowano u niego zespół stresu pourazowego (PTSD), chorobę typową dla żołnierzy powracających z misji wojskowych. 23:10 HUBAL Dramat historyczny, 130 min, Polska 1973 Reżyseria: Bohdan Poręba Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Wojciech Kilar Występują: Ryszard Filipski, Małgorzata Potocka, Tadeusz Janczar, Emil Karewicz, Stanisław Niwiński, Kazimierz Wichniarz, Jan Stawarz, Zygmunt Malanowicz, Jerzy A. Braszka, Henryk Giżycki, Bolesław Idziak, Jerzy Korsztyn, Andrzej Kozak, Eugeniusz Kujawski "Hubal" to epicki obraz kilkumiesięcznej walki oddziału majora Henryka Dobrzańskiego. Legendarny Hubal był wnukiem powstańca z 1863 roku. W 1914 roku po zdaniu egzaminu maturalnego wstąpił do II Brygady Legionów Polskich gen. Józefa Hallera. Podczas I wojny światowej odznaczony został Krzyżem Virtuti Militari V klasy i czterokrotnie Krzyżem Walecznych. W dwudziestoleciu międzywojennym był zawodowym oficerem. Henryk Dobrzański był także słynnym jeźdźcem, członkiem polskiej ekipy na olimpiadzie w Amsterdamie w 1928 roku. Po klęsce wrześniowej nie zdjął munduru i do końca kwietnia 1940 roku dowodził stworzonym przez siebie pierwszym oddziałem partyzanckim. Zwany przez Niemców "Szalonym majorem", zginął w zasadzce 30 kwietnia 1940 roku. Dowódca 110. pułku ułanów na wieść o stracie jednego szwadronu 23 września 1939 roku rozwiązuje pułk. Jego zastępca, major Dobrzański, samorzutnie przejmuje dowództwo. Pozostaje przy nim około 180 ułanów. Major decyduje, że oddział pójdzie z odsieczą walczącej jeszcze Warszawie. Po otrzymaniu wiadomości o kapitulacji stolicy Dobrzański podejmuje decyzję o przeprawie przez Węgry do Francji, ślubuje też, że nie zdejmie munduru. Oddział przechodzi na ziemię kielecką. W Bodzentynie major ogłasza decyzję o pozostaniu w kraju. Żołnierze i dowództwo przyjmują pseudonimy, Dobrzański odtąd zwany będzie Hubalem. Dowodzony przez niego Oddział Wydzielony Wojska Polskiego podejmuje walkę partyzancką. Realizacja filmu trwała 10 miesięcy, większość scen nakręcono na szlaku walk hubalczyków. Wkroczenie oddziału Hubala do wsi Poświętne i udział żołnierzy w nabożeństwie nakręcono w tym samym barokowym kościele i z udziałem mieszkańców Poświętnego i okolic, pamiętających owe wydarzenia. W naturalnej scenerii zrealizowano także sceny pacyfikacji wsi - na potrzeby filmu spalono przeznaczone do rozbiórki autentyczne, istniejące w okresie okupacji chałupy wsi Swolszowice. Sekwencję śmierci Hubala nakręcono w tym samym miejscu, gdzie miała ona miejsce naprawdę. Jednym z konsultantów był Zygmunt Laskowski z Anielina, który w 1940 roku rozpoznał zmasakrowane przez Niemców zwłoki majora Dobrzańskiego. W filmie zagrał go jego syn, Tadeusz. W scenach batalistycznych brało udział łącznie 500 osób, 100 koni, w tym 25 specjalnie szkolonych. 01:35 "SENSACJE XX WIEKU" - SZABLA POLSKA (BITWA POD KOMAROWEM) Dokument fabularyzowany, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Aktorzy: Krzysztof Czeczot, Grzegorz Małecki, Marcin Czarnik, Piotr Grabowski, Tomasz Sobczak, Artur Dziurman Bitwa stoczona pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku zawsze pozostawała w cieniu bitwy warszawskiej, która przesądziła o biegu wojny polsko - bolszewickiej i polskim zwycięstwie. Pod Warszawą i w wyniku kontrofensywy znad Wieprza armie Tuchaczewskiego zostały pokonane i uciekały w stronę Prus Wschodnich, jednakże z południa nadchodziło nowe niebezpieczeństwo. Armia Konna Budionnego (z opóźnieniem) podjęła marsz na Zamość, aby po zdobyciu miasta, dotrzeć przez Krasnystaw pod Warszawę. Był to związek wystarczająco potężny (31 tysięcy szabel), aby zaznaczyć się w historii tamtej wojny. Jednakże w bitwie pod Komarowem, ostatniej bitwie kawalerii, wielka armia Budionnego została rozbita i przestała liczyć się jako zwarty związek. Rrealizowane w Zamościu i na polach pod Komarowem widowisko z udziałem 150 - 200 kawalerzystów ma odtworzyć tamten czas heroicznego starcia polskich żołnierzy i kunsztu naszych dowódców (gen. Stanisław Haller), którzy w jednodniowej bitwie przed murami Zamościa potrafili zatrzymać potężnego wroga i rozbić go, ostatecznie przesądzając o wielkim polskim zwycięstwie w wojnie 1920 roku. Ta bitwa kryje też tajemnicę, którą były działania naszego radiowywiadu, mającego istotny udział w wielkim zwycięstwie. 02:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - UROK PANCERZA Magazyn, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Cezary Kiliman, Jerzy Lankajtes, Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony broni pancernej, roli, jaką odegrały czołgi. Pokazano eksponaty zgromadzone w Muzeum Czołgów w Bovington w Wielkiej Brytanii. 02:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DOPÓKI JEST NADZIEJA Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Obcowanie z historią z roku na rok uczy nas coraz większej pokory wobec jej powikłanej natury. I tak, dwa miesiące temu w miejscowości Grabie Nowe poszukiwaliśmy śladów katastrofy karasia z 55. Eskadry Bombowej lekkiej. Zamykając te poszukiwania, mieliśmy poczucie, że ta historia nie jest dopowiedziana do końca. I rzeczywiście tak było. Taki był charakter lotniczej wrześniowej wojny, iż o większości zadań stawianych załogom musimy powiedzieć ponad możliwości i siły. Wystarczy spojrzeć na mapę Polski, by do takich zakwalifikować rozkaz, który 7 września otrzymała załoga naszego karasia. Najpierw lot na zachód pod Częstochowę i rozpoznanie sytuacji, potem mieli w locie sporządzić meldunek sytuacyjny i zrzucić go przed Ministerstwem Spraw Wojskowych w Warszawie. Dalej skierować maszynę na front północy i dopiero potem powrócić do bazy. Dwie pierwsze części zadania wykonali szczęśliwie, ale nad Wołominem limit szczęścia dla nich został wyczerpany. Po krótkiej walce z messerschmittem maszyna zmieniona w kulę ognia runęła na pola wsi Grabie Nowe. Polegli porucznik Stanisław Pytlakowski, kapral pilot Stanisław Zarzecki i strzelec samolotowy szeregowy Antoni Iwaniuk. Czasem słyszmy: po co wracacie w miejsca dobrze już w literaturze opisanych katastrof? I nasze odpowiedzi są niezmienne, chcemy sporządzić dokładną mapę tych dramatycznych zdarzeń, wydobyć i zabezpieczyć ile się da błyskawicznie zjadanych przez korozję fragmentów maszyn, a wreszcie sprawdzić, ponieważ pozwalają na to technologie, jakie ślady zachowała dotknięta ogniem i śmiercią ziemia.