TVP Historia Piątek, 12.04.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 12 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1893 - w Paryżu powstała Olympia, sławny kabaret i teatr muzyczny; 1945 - zmarł F. D. Roosevelt; 1956 - "Po prostu" opisało sklepy "za żółtymi firankami"; 1982 - pierwsza emisja Radia Solidarność; 07:35 CZARNE CHMURY - ODC. 10/10 - POŚCIG Serial przygodowo - historyczny, 54 min, Polska 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy:: Leonard Pietraszak, Anna Seniuk, Elżbieta Starostecka, Mariusz Dmochowski, Stanisław Niwiński, Maciej Rayzacher, Józef Nalberczak i inni Porwanie szlachcica i pułkownika w biały dzień, w stolicy wolnego państwa, pod bokiem hetmana i króla, oburza brać szlachecką. Rusza pogoń. Tymczasem w nadgranicznym klasztorze na przyjazd czarnego powozu czeka kapitan Knothe ze swymi rajtarami. Jest tu również rotmistrz Zaremba, zaciekły wróg Dowgirda. Rotmistrz zrozumiał wreszcie, jakiemu panu służy, i postanowił rzucić służbę u elektora brandenburskiego. Dowiedziawszy się o porwaniu Dowgirda, pragnie go odbić, zostaje jednak pojmany i wtrącony do lochu, w którym wcześniej uwięziono pułkownika. Na szczęście, do akcji przystępuje wachmistrz Kacper i jego towarzysze. Przebrani za mnichów organizują zasadzkę na rajtarów i niespodziewanie atakują ludzi elektora. Kapitan Knothe ginie z jego ręki, pan Krzysztof jest wolny. Niebawem popadnie w inną, słodką niewolę. W pałacu hetmana Sobieskiego trwają przygotowania do ślubu dwóch szczęśliwych par - pana Krzysztofa Dowgirda z piękną wychowanicą hetmana Anną, i dzielnego wachmistrza Kacpra z rezolutną Magdą. 08:45 MARZYCIELE - HABSBURGOWIE Z ŻYWCA Dysk./wywiad/debata, 22 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Arcyksiążę Karol Olbracht Habsburg był właścicielem dóbr żywieckich. W 1907 roku ogłosił polskość rodziny, nauczył się języka polskiego, stał się miłośnikiem polskiej kultury. Pod koniec I wojny światowej, ten były admirał floty cesarsko - królewskiej, otrzymał propozycję ze strony Niemiec i Austro - Węgier objęcia tronu Królestwa Polskiego. Jego syn Karol Stefan w randze pułkownika walczył w wojnie polsko - bolszewickiej i został odznaczony Krzyżem Walecznych osobiście przez marszałka Piłsudskiego. W 1939 roku arcyksiążę Karol Stefan został aresztowany przez Niemców, przez dwa lata był więziony i torturowany, a majątek Habsburgów, łącznie ze słynnym browarem, został zarekwirowany. Brat arcyksięcia Karola Stefana Wilhelm, zwany Wasylem Wyszywanym, próbował zostać królem Ukrainy. 09:15 HISTORIA POLSKI - AK - ARMIA PODZIEMNA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1995 Reżyseria: Józef Gębski Scenariusz: Jozef Gębski Zdjęcia: Leszek Winnicki Muzyka: Janusz Bogucki Film opowiada o genezie powstania Armii Krajowej i działaniach tej najsilniejszej i największej w Europie armii polskiego państwa podziemnego. Program ilustrowany wieloma nieznanymi szerzej zdjęciami filmowymi, fotografiami i innymi dokumentami pokazującymi bohaterstwo, waleczność i tragizm ludzi, dla których wojna nie zakończyła się w 1945 roku. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - CHIŃSKA BOMBA ATOMOWA Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1993 Reżyseria: Barbara Gajos Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja Bogusława Wołoszańskiego. Kolejne wydanie poświęcone jest historii powstania bomby atomowej w Chińskiej Republice Ludowej. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 20 "ŚLAD NA FOTOGRAFII" S. II Serial wojenny, 47 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Sajkowski dostaje pierwszą pensję, jednak Mosler zabiera mu większą część pieniędzy. Bronek planuje ucieczkę Wandy z Pawiaka, Elżbieta szkicuje plan Serbii. Rainer i Halbe wpadają na trop komórki fałszującej dokumenty. Michał zaprasza Hanię na randkę. W szpitalu Otto domyśla się, że Maria współpracuje z podziemiem. Radzi jej, w imię dawnej przyjaźni, żeby tak nie ryzykowała. Halbe widzi Michała z Hanią. Grażyna, strażniczka na Pawiaku, próbuje załatwić przeniesienie Wandy do pracy w szklarni, gdzie Bronek mógłby się przebić przez mur od strony getta. Władek z chłopakami rozpoczynają przygotowania do napadu na Reichsbank. Wybierają miejsce napadu ulicznego na konwój. Janek i Bronek sprawdzają kamienicę w getcie, z której można się przebić na Pawiak. Oficerowie łączności sprawdzają radiostację Władka i Kamila. Dochodzi do połączenia radiowego z Londynem. Janek namawia Romka, żeby wystawił mu Moslera. Romek prowokuje Moslera informacją o wielkim szmuglu. Tymczasem na Pawiaku Wanda trafia do izolatki. 15:20 ZOBACZYŁEM ZJEDNOCZONY NARÓD Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2011 Reżyseria: Anna Ferens Scenariusz: Anna Ferens Zdjęcia: Piotr Wąsowski Film dokumentalny w reżyserii Anny Ferens (autorka m.in. "Trzech kumpli" i "Co mogą martwi jeńcy") - to obraz Polski widziany oczami zagranicznych korespondentów po katastrofie polskiego samolotu rządowego w Smoleńsku. Widzą oni nasz kraj pogrążony w bólu, zjednoczony, wspólnie przeżywający żałobę. Ten film to piękny zapis tych smutnych, ale i wzruszających dni, które wszyscy pamiętamy. To też dowód na to, że potrafimy być razem w ważnych chwilach naszej historii. Na ile ten wizerunek za granicą został już naruszony i na ile jesteśmy w stanie ponownie się zjednoczyć? To pytanie, które z pewnością wielu z nas sobie zadaje... Jak wyglądała żałoba widziana oczami korespondentów zagranicznych w pierwszych dniach po katastrofie? 16:20 HISTORIA POLSKI - OBRONA TERYTORIALNA - WCZORAJ, DZIŚ, JUTRO. Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Wojciech Kuliński Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski, Adam Fręśko Film dokumentalny prezentujący Wojska Obrony Terytorialnej, ich tradycje w Polsce, dzień dzisiejszy i przyszłość. O idei tej nowej formacji Sił Zbrojnych mówią eksperci wojskowości, dowódcy brygad, oficerowie i żołnierze WOT. Film będzie bogato ilustrowany zdjęciami ze szkoleń, uroczystości, akcji społecznych i działań antykryzysowych "terytorialsów". Jako odniesienie do tradycji i dobrych wzorców zaprezentowany zostanie również wątek historyczny, wraz z inscenizacjami, dotyczący batalionów Obrony Narodowej 1937 - 1939. 18:55 PRZEDWIOŚNIE - ODC. 1/6 - WIECZNY OGIEŃ Serial historyczno - obyczajowy, 51 min, Polska 2002 Scenariusz na podstawie powieści Stefana Żeromskiego i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Mateusz Damięcki, Krystyna Janda, Janusz Gajos, Robert Gonera, Asiel Awyłowa, Ewa Dałkowska, Elżbieta Jarosik, Aleksandr Karpienko, Daniel Olbrychski, Karolina Gruszka i inni Wejście "Przedwiośnia" na ekrany kin w lutym 2001 r. poprzedziła szeroko zakrojona kampania reklamowa. Film przyjęto z ogromnym zainteresowaniem, wśród krytyków przeważały głosy uznania dla reżyserskich pomysłów, gry aktorskiej i staranności realizacji. Zdjęcia kręcono w okolicach Kielc, w Warszawie, Moskwie, w Rumunii i w stolicy Azerbejdżanu, Baku. Zaangażowano ponad 10 tys. statystów, wynajęto kilka tysięcy koni. Budżet całego przedsięwzięcia wyniósł 5 mln dolarów. Za te pieniądze powstała 2, 5 - godzinna wersja kinowa i 6 - odcinkowy serial dla TVP. Film otrzymał nagrody za muzykę, scenografię i kostiumy na FPFF w Gdyni w 2001 r. Filip Bajon nie trzymał się sztywno literackiego oryginału, wprowadził nieobecne w książce sceny, zmienił zakończenie. O decyzji ekranizowania akurat tej książki mówił: "Znalazłem w"Przedwiośniu"opowieść o zbuntowanym młodym człowieku, który bez przerwy się niezgadza, proponuje swoją bardzo idealistyczną wizję świata, poszukuje prawdy, sprawiedliwości, piękna. Jest mu w zastanym świecie niewygodnie". Akcja serialu rozpoczyna się w 1914 r. w Baku, największym zagłębiu naftowym przełomu wieków. W tym kosmopolitycznym mieście mieszka Cezary Baryka, syn Seweryna Baryki, polskiego inżyniera zatrudnionego w wielkiej kompanii naftowej, i Jadwigi Barykowej, która mimo wielu lat spędzonych w Baku, nieodmiennie tęskni za rodzinnym Drohiczynem. Czarek przyjaźni się z kilkoma rówieśnikami: Azerem, Ormianinem, Żydem i Rosjaninem. Pewnego dnia Seweryn Baryka dostaje wezwanie na manewry. Wkrótce wybucha I wojna światowa, ojciec walczy gdzieś na froncie. Rozpada się nie tylko szczęśliwy dom Cezarego, ale i jego cały dotychczasowy świat. Chłopak zyskuje jednak całkowitą swobodę. Zakochuje się w pięknej Ormiance, Aidzie. Najwspanialsze chwile młodzi przeżywają na Płonącej Górze. Idyllę przerywa przybycie do Baku bolszewików. Czarek daje się porwać rewolucyjnym hasłom, przestaje chodzić do szkoły, buntuje się przeciw matce, oddaje bolszewikom rodzinne kosztowności. Wraz z rewolucją zaczynają się w Baku również masowe mordy i grabieże, narastają konflikty narodowościowe, które rozdzielają Cezarego z ukochaną i przyjaciółmi. Jeden z nich okazuje się zdrajcą i donosicielem. 20:00 W CIENIU PREZYDENTA Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2012 Reżyseria: Hanna Zofia Etemadi Scenariusz: Hanna Zofia Etemadi Zdjęcia: Przemysław Niczyporuk, Mateusz Skalski Postać wiceprezydenta Jana Pohoskiego - zastępcy i przyjaciela Stefana Starzyńskiego do tej pory nie doczekała się upamiętnienia, a właściwie uległa całkowitemu zapomnieniu. W dobie walki o Warszawę ze wszystkich sił ofiarowywał pomoc mieszkańcom stolicy, walcząc o wodę, prąd, komunikację. W zastępstwie prezydenta Starzyńskiego podpisał akt kapitulacyjny i w tym samym momencie uczestniczył w tworzeniu zrębów Polskiego Państwa Podziemnego, snując plany odbudowy zniszczeń. Pozostał na stanowisku do końca, do aresztowania w marcu 1940 roku. Zginął w Palmirach 20/21 czerwca 1940 roku. 21:00 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 3/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 22:00 NIECAŁA NIEPRAWDA CZYLI PRL W DTV - ZIEMIE ODZYSKANE Magazyn, 23 min, Polska, 2019 Autor: Andrzej Kaczmarczyk, Dobrosław Rodziewicz Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadząca), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Ten odcinek (nr 71) autorzy poświęcili tematowi Ziem Odzyskanych, czyli terenów należących przed II wojną światową do Niemiec, a decyzją Stalina przyznanych Polsce, jako swoista rekompensata za utracone tereny na wschód od Bugu. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ZNAWCY ŚRODOWISKA KRYMINALNEGO W PETERSBURGU Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Andriejem Konstantinowem - rosyjskim ekspertem od przestępczości. Andriej mieszka w Petersburgu, który zyskał miano kryminalnej stolicy Rosji. Od kilku lat zajmuje się pisaniem o przestępczości, kieruje agencją dziennikarstwa śledczego, która specjalizuje się w sprawach kryminalnych. 00:05 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 2 Kameralne i studyjne (widowisko), 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Niemieckie armie od północy i południa szły na Warszawę, spychając pobite i wykrwawione polskie wojska. Armia Poznań była pośrodku tych wielkich kleszczy. Nieatakowana przez Niemców zachowała pełnię sił. Mogła, jak proponował jej dowódca gen. Tadeusz Kutrzeba, uderzyć w bok niemieckiej 8. Armii. Jednakże marszałek Rydz - Śmigły odrzucił tę możliwość. Od 3 września 1939 roku zatem Armia Poznań, zgodnie z jego rozkazem, cofała się z Wielkopolski w stronę Warszawy, aby zająć pozycje obronne za Wisłą. Czas mijał. Marsz na Warszawę nie mógł być szybki. Wszystkie drogi zapełnili uchodźcy i części niezmobilizowanych oddziałów. Posuwanie się wojska utrudniał też nieład panujący na tyłach. Noce nie wystarczały do marszu, trzeba więc było iść dniami, narażając się na ataki niemieckiego lotnictwa. Tysiące ludzi uciekających przed ogniem wojny mieszało się z wojskiem, blokując i tak powolny marsz kolumn żołnierzy i konnych taborów. Niemiecka doktryna wojny błyskawicznej przewidziała wykorzystanie takiej sytuacji. Samoloty wroga bombardowały wsie i miasteczka, które nie miały strategicznego znaczenia, by w ten sposób zmusić ludzi do ucieczki. Potem atakowały bezbronny tłum. Płonące wozy, rozbite samochody hamowały ruch polskich wojsk. Generał Bortnowski stracił jedną trzecią swojej armii. Bardzo to przeżywał, ale chciał się bić. Gotów był przejść pod rozkazy gen. Kutrzeby, którego żołnierze, ciągle w odwrocie, szli już siódmy dzień i jeszcze nie widzieli wroga. Bez rozkazu naczelnego wodza Tadeusz Kutrzeba nic jednak nie mógł zrobić. Gdyby uderzył na skrzydło niemieckiej 8. Armii, napotkałby tylko jedną niespodziewającą się ataku dywizję piechoty, rozciągniętą na przestrzeni 25 kilometrów. W dodatku przewaga liczebna byłaby po polskiej stronie. Tadeusz Kutrzeba niecierpliwie czekał na zgodę marszałka. Wreszcie połączył się ze sztabem. Do telefonu podszedł szef sztabu, gen. Stachiewicz, który właśnie przygotowywał się, by opuścić Warszawę i wyruszyć do Brześcia, śladem marszałka Rydza - Śmigłego. Kutrzeba spytał, czy ma uderzyć w kierunku Ozorkowa i czy może współdziałać z nim armią Pomorze gen. Władysława Bortnowskiego. Szef sztabu nie mógł sam podjąć decyzji w tej sprawie. Czas naglił. W końcu Stachiewicz wyraził wstępną zgodę, miał jednak jeszcze przysłać potwierdzenie, że marszałek propozycję zaaprobował. Kutrzeba poprosił Stachiewicza, by przyjechał osobiście omówić plan wielkiego przedsięwzięcia, które mogło zmienić bieg kampanii wrześniowej. Nie udało się to. Następnego dnia, tj. 9 września, szef sztabu wyjechał z Warszawy do Brześcia. Nie przysłał też nikogo w swoim zastępstwie. 01:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CHARLES DE GAULLE Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek przedstawia sylwetkę generała Charles' a de Gaulle' a. Obraz w całości stworzony z czarno - białych archiwalnych materiałów filmowych. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DALEKIE ECHA WIELKIEJ WOJNY Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki 1. Dalekie Echa Wielkiej Wojny 2. Niezwykła kolekcja Musiały przeminąć dwa pokolenia, byśmy o I wojnie światowej przestali myśleć jako o wojnie nie naszej. Dotarło wreszcie do nas, że trzem milionom Polaków ubranych w różne mundury wojna ta dramatycznie odmieniła życie, a pół miliona nie wróciło nigdy do domów, bo rozsiane od Krakowa po Wołyń cmentarze, potocznie zwane austriackimi, niekoniecznie kryją szczątki Austriaków. Odwiedzamy miejscowość Zawada, niedaleko Dębicy. Tu miejscowy miłośnik historii wskaże nam wiele takich mogił. Następnie zaprosimy widzów na tylko z pozoru normalne, wiejskie podwórko. Pokażemy niezwykłą kolekcję powojennych pamiątek, fragmenty czołgów, ciągników artyleryjskich, dział, żołnierskie hełmy, nożyce saperskie, kanistry, imponujący zbiór wojennego sprzętu i oporządzenia.