TVP Historia Niedziela, 14.04.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 14 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 966 - Mieszko I przyjął chrzest; 1966 - inauguracja w Gnieźnie obchodów Millenium; 1722 - odkryto Wyspę Wielkanocną; 1912 - zatonięcie Titanica; 1930 - śmierć (podobno samobójcza...) Włodzimierza Majakowskiego; 07:05 LIFE - ŻYCIE. CZ. 4. RYBY (LIFE. FISH. (4/10)) Film dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Doug Anderson Muzyka: George Fenton Żyjemy na prawdziwie błękitnej planecie. Wody zajmują większą część powierzchni Ziemi. Tutaj to my - ludzie - jesteśmy przybyszami. Podwodny świat zamieszkuje wielka grupa zwierząt - ryby, prawdziwi władcy wód. Oceany to niebezpieczne środowisko, ale u ryb rozwinęły się niezwykłe środki umożliwiające przeżycie. Ich zdumiewająca różnorodność, efekt milionów lat ewolucji, przesądziła o skuteczności ryb. To one zdominowały środowisko, którego nam nie udało się dotąd ujarzmić. 08:10 FILMOTEKA MAŁOPOLSKA - OTO CZŁOWIEK Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2017 Autor: Bogusława Stanowska - Cichoń Albert Chmielowski znany jest powszechnie jako święty brat najbiedniejszych i potrzebujących. Film ukazuje drogę przemiany duchowej Adama Chmielowskiego, jednego z najzdolniejszych malarzy polskich XIX wieku, który poszukując inspiracji artystycznych, poszukiwał w rzeczywistości prawdy o sobie. W stulecie śmierci św. Brata Alberta warto przypomnieć wartość tego malarstwa. Tematy obrazów wskazują na głębokie zainteresowanie sztuką antyku, ale też są odbiciem najtragiczniejszych doświadczeń zapamiętanych z okresu walk powstańczych, w które zaangażował się student Adam Chmielowski. Dramatyzm młodości Adama, wczesna śmierć ojca a potem matki, heroiczna decyzja o obronie Ojczyzny i amputacja nogi - wszystko to znajduje odzwierciedlenie w nastroju i kolorystyce malowanych obrazów. Dorobek malarski Chmielowskiego jest wart przypomnienia - 61 obrazów olejnych, 22 akwarele i 15 rysunków. Trzeba też przypomnieć najsłynniejsze jego dzieło Ecce Homo, fascynujący obraz i przyciągający do dziś rzesze pielgrzymów. Obraz, którego nie mógł skończyć, do którego wciąż powracał, który był świadkiem jego najważniejszej życiowej decyzji pójścia za Chrystusem zerwania z dotychczasowym życiem i zaparcia się wszystkiego, co do tej pory było jego najwyższą wartością. Jego wcześniejsze dzieła są świadectwem poszukiwania prawdy o sobie i dialogu z Bogiem o istocie i sensie życia. 09:20 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 4/12 Serial komediowy, 40 min, Polska, 2008 Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach W kościele Witek dyryguje chórem, jednocześnie akompaniując śpiewającym na organach. W chórze śpiewa kilkadziesiąt osób: są wśród nich miejscowi policjanci, w pierwszym rzędzie stoi też Luśka - córka komendanta posterunku. Ma czysty, donośny głos. Witek przerywa próbę, gdy do kościoła wchodzi nowy "nabytek" posterunku - Marian Cielęcki. Witek kieruje go między tenorów. Cielęcki posłusznie staje w drugim rzędzie. Chór śpiewa dalej. Marian cały czas wpatruje się w Luśkę zachwyconym wzrokiem. Marian wysłany do domu komendanta po czarną teczkę, którą szef omyłkowo zostawił w domu, zauważa w altance wychodzącej na ogród Luśkę, która karmi dziecko piersią. W świetle zachodzącego słońca wygląda pięknie. Marian zamiera w zachwycie, wraca na posterunek rozanielony i rozmarzony. 10:05 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - RYBY Z ZALEWU WIŚLANEGO Magazyn, 24 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Michał Góral, Wiktor Zdrojewski Muzyka: Tomasz Łuc Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący), Aleksander Trąbczyński Tym razem Karol Okrasa, mimo zimowej pory, wyruszy wraz z rybakami na połów ryb na wody Zalewu Wiślanego. Wiatr, chłód, zacinający śnieg z deszczem, to warunki z jakimi miejscowi rybacy zmagali się podczas swojej codziennej pracy od wieków. Jak powiadają, kiedy jest cisza i spokojna woda, to ryba omija sieci, a w czasie sztormu połowy są zdecydowanie bardziej obfite. Tak więc Karol pozna smak ciężkiej pracy rybaka, zobaczy jak wyciąga się ręcznie z wody sieci czy tzw. żaki, jakie gatunki ryb poławia się o danej porze na wodach Zalewu Wiślanego. Sama praca rybaków niewiele zmieniła się przez wieki. Oczywiście dziś dysponują łodziami napędzanymi silnikami zamiast żaglem, są też nowoczesne sonary śledzące ruch ławic ryb czy środki łączności. Ale ciągle wiele prac trzeba wykonać ręcznie i tak samo jak dawniej doskwiera chłód i wilgoć. Ale dzięki coraz bardziej zrównoważonej gospodarce morskiej znów mamy więcej ryb i możemy cieszyć się ich smakiem. Karol Okrasa przygotuje trzy dania, w których głównymi składnikami będą ryby z Zalewu Wiślanego. Pierwsza potrawa to usmażone na pokładzie rybackiego kutra stynki w pikantnym sosie pomidorowym. Druga to zupa z ryb, w korzennych aromatach, z grochem włoskim i pomidorami. Trzecią propozycją są filety z sandacza, z ciepłą fasolą i grzybami, sosem holenderskim, okraszone przysmakiem miejscowych rybaków, czyli ikrą, kawiorem ze świeżej troci. 12:35 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - CZ. 2. WIELKA WĘDRÓWKA ŁOSOSI (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT SALMON RUN.) Cykl dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: Ben Salisbury Większość ludzi zapytana o zwierzęta obdarzone wyjątkowo dobrym węchem nigdy nie pomyślałaby, że mogą się wśród nich znaleźć łososie. A jednak. Ryby te potrafią odróżnić jedną kroplę wody z ich rodzinnej rzeki w ośmiu milionach litrów wody morskiej! Po co im tak czułe powonienie? Na to m. in. pytanie odpowiada druga część Wielkich widowisk natury cyklu dokumentalnego Telewizji BBC. Każdej wiosny u zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej ponad pół miliarda łososi rozpoczyna prawdziwą odyseję w wodach Pacyfiku. Mają do przepłynięcia blisko pięć tysięcy kilometrów, by wrócić na tarło do rzek, w których przyszły na świat. Celem wędrówki jest danie życia potomstwu. Przy okazji jednak zapewnienie pożywienia milionom innych zwierząt i roślin. Do dziś nie wiadomo z całą pewnością, w jaki sposób udaje się łososiom odnaleźć drogę powrotną przez otwarty ocean. Najpopularniejsza hipoteza mówi, że to zasługa umiejscowionych w mózgu tych ryb cząsteczek żelaza, które działają jak kompas, umożliwiając kierowanie się liniami ziemskiego pola magnetycznego. Jakkolwiek byłoby, droga łososi do krainy dzieciństwa nie jest usłana różami. Wręcz przeciwnie. Już w oceanie czyhają na nie liczne niebezpieczeństwa. Łososie stanowią przysmak nie tylko dla ludzi, lecz także dla orek, uchatek grzywiastych, niektórych gatunków rekinów i bielika amerykańskiego. Jeśli już uda im się dotrzeć do ujścia rodzinnej rzeki i rozpocząć wędrówkę ku jej źródłom, sytuacja bynajmniej nie ulega poprawie. W tzw. lasach mgielnych strefy umiarkowanej, ciągnących się od południowej Kolumbii Brytyjskiej po Alaskę czekają na nie stada wygłodniałych po zimowym śnie niedźwiedzi grizzly. Co gorsza wiele rzek obfituje w płycizny, gdzie łososie stają się dla tych drapieżników łatwym łupem. Jednak jeszcze gorsze są wodospady. Nie są zbyt wysokie, ale niedźwiedzie kontrolują każdy ich skrawek. Jedyna nadzieja w dużej liczebności ryb. Tylko jedna na kilkaset zostaje schwytana. Największe niebezpieczeństwo czeka wszakże - o paradoksie! - u celu wyprawy. Łososie są już bardzo wycieńczone. Samice składają ikrę do wykopanego wcześniej w dnie gniazda. W tym samym czasie samce uwalniają do wody chmurę mleczu. Po akcie rozrodczym wyczerpanie ryb sięga zenitu. Teraz niedźwiedzie mogą się już objadać aż do przesytu. Zresztą nie tylko one. Na wspólną ucztę zlatują się jeszcze stada mew kanadyjskich (preferują ikrę) i hordy wilków. Łososie pacyficzne, które nie posłużyły za pokarm innym zwierzętom umierają z wycieńczenia. Ich rozkładająca się padlina użyźnia rzekę, zapewniając obfite pożywienie rozwijającym się jajom. Szczątki ryb porzucone w lesie przez niedźwiedzie i wilki uwalniają do gleby azot, węgiel i fosfor, które organizmy łososi przyswoiły podczas zamieszkiwania w słonych wodach oceanu. Uzyskane w ten sposób substancje odżywcze pozwalają osiągać imponujące rozmiary takim drzewom jak świerk sitkajski, żywotnik olbrzymi i choina zachodnia. Wśród naukowcówpowszechna jest opinia, że łososie pacyficzne prawdopodobnie zapewniają pożywienie największej liczbie organizmów na świecie. 14:20 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 15/18 - OBLĘŻENIE Serial przygodowy, 56 min, Polska 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Halina Kossobudzka, Lucyna Suchecka, Jolanta Zykun, Jerzy Kaliszewski, Emil Karewicz, Stanisław Zaczyk, Janusz Bukowski Wycofujące się z terenów Polski oddziały niemieckie usiłują wywieźć urządzenia z fabryki rakiet. Hans Kloss kontaktuje się z robotnikami z fabryki, którzy organizują tam ruch oporu. Dla Klossa pracuje też zakochana w nim sekretarka, Greta Raschke. Niemcy orientują się, że nie zdołają wywieźć ciężkich maszyn, postanawiają więc je zniszczyć. Jednocześnie Greta dowiaduje się, że Kloss ją oszukiwał. Nic do niej nie czuje, przeciwnie, darzy sympatią polską robotnicę Agnieszkę. Panna Raschke denuncjuje agenta przed sturmbannf?hrerem Brunnerem. Fabryka zostaje otoczona przez oddziały niemieckie, a Brunner bierze Klossa na muszkę. 15:50 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - EUGENIUSZ LOKAJSKI Reportaż, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Miklas Zdjęcia: Robert Jażdżyk Wykonawcy: Krzysztof Miklas (prowadzący) Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami, czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterem odcinka jest Eugeniusz Lokajski (1908 - 1944). Warszawiak z krwi i kości. Ukończył gimnazjum im. Mikołaja Reja, po czym podjął studia w Wyższej Szkole Handlowej, jednocześnie pracując jako urzędnik w VIII Komisariacie Policji. Po roku zrezygnował się studiów ze względu na trudną sytuację materialną (ojciec zmarł, matka, szyjąc ubranka dla dzieci, nie była w stanie utrzymać rodziny). Powołany do wojska, odbył służbę w Szkole Podchorążych w Zambrowie, kończąc ją z pierwszą lokatą (na 104 elewów) i znakomitą opinią. Po powrocie z wojska ukończył CIWF (obecny (obecny AWF) i do wybuchu wojny pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego w gimnazjum, którego był absolwentem. Lekkoatletykę zaczął uprawiać stosunkowo późno, w 1924 roku zapisując się do klubu Warszawianka, gdzie był klubowym kolegą Janusza Kusocińskiego. Uprawiał kilka dyscyplin, ale największe sukcesy osiągnął w rzucie oszczepem. Ustanowiony przez niego 31 maja 1936 roku rekord Polski 73, 27 był trzecim wynikiem w historii tej konkurencji, najlepszym rezultatem na świecie przed igrzyskami i stawiał go w gronie głównych faworytów igrzysk w Berlinie. W olimpijskim konkursie, podczas rozgrzewki doznał bolesnej kontuzji barku i w zawodach zajął siódme miejsce (prasa, nie znając szczegółów, pisała, że zawiódł). W efekcie w 1937 roku zakończył sportową karierę. W kampanii wrześniowej 1939 roku był dowódcą plutonu w 35. Pułku Piechoty. Dostał się do sowieckiej niewoli, z której szczęśliwie zbiegł i przedostał się do Warszawy. Uczestniczył w tajnym nauczaniu jako wykładowca. Jednocześnie w mieszkaniu swojej matki urządził tajny zakład fotograficzny. W styczniu 1944 roku został zaprzysiężony jako żołnierz Armii Krajowej, porucznik Brok. W Powstaniu Warszawskim był oficerem łącznikowym sztabu uprawnionym do noszenia i używania aparatu fotograficznego i filmowego. Od 30 sierpnia dowodził plutonem Koszty. Brał udział w wielu brawurowych akcjach. Wykonał około trzech tysięcy zdjęć i filmów z Powstania. Zginął 25 września pod murami kamienicy przy Marszałkowskiej 129. 16:15 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - KRZYŻ I KORONA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac "Krzyż i korona" jest kolejnym z serii fabularyzowanych filmów dokumentalnych Zdzisława Cozaca pt. "Tajemnice początków Polski". Autor prezentuje w nim najnowszy stan wiedzy o chrzcie Mieszka I i chrystianizacji państwapierwszych Piastów, od czasów przedchrześcijańskich do koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. Jak w każdej z dotychczasowych części serii, krótkie wypowiedzi naukowców przeplatają się z barwnymi inscenizacjami przedstawianych wydarzeń i animacjami odkrywanych przez archeologów obiektów. Dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, co mógł na tym zyskać, a co stracić? Kiedy i gdzie ochrzczono naszego pierwszego historycznego władcę, jakie daty i miejsca są dziś brane pod uwagę? Czy Mieszko rzeczywiście zwalczał skutecznie starą wiarę i zabiegał o chrystianizację swych poddanych? Jakie ślady religii chrześcijańskiej z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego przetrwały do naszych czasów? Dlaczego chrześcijańską stolicą państwa pierwszych Piastów zostało Gniezno? Czy Bolesław Chrobry mógł bez zgody papieża założyć królewską koronę? Od kiedy nasze państwo nazywa się Polską? Na pytania te odpowiadają znani historycy i archeolodzy, prezentując swoje hipotezy i obalając utrwalone w popularnym obiegu mity, związane z wprowadzaniem przez Piastów nowej wiary. Wypowiedzi te przewijają się pomiędzy scenami, które obrazują m.in. przybycie Dobrawy do Mieszka, bitwę piastowskiego księcia z Wieletami, chrzest Mieszka, zaprowadzenie chrześcijaństwa wg obrazu Jana Matejki, niszczenie pogańskich bałwanów czy spotkanie Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III w Gnieźnie w 1000 r. Film zamyka scena koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. , która potwierdzała wysoką rangę wczesnopiastowskiej Polski w chrześcijańskiej Europie. Reżyserem filmu jest Zdzisław Cozac, który jest także autorem scenariusza, we współpracy z archeologiem dr. hab. Błażejem Stanisławskim. Współautorem koncepcji wizualnej filmu, jak i całej serii, jest Marek Skrzecz, zarazem montażysta obrazu, wrazz Markiem Domowiczem. Zdjęcia są dziełem Mariusza Gali, Zdzisława Cozaca i Stanisława Plewy. Dźwięk zrealizował Maciej Kaliński. W filmie występują cenieni historycy i archeolodzy: prof. prof. Andrzej Buko, Wojciech Fałkowski, Tomasz Jasiński, Tomasz Jurek, Michał Kara, Hanna Koćka - Krenz, Roman Michałowski, Stanisław Rosik, Henryk Samsonowicz, Dariusz A. Sikorski, Jerzy Strzelczyk i Przemysław Urbańczyk. W inscenizacjach do filmu uczestniczyło kilkudziesięciu odtwórców historycznych pod wodzą Alberta Kiszkurno z Drużyną Wojów Piastowskich Jantar. Film "Krzyż i korona" pokazuje, że mimo wielu nowych informacji uzyskanych w ostatnich latach dzięki rozwojowi nauki, chrzest Mieszka i początki chrystianizacji w państwie pierwszych Piastów kryją nadal wiele tajemnic i są przedmiotem naukowych sporów. Mimo wszystko ważne jest, by spojrzeć na te wydarzenia z dzisiejszej perspektywy i przełamać ciągle żywe fałszywe stereotypy, co autor filmu stara się czynić. 17:15 "A MURY RUNĄ..." - RECITAL JACKA KACZMARSKIEGO Koncert, 19 min, Polska, 1990 Autor: Jacek Kaczmarski Wykonawcy: Jacek Kaczmarski, Zbigniew Łapiński Recital Jacka Kaczmarskiego zarejestrowany podczas 26. Studenckiego Festiwalu Piosenki w Krakowie w 1990 roku. Koncert ten był jednym z pierwszych występów Kaczmarskiego po jego dziewięcioletniej nieobecności na polskiej estradzie. W programie znalazły się najbardziej znane piosenki dawnego studenckiego barda, m. in. słynne ''Mury'', ''Obława czy ''Nasza klasa''. 17:45 NIEZWYKŁE DWUDZIESTOLECIE. HISTORIA GOSPODARCZA II RP - ZAGŁĘBIE NAFTOWE I COP ODC. 6 Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Robert Kaczmarek "Niezwykłe Dwudziestolecie. Historia gospodarcza II RP" to sześcioodcinkowy serial o przemianach społecznych i ekonomicznych międzywojennej Polski. Mimo pozornie trudnego tematu, serial w lekki i przystępny sposób przybliża zagadnienia związane z rozwojem przemysłowym naszego kraju. Przedstawia wspaniałe osiągnięcia tamtych lat, z których możemy być dumni do dziś - jak choćby budowa Gdyni czy utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Serial ukazuje m.in. rozwój kolejnictwa na ziemiach polskich, powstanie przemysłu lotniczego, kształtowanie się rodzimej waluty czy budowę kolei linowej na Kasprowy Wierch. Dzięki dynamicznemu montażowi, dowcipnym animacjom oraz kreatywnemu użycia archiwaliów, serial jest bardzo atrakcyjny wizualnie. Może stanowić doskonałe źródło wiedzy o tamtych czasach zarówno dla młodzieży jak i dla widzów dorosłych. To nowe spojrzenie na II Rzeczpospolitą z perspektywy stu lat od odzyskania niepodległości. Szósty odcinek z serii opowiada o powstaniu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zbudowany w latach 1936 - 39 COP był dzieckiem ówczesnego ministra przemysłu, Eugeniusza Kwiatkowskiego, a zarazem jednym z największych osiągnięć gospodarczych przedwojennej Polski. Jego budowa została drastycznie przerwana w wyniku wybuchu II wojny światowej. Odcinek przedstawia też mało znaną historię galicyjskiego zagłębia naftowego, które w początkach XX wieku było jednym z rejonów największego wydobycia ropy naftowej na świecie. Czy mogliśmy być europejskim Kuwejtem i dlaczego tak się nie stało? O tym wszystkim można dowiedzieć się z ostatniego odcinka serialu. 18:20 PRE MORTEM Dramat wojenny, 33 min, Polska, 2013 Reżyseria: Konrad Łęcki Aktorzy: Beata Tyszkiewicz, Paweł Deląg Krótkometrażowy film fabularny o Katyniu. Film opowiada historię oficerów Wojska Polskiego, którzy zginęli w Katyniu. Występują m.in. Paweł Deląg i Beata Tyszkiewicz. Film "Pre Mortem" pokazuje ostatnie chwile polskich oficerów, którzy nagle zdają sobie sprawę, że ponowne spotkanie z bliskimi w Warszawie pozostanie ich niespełnioną nadzieją. Nawet guzika nie oddamy - tak mówiło wielu z nich. Młodych, silnych, pewnych siebie. Elita Polski z początku lat 40. XX wieku, gotowa bronić swojej ojczyzny. Wierzyli, że nie wyjadą na długo. Wszyscy mówili, że to będzie błyskawiczna wojna, która zakończy się po kilku dniach. Nie zdawali sobie jednak sprawy, że żegnając się ze swoimi żonami, matkami, synami i siostrami, widzą ich po raz ostatni. Czekała ich rzeź. Wojskowi byli ubrani w "dobre polskie mundury", mieli dobre, mało znoszone obuwie. Ginęli dumnie, z honorem, potwierdzając swoją wyższość nad obdartymi, cuchnącymi wódką oprawcami. Ten kontrast, widoczny w filmie Konrada Łęckiego, tym jaskrawiej uświadamia tragizm polskich jeńców, mordowanych ot tak, bez sensu: Just for the fun of it, dla czystej przyjemności. 19:00 MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 20:00 UTRACONY ŚWIAT ALEKSANDRA WIELKIEGO - ODC. 3/6 (ALEXANDER'S LOST WORLD) Film dokumentalny, 46 min, Wielka Brytania, 2012 Fotoreporter i reżyser David Adams wyrusza w epicką podróż do jednego z najniebezpieczniejszych miejsc na ziemi, aby odkryć najdalsze zakątki Imperium Aleksandra Wielkiego. Dotychczas niedostępne, spustoszone wojną miejsca nie były odwiedzane przez filmowców aż do tej poty. Usiana małymi górskimi miasteczkami i starożytnymi ruinami wiosek Afganistanu kraina potężnej rzeki Amu - daria (kiedyś Oxus), była granicą ogromnego Imperium Aleksandra. Autorzy programu, przy użyciu grafiki 3D, po raz pierwszy odtwarzają te starożytne zabudowania zniszczone tysiące lat temu. Przywracają do życia dawno zapomniane miasta i twierdze. 21:00 BARD Film dokumentalny, 90 min, Polska, 2013 Reżyseria: Katarzyna Koscielak Scenariusz: Mirosław Chojecki, Katarzyna Kościelak Film opowiada o życiu i twórczości Jacka Kaczmarskiego, poety i pieśniarza, nazywanego często bardem Solidarności, choć on sam starał się od tego odcinać. Teksty jego piosenek, pełne aluzji i odniesień do politycznej i społecznej rzeczywistości kształtowały światopogląd i wrażliwość dwóch pokoleń. Jego liryka, odbierana przede wszystkim jako protest songi, rozpowszechniana w tzw. drugim obiegu, kojarzona z okresem pierwszej Solidarności oraz stanem wojennym, wykracza jednak poza opozycyjny stereotyp, zawiera wiele treści bardzo uniwersalnych, aktualnych w każdym czasie. Kaczmarski pisze i śpiewa o zawiłościach ludzkiej natury i paradoksach historii. Sam Kaczmarski był postacią niejednoznaczną, pełną sprzeczności, a takie postaci zazwyczaj fascynują najbardziej. Zdaniem najbliższych przyjaciół twarzy miał wiele, a być może tę prawdziwą ukrywał za różnymi maskami. Z jednej strony charyzmatyczny, porywający tłumy, ujmujący swą otwartością i serdecznością, z drugiej targany namiętnościami, trudny jako partner. Te dwa skrajnie róże portrety wyłaniają się z relacji osób związanych z Jackiem Kaczmarskim. W filmie wypowiadają się przyjaciele z różnych etapów drogi twórczej bohatera, m. in. Agnieszka Holland, Andrzej Seweryn, Jan Pietrzak. Wykorzystano bogaty materiał zdjęciowy z wielu archiwów prywatnych, nigdy dotąd nie pokazywany. "Bard" jest próbą rekonstrukcji obiektywnego, złożonego i prawdziwego portretu wybitnego barda. A także próbą odpowiedzi na kilka pytań: Na ile Kaczmarskiego ukształtowały czasy, w których żył? W jaki sposób zdeterminowały go życiowe doświadczenia?Na czym polegał i czym jest dzisiaj fenomen Jacka Kaczmarskiego jako artysty? Film jest także opowieścią o życiu przeżywanym całą pełnią, życiu z pasją, zaangażowaniem, ale także rozdarciem i cierpieniem, życiu, którego wielu młodych ludzi mogłoby pozazdrościć. Jest to film o człowieku z jednej strony kochającym życie, z drugiej - balansującym na krawędzi. 22:40 WIELKI TEST Z HISTORII. CHRZEST POLSKI Kameralne i studyjne (widowisko), 88 min, Polska, 2016 Reżyseria: Konrad Smuga Scenariusz: Konrad Smuga, Irena Pręcikowska Wykonawcy: Maciej Orłoś (prowadzący), Paulina Chylewska (prowadząca) Widowisko z okazji jubileuszu 1050 - lecia Chrztu Polski. W studiu znani i lubiani artyści, dziennikarze, sportowcy, a także ksiądz i strażak, którzy będą odpowiadać na pytania testu związane z poruszaną tematyką. W programie wezmą też udział rekonstruktorzy w strojach nawiązujących do okresu pierwszych Piastów. Planowany jest również występ grupy, która zaprezentuje muzykę dawną z wykorzystaniem instrumentów skonstruowanych na podstawie oryginalnych, znanych z wykopalisk archeologicznych. Nie zabraknie ciekawych historii dotyczących tego okresu, o których opowie Piastowski express. Widzowie dowiedzą się m.in. , jak wyglądała randka w ciemno Mieszka i Dobrawy, znajdą odpowiedź na pytanie, gdzie tak naprawdę miał miejsce Chrzest Polski? Prowadzą: Paulina Chylewska i Maciej Orłoś. Partnerem testu jest Narodowe Centrum Kultury. Swoją wiedzę z historii pierwszych Piastów sprawdzą m.in.: Antek Królikowski, Krzysztof Ziemiec, Robert Korzeniowski, Laura Łącz, Robert Janowski, Halina Frąckowiak, Krzysztof Skiba, Marek Sierocki, Jacek Lenartowicz, Ruda (zespół Red Lips), Łukasz Lazer (zespół Red Lips), Tadeusz Chudecki, Magdalena Tul, Magdalena Zawadzka, Bogdan Zalewski. Zwycięski duet przekaże nagrodę w wysokości 30 tys. zł na cel charytatywny. Widzowie będą mogli rozwiązywać test online na stronie www.interia.pl oraz w aplikacji WIELKI TEST TVP. 00:25 OSTATNIE OKRĄŻENIE Fabularyzowany dokument, 59 min, Polska 1977 Reżyseria: Krzysztof Rogulski Scenariusz: Jerzy Górzański, Krzysztof Wągrodzki Zdjęcia: Jacek Prosiński Aktorzy: Mariusz Benoit, Irena Laskowska, Joanna Szczepkowska, Alfred Freudenheim, Czesław Jaroszyński, Eugeniusz Kujawski, Maciej Maciejewski, Borys Marynowski, Jerzy Rogulski, Zbigniew Stanek, Henryk Talar Ostatnie sześć miesięcy życia wielkiego sportowca, złotego medalisty z Los Angeles, Janusza Kusocińskiego. 28 marca 1940 r. został aresztowany przez gestapo. Mimo wielu nacisków ze strony Niemców, tortur i prób namówienia go do współpracy, nie ugiął się. Został rozstrzelany 21 czerwca 1940 roku w Palmirach koło Warszawy. Fabularyzowany dokument zrealizował Krzysztof Rogulski, który wówczas był już znany w świecie filmowym. Debiutował w 1969 roku obrazem poświęconym wielkiemu francuskiemu mimowi Marcelowi Marceau. W 1975 roku zwrócił uwagę telewidzów i krytyków filmem fabularnym "Lis" opartym na jednym z wczesnych opowiadań Wojciecha Żukrowskiego, ale prawdziwy sukces przyniosło mu właśnie nakręcone dwa lata później "Ostatnie okrążenie". 01:35 KABARET ŚMIERCI Film dokumentalny, 95 min, Polska, 2013 Reżyseria: Andrzej Celiński Scenariusz: Andrzej Celiński Zdjęcia: Aleksander Dyl Aktorzy: Rafał Gąsowski, Feliks Szajnert, Piotr Dąbrowski, Jacek Milczanowski, Magdalena Wojnarowska, Andrzej Deskur, Krzysztof Szczepaniak, Miłosz Pietruski, Piotr Piecha, Sławomir Grzymkowski, Szymon Kuśmider, Rafał Jędrzejczyk, Ryszarda Bielicka-Celińska, Beata Deutschman, Jakub Giel Wojenna opowieść o artystach żydowskiego pochodzenia, walczących o przetrwanie za pomocą jedynej dostępnej im broni - twórczości muzycznej, teatralnej i filmowej. Przed niemieckim aparatem represji, bronią się za pomocą żartu, przedstawień kabaretowych, skeczy, spektakli, piosenek, koncertów. Organizują je w obozach koncentracyjnych i gettach. Walczą o życie, ale przede wszystkim - jak sami podkreślają - o duszę i godność. W serii fabularnie inscenizowanych epizodów, będących wierną rekonstrukcją faktów, śledzimy jak muzyka, skecz i żydowski szmonces stają się bronią w bitwie o podtrzymanie woli życia i ducha oporu, w grających artystach i tych, którzy ich występy oglądają, wycieńczonych katorżniczą pracą i głodem współwięźniach. Pokazujemy, jak funkcjonował humor i subtelne szyderstwo, czytelne dla ofiar, a niezrozumiałe dla ich strażników i oprawców. Grałem o życie - mówi jeden z bohaterów filmu, streszczając w krótkim zdaniu istotę tego, czym były jego występy przed komendantem obozu koncentracyjnego. Grałem tym, którzy rozstrzeliwali i grałem tym, którzy byli rozstrzeliwani... Symbolicznym przewodnikiem po pełnym paradoksów, nieprawdopodobnych wydarzeń i dramatycznych spięć świecie obozowych kabareciarzy, gwiazd wiedeńskich i warszawskich scen, aktorów, muzyków i popularnych przed wojną filmowców jest legendarna postać getta warszawskiego - uliczny błazen Rubinstein. W filmowej podróży docieramy do warszawskiego getta, obozów w Kurowicach, Jaktorowie, Buchenwaldzie, Theresienstadt, Auschwitz, Ravensbruck. W roli komentatorów wydarzeń występują współcześni artyści i pisarze, którzy zgłębiali w swojej twórczości temat sztuki za kolczastym drutem, oraz ostatni żyjący uczestnicy i świadkowie wydarzeń. 03:25 ZNAKI ZAPYTANIA - KATYŃ. ZMOWA MILCZENIA Film dokumentalny, 31 min, Polska, 1994 Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Jan Muszyński Wykonawcy: Wojciech Jaruzelski, Andrzej Zakrzewski, Stefan Śnieżko, Bożena Łojek, Marian Wojciechowski, Krystyna Kersten, Czesław Madajczyk, Hanna Jacoby Film przedstawia problem manipulacji politycznych wokół zbrodni katyńskiej - od odkrycia grobów przez Niemców w 1943 roku, aż do czasów współczesnych. Jego autorzy przybliżają powody, dla których rządy Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, powojennej Polski, ZSRR i Rosji tuszowały próby ujawnienia prawdy o Katyniu.