TVP Historia Środa, 17.04.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 17 KWIETNIA ODC. 535 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1794 - insurekcja w Warszawie; 1938 - kanonizacja Andrzeja Boboli; 1943 - rząd polski na emigracji w Londynie zwrócił się do Czerwonego Krzyża o zbadania sprawy Katynia; 1958 - wystawa światowa w Brukseli; 07:50 PRZEDWIOŚNIE - ODC. 3/6 - PRZYJACIELE Serial historyczny, obyczajowy, 48 min, Polska 2002 Scenariusz na podstawie powieści Stefana Żeromskiego i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Mateusz Damięcki, Daniel Olbrychski, Maciej Stuhr, Marcin Dorociński, Borys Szyc, Wojciech Siemion, Leon Niemczyk, Robert Gonera, Jakub Przebindowski i inni Rok 1919. Zgodnie z wolą ojca Cezary dociera do Warszawy i odnajduje tam Szymona Gajowca, jednego z ministrów w rządzie odrodzonej Rzeczpospolitej. Cezary dostaje u niego posadę sekretarza i zdaje egzaminy na Uniwersytet Warszawski, gdzie chce studiować medycynę. Na uczelni nawiązuje nowe znajomości, a wśród jego kolegów są przedstawiciele różnych wyznań i narodowości. Najserdeczniej jednak zaprzyjaźnia się z Hipolitem Wielosławskim, Buławnikiem i Lulkiem. Kruchą stabilizację państwa polskiego brutalnie narusza wojna z Rosją Sowiecką. Za namową kolegów Cezary wstępuje do polskiej armii, choć niektórzy - znając jego przeszłość - posądzają go o sympatie bolszewickie. Podczas wielkiej bitwy Cezary z narażeniem życia wynosi spod ostrzału rannego Hipolita. Obaj szczęśliwie wracają z wojny. 09:35 HISTORIA POLSKI - ON WIERZYŁ W POLSKĘ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1992 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Zdjęcia: Zbigniew Napiórkowski Wykonawcy: Tadeusz Bobrowski, Stefan Czarnecki, Anna Bobrowska, Włodzimierz Rzeczycki, Maria Fieldorf, Leszek Zachuta, Marek Raczyński, Adam Ferency Film opowiada o życiu i śmierci Emila Fieldorfa "Nila", jednego z najwybitniejszych dowódców Armii Krajowej i przywódców ruchu oporu. Człowieka, którego stalinowskie UB uznało za najgroźniejszego przeciwnika Polski Ludowej i Związku Radzieckiego. Autorka programu przypomina fakty, przytacza relacje świadków oraz rodziny i wykorzystuje unikatowe dokumenty dotyczące procesu "Nila". Po filmie rozmowa o problemach związanych z powstaniem książki oraz felieton ze spotkania poświęconego promocji książki. 10:30 SENSACJE XX WIEKU - KSIĘGA SZPIEGÓW - DULLES Kameralne i studyjne (widowisko), 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Allen Dulles przyjechał do Berna w listopadzie 1942 roku. Działał głównie we Włoszech, a jego celem było nakłonienie Włoch, a być może i Niemiec do zawarcia pokoju na Zachodzie. 10:55 DOTKNIĘCIE ANIOŁA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2015 Reżyseria: Marek Tomasz Pawłowski Czy był możliwy inny scenariusz Holocaustu? Czy w Auschwitz - Oświęcimiu można było uratować tysiące Żydów ze Śląska, zanim powstała idea najokrutniejszego z obozów śmierci? Czy historia Żydów w Polsce mogłaby potoczyć się pod okupacją hitlerowską inaczej, gdyby świat zachodni nie odniósł się do nich z tak szokującą obojętnością? Henryk Schoenker, syn ostatniego przewodniczącego Gminy Żydowskiej w Oświęcimiu ujawnia światu nieznaną historię tragicznej szansy emigracji Żydów. Zanim zrodziła się idea obozu Auschwitz - Birkenau, jesienią 1939 roku powstało w mieście Biuro Emigracji Żydów do Palestyny. Założył je na rozkaz niemieckich władz wojskowych Leo Schoenker, ojciec bohatera filmu. Tysiące ludzi w nadziei na ratunek ściągały ze Śląska do zwykłego miasteczka Oświęcim. Schoenker zawezwany do Berlina do Eichmanna składał sprawozdanie z wielką wiarą i konkretnym planem międzynarodowego działania. Niestety, wskutek obojętności świata idea legalnej emigracji legła w gruzach. Dziś Henryk wraca w ruiny rodzinnej rezydencji, które niosą echa tamtych wydarzeń. Zdjęcia do filmu nagrywane były w autentycznych wnętrzach Oświęcimia, Krakowa, Wieliczki, Bochni i Tarnowa. Większość z budynków uległa zniszczeniu w kilka miesięcy potem. Miejsca ważne dla historii zdążyły jeszcze oddać świadectwo minionych wydarzeń. Sam bohater filmu jest od czasu wojny kompletnie głuchy. "Straszliwe dźwięki mojego dzieciństwa zamknęły sie we mnie jak w muszli. Pewnie dlatego straciłem słuch, abym nie mógł o nich zapomnieć" - mówi w filmie Henryk Schoenker krocząc po śladach sześcioletniej gehenny wojennej. W filmie wcielili się w postacie z przeszłości zawodowi aktorzy oraz liczni mieszkańcy Oświęcimia. Wszyscy musieli być podobni do pierwowzoru prawdziwych postaci, więc casting trwał wiele miesięcy. Grający rolę tytułowego Anioła zapuszczał siwe włosy i brodę przez rok. Przyczynę dziwacznego wizerunku utrzymywał w tajemnicy przed bliskimi. Wirtuoza skrzypiec Birnbauma zagrał prawdziwy skrzypek Oświęcimia. Dzieci oprócz talentu musiały się wykazać nadzwyczajnym hartem ducha w skrajnie trudnych warunkach atmosferycznych. W filmie po raz pierwszy na ekranie ożyją tzw. archicollage. Autorski wynalazek reżysera Marka Tomasza Pawłowskiego oraz grafika Roberta Manowskiego jest nowym, artystycznym sposobem przywoływania minionych wydarzeń. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 23 "NIEMIECKA RULETKA" S. II Serial wojenny, 45 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Helena już wie, że akcja odbicia Wandy się nie powiodła. Po zaginięciu Lippkego Rappke chce przesłuchać wszystkich Polaków pracujących w Reichsbanku. Na liście do przesłuchania jest także Władek. Rainer otrzymuje pierwsze meldunki od swoich agentów. Janek załatwia u Górki paszport dla Moslera. Na Pawiaku Nina wraca pobita z przesłuchania, decyduje się na udział w ucieczce wspólnie z Wandą. Helena jako gosposia rozpoczyna pracę u Halbego. Woźniak załatwia zwolnienie Danki z aresztu. Władek okazuje Rudej swoje uczucia. Michał, zazdrosny o Celinę, przerywa jej spotkanie z Halbem, dąży też do przerwania całej akcji. Janek i Bronek organizują zasadzkę na Kwapisza. Otto przez przypadek zabija agenta Rainera w szpitalu. W kasynie wybucha strzelanina, Celina zostaje ranna. 13:20 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - QUEBEC. INNA AMERYKA (FLAVORS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Quebecu. Quebec to największa kanadyjska prowincja, francuskojęzyczna enklawa na anglosaskim kontynencie. Gościnność i serdeczność mieszkańców kontrastują z lodowatymi, rozległymi pustkowiami, z których słynie ten region. W 1608 roku francuski podróżnik Samuel de Champlain założył niewielką osadę nad Rzeką Świętego Wawrzyńca. Czterysta lat później nazwa Quebec pozostaje obietnicą nowego świata. W miejscu dzisiejszego Montrealu, de Champlain utworzył ośrodek handlu futrami. Wkrótce powstała tu także misja katolicka. Francuzi stopniowo przekształcali Montreal w ważną metropolię. Miasto położone jest głównie na dwóch dużych wyspach, które opływają dwie odnogi Rzeki Świętego Wawrzyńca. Architektura ratusza odzwierciedla burzliwą historię Montrealu. 14:20 KAZIMIERZ GREGER - KRONIKARZ NIEPODLEGŁOŚCI Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zbysław Kaczmarek Scenariusz: Zbysław Kaczmarek Zdjęcia: Rafał Jerzak Wykonawcy: Jacek Kaczmarski Film przedstawia postać Kazimierza Gregera - poznańskiego fotografa i właściciela jednego z największych studiów fotograficznych w Europie. W okresie odzyskiwania niepodległości był dokumentalistą dnia codziennego. Film jest zapisem historii widzianej przez naocznego świadka uczestniczącego z aparatem fotograficznym w wydarzeniach, które związane są odzyskiwaniem niepodległości. Wykorzystane są liczne fotografie Gregera, znajdujące się zbiorach poznańskich bibliotek i muzeów. Na fotografiach udokumentowane zostały nie tylko wydarzenia, ale też atmosfera wybuchu polskości, która w filmie została odtworzona za pomocą inscenizacji. Fotografie są pretekstem do opowiedzenia historii narastania nastrojów polskich, niepodległościowych oraz przedstawienia wydarzeń i osób w nich uczestniczących oraz pokazania, jak formowała się Armia Wielkopolska, która miała znaczący udział w walkach o niepodległość Rzeczypospolitej. Osobnym wątkiem filmu jest postać Kazimierza Gregera - fotografa, kronikarza i przedsiębiorcy. Greger był prekursorem polskiej fotografii, nauczycielem wielu pokoleń fotografików. W jego zakładzie robiono portrety, zdjęcia okolicznościowe, albumowe. Był jednym z pierwszych w Europie fotografów reporterów, kronikarzy swoich czasów. W okresie Powstania Wielkopolskiego oraz tworzenia Armii Wielkopolskiej Greger stał się dokumentalistą wydarzeń, które działy się właściwie w bezpośrednim sąsiedztwie jego firmy. Jego zdjęcia dokumentują ważne uroczystości oficjalne o charakterze narodowym (część z nich ma na zewnętrznej stronie niepozorną sygnaturę: Foto Greger). Do przedstawienia postaci służą cytaty z wydawanych przez Gregera czasopism i poradników fotograficznych oraz inscenizacje wystylizowane na stary zakład fotograficzny ze studiem, ciemnią i wszelkimi akcesoriami niezbędnymi do obróbki zdjęć. Tytułowa postać fotografa jest pretekstem do pokazania swojego dzieła, czyli fotografii z wydarzeń wpisujących się w pierwsze dni niepodległości Polski. W filmie wypowiadają się: prof. Janusz KARWAT - historyk prof. Grzegorz ŁUKOMSKI - historyk dr Michał KRZYŻANIAK - historyk dr Magdalena MRUGALSKA - historyk sztuki Karol WILCZYŃSKI - fotografik 14:50 ŚLADAMI HISTORII - MAŁOPOLSKA 47 Reportaż, 20 min, Polska, 2014 Autor: Urszula Dembińska Małopolska 47 to obecny adres Komendy Głównej Policji w Szczecinie. Przed laty mieścił się tu stalinowski aparat bezpieczeństwa, znany z okrutnych metod walki z ludźmi uznanymi za przeciwników władzy ludowej. Takich budynków, które w sobie kryją mroczną historię sprzed dziesiątków lat, jest na terenie województwa zachodniopomorskiego wiele. Dziś są tam urzędy lub lokale mieszkalne. Jednak w piwnicach, na ścianach są jeszcze ślady tego, co działo się tu pod koniec lat 40. i w latach 50. Historycy z IPN - u dokumentują te miejsca i przypominają losy ludzi więzionych i represjonowanych w okrutny sposób, tak aby nie zostały one zapomniane. W filmie wypowiadają się dwaj więźniowie czasów stalinowskich: Józef Cierluk i Ryszard Staszkiewicz, oraz prokurator i historycy IPN - u. 15:25 OCALIĆ TITANICA (SAVE THE TITANIC WITH BOB BALLAD) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Bob Ballad Scenariusz: Bob Ballard Sto lat po tym, jak Titanica spotkał tragiczny koniec w lodowatych wodach Atlantyku, liniowiec napotyka nowe niebezpieczeństwo. Zagrożenie niosą setki poszukiwaczy skarbów i podwodnych turystów chcących zobaczyć jego wrak. Dlatego Robert Ballard, człowiek, który odkrył szczątki parowca wyrusza na nową misję mającą na celu ochronę ogromnego podwodnego cmentarza - miejsca spoczynku Titanica. Film pokazuje oryginalne plany jego budowy i początki statku, ukazując nieznane dotąd historie bohaterów Titanica i nienapisaną jeszcze historię jego przyszłości. 16:35 HISTORIA POLSKI - OSTATNI ŚWIADEK Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2005 Reżyseria: Paweł Woldan Scenariusz: Paweł Woldan Zdjęcia: Andrzej Adamczak Muzyka: Andrzej Krauze Filmowa opowieść o zmarłym w 1997 r. w wieku 98 lat Stanisławie Swianiewiczu, profesorze ekonomii Uniwersytetu Wileńskiego, gorącym patriocie i prawym, dzielnym człowieku. Urodzony w stolicy Inflant, Dźwińsku, syn budowniczego kolei i nauczycielki niemieckiego, młody Swianiewicz brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej 1920 r. i został nawet odznaczony Krzyżem Walecznych. Studia rozpoczęte w Moskwie przed rewolucją październikową kontynuował po powrocie do cywila na otwartym po 87 latach przerwy Uniwersytecie Wileńskim. Tam poznał też swą przyszłą żonę, Olimpię. Ekonomista, ale także dziennikarz i publicysta polityczny, był Swianiewicz zwolennikiem federalistycznych idei Piłsudskiego, zdecydowanym przeciwnikiem przyłączenia Wilna do Polski. Uważał je bowiem za miasto bardzo litewskie. Przy jego współudziale powstał tam Instytut Naukowo - Badawczy Europy Środkowo - Wschodniej. Ale jego długie i bogate życie naznaczyło w największym stopniu jedno wojenne doświadczenie. Gdy wybuchła II wojna, powołany do wojska Swianiewicz wyruszył jako dowódca kompanii gospodarczej na front. Niestety, pod koniec września on i tysiące jego towarzyszy znalazło się w sowieckiej niewoli. W pierwszych dniach listopada 1939 r. trafił do obozu w Kozielsku, skąd kilka miesięcy później wraz z innymi oficerami ruszył pociągiem w kierunku Smoleńska. Na stacji Gniazdowo nieoczekiwanie wywołano go, umieszczono w innym wagonie. Stamtąd obserwował, jak jego współtowarzyszy podróży ładowano do autobusu z zamalowanymi szybami i dokądś wywożono. Autobus kursował wiele razy, wożąc kolejne grupy. Nigdy więcej ich nie ujrzał. Sam trafił najpierw do więzienia w Smoleńsku, później do moskiewskiej Łubianki. Bezpodstawnie oskarżony o szpiegostwo, został skazany na 8 lat łagru i wywieziony na daleką północ, do okręgu Komi. Miesiącami cierpiał głód, harował ponad siły, o mało nie umarł z wycieńczenia. Udało mu się stamtąd wydostać dopiero w kwietniu 1942 r. na mocy porozumienia Sikorski - Majski, umożliwiającego Polakom wstępowanie do armii gen. Andersa. Na próżno usiłował się dowiedzieć, co się stało z tysiącami jego kolegów z Kozielska. Dopiero kiedy w kwietniu 1943 r. berlińskie radio podało wiadomość o wykryciu zbiorowych mogił polskich niedaleko Smoleńska, domyślił się prawdy. Pod wpływem tego doświadczenia przystąpił do spisywania swoich wspomnień - on, ostatni świadek wydarzeń poprzedzających katyńską masakrę, która zdaniem profesora była zemstą Rosjan za przegraną 1920 r. W końcu 1943 r. został doradcą rządu polskiego w Londynie. Po wojnie nie mógł już wrócić do kraju, a próba ściągnięcia do siebie rodziny skończyła się niepowodzeniem. Swianiewicz musiał więc sam rozpocząć nowe życie. Zaczął wykładać na angielskich uczelniach, przez parę lat przebywał na Dalekim Wschodzie jako rzeczoznawca UNESCO, a w 1958 r. został wykładowcą London School of Economics. Po 18 latach rozłąki spotkał się wreszcie z żoną i dziećmi. W Wielkiej Brytanii wydał m.in. książkę o działalności NKWD, ale dziełem jego życia pozostanie opublikowana w paryskiej "Kulturze" książka "W cieniu Katynia" - rzetelna, prawdziwa, obiektywna. Od 1963 r. aż do emerytury był związany z uniwersytetem St. Mary's w kanadyjskim Halifaxie. Do Polski przyjechał dopiero po zmianie ustroju, ale już nie zdecydował się na zamieszkanie tu na stałe. Pochowano go koło ukochanej żony w Halifaxie. W filmie o profesorze Swianiewiczu mówią m.in. Czesław Miłosz i prof. Stanisław Stomma, którzy znali go z czasów wileńskich, a wypowiedzi nagrali na krótko przed śmiercią, oraz dzieci profesora: Bernadetta, Maria i Witold. W filmie wykorzystano archiwum rodzinne Swianiewiczów, liczne materiały archiwalne oraz zdjęcia inscenizowane. 17:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TARCZA RZECZYPOSPOLITEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tarcza Rzeczypospolitej Przez ponad pół wieku te leśne dróżki nie były dostępne dla polskich historyków wojskowości. Przez ten czas nikt tędy nie jeździł i nie pytał, gdzie są mogiły bohaterów wdeptane bolszewickim butem w piasek. Dziś jesteśmy w Sarnach, gdzie odwiedzamy dawny kościół garnizonowy Korpusu Ochrony Pogranicza. Stąd żołnierze KOP wyruszyli na front, potem trafili w wir wojny, ale gdy młodzi ludzie pytają, gdzie są ich mogiły, przez wiele lat rozkładaliśmy ręce. Obecnie na podstawie badań terenu i rozmów ze starszymi ludźmi przedstawiciele Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych zidentyfikowali dwa prawdopodobne miejsca pochówków żołnierzy Korpusu. My także ruszamy do Tynnego, by tam wraz z przyjaciółmi ze Stowarzyszenia kontynuować te badania. 18:15 RYNGRAF Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Anna Zapert, Dorota Kania Zdjęcia: Robert Krauz Muzyka: Konstancja Kochaniec Film opowiada o ludziach podążających tropem ryngrafu wykopanego przez ekipę prof. Krzysztofa Szwagrzyka z dołów śmierci na Bródnie w kwaterze 45N. Na początku nie wiedziano, czy to jest jakiś przedmiot, czy po prostu rdza. Przy czyszczeniu nagle ten rdzawy kawałek zaczął przemawiać, najpierw wyłoniły się zadrapania, potem litera, ułożył się wyraz. Człowiek pozostawił po sobie najważniejszy ślad: imię, nazwisko, adres, napis po łacinie, skrót NSZ - piękne świadectwo służbie idei. Więźniowie wiedzieli, że wkrótce nie będzie po nich żadnego śladu. 18:55 PRZEDWIOŚNIE - ODC. 4/6 - STAW I KAPLICZKA Serial historyczno - obyczajowy, 48 min, Polska 2002 Scenariusz na podstawie powieści Stefana Żeromskiego i reżyseria: Filip Bajon Zdjęcia: Bartosz Prokopowicz Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Mateusz Damięcki, Maciej Stuhr, Małgorzata Lewińska, Urszula Grabowska, Karolina Gruszka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz, Alicja Jachiewicz, Danuta Szaflarska, Teresa Szmigielówna i inni Rok 1921. Po wojnie polsko - bolszewickiej Hipolit Wielosławski, wdzięczny Cezaremu za uratowanie życia, zabiera przyjaciela do swojego majątku w Nawłoci. Cezary powoli, ale z upodobaniem zanurza się w nową rzeczywistość - rodzinne, wygodne, dostatnie życie typowego polskiego dworku. Wśród nowo poznanych tam osób trzy wywierają na nim szczególnie silne wrażenie: żywa, pełna energii i wdzięku Karolina, młodziutka, nerwowa i wrażliwa, obdarzona talentem muzycznym Wandzia oraz piękna, tajemnicza i emanująca erotyzmem Laura, młoda wdowa, właścicielka sąsiadującego z Nawłocią majątku Odolany. Cezary flirtuje z nimi, nie potrafiąc dokonać wyboru, ale to Laura wprowadza go w "dorosły" świat zmysłowej namiętności. Tymczasem trwają zakrojone na szeroką skalę przygotowania do balu w Odolanach organizowanego w celu zebrania pieniędzy na protezy dla żołnierzy poszkodowanych w czasie wojny. 21:00 WARSZAWA. ZMARTWYCHWSTAŁE MIASTO (DAN CRUICKSSHANK'S WARSAW) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Tim Dunn Scenariusz: Dan Cruickshank Opowieść o Warszawie przedstawiona przez Dana Cruickshanka, dziennikarza BBC, historyka sztuki i architektury, prezentera telewizji BBC, autora wielu publikacji historycznych. Od 7. roku życia przez kilka lat mieszkał w Warszawie, gdzie jego ojciec był korespondentem. Jako dziecko obserwował i rysował staromiejskie kamienice. Pamięta Warszawę piękną, tak jak na obrazach Canaletta i innych malarzy, ze wspaniałą architekturą. Po latach Dan wraca do stolicy Polski, by sprawdzić, jak miasto wygląda współcześnie. Nie mógł uwierzyć, że można było odbudować Warszawę po tak ogromnych zniszczeniach wojennych. Dokument bogato ilustrowany archiwaliami, osobistymi wspomnieniami, pięknymi zdjęciami. 22:00 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski W odcinku: Poznamy historię starszego kaprala Emila Urana. Bohater odcinka brał udział w największej operacji logistycznej polskiej armii po II wojnie światowej, jaką było organizowanie polskiej bazy w Ghazni na południu Afganistanu. W sierpniu 2008 r. w trakcie jednego z transportów sprzętu, samochód kaprala Emila Urana wpadł na minę zostawioną przez terrorystów. W wyniku eksplozji życie straciło jego trzech kolegów. On sam, po powrocie do kraju, został pierwszym żołnierzem, który pomimo kalectwa, pozostał na służbie w Wojsku Polskim. 22:35 GENERAŁ NIL Film wojenny, biograficzny, 120 min, Polska, 2008 Reżyseria: Ryszard Bugajski Scenariusz: Krzysztof Łukaszewicz, Ryszard Bugajski Zdjęcia: Piotr Śliskowski Muzyka: Shane Harvey Aktorzy: Olgierd Łukaszewicz, Alicja Jachiewicz, Magdalena Emilianowicz, Anna Cieślak, Zbigniew Stryj, Jacek Rozenek, Leszek Lichota, Adam Woronowicz Przedstawiona w filmie Ryszarda Bugajskiego historia - to próba rekonstrukcji ostatnich lat życia Augusta Emila Fieldorfa, ps. "Nil", legendarnego dowódcy Kedywu Armii Krajowej, generała brygady Wojska Polskiego, który został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego. Akcja rozpoczyna się w momencie powrotu bohatera filmu z zesłania w głąb Związku Sowieckiego. Po aresztowaniu w marcu 1945 roku przez NKWD został wywieziony do obozu pracy na Uralu, skąd powrócił do Polski w 1947 r. Film kończy się wykonaniem wyroku śmierci na Fieldorfie. Prośba rodziny o ułaskawienie została odrzucona. Egzekucja odbyła się w lutym 1953 roku w mokotowskim więzieniu przy ul. Rakowieckiej. W fabułę filmu osnutą wokół ostatnich lat życia Fieldorfa wplatają się wątki retrospekcyjne z okresu okupacji i konspiracyjnej działalności generała, a w szczególności dotyczące wydania przez niego rozkazu likwidacji kata Warszawy, generała SS Franza Kutschery. 00:50 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Kameralne i studyjne (widowisko), 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 01:55 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Magazyn, 27 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia, oraz prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej. 02:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - TARCZA RZECZYPOSPOLITEJ Magazyn, 22 min, Polska, 2014 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Tarcza Rzeczypospolitej Przez ponad pół wieku te leśne dróżki nie były dostępne dla polskich historyków wojskowości. Przez ten czas nikt tędy nie jeździł i nie pytał, gdzie są mogiły bohaterów wdeptane bolszewickim butem w piasek. Dziś jesteśmy w Sarnach, gdzie odwiedzamy dawny kościół garnizonowy Korpusu Ochrony Pogranicza. Stąd żołnierze KOP wyruszyli na front, potem trafili w wir wojny, ale gdy młodzi ludzie pytają, gdzie są ich mogiły, przez wiele lat rozkładaliśmy ręce. Obecnie na podstawie badań terenu i rozmów ze starszymi ludźmi przedstawiciele Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych zidentyfikowali dwa prawdopodobne miejsca pochówków żołnierzy Korpusu. My także ruszamy do Tynnego, by tam wraz z przyjaciółmi ze Stowarzyszenia kontynuować te badania.