TVP Historia Piątek, 26.04.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 26 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1248 - konsekrowano Sainte - Chapelle w Paryżu; 1848 - armia austriacka ostrzelała Kraków z Wawelu; 1983 - w Hollywood zmarł Bronisław Kaper, kompozytor muzyki do kilkudziesięciu filmów; 1986 - wybuch w Czarnobylu; 07:45 POLONIA RESTITUTA - ODC. 3 Serial historyczny, 49 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz, Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow Tworzenie władzy politycznej. Powstaje Tymczasowa Rada Stanu. Józef Piłsudski, zdając sobie sprawę z faktycznych planów mocarstw, odmawia złożenia przysięgi. Aresztowanie Józefa Piłsudskiego. Rewolucja Lutowa w Rosji. Rząd Lenina opowiada się za wolną i niepodległą Polską. 08:45 MARZYCIELE - KSIĄŻĘ NIEZŁOMNY Dysk./wywiad/debata, 20 min, Polska, 2019 Reżyseria: Sylwester Szefer Scenariusz: Sylwester Szefer Zdjęcia: Wojciech Kursa Muzyka: Krzysztof Suchodolski Wykonawcy: Piotr Legutko (prowadzący), Paweł Nowakowski Adam Stefan Sapieha (1867 - 1951) studiował prawo na uniwersytetach w Wiedniu i Krakowie, teologię w Innsbrucku, doktorat z prawa uzyskał na Uniwersytecie Laterańskim w Rzymie. Od 1906 był szambelanem papieża Piusa X, co wykorzystał, aby skutecznie zabiegać w Watykanie o sprawy Polaków pod zaborami. Od 1911 roku był biskupem krakowskim. Podczas I wojny zaangażował się w pomoc humanitarną. Po wojnie założył w Zakopanem szpital dziecięcy, a w Krakowie - Witkowicach szpital dla niewidomych. Po 1918 roku motywował Polaków do zaangażowania w odbudowę odrodzonej ojczyzny. W latach 1922 - 1923 sprawował mandat senatora z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej. Gdy przekonał się, że polityka nie sprzyja celom duszpasterskim zrezygnował z kandydowania w kolejnych wyborach. Miał odwagę przeciwstawiać się władzy, czego przykładem był konflikt o pochówek Józefa Piłsudskiego na Wawelu. Jego działalność charytatywna oraz nieugięta postawa wobec okupantów niemieckich, a po wojnie wobec komunistów, spowodowała, że był nazywany Księciem Niezłomnym, a także Wielkim Jałmużnikiem. 09:20 HISTORIA POLSKI - BYLI ŻOŁNIERZAMI JODŁY Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wincenty Ronisz Film nie tylko przypomina losy ziemi kielecko - radomskiej w czasie okupacji hitlerowskiej, nie tylko losy Hubala, Wybranieckich, Jędrusiów, Barabasza, Ponurego, Nurta i Szarego, ale przede wszystkim dramatyczne losy żołnierzy Armii Krajowej z okręgu "Jodła" poprzez wspomnienia uczestników tamtych wydarzeń. 10:25 SENSACJE XX WIEKU - NAJWIĘKSZA TAJEMNICA KSIĘCIA WINDSORU Kameralne i studyjne (widowisko), 24 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Odcinek poświęcony sprawie abdykacji króla brytyjskiego Edwarda VIII, który porzucił tron dla Amerykanki Wallis Simson. Sprawa ta została wyjaśniona tylko częściowo. Czy powodem abdykacji rzeczywiście była wielka miłość do dwukrotnej rozwódki? Wiele wskazuje na to, że w sprawę zamieszany był wywiad radziecki, a na pewno Anthony Blunt, zdemaskowany dopiero w 1979 roku. 11:05 WOJNA O MORZA - PANCERNIKI Z BAZY SCAPA FLOW. ODC. 1/2 (ODC. 1/2) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Andy Twaddle Przez wieki brytyjska Royal Navy walczyła z flotami francuską i hiszpańską. W XX wieku wszystko się zmieniło. Brytyjczycy musieli walczyć z Niemcami, którzy stworzyli potężną flotę. Dwuczęściowy film dokumentalny pokazuje walkę o panowanie na morzu w czasie I wojny światowej z obydwu perspektyw: brytyjskiej i niemieckiej. 12:20 CZAS HONORU - ODC. 29 SERIA III "ODDZIAŁ DO ZADAŃ SPECJALNYCH" Serial wojenny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Rogalski, Michał Rosa, Waldemar Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Krzysztof Stelmaszyk, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki Doktor, Janek i Tadeusz z sukcesem przeprowadzają akcję odbicia aresztowanych przyjaciół. Rainer jest wściekły, Fischer obwinia go o wszystkie niepowodzenia. Maria opatruje zmasakrowaną Rudą, która nie widzi. Maria mówi Władkowi, że dziewczyna powinna odzyskać wzrok, choć nie ma pewności. Nowy dowódca przejmuje oddział. Informuje chłopaków, że są spaleni i otrzymają nowe adresy. Janek i Bronek trafiają do mieszkania babci Jadwigi. Janek unika rozmowy o Lenie. Bronek odwiedza Wandę w klasztorze, która zdradza mu, że jest w ciąży. Bronek cieszy się, że będzie ojcem. Tadeusz mówi Halbemu, że transport pieniędzy z Reichsbanku miał być odebrany przez przedstawiciela Komendy Głównej. Rozpracowanie jej i dotarcie do komendanta głównego to zadanie Tadeusza. Dlatego prosi dowódcę, by przyjął go do oddziału. Do Warszawy przyjeżdżają przedstawiciele krakowskiego gestapo - Tannenberg i Fuchs. Mają wspomóc Rainera. Fuchs szybko nawiązuje kontakt z Rappkem, pokazuje mu swoje brutalne metody przesłuchań. Odnajdują także wspólne austriackie korzenie. Kiedy Rainer każe Rappkemu ukryć niektóre akta swoich spraw, Rappke donosi o tym Tannenbergowi. Lena rozpoczyna pracę. Widzi, jak Mongoł bije pracownice. Kiedy mężczyzna ją śledzi, Lena próbuje uciekać. Mongoł daje jej prezent - pudełko czekoladek. Helena przygarnia napotkanego na ulicy chłopca. Kiedy kupuje mu lizaka, zauważa ją Nina. Danka wpada w łapance. Dowódca informuje chłopaków, że zostali mianowani oddziałem do zadań specjalnych. Ich nowym zadaniem ma być przejęcie sowieckiego spadochroniarza z radiostacją. Podczas akcji Janek, Michał, Bronek i Władek zostają zaatakowani przez grupę Karola. W czasie akcji Michał zostaje ranny. 13:15 RYSZARD III: POGRZEB KRÓLA (RICHARD III: THE BURIAL OF THE KING) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2013 Wykonawcy: Andrzej Chajewski We wrześniu 2012 roku świat obiegła wiadomość o znalezieniu pod jednym z parkingów w Leicester w Wielkiej Brytanii szkieletu. Naukowcy z Uniwersytetu w Leicester po wykonaniu szeregu badań ogłosili, że to szczątki jednego z najbardziej znanych brytyjskich monarchów - Ryszarda III. Podczas prac wykopaliskowych nakręcono film prezentujący: kolejne etapy badań, opinie archeologów i naukowców oraz moment otwarcia po raz pierwszy od XV wieku grobowca króla, który jako jeden z nielicznych monarchów Anglii zginął na polu bitwy. 15:50 LATAJĄCA MASZYNA AMERYKAŃSKICH KONFEDERATÓW (CONFEDERATE FLYING MACHINE) Film dokumentalny, 45 min, USA, 2012 Reżyseria: Emily Bernhard Scenariusz: Jonathan Wickham Marzec 1865. Oblężenie Petersburga, podczas wojny secesyjnej w USA, trwało już prawie rok. Tuż przed świtem, atakujący żołnierze Konfederacji, usłyszeli nad głowami dziwny ryk. Zaskoczenie było tak duże, że obserwujący otwierali usta ze zdziwienia. Ogromny, dymiący ptak zniszczył baterie maszyn oblężniczych Unii. Losy bitwy odwracają się, dając zwycięstwo żołnierzom Konfederacji. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę, jak bliska tej alternatywnej historii była rzeczywistość. 40 lat przed tym, zanim bracia Wright przeszli do historii, model napędzanego parą samolotu, startującego z dachu pociągu, na krótko wzbił się w powietrze. Lekarz z Mississippi, Richard Oglesby Davidson zbierał pieniądze na budowę maszyny latającej "Artis Avis", która mogłaby przelecieć nad polem bitwy. Teraz, 150 lat później, inżynier i wynalazca, Maris Ensing, zamierza zbudować kopię tego samolotu, na podstawie oryginalnych projektów z lat 50. i 60. XIX wieku, żeby sprawdzić, czy może unieść się w powietrzu. 16:50 HISTORIA POLSKI - ZAPOMNIANY LEGION Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2016 Reżyseria: Przemysław Bednarczyk Scenariusz: Przemysław Bednarczyk Film dokument historyczny, opowiadający o dziejach Legionu Puławskiego, jednostki sformowanej przez działaczy obozu narodowego w latach 1914 - 1915, która walczyła na froncie wschodnim I wojny światowej u boku armii rosyjskiej. Swój chrzest bojowy Legion przeszedł pod Iłżą, uczestnicząc w maju 1915 roku w bitwie pod Pakosławiem. Wśród żołnierzy tej formacji znajdowali się ochotnicy z terenów zaboru rosyjskiego i oficerowie Polacy w służbie carskiej. Wielu zapisało wspaniałą kartę w okresie walk o niepodległość, a także w służbie II Rzeczypospolitej. Wśród nich był m. in. późniejszy znany hollywoodzki reżyser Richard Bolesławski. Historię Legionu Puławskiego przyćmiła jednak legenda Legionów Piłsudskiego. 18:55 POLONIA RESTITUTA - ODC. 4 Serial historyczny, 51 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz Rok 1918. W Lublinie zostaje utworzony Rząd Republiki Polskiej. Na jego czele staje Ignacy Daszyński. Zalążki władzy polskiej tworzą się również w Krakowie i w Poznaniu. Powrót Józefa Piłsudskiego z więzienia. 20:00 JOHANN SCHEFFLER - MISTYCZNA OPOWIEŚĆ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2018 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański Zdjęcia: Robert Sitek Jest to opowieść o życiu i twórczości Johannesa Schefflera, zwanego Angelusem Silesiusem (Aniołem Ślązakiem), wybitnego mistyka doby kontrreformacji i baroku w Europie. Urodzony w protestanckiej rodzinie 25 grudnia 1624 roku, wykształcony na zachodnich uniwersytetach, zmienił konfesję i stał się gorliwym obrońcą wiary katolickiej. Był poetą, pisarzem i publicystą, autorem słynnych w całej ówczesnej Europie poematów i utworów literackich. W służbie kontrreformacji napisał około 55 pism, zebranych później w dwutomowej Ecclesiologii. Angelus Silesius (tak zwano go, odkąd stał się katolikiem) zmarł 9 lipca 1677 roku na gruźlicę. Pochowano go w podziemiach wrocławskiego kościoła pod wezwaniem św. Macieja. Podczas walk o Festung Breslau szczątki przeniesiono w inne miejsce. Niedawno podjęto próbę ich odszukania. Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius jest wyróżnieniem i promocją najważniejszych dzieł literackich i polskiej poezji. Nagroda jest fundowana przez miasto Wrocław. Jest przyznawana od 2008 roku, a jej pierwszym laureatem za całokształt twórczości był Tadeusz Różewicz. Nasza opowieść to przeplatające się ze sobą wątki biograficzne śląskiego mistyka, poszukiwania doczesnych szczątków i opowieść o wybitnym twórcy. 22:00 NIECAŁA NIEPRAWDA CZYLI PRL W DTV - RONALD REAGAN. Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Autor: Andrzej Kaczmarczyk, Dobrosław Rodziewicz Reżyseria: Agnieszka Żmijewska Wykonawcy: Andrzej Kaczmarczyk (prowadzący), Dobrosław Rodziewicz (prowadzący) Temat: Ronald Reagan najczarniejszy charakter. Odcinek 72. autorzy poświęcili sposobowi przedstawiania w Dzienniku Telewizyjnym lat 80. XX wieku ówczesnego prezydenta Stanów Zjednoczonych, Ronalda Reagana oraz polityki zagranicznej jego administracji. Ponieważ Reagan był zadeklarowanym antykomunistą i rzucił skuteczne wyzwanie agresywnej sowieckiej polityce na świecie, a na reżim Jaruzelskiego nałożył dotkliwe sankcje, redaktorzy Dziennika Telewizyjnego prześcigali się w pokazywaniu prezydenta Reagana jako najczarniejszego charakteru wśród przywódców Zachodu, najczęściej jako szaleńca chcącego wywołać III wojnę światową. 22:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZYKANTA Z JAŁTY NA KRYMIE Reportaż, 28 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia Wołodii Zorki, który pracuje jako muzyk w jednej z nadmorskich restauracji Jałty. Z wykształcenia jest animatorem kultury. Na Krym przyjechał ze wschodniej Ukrainy. Urzekła go krymska egzotyka, przyroda, góry i ciepłe morze. Od trzech lat mieszka tu na stałe i jak większość mieszkańców miasta, utrzymuje się dzięki turystom. Barbara Włodarczyk towarzyszy mu z kamerą przez jedną noc. Oglądając nocne życie krymskiego kurortu, słucha opowieści Wołodii o jego życiu i pracy, a także o ludziach odwiedzających nocne lokale Jałty w poszukiwaniu rozrywki i mocnych wrażeń. 00:10 SENSACJE XX WIEKU - "PSEUDONIM"PUCH" Kameralne i studyjne (widowisko), 46 min, Polska, 2005 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Łukasz Nowicki - Kuzniecow, Paweł Sanakiewicz - Koch, Piotr Warszawski - Skorzeny, Łukasz Sanakiewicz, Artur Dziurman, Janusz Bukowski Młody porucznik Wehrmachtu z Krzyżem Żelaznym na piersi wbiega na piętro Urzędu Wojewódzkiego w Równem. Zmierza wprost do siedzącego za biurkiem oficera dyżurnego, prosi go o wskazanie drogi do gabinetu generała von Ilgena. Dyżurny, dostrzegając wychodzących z bufetu oficerów sztabowych i wysokiego urzędnika NSDAP, wskazuje ich interesantowi. Porucznik podchodzi do dostojników, pręży się na baczność, salutuje służbiście i wręcza partyjnemu notablowi kartkę papieru. Urzędnik szybko przebiega wzrokiem notatkę, spogląda na młodego człowieka z osłupieniem, otwiera usta do krzyku. Za późno! Porucznik błyskawicznie wyciąga pistolet, oddaje dwa strzały, przeskakuje barierkę i zbiega po schodach. Nim zaskoczona ochrona gmachu rusza w pościg, zabójca pędem opuszcza budynek i niknie w tłumie przechodniów. Kim był szaleńczy zamachowiec, któremu udało się wejść do pilnie strzeżonego gmachu i zastrzelić partyjnego urzędnika, wręczywszy mu wcześniej dokument z wyrokiem śmierci? Kim był naprawdę człowiek uważany przez swych przełożonych i podwładnych za porucznika Wehrmachtu Paula Wilhelma Sieberta? Ofensywa niemieckich wojsk w czerwcu 1941 roku zaskoczyła Rosjan i zdruzgotała ich osłonowe siły zbrojne. Formacje Armii Czerwonej ustępowały bezładnie pod naporem wroga. Setki tysięcy sowieckich ludzi zginęły w boju, setki tysięcy dostały się do niewoli. Aby spowolnić tempo pochodu nieprzyjaciela, Stalin wydał drakońskie rozkazy. Oddziały NKWD stanęły murem tuż za plecami obrońców, by strzelać do wycofujących się żołnierzy. Ludności cywilnej nakazano uchodzić w głąb kraju, spaliwszy uprzednio domy i spichrze oraz wybiwszy zwierzęta hodowlane. Ponadto za linię frontu przerzucone zostały niewielkie oddziały świetnie wyszkolonych dywersantów, by zdobywali ważne informacje o zamiarach wroga i siali zamęt w jego szeregach - przerywali linie komunikacyjne, dezorganizowali łączność, organizowali zamachy na dowódców i wysokich urzędników niemieckich. W gronie tych doborowych żołnierzy sił specjalnych znalazł się trzydziestoletni wówczas Iwan Kuzniecow. Pochodził z rodziny Niemców nadwołżańskich. Wysoki, bardzo sprawny fizycznie blondyn mówił biegle po niemiecku i był szaleńczo odważny. Niezwykłe wyczyny radzieckiego agenta o pseudonimie "Puch", znanego Niemcom jako porucznik Paul Siebert, przedstawia Bogusław Wołoszański w kolejnym widowisku z cyklu "Sensacje XX wieku". 01:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 2 Magazyn, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Część druga audycji, w której Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okręty podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. W tym odcinku autorzy skupiają się na początkowym okresie II wojny światowej, kiedy to obie strony konfliktu doskonaliły swój sprzęt i techniki działań.