TVP Historia Niedziela, 28.04.2019 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 28 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1924 - początek wymiany marek polskich na złotówki; 1939 - Hitler zerwał pakt o nieagresji z Polską; 1968 - w Nowym Jorku wystawiono musical "Hair"; 1978 - prezentacja samochodu marki Polonez; 07:05 LIFE - ŻYCIE. CZ. 6. OWADY (LIFE. INSECTS. (6/10)) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2009 Zdjęcia: Rod Clarke Muzyka: George Fenton Na Ziemi może żyć nawet dziesięć milionów gatunków owadów. To więcej niż wszystkich pozostałych gatunków zwierząt razem wziętych. Na każdego człowieka przypada ponad dwieście milionów osobników. Są jednak tak małe, że rzadko mamy okazję zobaczyć, jak bardzo są niezwykłe. Owady uczestniczą w nieustającej walce o przetrwanie. Ich ciała uległy różnym przeobrażeniom, by sprostać każdemu wyzwaniu. U niektórych oczy znajdują się na specjalnych szypułkach. Inne uwalniają z ciała broń chemiczną. Elastyczny pancerz i niezwykła zdolność przystosowawcza sprawiły, że owady stały się najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną grupą zwierząt w historii naszej planety. 08:10 OBLICZE MIŁOSIERDZIA (THE FACE OF MERCY) Film dokumentalny, 57 min, USA, 2016 Reżyseria: David Naglieri Naglieri Zdjęcia: George Hosek Csc Muzyka: Sean Beeson Film dokumentalny, którego głównym tematem jest miłosierdzie. Poznamy historię i znaczenie Bożego Miłosierdzia w naszych burzliwych czasach. Papież Franciszek zainspirował miliony, zachęcając do przyjęcia Miłosierdzia, które przynosi nadzieję, uzdrowienie i przebaczenie dla biednych, chorych i nieszczęśliwych ludzi na całym świecie. W wersji anglojęzycznej narratorem w filmie jest amerykański aktor James Caviezel, odtwórca roli Jezusa w filmie Mela Gibsona "Pasja". Poznamy bliżej sylwetkę polskiej siosty Faustyny Kowalskiej, wizjonerki, którą Jan Paweł II kanonizował. Film zrealizowany w formacie 4K. Łączy w sobie wiedzę zarówno teologiczną, jak i historyczną. Prezentuje oblicze miłosierdzia we współczesnym świecie po to, by zmieniać nasz świat. 09:20 U PANA BOGA W OGRÓDKU - ODC. 9/12 Serial komediowy, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Jacek Bromski Scenariusz: Jacek Bromski Zdjęcia: Ryszard Lenczewski Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya-Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska, Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach Stasiek Niemotko po 20 latach emigracji wraca do ojcowizny - Królowego Mostu. A tam życie płynie spokojnie. Burmistrz pisze wiersze. Chór kościelny próbuje pod dyrekcją Witka, który teraz w ludowości szuka inspiracji jak kiedyś romantycy. Państwu Bocianom zdarza się wcześniej zamknąć gospodę, bo przecież pieniądze to nie wszystko. Stasiek Niemotko ochoczo zabrał się za remontowanie domu po rodzicach i szukanie żony. Marina Chmiel, atrakcyjna, dojrzała i samotna instruktorka przybywa do Królowego Mostu, by zapoznać miejscową policję z tajnikami obsługi komputera. Wreszcie przyda się schowany w sejfie laptop, otrzymany kiedyś za zasługi. 10:10 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - MNIEJ CUKRU WIĘCEJ ZDROWIA Magazyn, 24 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Józef Szymura, Jarosław Frankowski, Sławomir Orman Wykonawcy: Karol Okrasa (prowadzący) Tym razem Karol Okrasa zaprasza na opowieść o cukrze. Dziś cukier jest tani, wręcz pospolity, wszechobecny. A jeszcze w XVII i XVIII wieku był niezwykle drogi i ekskluzywny. Najlepiej o tym świadczą zabytkowe cukiernice zamykane na kluczyk, jakie możemy obejrzeć w muzeach. Obecnie, oprócz tego, że mocno słodzimy kawę, herbatę, spożywamy bogate w cukier słodycze i ciasta, to jeszcze olbrzymie ilości tego produktu dodawane są niemal do większości wyrobów. Cukier możemy odnaleźć nie tylko w keczupie czy majonezie, ale także w wędlinach, serach. Jedna łyżka keczupu zawiera prawie łyżkę cukru. Nadmiar cukru w diecie powoduje otyłość i cukrzycę, dlatego walka o zmniejszenie jego konsumpcji ma olbrzymie znaczenie w profilaktyce zdrowotnej, zwłaszcza antynowotworowej. Dlaczego tak lubimy słodki smak? Bo przez nasze mamy i babcie od wczesnego dzieciństwa jesteśmy do niego przyzwyczajani. Czy można zatem choć trochę ograniczyć nadmiar cukru w diecie? Karol pokaże jak przygotować słodkie dania i przekąski, nie używając ani cukru, ani soli. Zaprezentuje kilka propozycji, jak poradzić sobie w kuchni bez cukru. Będą czekoladowe trufle, będzie dyniowo - orzechowe ciasto, będzie też sałatka z kurczaka z owocami i warzywami. I ani grama cukru. 10:40 RYSZARD III: POGRZEB KRÓLA (RICHARD III: THE BURIAL OF THE KING) Film dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2013 Wykonawcy: Andrzej Chajewski We wrześniu 2012 roku świat obiegła wiadomość o znalezieniu pod jednym z parkingów w Leicester w Wielkiej Brytanii szkieletu. Naukowcy z Uniwersytetu w Leicester po wykonaniu szeregu badań ogłosili, że to szczątki jednego z najbardziej znanych brytyjskich monarchów - Ryszarda III. Podczas prac wykopaliskowych nakręcono film prezentujący: kolejne etapy badań, opinie archeologów i naukowców oraz moment otwarcia po raz pierwszy od XV wieku grobowca króla, który jako jeden z nielicznych monarchów Anglii zginął na polu bitwy. 12:40 WIELKIE WIDOWISKA NATURY. - CZ. 4. WIELKI PRZYPŁYW (NATURE’S GREAT EVENTS. THE GREAT TIDE) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2009 Narracja: David Attenborough Zdjęcia: Martyn Colbeck Muzyka: Ben Salisbury W głębokich wodach u południowego krańca Afryki rozciąga się zasobne łowisko Basenu Agulhas. Żyją tu miliardy sardynek pacyficznych. Instynktowna mądrość podpowiada im, że w pojedynkę nie miałyby większych szans wobec zakusów licznych drapieżników. Dlatego gromadzą się w ogromne, liczące nieraz grubo ponad dwadzieścia kilometrów długości, ławice. Równie dużych próżno szukać w innych miejscach naszej planety. Latem sardynki mogą się czuć względnie bezpieczne. Ich zbiorowiska są tak rozproszone, że trudno je wytropić. Nawet delfiny długopyskie i głuptaki, specjalizujące się w polowaniach na te małe ryby, mają sporo problemów. Zimą wszakże sytuacja zmienia się diametralnie. Chłodne prądy oceaniczne znoszą wielkie ławice sardynek ku wybrzeżom. Ryby, uwięzione blisko brzegu w pasie zimnej wody (mogą żyć tylko w temperaturze do dwudziestu stopni Celsjusza), stają się łatwym łupem dla drapieżników. A te jak na zawołanie przybywają tu wówczas gromadnie, zarówno drogą wodną, jak i powietrzną. Nie mają wiele czasu. Jeżeli prądy wodne będą się nadal przesuwać, migracja sardynek nastąpi już za trzy miesiące. Przez ten czas zarówno głuptaki, jak i delfiny długopyskie muszą zdobyć wystarczający zapas pożywienia dla siebie i swoich młodych. Tymczasem konkurencja rośnie. Ku południowym wybrzeżom Afryki nadpływają bowiem płetwale Bryda, tajemnicze piętnastometrowe wieloryby, zdolne pochłonąć za jednym razem dziesięć tysięcy ryb. Zjawiają się też uchatki karłowate. Te jednak, w przeciwieństwie do reszty drapieżników, nie gardzą pulchnymi głuptakami. Zdarza się, że w ciągu jednego sezonu potrafią zabić około dziesięciu tysięcy tych ptaków. W ślad za uchatkami nadciągają tysiące rekinów: żarłaczy ciemnoskórych i miedzianych oraz tawroszy piaskowych. Rekiny, w przeciwieństwie do np. delfinów odważają się polować nawet w bardzo płytkiej wodzie. Pozornie sardynki nie mają żadnych szans, ale właśnie teraz najlepiej widać korzyść z gromadzenia się w bardzo liczne zbiorowości. Zarówno ogromna ilość ryb, jak i ich nagłe równoczesne zwroty łatwo dezorientują rekiny, pozwalając większości sardynkom ujść z życiem. Jednak nawet umknąwszy swym naturalnym nieprzyjaciołom, sardynki pacyficzne nadal nie mogą czuć się bezpiecznie. Czekają je bowiem jeszcze rybackie sieci. Dla wielu ryb to wyjątkowo smutny kres życia po tak długiej i niebezpiecznej wędrówce. Corocznej migracji sardynek towarzyszy bez wątpienia największe zgromadzenie drapieżników na naszej planecie. To bezsprzecznie jedno z największych i najefektowniejszych widowisk Natury kończy się równie szybko, jak zaczyna. Krótka zima dobiega końca i sardynki niesione głębinowymi prądami morskimi odpływają od afrykańskich wybrzeży. Następnie w sobie tylko znanym kierunku oddalają się płetwale Bryda, stada delfinów rozpraszają się, głuptaki odlatują na południe. U południowego krańca najcieplejszego kontynentu świata znowu nastaje spokój. 14:25 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 16/18 - AKCJA "LIŚĆ DĘBU" Serial wojenny, przygodowy, 53 min, 18 odc. , Polska 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Janusz Paluszkiewicz, August Kowalczyk, Stanisław Jasiukiewicz, Andrzej Krasicki, Teresa Kamińska, Leszek Piskorz, Barbara Burska, Jerzy Janeczek, Eugeniusz Priwieziencew i inni Awansowany do stopnia kapitana Hans Kloss zostaje adiutantem generała Fistera. To już ostatnie akordy wojny, Niemcy wycofują się w popłochu. Kloss ma dopilnować wysadzenia mostu po przejściu wojsk niemieckich. Oczywiście, nie zamierza tego zadania wykonać. Nawiązuje kontakt z miejscowym ruchem oporu, którym kieruje stary Tomala. Dzięki Klossowi partyzanci biorą do niewoli oddział niemieckich spadochroniarzy, lądujących w okolicy w ramach akcji "Liść dębu". Potem, przebrani w niemieckie mundury, ruszają do obrony mostu... 15:55 GŁOSY Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2012 Reżyseria: Konrad Szołajski Scenariusz: Konrad Szołajski Zdjęcia: Michał Ślusarczyk Muzyka: Dariusz Żebrowski Wykonawcy: Maciej Gutowski, Tomasz Knapik Dokumentalny film krótkometrażowy ukazujący specyfikę ginącego już w Polsce zawodu lektora i spikera radiowo-telewizyjnego, na przykładzie portretów legendarnych przedstawicieli tej profesji. Dokument zawiera wiele wspomnień o lektorze legendzie, perfekcyjnym Lucjanie Szołajskim (1930 - 2013). Każdy z bohaterów ma na swoim koncie setki przeczytanych filmów, widzowie doskonale znają ich głosy, ale czy rozpoznaliby twarze? Lucjan Szołajski miał jeden z najbardziej charakterystycznych głosów w historii telewizji. W ciągu kilkudziesięciu lat pracy użyczył swego głosu do ponad 20 tys. filmów i seriali. Widzowie pamiętają m.in. jego charakterystyczne brzmienie z bijącej rekordy oglądalności "Niewolnicy Isaury". Głos Lucjana Szołajskiego można usłyszeć również w wielu filmach telewizyjnych i kinowych, jak np. ekranowy hit "Terminator". 17:25 WOJOWNICY CZASU - OBLĘŻENIE MALBORKA, CZYLI ZADYSZKA PO GRUNWALDZIE Film dokumentalny, 21 min, Polska, 2018 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Po grunwaldzkiej wiktorii 1410 roku wojskom polskim poddawały się kolejne zamki i warownie. Wreszcie na drodze ich pochodu wyrosły mury Malborka, głównej kwatery zakonu krzyżackiego, które okazały się niezdobyte dla armii pozbawionej odpowiedniego sprzętu oblężniczego. Film opowiada o próbie ostatecznego złamania potęgi zakonu, jaka się wówczas nie powiodła. 17:55 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 2/4 Serial historyczno - przygodowy, 49 min, Polska 2000 Scenariusz i reżyseria: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłana Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz, Dymitr Mirogrodskij, Jerzy Bończak i inni Ranny Skrzetuski, uwolniony dzięki listowi żelaznemu, rusza na poszukiwanie Jeremiego Wiśniowieckiego i wojsk polskich. Tymczasem Bohun przechwytuje pismo, które przewoził Rzędzian i odkrywa, że kniahini złamała dane mu słowo. Żądny zemsty przybywa do Rozłogów, morduje Kurcewiczową i jej synów. Na szczęście, Helenie udaje się ciec. Dzięki Zagłobie znajduje schronienie w Barze. Książę Wiśniowiecki uroczyście zobowiązuje się stłumić powstanie na Ukrainie. Skrzetuski, pełen niepokoju o ukochaną, przybywa do Rozłogów, lecz jego oczom ukazują się jedynie zgliszcza. Pewne pocieszenie stanowi fakt, że spotyka wreszcie wojska Wiśniowieckiego, a wraz z nimi swoich przyjaciół. 19:00 PASZPORTY PARAGWAJU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Robert Kaczmarek Film "Paszporty Paragwaju" opowiada o działalności grupy Aleksandra Ładosia, czyli nielegalnej polsko - żydowskiej struktury, zajmującej się masowym fałszowaniem dokumentów dla ratowania Żydów podczas II wojny światowej. Dotyczy to głównie okresu tzw. Akcji Reinhardt, której celem była zagłada ludności żydowskiej. "To Polacy pomogli najwięcej, polskie państwo nie mogło zrobić więcej. Przede wszystkim polskie państwo nie miało terytorium, było okupowane, więc dyplomaci i polski rząd na uchodźstwie robili, co mogli" - powiedział jeden z bohaterów filmu, Markus Blechner, konsul honorowy RP w Szwajcarii. W skład grupy wchodzili dyplomaci żydowskiego i polskiego pochodzenia, m.in. konsul Rzeczypospolitej Polskiej w Bernie w latach 1939 - 45 Konstanty Rokicki, ambasador Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz i dyplomata Juliusz Kuehl. Należeli do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Paszporty krajów latynoskich, głównie Paragwaju, Salwadoru, Hondurasu, Boliwii, Peru i Haiti, chroniły swoich posiadaczy w gettach przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów dla internowanych, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny. 21:05 MARATOŃCZYK (MARATHON MAN, THE) Dramat sensacyjny, 125 min, USA 1976 Reżyseria: John Schlesinger Scenariusz na podstawie własnej powieści: William Goldman Zdjęcia: Conrad Hall Muzyka: Michael Small Występują: Dustin Hoffman, Laurence Olivier, Roy Scheider, William Devane, Marthe Keller, Fritz Weaver, Richard Bright, Marc Lawrence i inni "Maratończyk" Johna Schlesingera jest przede wszystkim filmem sensacyjnym, choć na tej kanwie reżyser połączył kilka motywów znacznie głębszych i istotniejszych: problem reperkusji i odradzania się faszyzmu, oskarżenie międzynarodowej mafii agentów tajnych służb, gotowych sprzymierzyć się z wrogiem dla obrony wspólnych interesów oraz gorzki obraz powszechnej obojętności, umożliwiającej przestępcom swobodę działania. Za podstawę filmu posłużyła bestsellerowa powieść pisarza i scenarzysty amerykańskiego Williama Goldmana, który ma w swoim dorobku scenariusze m.in. do takich głośnych dzieł, jak "Butch Cassidy i Sundance Kid", "Wszyscy ludzie prezydenta" czy "Iluzjonista". W przypadku "Maratończyka" amerykańscy krytycy dopatrywali się w powieści i w jej ekranizacji "metafizycznej głębi". Recenzenci europejscy byli mniej entuzjastyczni: potraktowali dzieło Schlesingera przede wszystkim jako znakomite kino akcji: perfekcyjne warsztatowo, świetnie zagrane, fotografowane w naturalnej, wielkomiejskiej scenerii, z kilkoma scenami budzącymi prawdziwą grozę, jak choćby wizyta jednego z bohaterów, nazistowskiego zbrodniarza Christiana Szella, w żydowskiej dzielnicy w Nowym Jorku, gdzie obozowy oprawca zostaje rozpoznany przez swe dawne ofiary. W wypadku samochodowym na Manhattanie ginie Klaus Szell, emigrant niemiecki, brat poszukiwanego zbrodniarza hitlerowskiego Christiana Szella. Świadkiem wypadku jest student Babe Levy trenujący biegi maratońskie. Tymczasem starszy brata Babe'a, Doc, przebywa w Paryżu, gdzie prowadzi podejrzane interesy, przysparzające mu dużo pieniędzy i jeszcze więcej wrogów. Cudem uchodzi cało z serii zamachów na jego życie dokonywanych przez niejakiego Chena, a w końcu pokonuje go w morderczym pojedynku. Babe poznaje w uniwersyteckiej bibliotece młodą Szwajcarkę, Elsę, w której się zakochuje. Pewnego wieczoru w Central Parku oboje zostają napadnięci przez nieznanych mężczyzn. Kilka dni później w Nowym Jorku zjawia się Doc. Podczas wspólnego obiadu zarzuca Elsie, że okłamuje Babe'a co do prawdziwego celu jej spotkań z nim. Między braćmi dochodzi do scysji, Elsa ucieka. Na wieść o śmierci Klausa przebywający w Urugwaju Christian Szell postanawia przyjechać do USA, aby podjąć zdeponowane w banku diamenty. Do tej pory robił to jego brat, poza nim Szell nikomu nie dowierza. Na lotnisku w Nowym Jorku witają go dwaj mężczyźni, którzy wcześniej napadli na Babe'a i Elsę. Wieczorem Szell spotyka się z Dokiem i rani go śmiertelnie bagnetem. Doc ostatkiem sił dociera do mieszkania brata i tam umiera, nie zdążywszy wypowiedzieć ani słowa. Agent policji, Janeway, wyjaśnia Babe'owi, że jego brat był agentem wywiadu i tropił hitlerowskich przestępców. Tej samej nocy Babe zostaje porwany przez ludzi Szella, którzy torturują go w wymyślny sposób usiłując się dowiedzieć, co Doc powiedział mu przed śmiercią. Babe'owi udaje się uciec. Wkrótce odkrywa, że Janeway pracuje na dwie strony: dla rządu i dla Szella. Ale nie tylko on jest na usługach demonicznego zbrodniarza. 23:15 WIELKI TEST - WIELKI TEST O PIASTACH Kameralne i studyjne (widowisko), 81 min, Polska, 2017 Scenariusz: Konrad Smuga Wykonawcy: Sylwia Dekiert (prowadząca), Maciej Kurzajewski (prowadzący) "Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną". To znane powiedzenie o Kazimierzu Wielkim, ostatnim królu z rodu Piastów. Tej pierwszej dynastii, panującej na ziemiach polskich przez prawie 400 lat, zawdzięczamy powstanie naszego państwa i przyjęcie chrztu przez naszych przodków. Ale czy naprawdę wiemy wszystko o najważniejszych wydarzeniach i postaciach tamtej epoki? Sprawdzimy to w programie Wielki Test o Piastach już 15 listopada. Szczególną uwagę chcemy poświęcić ostatniemu władcy dynastii, czyli królowi Kazimierzowi Wielkiemu, który dzięki zjednoczeniu ziem polskich i wprowadzeniu wielu reform wewnętrznych mógł prowadzić skuteczną politykę zewnętrzną, dzięki czemu obszar państwa powiększył niemal trzykrotnie. Test będzie powiązany również z przygotowywanym w TVP serialem "Korona królów", który przedstawia czasy Kazimierza Wielkiego. 00:50 ZŁOTE KOŁO Film kryminalny, 99 min, Polska 1971 Reżyseria: Stanisław Wohl Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Mikołaj Sprudin Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Występują: Tadeusz Janczar, Janusz Bukowski, Zdzisław Maklakiewicz, Teresa Lipowska, Ryszard Pietruski, Kazimierz Wichniarz, KatarzynaŁaniewska, Jerzy Trela Znakomicie utrzymany klimat początku lat 70. i zawikłana intryga w kryminale, do którego scenariusz napisał sam Aleksander Ścibor - Rylski. Uwagę zwraca świetna obsada z Tadeuszem Janczarem i Zdzisławem Maklakiewiczem na czele. W filmie zagrał syn Janczara, Krzysztof, którego widzowie pamiętali jeszcze z roli w niezwykle popularnym serialu telewizyjnym "Wojna domowa" (1965). "Złote Koło" gloryfikuje profesjonalizm i humanitaryzm oficerów milicji, równocześnie jest kryminałem spełniającym wszelkie wymagania gatunku. Na ulicy Złote Koło znaleziono nieprzytomnego nastolatka z raną zadaną w głowę. Nieznany mężczyzna przywiózł chłopca do szpitala i natychmiast się oddalił, nie pozostawiając żadnych danych o sobie. Wkrótce nastolatek umiera, a lekarze podejrzewają, że nie był to zwykły wypadek. Policja prowadzi śledztwo w tej tajemniczej sprawie. Szczególnie jest nią zainteresowany kapitan milicji Budny. Denat był w wieku jego syna, miał przecież całe życie przed sobą. Biorący udział w dochodzeniu funkcjonariusze próbują ustalić presonalia chłopca, który nie miał przy sobie żadnych dokumentów. Sprawa przyjmuje kryptonim "Złote Koło". Okazuje się, że ofiarą był siedemnastoletni Janusz Kruk, sierota, do niedwana uczeń technikum. Głównym podejrzanym o dokonanie zabójstwa staje się lokalny pijaczek. Śledztwo wykazuje, że chłopiec mógł mieć powiązania z członkami bandy wyrostków, mających sporo na sumieniu. Ten fakt i inne ujawnione okoliczności kierują dochodzenie na zupełnie inne tory. 02:40 USŁYSZCIE MÓJ KRZYK Film dokumentalny, 46 min, Polska, 1991 Reżyseria: Maciej Drygas Zdjęcia: Stanisław Śliskowski 8 września 1968 r. podczas dożynek na Stadionie X - lecia na znak protestu "przeciw tyranii kłamstwa ogarniającego świat" podpalił się 60 - letni Ryszard Siwiec z Przemyśla. Ofiara jego nie została zauważona przez publiczność na trybunach. W Archiwum WFD zachował się siedmiosekundowy skrawek taśmy, na którym operator utrwalił tragiczne wydarzenie. W filmie wykorzystano fragmenty autentycznego nagrania zarejestrowanego przez Ryszarda Siwca na dwa dni przed samospaleniem i ujęcie (7 sek) płonącego Ryszarda Siwca utrwalone przez operatora PKF Zbigniewa Skoczka. "Ja, Ryszard Siwiec, zdrów na ciele i umyśle, po długiej walce i rozwadze postanowiłem zaprotestować przeciw totalnej tyranii zła, nienawiści i kłamstwa opanowującego świat". Tymi słowami pięćdziesięcioletni księgowy z Przemyśla rozpoczął swój testament. 8 września 1968 roku podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie X - lecia dokonał aktu samospalenia. Zanim podpalił swój nasączony benzyną garnitur, zdążył jeszcze rozrzucić kilkanaście ulotek zawierających protest przeciwko wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Ciężko poparzonego Siwca przewieziono do szpitala. W kilka dni później zmarł. Nazwisko Siwca nie znalazło się na pierwszych stronach polskich ani zachodnich gazet. Przez wiele mięsięcy milczała również rozgłośnia Wolnej Europy. Kiedy ponad pół roku później na placu Vaclava w Pradze samospalenia dokonał Jan Palach, świat był wstrząśnięty. Opinia publiczna dowiedziała się również o podobnym proteście Litwina Romasa Kalanty. Na podstawie zachowanych dokumentów, zwierzeń najbliższych i relacji naocznych świadków autor filmu próbuje odpowiedzieć na pytania, jakimi motywami kierował się Siwiec, jakim był człowiekiem i jak należy określić popełniony przez niego czyn. Z tych dokumentów i wypowiedzi wyłania sie portret człowieka honoru, niegodzącego się na kompromisy, którego okrutna śmierć miała być protestem przeciwko panującemu systemowi. Film kończy wstrząsająca, przypadkowo nakręcona na stadionie sekwencja archiwalna - moment samospalenia Ryszarda Siwca. 03:40 ANIOŁY ŻEGOTY Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2018 Reżyseria: Rafał Geremek Dokument o kobietach organizujących przechowywanie dzieci i dorosłych pochodzenia żydowskiego. Wprawdzie mężczyźni dominowali wśród liderów Rady Pomocy Żydom "Żegota", jednak pomocą praktycznie zajmowały się kobiety - młode działaczki lewicowe, a także zakonnice oraz zwykli ludzie dobrej woli. Przez lata "twarzą" pomocy Żydom była Irena Sendler, rzadziej pokazywane były kobiety, którymi dowodziła. Najmniej mówiono o zakonnicach, które uratowały z narażeniem życia 3/4 uciekinierów. Perspektywa kobieca uczestnictwa w ruchu oporu dowodzi, że owe dzielne Polki ryzykowały bardziej niż chłopcy z Armii Krajowej, bo ryzykowały nieustannie, a nie tylko podczas pojedynczych akcji, ponadto ryzykowały często swoje życie i swoich rodzin. W filmie uratowani Polacy żydowskiego pochodzenia i Żydzi opowiadają o tych, którzy ratowali. W filmie wystąpili: Michał Głowiński, znany literaturoznawca, Elżbieta Ficowska, była przewodnicząca Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, Krystyna Willenberg, wdowa po Samuelu Willenbergu, uciekinierze z Treblinki i powstańcu warszawskim, Anna Pliszka, córka uciekinierów z getta, Katarzyna Meloch, współzałożycielka Stowarzyszenia Dzieci Holocaustu, prof. Grzegorz Berendt, historyk, siostra Teresa Antonietta Frącek oraz siostra Krystyna Jasińska, zakonnice ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi oraz ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej. Film bogato ilustrowany materiałami archiwalnymi oraz animacjami graficznymi, które wprowadzają widza w emocje opowiadających.