TVP Historia Czwartek, 02.05.2019 06:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 MAJA. ODC. 550 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1519 - zmarł Leonardo da Vinci; 1933 - podobno pierwsza obserwacja potwora z Loch Ness; 1988 - początek kolejnego strajku w Stoczni Gdańskiej; 07:35 POLONIA RESTITUTA - ODC. 7 Serial historyczny, 48 min, Polska, 1982 Reżyseria: Bohdan Poręba Scenariusz: Włodzimierz Kowalski Zdjęcia: Wacław Dybowski Aktorzy: Zdzisław Mrożewski, Henryk Bista, Zygmunt Malanowicz, Eugeniusz Kujawski, Andro Kabaładze, Kirył Ławrow, Janusz Zakrzeński, Krzysztof Chamiec, Józef Fryźlewicz, Jerzy Kaliszewski, Edmund Fetting, Ignacy Gogolewski, Emil Karewicz Ignacy Paderewski usiłuje przekonać przedstawicieli zwycięskich mocarstw o niemieckim terrorze na Śląsku. Podpisanie Traktatu Pokojowego w Wersalu. Ignacy Paderewski ogłasza w Warszawie niepodległość Polski. W Belwederze pod traktatem składają podpisy: Józef Piłsudski i Ignacy Jan Paderewski. Na Górnym Śląsku wybucha powstanie. 08:35 HISTORIA POLSKI - PODAJ CEGŁĘ CZYLI POLSKI SOCREALIZM Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2002 Reżyseria: Andrzej Sapija Scenariusz: Andrzej Sapija Zdjęcia: Henryk Janas Realizm socjalistyczny - artystyczna wersja stanilizmu - trwał w Polsce zaledwie kilka lat (1949 - 1955). Wciągnął w swoją orbitę setki artystów. Program przedstawia podstawowe założenia ideowo - artystyczne socrealizmu i ich przejawy w literaturze, poezji, filmie i architekturze. 09:35 PO PRLU - LUSTRACJA Dysk./wywiad/debata, 25 min, Polska, 2019 Scenariusz: Grzegorz Sieczkowski Zdjęcia: Michał Jarosiński, Witold Karaś, Marcin Krynicki Wykonawcy: Beata Michniewicz (prowadząca) Temat: lustracja. Dlaczego lustracja tak bardzo dzieli Polaków? Czy te rozliczenia są konieczne? Dlaczego nie udało się jej przeprowadzić za pierwszym razem? 4 czerwca 1992 roku do najważniejszych osób w państwie trafiła lista, zawierająca nazwiska osób, które znajdowały się w zasobach archiwalnych MSW. To była realizacja uchwały lustracyjnej Sejmu z 28 maja 1992 roku. Listy były tak naprawdę dwie; najważniejsze osoby w państwie dostały pierwszą - z dwoma tylko nazwiskami: prezydenta Lecha Wałęsy oraz marszałka Sejmu Wiesława Chrzanowskiego. Konwent Seniorów Sejmu dostał drugą listę 64 posłów, senatorów oraz członków rządu, których nazwiska widniały w archiwach MSW. W ten sposób zaczęła się w Polsce lustracja i zaczął głęboki, polityczny podział wokół personalnych rozliczeń z komunizmem. Gabinet Olszewskiego upadł ledwie kilkanaście godzin po dostarczeniu list do Sejmu. Po latach, wydarzenia z 4 i 5 czerwca 1992 roku zyskają miano "nocy teczek" czy "nocnej zmiany". Niegroźny katalog, ujawniony przez Bronisława Wildsteina, stał się pretekstem dla zwolenników lustracji do pokazania, że ten proces jest wstrzymywane przez niektóre środowiska. One nazywały listę Wildsteina ubeckimi papierami. Czy ta lista nie była jedną z najpoważniejszym konfrontacji przeciwników i zwolenników lustracji? Niektóre środowiska postulowały w przeszłości zniszczenie akt tajnych służb PRL. Co jakiś czas (ostatnio SLD) padają propozycje, żeby rozwiązać IPN. Proces lustracji będzie wzbudzał emocje, dopóki będą żyły osoby, które współpracowały z SB, ale przede wszystkim dopóki będą żyły osoby poszkodowane przez policję polityczną PRL. 10:10 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 2. OD UJŚCIA DUNAJCA DO UJŚCIA NARWI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. 12:30 CZAS HONORU - ODC. 33 "BRACIA" Film fabularny telewizyjny, 44 min, Polska, 2010 Reżyseria: Michał Kwieciński, Michał Rosa, Grzegorz Kuczeriszka, Michał Krzystek Scenariusz: Ewa Wencel, Jarosław Sokół Aktorzy: Ewa Wencel, Katarzyna Gniewkowska, Maciej Zakościelny, Jakub Wesołowski, Jan Wieczorkowski, Antoni Pawlicki, Paweł Małaszyński Bronek opowiada Jankowi, że więził go Karol. Dowiaduje się o aresztowaniu ojca. Jest świadomy, że grozi mu sąd za samowolną akcję. Dywersanci nie zdają sobie sprawy, że są obserwowani przez ludzi Karola i Sorokina. Wanda traci dziecko. Bronek pociesza ją, że jeszcze będą mieć potomstwo. Janek wpada na ulicy na Staszka, starszego brata. Wspominają dawne czasy. Teraz Staszek sympatyzuje z bolszewikami. Podsuwa Jankowi pomysł wywiezienia rodziny Sajkowskich do Rosji. Dowódca rozmawia z Władkiem o kolejnym zadaniu specjalnym - likwidacji szefa warszawskiego gestapo, Larsa Rainera. Władek chce zaangażować w to zadanie Rudą, jednak ona decyduje się na wyjazd do Krakowa. Władek zaczyna śledzić Rainera. Sajkowski coraz bardziej popada w chorobę psychiczną. Bierze Romka za Moslera i próbuje go udusić. Mongoł znów bije Lenę. Tym razem za rozmowy w czasie pracy. Romek chce go zabić. W ostatniej chwili powstrzymuje go Moryc, tłumacząc, że za zabójstwo Mongoła cała ulica mogłaby zostać rozstrzelana. Zaprasza go na spotkanie Żydowskiego Związku Wojskowego. Krzysztof dziękuje Michałowi za pomoc. Odkrywają wspólną pasję - boks. Maria trafia do celi dla lekarek na Pawiaku. Spotyka tam więźniarkę Dorotę, którą znała przed wojną. Maria i Dorota opatrują zmaltretowaną dziewczynę. Wycieńczona więźniarka nie nadaje się do ponownego przesłuchania, co wzbudza wściekłość Fuchsa. Halbe zaprasza Ingę na kolację. Po spotkaniu Inga opowiada Rainerowi, że okręciła sobie Halbego wokół palca. Rainer postanawia to wykorzystać. Karol i Sorokin znajdują ukrytą w magazynie radiostację. Bronek domyśla się, że czerwonym nie chodzi o radiostację, tylko o to, co zostało ukryte w środku. Kiedy zjawia się z Jankiem przed magazynem, dochodzi do strzelaniny. Janek rozpoznaje wśród napastników swojego brata. 13:25 PLEMIENNA SZTUKA PRZETRWANIA 2 - ODC. 2/6. AUSTRALIJSKIE PIEKŁO (2) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2016 Reżyseria: Alisiair Smith Scenariusz: Jon Hubbard Wykonawcy: Marek Ciunel Hazen Audel, instruktor survivalu i przewodnik po najtrudniejszych terenach, wraca z nową serią podróży do kolejnych najbardziej ekstremalnych miejsc na świecie, podejmując w pojedynkę kolejne wyzwania, które sprawdzą granice jego wytrzymałości, jego wiedzę i umiejętności. Żeby przetrwać, będzie musiał polegać na starożytnej wiedzy ludów plemiennych, które żyły w tych środowiskach przez tysiące lat. 14:25 DZIEWICZA NOWA ZELANDIA - ODC. 1/6. PARK NARODOWY FIORDLAND (ODC. 1/6) Film dokumentalny, 43 min, USA, 2013 Reżyseria: Alex Clark, Nicky Hommond Scenariusz: Cameron Crawford Nowa Zelandia to niezwykłe miejsce, przez długi czas izolowana na rozległym Pacyfiku, stała się ewolucyjnym "laboratorium". W jego pierwotnych lasach żyją unikalne i często dziwne formy życia; ptaki, które nie chcą latać, gigantyczne owady i żywe skamieliny o niebadanym wieku. Nowa Zelandia to ciągle zmieniające się krajobrazy - od szczytów Mt Aoraki Mt Cook, najwyższego wzniesienia tego obszaru, do tajemniczych "cieni" Fiordlandu i niezwykłych głębin Hauraki Marine Park. Seria odkrywa najdziksze miejsca parków narodowych Nowej Zelandii. 16:25 HISTORIA POLSKI - DZIECI KWATERY Ł Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2013 Reżyseria: Arkadiusz Gołębiewski Scenariusz: Arkadiusz Gołębiewski Przejmujący film dokumentalny "Dzieci kwatery Ł" w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego przedstawia prace ekshumacyjne na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim, pilnie śledzone przez rodziny Żołnierzy Wyklętych i historyków. Dokument opowiada o tragicznych losach rodzin żołnierzy podziemia niepodległościowego bądź opozycji antykomunistycznej, którzy zostali zamordowani w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie w latach 1948 - 56. Punktem wyjścia są prace ekshumacyjne ofiar terroru komunistycznego na warszawskim Cmentarzu Powązkowskim w kwaterze Ł. To miejsce wyjątkowe, przez lata symboliczne, a od 2013 r. przywracające nadzieję rodzinom na odnalezienie szczątków swoich bliskich. Maria Leśnikowska, jedna z bohaterek filmu "Kwatera Ł" również w reżyserii Arkadiusza Gołębiewskiego, mówi, że to miejsce przez lata wyklęte, a dzisiaj święte. Dokument ten stanowi kontynuację "Kwatery Ł", opowiada bowiem historię rodzin Żołnierzy Wyklętych, które poszukując miejsca spoczynku swoich ojców, mężów i dziadków, towarzyszą dr. hab. Krzysztofowi Szwagrzykowi i jego zespołowi podczas kolejnych etapów prac ekshumacyjnych na powązkowskiej Łączce. Widz śledzi m.in. poruszającą historię dwóch braci - synów ppłk. Antoniego Olechnowicza, ostatniego komendanta wileńskiego okręgu AK, zamordowanego w 1951 r. - którzy pozbawieni ojca, a przez kilka lat także matki, żyli w cieniu śmierci. 18:40 DŁUGI WEEKEND Film obyczajowy, 71 min, Polska 2004 Reżyseria: Robert Gliński Scenariusz: Jarosław Sokół Zdjęcia: Zbigniew Wichłacz Aktorzy: Krzysztof Globisz, Joanna Żółkowska, Leszek Piskorz, Bogusław Kierc, Maciej Damięcki, Sławomir Orzechowski, Adam Biedrzycki, Tamara Arciuch i inni W telewizyjnej "Randce w ciemno" prowadzonej przez Tomasza Kammela uczestnik w średnim wieku, Bogdan Lewicki, trochę nieśmiały i stremowany, wybiera kandydatkę numer trzy - Martę. Chociaż prowadzący program stara się rozluźnić atmosferę, bohaterowie wieczoru są sztywni i spięci, a w szególności kobieta, jakby znalazła się w programie wskutek jakiejś fatalnej pomyłki. Para wygrywa długi weekend majowy w pięciogwiazdkowym hotelu nad jeziorem w Wodzimyślu. Od samego początku "Randka..." nie klei się, wydaje się, że uczestników więcej dzieli niż łączy, zupełnie do siebie nie pasują. Obydwoje są samotni, marzą o uczuciu, stabilizacji, kimś bliskim, ale ich wyobrażenia o idealnym partnerze bardzo się różnią. Kobieta jest kierowniczką biblioteki w podwarszawskim Wawrze. Była działaczka opozycji miała narzeczonego, który zginął w stanie wojennym. Potrącił go samochodem jakiś wojskowy. Bardzo przeżyła śmierć ukochanego, stała się zgorzkniała i zła na cały świat. Kiedy dowiaduje się, że jej weekendowy partner jest zawodowym wojskowym, z góry odrzuca go: zawsze pogardzała takimi ludźmi. Do rozdźwięków i konfliktów dochodzi także na miejscu w hotelu. Marta jest oburzona, kiedy dowiaduje się, że mają z Bogdanem dzielić hotelowy pokój. Jej stanowcze argumenty jednak zwyciężają, udaje się wynegocjować apartament prezydencki. Tymczasem okazuje się, że w tym samym hotelu majowy weekend spędza także legendarny bard lat 80. , opozycyjny poeta Jan Tomaszek. Szanse Bogdana na zdobycie serca Marty praktycznie maleją do zera. Zafascynowana Tomaszkiem i jego twórczością kobieta ugania się za poetą, adoruje go, narzuca mu swoje towarzystwo. Korzystając z niepowtarzalnej okazji, postanawia zorganizować, dla uczczenia święta 3 Maja, wieczór poezji śpiewanej. Bogdan nie pozostaje dłużny i zaczyna się przygotowywać, ku wielkiemu oburzeniu Marty, do świętowania 1 Maja. Na ten dzień przygotowuje zabawę, której główną atrakcją ma być karaoke. Hotelowi goście dzielą się na dwa obozy - tych od 1 Maja i 3 Maja. Pogłębia się konflikt między Marta a Bogdanem. Wprawdzie na zakończenie majowego weekendu oboje wymieniają numery telefonów, ale wydaje się że ich dalsza znajomość jest niemożliwa. Lecz w życiu nigdy nic nie wiadomo... 22:00 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: MICHAŁ KORYBUT WIŚNIOWIECKI Dysk./wywiad/debata, 31 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Wykonawcy: Maciej Zakrocki (prowadzący) Po abdykacji Jana Kazimierza w 1668 roku, szlachta wybrała 19 czerwca 1669 roku na tron Rzeczypospolitej dwudziestodziewięcioletniego syna księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, Michała Tomasza Korybuta Wiśniowieckiego. Wszechstronnie wykształcony, posługujący się przynajmniej ośmioma językami obcymi, nie odziedziczył talentów po swoim ojcu. Przez małżeństwo z Eleonorą Habsburżanką związał się z dworem wiedeńskim. Od początku miał przeciwko sobie silne stronnictwo wśród arystokratów związanych z dworem francuskim. Opór ich był tak silny, że mimo wypowiedzenia przez Turcję wojny Rzeczypospolitej zablokowali oni uchwalenie podatków na obronę. W tych okolicznościach 18 października 1672 roku, po upadku Kamieńca Podolskiego zawarty został upokarzający dla Rzeczypospolitej traktat buczacki z Turcją. Rok później hetman Jan Sobieski pokonał Turków pod Chocimiem. Michał Korybut zmarł w przededniu bitwy, 10 listopada 1673 roku we Lwowie, na zatrucie żołądkowe. 22:40 MIASTO Z MORZA Dramat historyczny, obyczajowy, 113 min, Polska 2009 Scenariusz i reżyseria: Andrzej Kotkowski Zdjęcia: Adam Bajerski Muzyka: Tomasz Gąssowski Aktorzy: Małgorzata Foremniak, Julia Pietrucha, Jakub Strzelecki, Paweł Domagała, Olgierd Łukaszewicz, Zdzisław Wardejn, Marian Dziędziel, Piotr Polk Scenariusz filmu oparty na motywach I tomu powieści Stanisławy Fleszarowej - Muskat "Tak trzymać". To opowieść o pracy, przyjaźni i miłości, o wielkich nadziejach i porażkach. Ukazuje pionierski okres budowy portu gdyńskiego - w owym czasie inwestycji olbrzymiej i kosztownej, podjętej wysiłkiem polskiego rządu, polskich i francuskich inżynierów oraz robotników. To jednocześnie historia rodzącego się miasta, obejmująca okres około trzech lat, od wiosny 1923 roku do uzyskania przez Gdynię praw miejskich w 1926 roku. Główni bohaterowie filmu to cała galeria barwnych postaci. Butny i ambitny 19 - letni Krzysztof Grabień pochodzi ze wsi pod Przeworskiem. Wyruszył na Wybrzeże w poszukiwaniu pracy i swojego miejsca w życiu. Jest sierotą, jego rodzice zginęli w czasie bombardowania. W czasie podróży Krzysztof zostaje okradziony, dociera do Gdyni nocą, nie ma się pieniędzy na nocleg. Nazajutrz w kolejce do punktu werbującego robotników do pracy poznaje Wołodię Jazowieckiego, który proponuje mu niezbyt legalny, ale za to opłacalny interes. Razem zatrudniają się w garkuchni, gdzie pracuje też Łucka, dziewczyna z Kaszub. Krzysztof podoba się jej, a on odwzajemnia jej zainteresowanie. Znajomość szybko przeradza się w miłość. Kariera Grabienia na Wybrzeżu rozwija się. Młody człowiek podejmuje pracę przy budowie portu, kończy polskie gimnazjum w Gdańsku, żeni się z Kaszubką i wreszcie idzie na studia. Sukcesywnie wrasta w rodzące się miasto. Jego miłość, Łucka, pochodzi z rodziny z Konków. Początkowo zatrudniona w garkuchni dla robotników, później znajduje zatrudnienie w biurze inż. Tadeusza Wendy, kierownika budowy portu w Gdyni. Łucka zostaje żoną Krzysztofa zostaje wbrew woli ojca, Augustyna. Ich córka Julia będzie pierwszym dzieckiem urodzonym w Gdyni po uzyskaniu praw miejskich. Równie ciekawą postacią w filmie jest Wołodia Jazowiecki, rówieśnik i serdeczny przyjaciel Krzysztofa. Umie czerpać radości, kocha życie i piękne kobiety. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę wrócił do kraju ze Związku Sowieckiego wraz z ojcem. Jego matka nie przeżyła trudów podróży. Początkowo Wołodia zajmuje się lewymi interesami, jednak wszystko się zmienia, gdy ma okazję wykorzystać swoją znajomość języków obcych. Od tej pory pracuje jako tłumacz francuskich inżynierów budujących port w Gdyni, a później wstępuje do Marynarki Wojennej. Choć uchodzi za lekkoducha, jest jednocześnie człowiekiem honoru. Skłócony z ojcem, kategorycznie odmawia przyjęcia od niego pomocy finansowej. Woli pozostać na własnym utrzymaniu. Trzydziestoparoletnia wdowa po majorze Wojska Polskiego, pani Helena, to piękna i szlachetna kobieta. Po przyjeździe do Gdyni z Warszawy prowadzi nad morzem restaurację Pawilon. Próbuje ułożyć swoje życie na nowo. Francuscy inżynierowie oraz Krzysztof i Wołodia często bywają w restauracji Heleny, tu koncentruje się życie towarzyskie, tu przychodzą miejscowi i letnicy w sezonie. Helena związuje się z jednym z francuskich inżynierów, Marcelem Lebrakiem. Mimo propozycji wyjazdu do Paryża i obiecujących perspektyw na przyszłość, zamierza pozostać w Gdyni. W czasie weselnego przyjęcia Krzysztofa i Łucki, organizowanego w restauracji Heleny, wszystkich poraża wiadomość, że wskutek kryzysu konsorcjum wycofuje się z budowy portu. Roboty zostają wstrzymane, ludzie tracą pracę, Francuzi wyjeżdżają. W czasie pożegnania na dworcu w Gdyni Helena zapewnia Lebraca, że przyjedzie do Paryża. Kryzys niemieckiej marki sprawia, że przepadają wszystkie oszczędności Augustyna Konki, trzymane w gdańskim banku. Konka pada rażony apopleksją. Sprowadzony przez Krzysztofa lekarz niewiele może pomóc. Pielęgnowany przez rodzinę Augustyn, leży w domu, nie ma kontaktu ze światem.Krzysztof, Łucka, Helena i Wołodia spotykają się w restauracji. Rozmawiają o przyszłości. Wszyscy są w podłym nastroju. Losy tej czwórki bohaterów splatają się z losami miejscowej ludności oraz z historią autentycznych postaci związanych z Kaszubami, z budową portu i tworzącym się miastem. 00:45 TAJNE AKTA III RZESZY - ODC. 5/6 NAZISTOWSKI DŻIHAD (ODC. 5/6) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Sam Taplin, Paul Jenkins, Sid Bennett Odc. 5 Podczas II wojny światowej ogromna liczba niemieckich Żydów wyjechała na Bliski Wschód w poszukiwaniu bezpiecznego domu. Arabowie widzieli w nowych przybyszach zagrożenie dla własnej tradycji i ustalonego porządku. Rozpoczęły się masowe ataki i prześladowania. Ludność żydowska nie zdołała uciec przed zagładą, a jej los niewiele różnił się od tego, jaki spotkał ich krewnych pozostałych w Europie. 01:50 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 1 Kameralne i studyjne (widowisko), 23 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Audycja cykliczna o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 02:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MONTGOMERY Magazyn, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański (prowadzący) Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Bernardowi Law Montgomery' emu - kontrowersyjnemu dowódcy brytyjskiemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.